ТЕМА 3. РЕЧІ НАВКОЛО МЕНЕ. TEMAT 3. RZECZY DOOKOŁA MNIE ТЕОРЕТИЧНІ ВІДОМОСТІ. WIADOMOŚCI TEORETYCZNE НАЗВИ ЧАСТИН МОВИ. NAZWY CZĘŚCI MOWY Rzeczownik іменник kto? co? Czasownik дієслово co robić? Przymiotnik прикметник jaki? jaka? jakie? Liczebnik числівник ile? który? która? które? Zaimek займенник kto? co? jaki? jaka? jakie? który? która? które? Przysłówek прислівник jak? gdzie? kiedy?... Spójnik сполучник Przyimek прийменник Partykuła частка Wykrzyknik вигук РІД ІМЕННИКІВ. RODZAJ RZECZOWNIKÓW Іменники у польській мові належать до одного із трьох родів: чоловічого, жіночого та середнього, кожен з яких має відповідні закінчення: rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki on ten ona ta ono to dom-0, stół-0, nauczyciel-0, pies-0 poet-a, pianist-a tablic-a, kobiet-a, siostr-a, noc-0, miłość-0, pan-i, wychowawczyni, sprzedawczyni okn-o, słow-o, aut-o, dzieck-o serc-e, pol-e, zdani-e, ćwiczeni-e, ciel-ę, imi-ę, ramę cent-rum, muze-um КАТЕГОРІЯ ОСОБОВОСТІ. KATEGORIA OSOBOWOŚCI Для польської мови характерна така незвична для українського вуха категорія, як категорія особовості. Відповідно до неї, виділяють іменники чоловічо-особові і нечоловічо-особові. Чоловічоособові іменники: 1. по-перше, чоловічого роду, 2. по-друге, назви осіб. Тобто, чоловічо-особовими іменниками вважаємо виключно назви осіб чоловічої статі!!! męskoosobowe (чоловічо- особові) Chłopiec, staruszek, uczeń, student, nauczyciel, poeta, profesor, król niemęskoosobowe (нечоловічо- особові) Dziecko, auto, kobieta, studentka, dom, samochód, kot, pies У множині чоловічо-особовій категорії відповідає особовий займенник ONI, нечоловічоособовій особовий займенник ONE. МНОЖИНА НЕЧОЛОВІЧО-ОСОБОВИХ ІМЕННИКІВ. LICZBA MNOGA RZECZOWNIKÓW NIEMĘSKOOSOBOWYCH У польській мові, так само, як і в українській, є два граматичних числа: однина і множина: liczba pojedyncza і liczba mnoga. При утворенні множини беремо до уваги рід, чоловічо-особову чи нечоловічо-особову форму та граматичну групу іменника. Граматичну групу визначаємо за останнім
приголосним основи. Якщо основа іменника (temat) закінчується на твердий приголосий, крім с, cz, sz, ż, rz, dz, dż, то такі іменники належать до твердої групи (twardotematowe), якщо основа іменника закінчується на м який або історично м який (с, cz, sz, ż, rz, dz, dż) приголосний, то такі іменники відносимо до м якої групи (miękkotematowe). г. т. r.ż. twardotematowe stoły domy -у torby (після -k, g) siostry słowniki rogi komórki nogi miękkotematowe -Є (м які приголосні + c, dz, cz, di, u, rz) konie płaszcze panie tablice г. п. kina kaczęta pytania chłopięta imiona muzea -а znamiona akwaria Na podwórku leży pies. Na podwórku leżą psy. Na stole jest komórka. Na stole są komórki. W szafie jest lustro. W szafie są lustra. Необхідно пам ятати, що відповідником дієслівної форми однини jest у множині виступає форма są!!! Так, мусимо говорити: То jest samochód. То są samochody. То jest drukarka. To są drukarki. To jest ćwiczenie. To są ćwiczenia. РІД ТА ЧИСЛО ПРИКМЕТНИКА. RODZAJ I LICZBA PRZYMIOTNIKA У польській мові, так само як і в українській, завжди узгоджуємо іменник із прикметником. В однині прикметники та інші частини мови, що мають прикметникову форму, матимуть такі закінчення: Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki -y, -i (płaszcz) -a (koszula) -e, -ie (palto) mały mała małe czysty czysta czyste elegancki elegancka eleganckie tani Tania tanie To jest wielki stół. To jest wielka dziewczyna. To jest wielkie miasto. У множині всі нечоловічо-особові прикметники (так само, як і займенники) мають однакове закінчення -е: Ten mały kot jest nasz. koty Ta mała kotka jest kotki nasza. -e Te małe są nasze To małe kocię jest kocięta nasze. МОВНА ПРАКТИКА. 1. РЕЧІ НАВКОЛО МЕНЕ. RZECZY DOOKOŁA MNIE Co to jest? To jest stół. To jest tablica. To są klucze, a to są zeszyty. Czy to jest plecak? Tak, to jest plecak. Czy to są słowniki? Nie, to nie są słowniki. Czy wiesz, co to jest? Nie wiem, może podręcznik z polskiego. Myślę, że to jest karta kredytowa. długopis kreda ołówek portmonetka ściana dowód osobisty krzesło parasol reklamówka tablica kaloryfer książka piórnik sala teczka karta kredytowa legitymacjaplecak słownik torebka klucz notes podłoga stół zegarek komórka Okno podręcznik sufit zeszyt
ВПРАВИ. ĆWICZENIA Odpowiedz na pytania. Wzór: Czy to jest ołówek? Tak, to jest ołówek. Czy to jest zeszyt? Tak,... Czy to jest stół?... torebka, słownik, tablica, okno, portmonetka, książka, podręcznik, słownik, komputer, notes, pisak, szminka Odpowiedz na pytania. Wzór: Czy to jest ołówek? Nie, to nie jest ołówek. To jest długopis. Czy to jest zeszyt? Nie,... Czy to jest stół?... torebka, słownik, tablica, okno, portmonetka, książka, podręcznik, słownik, komputer, notes, pisak, szminka Postaw pytania do obrazków. Wzór: Co to jest? Nie wiem, może kalendarz. Co to jest? Nie wiem, może... Co to jest? Myślę, że to jest... Napisz w liczbie mnogiej. Wzór: To jest waliza. To jest książka. To są walizy. To są książki. To jest komórka. To jest portmonetka. To... To jest długopis. To jest podręcznik. To... To jest samochód. To jest płaszcz. To... To jest okno.to jest lusterko. To... To jest futro. To jest. To... Przeczytaj i przetłumacz. To są nasze podręczniki. A to są słowniki, książki, zeszyty. Na stole leżą długopisy i ołówki. Czyje to są komórki? To są nasze komórki. Czy te krzesła są wasze? Nie, te krzesła nie są nasze. Te stoły są wasze. To są moje auta. Czyje są te klucze? NAZWY KOLORÓW Jakiego koloru jest ten parasol? On jest fioletowy. Jakiego koloru jest ta teczka? Czerwonego koloru. Jakiego koloru jest to auto? To auto jest niebieskie. Jakiego koloru są te długopisy? One są czarne. biały fioletowy beżowy szary żółty zielony granatowy srebrzysty czarny błękitny różowy złocisty czerwony niebieski seledynowy srebrny pomarańczowy koloru bordo brązowy złoty ВПРАВИ. ĆWICZENIA Uzupełnij zdania wyrazami z ramki. Zeszyt, szminka, lusterko, grzebyk, portmonetka, książka, podręcznik, słownik Wzór: Jakiego koloru jest zeszyt? Zeszyt jest biały. To jest zeszyt. Jakiego koloru on jest? Jest biały. Odpowiedz na pytania. Jaki jest twój ulubiony kolor? Jakiego koloru jest twoja torba? Jakiego koloru jest śnieg? Jakiego koloru nie lubisz?
Ułóż zdania. Wzór: Niebo, być, szare. Niebo jest szare. Jabłko,być, czerwony.... Ananas, być, żółty.... Jaki, być, pomarańcza?... Myszka, być, szary.... Kot, być, biały.... Jaki, być, kurczę?... Długopis, być, niebieski.... Jaki, być, temperówka?... 3. WYGLĄD PRZEDMIOTU Jaki jest twój piórnik? Mój piórnik jest nowy i bardzo drogi. Jaka jest wasza sala? Nasza sala jest duża i czysta. Jakie jest jego auto? Jego auto jest drogie, ale nie bardzo ładne. Jakie są twoje zeszyty? Moje zeszyty są grube i kolorowe. Jak wygląda ten samochód? On jest duży, bardzo długi, niski. On jest nowy, czerwonego koloru. czysty brudny mały duży/wielki dobry zły miękki twardy bardzo drogi tani piękny/ładny brzydki nie bardzo gruby cienki stary nowy/nowoczesny trochę krótki długi szeroki wąski nieco lekki ciężki wysoki niski ВПРАВИ. ĆWICZENIA Przeczytaj i przetłumacz tekst. To jest moje auto. Ono jest nowe i bardzo drogie. Jest czerwonego koloru, niewielkie. To auto jest bardzo nowoczesne i piękne. Niestety, jest trochę brudne. Uzupełnij luki odpowiednimi słowami. To jest moje... Ono jest... i bardzo... Jest...,... To... jest bardzo... i... Niestety, jest trochę... Przeczytaj i przetłumacz tekst. Co to jest? To jest torebka. To jest torebka Kasi. Torebka Kasi jest mała i czarna. A to czyja torebka? Czy to jest torebka Heleny? Nie, to nie jest torebka Heleny. To jest jej teczka. Teczka Heleny jest duża i zielona. A to czyja torebka? To nie jest torebka, to jest waliza. To jest waliza Romka. Jaka jest waliza Romka? Ona jest bardzo duża i ciężka. Jakiego koloru jest waliza Romka? Ona jest żółta. Uzupełnij luki odpowiednimi słowami. Co to...? To jest... To jest... Kasi.... Kasi jest... i... A to czyja...? Czy to jest... Heleny? Nie, to nie jest... Heleny. To jest jej Heleny jest... i... A to czyja...? To nie jest..., to jest.... To jest... Romka. Jaka jest... Romka? Ona jest bardzo... i... Jakiego koloru jest... Romka? Ona jest... Przeczytaj i przetłumacz dialog. W sklepie papierniczym: - Dzień dobry. Czy są długopisy? - Są. Czerwone, czarne i niebieskie. - Proszę czerwony i niebieski. - Proszę bardzo. - Dziękuję. Czy są kredki?
- Kredki? Niestety, nie ma. - Nie szkodzi. Do widzenia pani. - Dowidzenia. Dokończ dialog. W kiosku: 3. Dzień dobry. Czy są...? 4. Są...,... i... 4. DO KOGO NALEŻY? Czyja to torebka? To moja torebka. Ta torebka jest moja. Czyj to jest komputer? To jest nasz komputer. Czyje to jest futro? To jest futro tej pani. Czyje to są okulary? To są okulary tego pana. Czy to jest twój przyjaciel? Nie, to jest jej przyjaciel. Czy to są wasi rodzice? Tak, nasi. Te dziewczyny to są wasze koleżanki? Nie, to są ich koleżanki. Liczba pojedyncza Liczba mnoga mój przyjaciel moi przyjaciele mój dom moja moje moje domy, koleżanki, słowa twój przyjaciel twój dom twoja swój przyjaciel swój dom swoja nasz nasza przyjaciel nasz dom wasz przyjaciel wasz dom wasza twoje swoje nasze wasze twoi przyjaciele twoje domy, swoi przyjaciele swoje domy, nasi przyjaciele nasze domy, wasi przyjaciele wasze domy, jego, jej, ich tego pana tej pani tych państwa ВПРАВИ. ĆWICZENIA Odpowiedz na pytania otwierając nawiasy. Wzór: Czyje to jest auto? To jest (ty)... auto. To jest twoje auto. Czyja to torebka? To jest (ja)... torebka.... Czyj to jest komputer? To jest (my)... komputer.... Czyje to jest futro? To jest futro (ta pani)...... Czyje to są okulary? To są okulary (ten pan)...... Czy to jest (ty)... przyjaciel? Nie, to jest (ona)... przyjaciel.... Te dziewczyny to są (wy) koleżanki? Nie, to są (oni) koleżanki. Przeczytaj i przetłumacz dialog. W szatni: Czy to jest pana płaszcz? Tak, to mój. Czy to jest pani futro? Nie, to nie jest moje, to futro mojej mamy.
Które futro jest pani? To czerwone jest moje. Czyja to jest kurtka? Zobacz, to kurtka twojego syna! Tak, rzeczywiście. Proszę pana, to jest nasza kurtka! Dokończ dialog. W pralni: Czy to jest pani suknia? Nie... SŁOWNICZEK