KOMPENDIUM POSTĘPOWANIA KARNEGO

Skrypty Becka Piotr Mierzejewski KOMPENDIUM POSTĘPOWANIA KARNEGO

SKRYPTY BECKA Kompendium postêpowania karnego

W sprzeda y: K. Boratyñska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Wa ny KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO. KOMENTARZ Komentarze Becka J. Grajewski PRAWO KARNE PROCESOWE CZÊŒÆ OGÓLNA, wyd. 2 Podrêczniki Prawnicze J. Grajewski PRAWO KARNE, wyd. 15 Podrêczniki Prawnicze A. Marek PRAWO KARNE, wyd. 9 Studia Prawnicze M. Kuæ, M. Ga³¹zka PRAWO KARNE WYKONAWCZE Skrypty Becka J. Brylak, M. Mitera POSTÊPOWANIE KARNE Kazusy Becka H. Paluszkiewicz (wprow.) KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO Z WPROWADZENIEM Twoje Prawo www.testy-prawnicze.pl www. sklep.beck.pl

KOMPENDIUM POSTÊPOWANIA KARNEGO Piotr Mierzejewski

Redakcja: Katarzyna Iwaniuk Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: Marta Œwierk Druk: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-1717-5

PRZEDMOWA Przedmowa Kompendium postêpowania karnego, które w rêce Szanownych Czytelników oddajê, jest w znacznym stopniu przetworzon¹ i rozbudowan¹ wersj¹ napisanego przeze mnie i wydanego przed wieloma laty Postêpowania karnego. Repetytorium, które ze wzglêdu na zmianê stanu prawnego, doœæ szybko zdezaktualizowa³o siê, i krótko tylko s³u y³o studentom g³ównie III roku na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego w przygotowaniach do æwiczeñ i egzaminu z postêpowania karnego. Mam nadziejê, e kompendium to nie podzieli losu swojego starszego poprzednika. Opracowanie to z pewnoœci¹ nie jest podrêcznikiem z zakresu procedury karnej. Nie pretenduje nawet do roli skryptu z tego przedmiotu. Œwiadczy o tym najlepiej fakt, e nie uwzglêdni³em w nim wielu zagadnieñ, w tym m.in. problematyki wiêkszoœci zasad procesu karnego, a o niektórych z nich wspomina³em zaledwie przy okazji omawiania innych zagadnieñ. Nie zawar³em w nim rozwa añ dotycz¹cych wielu zagadnieñ teoretycznych, odnosz¹cych siê do przedmiotu procesu, przedstawiciela spo³ecznego, postêpowañ szczególnych, postêpowania w sprawach ze stosunków miêdzynarodowych, tudzie kosztów postêpowania. Nie zawar³em w tym kompendium równie problematyki europejskiego nakazu aresztowania i wielu innych kwestii. W doborze zagadnieñ, które próbowa³em opisaæ, kierowa³em siê pewnym doœwiadczeniem dydaktycznym i oczekiwaniami studentów przygotowuj¹cych siê czy to do æwiczeñ, czy to ju do samego egzaminu kursowego z postêpowania karnego, kiedy to w miarê szybko trzeba powtórzyæ wiadomoœci, z którymi zetknêli siê podczas wyk³adu, æwiczeñ czy lektury podrêczników. W kompendium œwiadomie pomin¹³em warstwê teoretyczn¹ wielu ró nych zagadnieñ zwi¹zanych z postêpowaniem karnym. Pomin¹³em równie œwiadomie bogate i niezwykle cenne teoretycznie i praktycznie orzecznictwo S¹du Najwy szego, przyjmuj¹c za³o enie, e rozsmakowani w poznawaniu tej dziedziny prawa studenci sami zechc¹ do orzecznictwa S¹du Najwy szego zagl¹daæ, co w dobie komputerów i Internetu nie jest spraw¹ szczególnie trudn¹. W zwi¹zku z powy szym gor¹co apelujê do wszystkich korzystaj¹cych z niniejszego kompendium studentów, aby nie traktowali go jako alternatywy dla dostêpnych podrêczników z procesu karnego, w tym m.in.: prof. J. Grajewskiego, prof. K. Marsza³a, prof. T. Grzegorczyka i J. Tylmana, prof. Z. Œwidy, prof. S. Waltosia oraz podrêcznika (pracy zbiorowej) pod red. prof. P. Kruszyñskiego. Namawiam studentów do lektury niezwykle wartoœciowych i interesuj¹cych opracowañ monograficznych.

VI Przedmowa Osobno apelujê równie do wszystkich studentów o uczêszczanie na wyk³ady z postêpowania karnego, zarówno te kursowe, jak i specjalizacyjne, treœci i formy których kompendium nie jest w stanie zast¹piæ. Opracowanie to adresowane jest przede wszystkim do studentów wydzia³ów prawa, ale mo e siê okazaæ przydatne tak e studentom i s³uchaczom innych szkó³ wy szych, m.in. s³uchaczom szkó³ policyjnych. Spodziewam siê, e pos³u y tak e aplikantom, ³awnikom s¹dowym, a mam cich¹ nadziejê, e równie m³odym asystentom i doktorantom, prowadz¹cym zajêcia z tego przedmiotu. W celu zilustrowania oraz przybli enia studentom problematyki postêpowania karnego w praktyce, w kompendium zamieœci³em kilka wzorów autentycznych pism procesowych, sporz¹dzonych w rzeczywistych sprawach, z tym e z oczywistych wzglêdów zmieni³em personalia osób w pismach tych wymienianych, dane dotycz¹ce organów procesowych, daty, sygnatury akt itd. Chcia³bym nadmieniæ, e w zamieszczonych wzorach pism procesowych wszelkie dane dotycz¹ce organów orzekaj¹cych, funkcjonowania organów œcigania i wymiaru sprawiedliwoœci oraz innych osób zosta³y starannie zmienione. Zmienione zosta³y tak e dane dotycz¹ce kwalifikacji prawnej opisywanych czynów, wymierzonych kar oraz inne dane. Ewentualna zbie noœæ nazwisk mo e byæ jedynie przypadkowa. Pragnê nieœmia³o wyraziæ nadziejê, e kompendium dobrze s³u yæ bêdzie wszystkim z niego korzystaj¹cym. Warszawa, kwiecieñ 2010 r. Piotr Mierzejewski

SPIS TREŒCI Spis Przedmowa treœci... Wykaz skrótów... V XXI Rozdzia³ I. Podstawy ustrojowe s¹downictwa w Polsce... 1 1. Podstawy konstytucyjne... 1 2. Ustrój i kompetencje S¹du Najwy szego... 3 3. Ustrój s¹dów powszechnych... 4 4. Zakres kompetencyjny s¹dów powszechnych... 4 5. Podstawowe ustrojowo-procesowe zasady wymiaru sprawiedliwoœci... 6 I. Zasada udzia³u czynnika spo³ecznego... 6 II. Zasada kolegialnoœci orzekania... 7 III. Zasada jawnoœci... 7 IV. Zasada równoœci stron... 9 V. Zasada prawa do obrony... 9 VI. Zasada instancyjnoœci... 11 6. Nadzór nad s¹dami powszechnymi... 11 I. Nadzór judykacyjny... 11 II. Nadzór administracyjny... 11 7. Tworzenie i znoszenie s¹dów powszechnych i ich wydzia³ów... 12 8. Podstawowe obowi¹zki i kompetencje s¹dów powszechnych... 13 9. Warunki powo³ania na stanowisko sêdziego... 13 10. Tryb powo³ywania sêdziów... 15 11. Rozwi¹zanie stosunku s³u bowego sêdziego... 16 12. Zasada niezawis³oœci sêdziowskiej... 17 13. awnicy... 18 Rozdzia³ II. W³aœciwoœæ s¹du... 21 14. Uwagi ogólne... 21 15. Ustalanie jurysdykcji krajowej... 21 16. Ustalanie kognicji... 22 17. Ustalanie w³aœciwoœci s¹du... 23 I. W³aœciwoœæ ogólna... 23 1. W³aœciwoœæ rzeczowa... 23 2. W³aœciwoœæ miejscowa... 26

VIII Spis treœci II. W³aœciwoœæ funkcjonalna... 27 1. W³aœciwoœæ funkcjonalna s¹du rejonowego... 27 2. W³aœciwoœæ funkcjonalna s¹du okrêgowego... 30 3. W³aœciwoœæ funkcjonalna s¹du apelacyjnego... 34 4. W³aœciwoœæ funkcjonalna S¹du Najwy szego... 35 III. W³aœciwoœæ szczególna... 35 1. W³aœciwoœæ z ³¹cznoœci spraw... 36 1.1. ¹cznoœæ podmiotowa... 36 1.2. ¹cznoœæ przedmiotowa... 36 2. W³aœciwoœæ z przekazania... 37 3. W³aœciwoœæ z wyznaczenia... 37 IV. Spory kompetencyjne... 37 Rozdzia³ III. Sk³ady orzekaj¹ce s¹dów... 41 18. Uwagi ogólne... 41 19. Sk³ady s¹dów... 42 20. Formowanie sk³adów orzekaj¹cych... 50 I. Formowanie sk³adu wed³ug kolejnoœci z listy i z wp³ywu... 50 II. Formowanie sk³adu w drodze losowania... 51 Rozdzia³ IV. Czynnoœci procesowe... 53 21. Orzeczenia, zarz¹dzenia i polecenia... 53 22. Klauzula natychmiastowej wykonalnoœci... 56 23. Narada i g³osowanie... 56 24. Porz¹dek czynnoœci procesowych... 58 25. Terminy... 59 26. Dorêczenia... 62 27. Protoko³y... 65 28. Przegl¹danie akt i sporz¹dzanie odpisów... 68 29. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt... 69 Rozdzia³ V. Przes³anki procesowe... 71 30. Uwagi ogólne... 71 31. Ogólna klasyfikacja przes³anek... 71 I. Przes³anki pozytywne (dodatnie) i przes³anki negatywne (ujemne)... 71 II. Przes³anki warunkuj¹ce ca³oœæ procesu i przes³anki stadialne... 72 III. Przes³anki materialno-procesowe... 72 IV. Przes³anki dotycz¹ce zasadniczej warstwy procesu i przes³anki dotycz¹ce warstwy akcydentalnej... 72 32. Przes³anki procesowe formalne, materialne i mieszane... 73 I. Kategorie przes³anek procesowych... 73 1. Przes³anki dodatnie i ujemne... 73 2. Przes³anki ogólne i szczególne... 73 3. Przes³anki abstrakcyjne i konkretne... 74 4. Przes³anki absolutne i wzglêdne... 74

Spis treœci IX II. Katalog podstawowych ujemnych przes³anek procesowych... 75 33. Immunitety... 84 I. Immunitet Prezydenta RP... 85 II. Immunitet parlamentarny... 85 III. Immunitet cz³onków Trybuna³u Konstytucyjnego... 86 IV. Immunitet sêdziów Trybuna³u Stanu... 86 V. Immunitet Prezesa NIK... 86 VI. Immunitet sêdziowski... 86 VII. Immunitet prokuratorski... 87 VIII. Immunitet adwokacki... 88 IX. Immunitet Rzecznika Praw Obywatelskich... 88 X. Immunitet zakrajowoœci... 88 Rozdzia³ VI. Dowody... 91 34. Teoretyczne wprowadzenie w problematykê postêpowania dowodowego... 91 I. Ró ne znaczenia okreœlenia dowód... 91 II. Ocena dowodów... 93 III. Zasada swobodnej oceny dowodów... 93 1. Aprioryczna ocena dowodów... 94 2. Aposterioryczna ocena dowodów... 95 IV. Przedmiot dowodzenia... 95 V. Prejudycjalnoœæ... 96 VI. Klasyfikacja dowodów... 97 VII. Regu³y postêpowania dowodowego... 100 1. Obowi¹zek dowodowy... 100 2. Formalny ciê ar dowodu... 100 3. Materialny ciê ar dowodu... 101 4. Notoryjnoœæ... 102 5. Oczywistoœæ... 102 6. Domniemania... 103 35. Pozytywne prawo dowodowe... 104 I. Zasady postêpowania dowodowego... 104 1. Wniosek dowodowy... 105 2. Niektóre zakazy dowodowe... 105 3. Regu³y przeprowadzania dowodu z osobowych œrodków dowodowych... 106 4. Przes³uchanie nieletniego... 106 5. Przes³uchanie sugeruj¹ce odpowiedÿ... 106 6. Bezwzglêdne zakazy dotycz¹ce przes³uchañ... 107 7. Konfrontacja... 108 8. Okazanie... 108 II. Wyjaœnienia oskar onego... 109 III. Œwiadkowie... 109 1. Przepisy ogólne... 109 2. Zakazy dowodowe dotycz¹ce œwiadków... 110

X Spis treœci 2.1. Zakazy bezwzglêdne... 110 2.2. Zakazy wzglêdne... 111 2.3. Zakaz ujawniania tajemnicy pañstwowej... 111 2.4. Zakaz ujawniania tajemnicy s³u bowej, funkcyjnej i zawodowej... 111 2.5. Szczególne warunki ochrony tajemnicy dziennikarskiej... 111 3. Zaskar alnoœæ... 112 4. Tryb i warunki przes³uchania osób zwi¹zanych tajemnic¹... 112 5. Œwiadek osoba najbli sza... 112 6. Œwiadek (podejrzany, oskar ony)... 113 7. Prawa œwiadka... 113 8. Œwiadek anonimowy (incognito)... 113 9. Œwiadek koronny... 116 10. Œwiadek osoba pozostaj¹ca w bliskim stosunku osobistym... 118 11. Œwiadek nieletni... 119 12. Szczególne czynnoœci dotycz¹ce œwiadka... 120 13. Procedura przes³uchania œwiadka... 121 14. Obowi¹zki œwiadka... 122 IV. Biegli... 123 1. Wymogi stawiane opinii... 126 2. Opinia psychiatryczna... 126 3. Opinia kompleksowa... 127 4. Wymóg szczególny opinii psychiatrycznej... 127 V. T³umacze... 128 VI. Specjaliœci... 128 VII. Oglêdziny, oglêdziny cia³a... 129 VIII. Oglêdziny i otwarcie zw³ok, otwarcie grobu... 130 IX. Eksperyment procesowy... 131 X. Wywiad œrodowiskowy... 131 XI. Badanie osoby oskar onego... 133 XII. Zatrzymanie rzeczy... 133 1. Szczególny tryb postêpowania z dokumentami obroñczymi... 136 2. Szczególny tryb postêpowania z dokumentacj¹ psychiatryczn¹... 137 3. Wykorzystanie dokumentów zawieraj¹cych tajemnice... 137 4. Skutek zabezpieczenia przedmiotów lub ich odebrania... 137 5. Procesowe organy w³aœciwe w postêpowaniu dowodowym... 137 6. Kontrola decyzji zapadaj¹cych w postêpowaniu dowodowym... 138 7. Odpowiednie stosowanie przepisów postêpowania dowodowego do dysponentów informatycznych... 138 XIII. Przeszukanie... 138 1. Pora nocna... 139 2. Warunki i tryb dokonywania przeszukania... 139 3. Obowi¹zki organu dokonuj¹cego czynnoœci przeszukania... 140 XIV. Kontrola i utrwalanie rozmów... 143

Spis treœci XI 1. Kr¹g podmiotów, które mog¹ byæ objête kontrol¹... 144 2. Obowi¹zki instytucji pocztowych i telekomunikacyjnych... 144 3. Zakres uprawnieñ organów procesowych w zwi¹zku z kontrol¹... 144 4. Regu³y prowadzenia kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych... 145 Rozdzia³ VII. Œrodki przymusu... 147 36. Zatrzymanie... 147 I. Tryby dokonywania zatrzymania... 147 1. Zatrzymanie obywatelskie... 147 2. Zatrzymanie przez Policjê... 147 3. Zatrzymanie przez prokuratora... 149 4. Zatrzymanie przez s¹d... 150 37. Œrodki zapobiegawcze... 151 I. Definicja... 151 II. Granica czasowa stosowania œrodków zapobiegawczych... 152 III. Treœæ postanowienia o zastosowaniu œrodka zapobiegawczego, uzasadnienie... 152 IV. Zaskar alnoœæ decyzji o stosowaniu œrodków zapobiegawczych... 153 V. Wnioski oskar onego o uchylenie lub zmianê œrodka, rozstrzyganie w przedmiocie wniosku, za alenie... 154 VI. Zawieszenie postêpowania a orzekanie w przedmiocie œrodków zapobiegawczych... 155 VII. Nadzór nad stosowaniem œrodków zapobiegawczych... 156 VIII. Katalog œrodków zapobiegawczych... 156 1. Zakaz opuszczania kraju, zatrzymanie dokumentów... 156 2. Zawieszenie w czynnoœciach s³u bowych, wykonywaniu zawodu, nakaz wstrzymania siê... 157 3. Dozór Policji lub prze³o onego wojskowego... 158 4. Porêczenie osoby godnej zaufania... 158 5. Porêczenie spo³eczne... 158 5.1. Obowi¹zki porêczyciela... 159 6. Porêczenie maj¹tkowe... 160 6.1. Cofniêcie porêczenia maj¹tkowego... 160 6.2. Przepadek przedmiotów porêczenia œci¹gniêcia wartoœci porêczenia... 161 6.3. Przekazanie, przelew na rzecz Skarbu Pañstwa, pierwszeñstwo zaspokojenia pokrzywdzonego, zwrot porêczenia... 161 6.4. Orzekanie o przepadku, œci¹gniêciu sumy kompetentny organ... 162 7. Tymczasowe aresztowanie podstawy, organy stosuj¹ce... 162 7.1. Tymczasowe aresztowanie jako œrodek zapobiegawczy ultima ratio... 163 7.2. Podstawy szczególne tymczasowego aresztowania... 163 7.3. Odst¹pienie od tymczasowego aresztowania... 164 7.4. Szczególny tryb wykonania tymczasowego aresztowania... 164

XII Spis treœci 7.5. Obowi¹zki s¹du zwi¹zane ze stosowaniem tymczasowego aresztowania... 164 7.6. Czas trwania tymczasowego aresztowania, przed³u enie i maksymalny czas trwania... 165 7.7. Niezw³oczne zwolnienie tymczasowo aresztowanego... 166 7.8. Zaliczenie okresu zatrzymania... 167 8. Poszukiwanie oskar onego... 167 9. List goñczy... 168 10. List elazny... 169 11. Kary porz¹dkowe... 170 12. Zabezpieczenie maj¹tkowe... 172 Rozdzia³ VIII. Uczestnicy postêpowania... 175 38. Oskar yciel publiczny... 175 I. Organizacja Prokuratury... 175 1. Zasada centralizmu Prokuratury... 176 2. Zasada jednolitoœci (niepodzielnoœci) Prokuratury... 176 3. Zasada hierarchicznego podporz¹dkowania... 176 4. Zasada substytucji... 177 5. Zasada dewolucji... 177 6. Zasada indyferencji... 177 II. Struktura i hierarchia Prokuratury... 177 III. Kryteria powo³ania na stanowisko prokuratora... 179 IV. Rozwi¹zanie stosunku s³u bowego z prokuratorem... 180 1. Fakultatywne rozwi¹zanie stosunku s³u bowego z prokuratorem... 180 2. Obligatoryjne rozwi¹zanie stosunku s³u bowego z prokuratorem... 181 V. Zadania Prokuratury... 181 1. Ogólny zakres dzia³alnoœci Prokuratury zwi¹zanej z postêpowaniem karnym... 183 2. Bli sze okreœlenie kompetencji prokuratora w procesie karnym... 183 2.1. Prokurator w postêpowaniu przygotowawczym... 183 2.2. Prokurator w postêpowaniu s¹dowym... 186 3. Wy³¹czenie prokuratora... 186 VI. Inni oskar yciele publiczni... 188 39. Oskar yciel prywatny... 189 I. Oskar yciel prywatny pokrzywdzony... 189 II. Definicja pokrzywdzonego... 189 III. Osoba wykonuj¹ca prawa pokrzywdzonego... 190 IV. Przestêpstwa œcigane z oskar enia prywatnego... 191 V. Formy udzia³u pokrzywdzonego w procesie... 191 1. Oskar yciel prywatny dzia³aj¹cy poprzez pe³nomocnika... 192 2. Pokrzywdzony w procesie jako strona zastêpcza i strona nowa... 192 VI. Uprawnienia pokrzywdzonego w postêpowaniu przygotowawczym... 193 VII. Oskar yciel prywatny w postêpowaniu s¹dowym... 195 VIII. Oskar enie prywatne wzajemne... 197

XIV Spis treœci 1. Obroñca z wyboru (ex contractu)... 226 2. Obroñca z urzêdu... 226 IV. Rozwi¹zanie (ustanie) stosunku obroñczego... 227 V. Obrona obligatoryjna... 228 VI. Uprawnienia obroñcy w postêpowaniu przygotowawczym... 229 VII. Uprawnienia obroñcy w postêpowaniu s¹dowym I instancji... 230 VIII. Skutki niestawiennictwa obroñcy... 232 IX. Uprawnienia obroñcy w postêpowaniu s¹dowym II instancji... 233 X. Obroñca w postêpowaniu pozainstancyjnym... 234 XI. Inne kwestie dotycz¹ce obroñcy... 235 44. Pe³nomocnik... 236 45. Przedstawiciel spo³eczny... 237 Rozdzia³ IX. Postêpowanie przygotowawcze... 239 46. Definicja i cele... 239 47. Organy postêpowania przygotowawczego... 240 48. Strony postêpowania przygotowawczego... 240 49. Podstawowe prawa podejrzanego w postêpowaniu przygotowawczym... 241 50. Formy postêpowania przygotowawczego... 242 I. Dochodzenie... 242 1. Ograny dochodzenia... 244 2. Wszczêcie dochodzenia... 244 II. Postêpowanie rejestrowe... 249 III. Dochodzenie w niezbêdnym zakresie... 249 IV. Dochodzenie skrócone... 250 V. Œledztwo... 251 1. Organy œledztwa... 252 2. Wszczêcie œledztwa... 252 3. Przebieg œledztwa... 254 4. Organy œledztwa... 255 5. Instytucja przedstawienia zarzutów... 256 6. Aktywnoœæ stron w toku œledztwa... 257 6.1. Udzia³ stron w czynnoœciach œledztwa oraz udzia³ obroñcy i pe³nomocnika... 257 6.2. Udzia³ stron postêpowania w czynnoœciach niepowtarzalnych... 258 6.3. Strony postêpowania oraz pe³nomocnicy i obroñcy a dowód z opinii bieg³ego w œledztwie... 259 7. Zamkniêcie œledztwa zakres czynnoœci... 259 8. Sposoby zakoñczenia postêpowania przygotowawczego... 260 8.1. Umorzenie dochodzenia i wpisanie sprawy do rejestru przestêpstw (postanowienie)... 260 8.2. Umorzenie œledztwa (postanowienie)... 261 8.3. Wniosek o umorzenie postêpowania i zastosowanie œrodków zabezpieczaj¹cych... 261 8.4. Zawieszenie postêpowania (postanowienie)... 262

Spis treœci XV 8.5. Akt oskar enia... 262 8.6. Wniosek o skazanie oskar onego bez rozprawy... 264 8.7. Wniosek o warunkowe umorzenie postêpowania... 265 Rozdzia³ X. Postêpowanie przed s¹dem I instancji... 277 51. Uwagi wstêpne... 277 52. Etapy postêpowania przed s¹dem I instancji... 277 I. Wstêpna kontrola oskar enia... 278 1. Dorêczenie odpisu aktu oskar enia... 278 2. OdpowiedŸ oskar onego na akt oskar enia... 279 3. Skierowanie sprawy na posiedzenie... 279 4. Umorzenie postêpowania na posiedzeniu i orzeczenie przepadku... 280 5. Podmioty uprawnione do obecnoœci podczas posiedzenia... 280 6. Konsensualny charakter posiedzenia... 281 7. Wyrok warunkowo umarzaj¹cy postêpowanie... 281 8. Wyrok skazuj¹cy bez rozprawy... 282 9. Zwrot sprawy do uzupe³nienia postêpowania przygotowawczego... 283 10. Rozstrzygniêcie w przedmiocie œrodka zapobiegawczego... 283 II. Przygotowanie do rozprawy g³ównej... 283 1. Skierowanie sprawy na posiedzenie... 284 2. Formowanie sk³adu orzekaj¹cego... 284 3. Dopuszczenie i sprowadzenie dowodów na rozprawê... 285 4. Rozpoznanie wniosku prokuratora o umorzenie postêpowania z powodu niepoczytalnoœci sprawcy i zastosowanie œrodków zabezpieczaj¹cych... 285 5. Jawnoœæ rozprawy g³ównej... 286 6. Ograniczenie jawnoœci (publicznoœci) rozprawy... 286 7. Wy³¹czenie jawnoœci (publicznoœci) rozprawy ex lege... 287 8. Wy³¹czenie jawnoœci (publicznoœci) przez s¹d... 287 9. Mê owie zaufania na rozprawie niejawnej (niepublicznej)... 288 10. Inne kwestie zwi¹zane z wy³¹czeniem jawnoœci (publicznoœci) rozprawy... 288 10.1. Mass media na sali s¹dowej... 288 11. Ustnoœæ postêpowania przed s¹dem... 289 12. Policja sesyjna... 289 13. Stosunek obroñczy w toku rozprawy... 293 III. Rozpoczêcie rozprawy g³ównej... 294 1. Skutki niestawiennictwa na rozprawê... 295 1.1. Niestawiennictwo oskar onego... 295 1.2. Niestawiennictwo obroñcy oskar onego... 296 1.3. Niestawiennictwo pe³nomocnika... 297 1.4. Niestawiennictwo prokuratora... 297 1.5. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskar yciela prywatnego i jego pe³nomocnika... 298 1.6. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo powoda cywilnego... 298

XVI Spis treœci 1.7. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskar yciela posi³kowego... 298 1.8. Niestawiennictwo przedstawiciela spo³ecznego... 298 1.9. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo œwiadka, bieg³ego, t³umacza lub specjalisty... 298 2. Inne czynnoœci poprzedzaj¹ce rozpoczêcie rozprawy... 299 IV. Przewód s¹dowy... 300 1. Wyjaœnienia oskar onego i pouczenie go o uprawnieniach... 301 2. Dobrowolne poddanie siê karze... 301 3. Ograniczenie przewodu s¹dowego... 302 4. Zasada bezpoœrednioœci w postêpowaniu s¹dowym I instancji... 302 5. Odczytanie protoko³ów wyjaœnieñ oskar onego... 302 6. Odczytanie protoko³ów zeznañ œwiadka... 303 7. Odczytanie protoko³ów s¹dowych... 303 8. Odczytywanie protoko³ów, zakazy odczytywania... 303 9. Uzupe³nienie braków postêpowania przygotowawczego... 305 10. Rozszerzenie oskar enia, proces wpadkowy... 306 11. Zmiana kwalifikacji prawnej czynu na rozprawie... 306 12. Szybkoœæ i sprawnoœæ prowadzenia rozprawy... 307 13. Przerwa i odroczenie rozprawy... 307 14. Zamkniêcie przewodu s¹dowego... 308 V. G³osy stron... 309 VI. Wyrokowanie narada nad wyrokiem... 310 1. Wiêkszoœæ i sztuczna wiêkszoœæ g³osów... 310 2. Sporz¹dzenie wyroku na piœmie... 311 3. Rodzaje wyroków... 312 3.1. Wyrok skazuj¹cy... 312 3.2. Wyrok umarzaj¹cy postêpowanie... 313 3.3. Wyrok umarzaj¹cy z powodu niepoczytalnoœci oskar onego... 313 3.4. Wyrok warunkowo umarzaj¹cy postêpowanie... 314 3.5. Wyrok uniewinniaj¹cy... 315 4. Rozstrzygniêcia... 315 4.1. Rozstrzygniêcie w przedmiocie powództwa cywilnego... 315 4.2. Rozstrzygniêcie dotycz¹ce obowi¹zku zwrotu korzyœci maj¹tkowej... 316 4.3. Inne rozstrzygniêcia zawarte w wyroku... 316 5. Podpisanie wyroku... 316 6. Og³oszenie wyroku... 316 7. Uzupe³nienie wyroku... 317 8. Wniosek o sporz¹dzenie uzasadnienia wyroku... 318 9. Uzasadnienie orzeczenia wyroku... 319 Rozdzia³ XI. Postêpowanie odwo³awcze... 325 53. Zasady ogólne postêpowania odwo³awczego... 325 I. Rodzaje œrodków odwo³awczych... 325

XVIII Spis treœci X. Udzia³ stron, prokuratora, obroñców i pe³nomocników na rozprawie, skutki niestawiennictwa... 348 XI. Przebieg postêpowania odwo³awczego... 348 XII. Wyrokowanie s¹du odwo³awczego... 349 XIII. Poprawienie b³êdnej kwalifikacji prawnej przypisanego czynu... 350 XIV. Uzasadnienie wyroku s¹du odwo³awczego... 351 55. Za alenie zakres przedmiotowy... 351 I. Podmioty uprawnione do wnoszenia za alenia... 354 II. Termin wniesienia za alenia... 354 III. Dewolutywnoœæ... 355 IV. Forma wniesienia za alenia... 355 V. Za alenie na postanowienie prokuratora lub organu dochodzeniowego, organ rozpoznaj¹cy... 356 VI. Udzia³ w posiedzeniu s¹du... 356 VII. Suspensywnoœæ... 356 VIII. Za alenia na zarz¹dzenia, na czynnoœci lub zaniechania... 356 Rozdzia³ XII. Nadzwyczajne œrodki zaskar enia... 363 56. Postêpowanie kasacyjne... 363 I. Wprowadzenie... 363 II. Formalny zakres zaskar enia kasacj¹... 364 III. Podmioty uprawnione do wniesienia kasacji... 364 IV. Zasada jednokrotnego zaskar enia kasacj¹... 366 V. Podstawy wniesienia kasacji... 366 VI. Podstawy kasacji kierunek... 367 VII. Wy³¹czenie... 368 VIII. Warunek formalny wniesienia... 368 IX. Termin wniesienia kasacji... 368 X. Przywrócenie uchybionych terminów do wniesienia kasacji... 369 XI. Tryb wnoszenia kasacji... 369 XII. Op³aty od wnoszonej kasacji... 370 XIII. Przymus adwokacki... 370 XIV. Kierunek kasacji... 371 XV. Niedopuszczalnoœæ wniesienia œrodka odwo³awczego... 371 XVI. Postêpowanie przedkasacyjne... 371 XVII. Pozostawienie wniesionej kasacji bez rozpoznania, zwrot do uzupe³nienia... 374 XVIII. Wzglêdna niesuspensywnoœæ, stosowanie œrodków zapobiegawczych... 375 XIX. Sk³ad orzekaj¹cy... 375 XX. Rozpoznanie kasacji... 376 XXI. Przebieg rozprawy kasacyjnej... 377 XXII. Rozstrzygniêcia S¹du Najwy szego... 377 XXIII. Suspensywnoœæ wyroku uchylaj¹cego... 379 XXIV. Niedopuszczalnoœæ superkasacji... 379