UZUPEŁNIENIE RAPORTU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO DLA INWESTYCJI POLEGAJĄCEJ NA:

Uzupełnienie Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na: Budowie elektrowni wiatrowej o mocy do 1,2 MW wraz z niezbędną infrastrukturą na działce o nr ewid. 43, obręb Stara Sucha, gmina Nowa Sucha UZUPEŁNIENIE RAPORTU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO DLA INWESTYCJI POLEGAJĄCEJ NA: BUDOWIE ELEKTROWNI WIATROWEJ O MOCY DO 1,2 MW WRAZ Z NIEZBĘDNĄ INFRASTRUKTURĄ NA DZIAŁCE O NR EWID. 43 OBRĘB STARA SUCHA, GMINA NOWA SUCHA Dotyczy sprawy: WOOŚ-II.4242.220.2013.UW z dnia 31 lipca 2013 r. SIERPIEŃ 2013 ROK.

W nawiązaniu do wezwania Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie, z dnia 31 lipca 2013 r., znak: WOOŚ-II.4242.220.2013.UW (załącznik nr 1), w związku z toczącym się postępowaniem w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na: Budowie elektrowni wiatrowej o mocy do 1,2 MW wraz z niezbędną infrastrukturą na działce o nr ewid. 43 obręb Stara Sucha, gmina Nowa Sucha niniejszy raport został uzupełniony o brakujące informacje w poniższym zakresie. I. Ochrona przed hałasem 1) Wyjaśnienie niespójności pomiędzy opisywaną w treści całego raportu ooś maksymalną wysokością przedmiotowych obu turbin, a całkowitymi wysokościami wynikającymi z obliczeń rozprzestrzeniania się hałasu. Po dogłębnej analizie treści całego Raportu ooś dla przedmiotowej inwestycji, a także wszystkich zamieszczonych analiz zarówno akustycznych oraz migotania cienia dla planowanego przedsięwzięcia stwierdzono, iż podane całkowite maksymalne wysokości dla opisywanych turbin wiatrowe, zarówno w treści raportu, jak również w wykonanych analizach są jak najbardziej poprawne. Zgodnie z informacjami podawanymi wielokrotnie w raporcie, a później egzekwowanymi w obliczeniach - analizach załączonych do raportu, przedmiotowe turbiny charakteryzują się następującymi parametrami technicznymi: - dwie turbiny wiatrowe, każda o mocy do 600 kw, - zakres wysokości wieży: min. od 40,0 m do max. 60,0 m, - średnica rotora do 45,0 m, - poziom mocy akustycznej do 102,5 db, - całkowita maksymalna wysokość turbin wiatrowych do 82,5 m. Zgodnie z powyższymi założeniami zostały wykonane analizy akustyczne, które przedstawione zostały kolejno w załącznikach: - załącznik 6 analiza akustyczna wariant realizacyjny parametry najbardziej niekorzystne (wieża 40,0 m, średnica rotora 45,0 m) - 2 x 600 kw, - załącznik 7 analiza akustyczna wariant realizacyjny parametry maksymalne (wieża 60,0 m, średnica rotora 45,0 m) - 2 x 600 kw, - załącznik 8 analiza akustyczna wariant realizacyjny parametry najbardziej niekorzystne (wieża 40,0 m, średnica rotora 45,0 m) - 1 x 600 kw, - załącznik 9 analiza akustyczna wariant realizacyjny parametry maksymalne (wieża 60,0 m, średnica rotora 45,0 m) - 1 x 600 kw. Zatem jak wynika z powyższego całkowita maksymalna wysokość turbin wiatrowych ujętych w obliczeniach akustycznych nie przekracza 82,5 m. W przedstawionych analizach załączonych do raportu ooś na pierwszej stronie wydruku widnieją następujące dane wprowadzonych turbin wiatrowych: współrzędne geograficzne określające położenie lokalizację danych urządzeń, opis danej maszyny, moc znamionowa oraz, wysokość wieży, średnicę rotora, poziom mocy akustycznej, a także prędkość wiatru. Natomiast wysokość, o której wspomina RDOŚ w Warszawie w wezwaniu do uzupełnienia raportu: EW1 85,2, Ew2 83,4 m, to wysokość położenia turbin wiatrowych nad poziomem morza (n.p.m.). Program obliczeniowy WindPro po wprowadzeniu współrzędnych geograficznych danego punktu (lokalizacji turbiny wiatrowej) oraz po wczytaniu warstwic dla badanego terenu podaje wysokość położenia niniejszego punktu jako wysokość n.p.m. Zatem podana wysokość n.p.m., nie jest równoważna z całkowitą wysokością turbin wiatrowych. 2) Przykładowe karty charakterystyki analizowanych w raporcie ooś typu turbin wiatrowych. Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie ooś, dokładny model turbin Inwestor wybierze na dalszym etapie procesu inwestycyjnego, po przeanalizowaniu dostępnych najkorzystniejszych ofert rynkowych - z zastrzeżeniem, iż Inwestor zobowiązuje się do dotrzymania wszelkich granicznych parametrów przedstawionych w niniejszym opracowaniu. Rok produkcji urządzeń przewiduje się nie starszy jak 2000r. Przewidywany czas eksploatacji planowanej elektrowni wiatrowej to od 10 lat nawet do 20 lat czas eksploatacji uzależniony będzie w głównej mierze od roku produkcji urządzeń, ich stanu technicznego oraz serwisowania im nowsze turbiny, tym czas eksploatacji może się wydłużyć. Dane techniczne, którymi posługiwano się podczas wykonywanych analiz akustycznych, jak również przy opisie parametrów technicznych przedmiotowych turbin, zostały opracowane na podstawie kilku dostępnych na obecną chwilę modeli turbin wiatrowych o mocy do 600 kw. Na potrzeby raportu ooś 2

oraz przeprowadzonych analiz przyjęto zarówno wartości minimalne oraz maksymalne, których parametry nie zostaną przekroczone podczas wyboru właściwego modelu turbiny. Pozwoli to na dokonanie oceny maksymalnego oddziaływania, jakie może spowodować przedsięwzięcie na środowisko przyrodnicze i człowieka. Do niniejszego uzupełnienia raportu ooś tylko dla celów poglądowych załączono kilka specyfikacji (kart katalogowych) wydruki z programu obliczeniowego WindPro, które nakreślą i potwierdzą, iż turbiny wiatrowe o parametrach które przyjęte były w raporcie ooś dla przedmiotowej inwestycji są jak najbardziej wiarygodne. W/w karty katalogowe przykładowych turbin stanowią kolejno załączniki do niniejszego uzupełnienia raportu ooś: - załącznik 2 MICON M1500 o mocy 600 kw, - załącznik 3 NORDTANK 43 o mocy 600 kw, - załącznik 4 VESTAS V44 o mocy do 600 kw. II. Ochrona przyrody 1. Część ornitologiczna a) Tabele prezentujące wyniki badań z transektu w rozbiciu na poszczególne gatunki oraz poszczególne kontrole (daty kontroli) należy uzupełnić o przeliczenia na 1 km transektu (ptaki stacjonarne) lub godzinę obserwacji (ptaki lecące). Obserwacje z transektu w dniu 24 kwietnia 2012, godzina 7.30-11.30 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bażant 2 2 2 bogatka 1 1 3 czajka 22 1,2 22 4 dzwoniec 4 6 1 10 5 gawron 2 4 2 6 6 gęgawa 80 2,3 80 7 gęś zbożowa 120 2,3 120 8 kapturka 2 1 2 9 kruk 2 2 10 kwiczoł 1 1 11 łabędź niemy 2 1 2 12 modraszka 1 1 13 potrzeszcz 3 4 1 7 14 skowronek 6 6 15 trznadel 4 5 1 9 16 wróbel 6 3 1 9 17 zięba 3 1 3 32 251 283 Obserwacje z transektu w dniu 04 marca 2013, godzina 10.00-14.00 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bażant 3 3 2 bogatka 5 1 1 6 3 dzwoniec 2 2 4 gawron 7 1,2 7 3

5 grubodziób 4 1 4 6 kawka 1 1 7 kruk 1 1 8 kwiczoł 1 1 9 mazurek 5 7 1 12 10 myszołów 1 2,3 1 11 potrzeszcz 2 11 1 13 12 skowronek 3 3 13 sójka 2 1 2 14 sroka 5 5 15 szczygieł 15 1 15 16 trznadel 5 6 1,2 11 17 wróbel 4 1 4 33 58 91 Obserwacje z transektu w dniu 15 marca 2013 r., godzina 10:00-14:00 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bażant 5 5 2 bogatka 3 1 3 3 dzwoniec 8 4 1 12 4 grzywacz 1 2 1 3 5 kos 1 2 1 3 6 kruk 1 1 7 kwiczoł 3 3 8 mazurek 1 11 1 12 9 myszołów 1 1,2 1 10 potrzeszcz 3 1 1 4 11 sójka 10 1 10 12 sroka 2 2 13 trznadel 9 1 9 14 wróbel 6 6 15 zięba 1 1 1 31 44 75 Obserwacje z transektu w dniu 26 marca 2013 r., godzina 10:00-14:00 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bogatka 4 4 2 gawron 4 4 3 grzywacz 3 1 3 4 kormoran 15 3 15 5 kruk 2 2 6 kwiczoł 12 6 1,2 18 7 mazurek 8 8 8 myszołów 1 1 1,2,3 2 9 potrzeszcz 1 1 1 10 sierpówka 3 1 1 4 4

11 szczygieł 7 7 12 szpak 1 1 1 13 trznadel 5 10 1 15 14 zięba 1 1 47 38 85 Obserwacje z transektu w dniu 8 kwietnia 2013 r., godz. 7:30-11:30 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 błotniak stawowy 1 2 1 2 bocian biały 1 3 1 3 bogatka 9 5 1 14 4 czajka 24 1,2 24 5 dzwoniec 2 5 1 7 6 gawron 7 1,2 7 7 gęgawa 60 2,3 60 8 gęś zbożowa 45 3 45 9 gęsi nieoznaczone 40 3 40 10 kawka 3 1 3 11 kowalik 1 1 1 12 kruk 2 2 13 kwiczoł 4 1,2 4 14 mazurek 6 3 1 9 15 modraszka 2 1 1 3 16 myszołów 1 1 17 potrzeszcz 3 9 1 12 18 skowronek 13 13 19 srokosz 1 1 20 szpak 3 1 3 21 trznadel 6 1 6 22 zięba 1 1 1 39 219 258 Obserwacje z transektu w dniu 15 kwietnia 2013, godz 07.30-11.30 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bocian biały 2 1,2,3 2 2 bogatka 2 10 1 12 3 dzwoniec 3 7 1 10 4 gawron 6 1,2 6 5 gęgawa 140 2,3 140 6 gęś białoczelna 12 3 12 7 gęś zbożowa 240 3 240 8 kruk 1 1 9 kwiczoł 1 3 1 4 10 łyska 4 1 4 11 pliszka siwa 10 4 1 14 5

12 potrzeszcz 5 1 5 13 skowronek 11 11 14 sójka 1 1 1 15 sroka 1 1 16 śpiewak 1 1 1 17 wróbel 5 1 5 18 zięba 2 2 31 440 471 Obserwacje z transektu w dniu 07 maja 2012, godz 6.30-10.30 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bocian biały 2 1,2 2 2 bogatka 2 5 1 7 3 dymówka 5 1 5 4 dzwoniec 2 1 2 5 gawron 6 4 1,2 10 6 grzywacz 1 1 7 kawka 2 1 2 8 kopciuszek 2 2 9 kruk 2 2 10 kwiczoł 2 2 11 mazurek 4 1 4 12 myszołów 1 1,2 1 13 pliszka siwa 1 4 1 5 14 potrzeszcz 2 5 1 7 15 skowronek 17 17 16 szpak 4 1 4 17 szczygieł 3 1 3 szponiaste 18 nieoznaczone 1 3 1 19 śpiewak 1 1 20 trznadel 2 5 1 7 21 zięba 1 1 1 38 48 86 Obserwacje z transektu w dniu 16 maja 2012, godz 6.30-10.30 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bażant 4 4 2 błotniak stawowy 2 1,2 2 3 bocian biały 1 2 1, 2 3 4 czapla siwa 2 1, 2 2 5 dymówka 12 1,2,3 12 6 dzwoniec 6 6 7 gajówka 1 1 8 gawron 2 6 1,2 8 9 kapturka 2 1 2 6

10 kruk 2 2 11 kos 3 3 12 krzyżówka 7 2 7 13 makolągwa 3 2 1 5 14 myszołów 1 1,2 1 15 nurogęś 3 1 3 16 piecuszek 1 1 17 pliszka siwa 4 4 18 potrzeszcz 7 2 1 9 19 skowronek 14 14 20 szpak 2 7 1 9 21 trznadel 3 2 1 5 22 zięba 2 2 55 50 105 Obserwacje z transektu w dniu 28 maja 2012, godz 6.30-10.30 Liczebność Stacjonarny Lecący Pułap 1/2/3 (ptaki lecące) 1 bażant 2 2 2 bocian biały 1 1 1 3 bogatka 4 3 1 7 4 cierniówka 1 1 5 dymówka 6 2,3 6 6 dzwoniec 1 3 1 4 7 gawron 7 1,2 7 8 grzywacz 1 2 1 3 9 kawka 2 1 2 10 kruk 2 2 11 kos 4 4 12 kwiczoł 1 1 13 kuropatwa 2 2 14 makolągwa 6 6 15 oknówka 4 2,3 4 16 ortolan 1 1 17 pleszka 2 1 2 18 pliszka siwa 4 4 19 potrzeszcz 3 3 20 skowronek 16 16 21 sójka 2 2 22 szpak 4 4 23 śpiewak 3 3 24 trznadel 2 1 2 25 zięba 1 1 1 2 58 33 91 7

Obserwacje z transektu w dniu 11 czerwca 2012, godz 6.30-10.30 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bażant 1 1 2 bocian biały 2 1,2 2 3 bogatka 2 2 4 dymówka 17 1,2 17 5 dzięciołek 1 1 1 6 dzwoniec 5 5 7 gajówka 2 1 2 8 gawron 4 4 9 jarzębatka 1 1 10 jerzyk 5 3 5 11 krzyżówka 2 1 2 12 kruk 1 1 13 kuropatwa 5 5 14 makolągwa 1 1 15 modraszka 1 1 1 16 ortolan 1 1 17 pokląskwa 1 1 18 potrzeszcz 6 6 19 skowronek 19 19 20 trznadel 1 1 1 21 zięba 3 1 1 4 50 32 82 Obserwacje z transektu w dniu 25 czerwca 2012, godz 6.30-10.30 Pułap Liczebność 1/2/3 (ptaki Stacjonarny Lecący lecące) 1 bocian biały 2 2 2 bogatka 3 4 1 7 3 cierniówka 1 1 4 dudek 2 1 2 5 dymówka 11 1,2,3 11 6 dzwoniec 3 4 1 7 7 gawron 3 2 1,2 5 8 grzywacz 1 1,2 1 9 jerzyk 3 2,3 3 10 kruk 5 5 11 kukułka 1 1 1 12 kwiczoł 2 2 13 muchołówka żałobna 1 1 14 myszołów 2 2,3 2 15 pliszka siwa 5 5 16 potrzeszcz 12 12 17 skowronek 21 21 18 sroka 1 1 8

19 śpiewak 1 1 20 trzciniak 1 1 1 21 zięba 5 5 65 31 96 Obserwacje z transektu w dniu 09 lipiec 2012, godz 7.00-11.00 Liczebność Stacjonarny Lecący Pułap 1/2/3 1 bażant 7 7 2 białorzytka 1 1 3 bocian biały 2 1,2 2 4 bogatka 3 1 1 4 5 dymówka 21 1,2,3 21 6 dzwoniec 6 6 7 gąsiorek 2 2 8 kowalik 3 1 3 9 kruk 3 3 10 jastrząb 1 2 1 11 jerzyk 11 2,3 11 12 modraszka 3 3 13 myszołów 1 1,2,3 1 14 pliszka siwa 2 2 15 pliszka żółta 1 1 16 potrzeszcz 6 6 17 sierpówka 2 2 18 skowronek 14 14 19 sroka 1 1 1 20 szpak 8 8 21 śpiewak 1 1 wróblowe 22 4 nieoznaczone 4 2 59 45 104 Obserwacje z transektu w dniu 24 lipiec 2012, godz 7.00-11.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bocian biały 1 1 2 bogatka 2 1 1 3 3 dzięcioł duży 1 1 1 4 dymówka 19 1,2,3 19 5 dzwoniec 2 2 6 gawron 3 3 7 grzywacz 1 1 1 8 jastrząb 1 1 1 9 jerzyk 8 2,3 8 10 kos 1 1 1 11 kruk 2 2 12 kwiczoł 1 1 9

13 mazurek 4 4 14 myszołów 1 1,2 1 15 ortolan 1 1 16 pleszka 1 1 1 17 potrzeszcz 5 5 18 rudzik 1 1 1 19 skowronek 14 14 20 wrona siwa 3 3 21 wróbel 5 5 43 35 78 Obserwacje z transektu w dniu 08 sierpnia 2012, godz 7.00-11.00 Liczebność Stacjonarny Lecący Pułap 1/2/3 1 bażant 3 3 2 bocian biały 1 1 1 3 bogatka 4 3 1 7 4 dzięcioł duży 1 1 5 dudek 2 1 2 6 dymówka 9 1,2,3 9 7 dzwoniec 5 5 8 gawron 7 7 9 grzywacz 3 3 10 jerzyk 12 2,3 12 11 kos 1 2 1 3 12 kowalik 2 2 13 krętogłów 1 1 1 14 kruk 3 3 15 krzyżówka 7 1,2 7 16 myszołów 2 2,3 2 17 pliszka siwa 5 5 18 potrzeszcz 3 3 19 sierpówka 1 1 1 20 skowronek 16 16 21 srokosz 1 1 22 szpak 11 1 1,2 12 23 wróbel 7 7 wróblowe 24 nieoznaczone 1 2 1 25 zięba 3 3 75 42 117 Obserwacje z transektu w dniu 17 sierpnia 2012, godz 7.00-11.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bażant 5 5 2 bocian biały 4 1,2,3 4 3 bogatka 3 3 4 dzwoniec 2 1 2 10

5 gajówka 1 1 6 gawron 2 2 7 jerzyk 3 2,3 3 8 kopciuszek 1 1 9 kuropatwa 4 4 10 kwiczoł 3 1 1 4 11 łozówka 1 1 1 12 mazurek 5 5 13 myszołów 1 1,2,3 1 14 piecuszek 2 2 15 pliszka siwa 1 1 1 16 potrzeszcz 4 4 17 sierpówka 1 1 1 2 18 skowronek 21 21 19 szpak 14 14 20 szczygieł 2 2 21 śmieszka 7 1, 2 7 22 śpiewak 2 2 wróblowe 23 nieoznaczone 3 2 3 70 24 94 Obserwacje z transektu w dniu 24 sierpnia 2012, godz 7.00-11.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bażant 2 2 2 bocian biały 2 2 1,2,3 4 3 czapla siwa 1 1 4 dymówka 10 1,2,3 10 5 dzwoniec 2 2 6 gawron 12 12 7 grzywacz 1 1 8 jarzębatka 2 1 2 9 jerzyk 5 2,3 5 10 kos 2 2 11 kruk 5 5 12 kwiczoł 1 1 1 13 mazurek 7 7 14 myszołów 1 1 15 pliszka siwa 12 12 16 potrzeszcz 9 9 17 pustułka 1 1 1 18 skowronek 21 21 wróblowe 19 nieoznaczone 2 2 2 20 zięba 3 3 79 24 103 11

Obserwacje z transektu w dniu 05 wrzesień 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bażant 8 8 2 bocian biały 3 1 2,3 4 3 bocian czarny 1 3 1 4 bogatka 3 3 5 dzwoniec 4 3 1 7 6 gawron 14 14 7 kos 2 2 8 kukułka 1 1 1 9 kruk 5 5 10 krzyżówka 3 1 3 11 mazurek 7 7 12 potrzeszcz 3 1 1 4 13 skowronek 18 18 14 sroka 3 1,2 3 15 srokosz 1 1 16 szpak 7 4 1,2 11 75 17 92 Obserwacje z transektu w dniu 14 wrzesień 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bogatka 6 1 1 7 2 błotniak stawowy 1 1,2 1 3 dzwoniec 10 10 4 gawron 20 20 5 gęś nieoznaczona 15 3 15 6 gęgawa 80 2,3 80 7 kapturka 1 1 8 kos 4 4 9 kruk 3 1 2 4 10 kuropatwa 8 8 11 łabędź niemy 2 1 2 12 mazurek 11 2 1 13 13 myszołów 1 1 14 potrzeszcz 15 15 15 pustułka 1 1 1 16 rudzik 1 1 17 sierpówka 25 25 18 skowronek 7 7 19 sójka 1 1 20 szpak 10 10 21 wrona siwa 2 2 22 zięba 3 3 128 103 231 12

Obserwacje z transektu w dniu 26 wrzesień 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bogatka 15 15 2 czapla siwa 2 2 2 3 czyż 21 2 21 4 dzięcioł duży 1 1 1 5 gawron 14 14 6 gęgawa 60 2,3 60 7 geś zbożowa 110 3 110 8 kruk 5 5 9 krzyżówka 2 1 2 10 kwiczoł 1 1 11 mazurek 13 13 12 modraszka 1 1 1 13 myszołów 2 2 1,2 4 14 pliszka siwa 1 1 15 potrzeszcz 12 12 16 sierpówka 2 2 1 4 17 skowronek 1 1 1 18 sroka 1 1 19 szpak 36 1,2 36 20 trznadel 8 4 1 12 74 242 316 Obserwacje z transektu w dniu 05 października 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bażant 3 3 2 bogatka 10 14 1 24 3 dzwoniec 3 3 4 grzywacz 2 2 5 jastrząb 1 2 1 6 kormoran 11 1,2 11 7 kos 4 3 1 7 8 kruk 2 2 9 modraszka 1 1 1 10 potrzeszcz 27 11 1 38 11 sikora uboga 3 1 3 12 sójka 1 1 szponiaste 13 nieoznaczone 1 3 1 14 trznadel 5 5 57 45 102 13

Obserwacje z transektu w dniu 16 października 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bogatka 2 2 2 czapla siwa 2 1 2 3 czyż 9 1 9 4 dzwoniec 4 4 5 gęś nieoznaczona 40 3 40 6 gęś zbożowa 100 2,3 100 7 kaczki nieoznaczone 3 3 3 8 kos 1 1 9 kruk 1 1 10 krogulec 1 1 1 11 kuropatwa 7 7 12 kwiczoł 1 1 1 13 mazurek 11 6 1 17 14 myszołów 1 1,3 1 15 sroka 1 1 16 szczygieł 8 8 17 trznadel 10 10 45 163 208 Obserwacje z transektu w dniu 29 października 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bażant 3 3 2 bogatka 5 5 3 gawron 3 1 1,2 4 4 gęś nieoznaczona 50 2,3 50 5 gęś białoczelna 30 2,3 30 6 gęś zbożowa 170 2,3 170 7 grubodziób 1 1 1 8 kwiczoł 1 2 1,2 3 9 mazurek 10 10 10 modraszka 2 1 2 11 potrzeszcz 14 5 1 19 12 sroka 1 3 1 4 13 wrona siwa 2 2 39 264 303 Obserwacje z transektu w dniu 02 listopada 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bogatka 2 3 1 5 2 czyż 7 10 1 17 3 gawron 4 4 4 gęgawa 90 2,3 90 5 gęś nieoznaczone 50 3 50 14

6 grubodziób 2 2 2 7 grzywacz 1 4 1,2 5 8 kos 1 1 9 krogulec 2 1 2 10 kruk 2 2 11 kwiczoł 3 1,2 3 12 mazurek 6 6 13 myszołów 1 2,3 1 14 potrzeszcz 13 13 15 rudzik 1 1 16 sroka 4 4 wróblowe 17 nieoznaczone 2 2 2 18 zięba 2 1 1 3 19 żuraw 5 2 5 43 173 216 Obserwacje z transektu w dniu 13 listopada 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 1 bażant 7 7 2 błotniak stawowy 1 1,2 1 3 bogatka 5 5 4 czapla siwa 2 2 2 5 dzwoniec 3 3 6 grzywacz 1 1,2 1 7 kos 3 3 8 kruk 1 1 9 krzyżówka 5 1 5 10 kuropatwa 6 6 11 mazurek 11 11 12 modraszka 1 1 1 13 myszołów 2 1,2,3 2 14 potrzeszcz 27 27 15 sikora uboga 2 1 2 16 srokosz 1 1 17 trznadel 15 15 18 wrona siwa 2 2 wróblowe 19 nieoznaczone 3 2 3 81 17 98 Obserwacje z transektu w dniu 26 listopada 2012, godz 10.00-14.00 Liczebność Stacjonarny Lecący Pułap 1/2/3 1 bażant 5 5 2 bogatka 2 1 2 3 dzwoniec 4 5 1 9 4 kos 3 4 1 7 15

5 kruk 2 2 6 kwiczoł 3 3 7 mazurek 4 1 4 8 potrzeszcz 5 2 1 7 9 srokosz 1 1 10 szczygieł 4 1 4 11 wróbel 3 2 1 5 12 zięba 2 5 1 7 28 28 56 Obserwacje z transektu w dniu 13 grudzień 2012, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 Suma 1 bogatka 2 2 2 dzwoniec 5 1 5 3 gawron 3 2 1 5 4 grzywacz 1 1 5 kruk 2 2 6 kwiczoł 2 2 7 myszołów 2 1,2 2 8 sroka 1 1 11 9 20 Obserwacje z transektu w dniu 08 styczeń 2013, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 Suma 1 bogatka 9 9 2 czyż 35 1 35 3 kos 2 2 4 kruk 1 2 1 3 5 myszołów 1 1 6 potrzeszcz 4 4 7 sroka 1 1 1,2 2 8 zięba 5 5 23 38 61 Obserwacje z transektu w dniu 05 luty 2013, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 Suma 1 bażant 2 2 2 czyż 15 15 3 dzwoniec 4 6 1 10 4 gawron 3 3 5 gil 9 9 6 kruk 2 2 7 kwiczoł 1 1 8 myszołów 1 1,2 1 9 potrzeszcz 10 2 1 12 10 trznadel 9 4 1 13 16

11 zięba 2 2 57 13 70 Obserwacje z transektu w dniu 21 luty 2013, godz 10.00-14.00 Stacjonarny Lecący 1/2/3 Suma 1 bażant 4 4 2 bogatka 9 9 3 czyż 23 1,2 23 4 jer 5 5 5 kruk 1 1 6 kuropatwa 9 9 7 kwiczoł 1 1,2 1 8 myszołów 2 2 9 sójka 4 2 1,2 6 10 zięba 5 5 39 26 65 1 wysokość poniżej zasięgu śmigła turbiny 0-40m 2 wysokość w zakresie pracy śmigła (pułap kolizyjny) 40-120m 3 wysokość powyżej pracy śmigła >120m znak oznacza nieukierunkowany przelot, np. z krążeniem lub wystąpienie ponad 3 kierunków. W przypadku obserwacji z transektu wartości liczbowe są podane w ilości osobników ptaków na godzinę obserwacji (ptaki lecące) lub 1 km transektu (ptaki stacjonarne). Zapis taki, mógł być zastosowany gdyż wyznaczony transekt miał długość ok. 1km i został on pokonywany w czasie ok. 1 godziny. b) Tabelę nr 1 (str. 20) należy uzupełnić dodając daty i godziny prowadzenia wszystkich metod badań terenowych (m.in. cenzus rzadkich i średniolicznych gatunków, MPPL). Poniżej przedstawiono poprawioną tabelę nr 20 z Załącznika Raportu (Monitoring ornitologiczny). Do tabeli dodano daty i godziny przeprowadzonych metod badań terenowych (cenzus gatunków rzadkich i średniolicznych, MPPL), które odbyły się podczas rocznego monitoringu ornitologicznego. Nowa treść wymagana w uzupełnieniu jest zaznaczona w szarych kolumnach. Tab. 1. Częstotliwość kontroli terenowych Miesiąc kwiecień 2012. Dni miesiąca 24 maj 2012. 7, 16, 28 maj 2012. (nocna) czerwiec 2012. Godziny kontroli z punktu 7:30 11:30 6:30 10:30 25-11, 25 6:30 10:30 6:00-9:00 20:00-23:00 6:00-9:00 11:00-13:00 Godziny kontroli z transektu 7:30 11:30 6:30 10:30 20:00-23:00 6:30 10:30 Liczba kontroli 1 3 Zakres prowadzonych prac MPPL, cenzus gatunków rzadkich i średniolicznych 1 wykrycie lęgowych chruścieli 2 MPPL cenzus gatunków rzadkich i średniolicznych Godziny kontroli 17

lipiec 2012. 9, 24 sierpień 2012. wrzesień 2012. październik 2012. listopad 2012. grudzień 2012. styczeń 2013. 8, 17, 24 5, 14, 26 5, 16, 29 2, 13, 26 13 8 luty 2013. 5, 21 marzec 2013. kwiecień 2013. kwiecień 2013. (nocna) 4, 15, 26 8, 15 7:00 11:00 7:00 11:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 7.30 11.30 8-7.00 11.00 7:00 11:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 10:00 14:00 7.30 11.30 22:00 24.00 2 3 3 3 3 1 1 2 3 2 1 cenzus gatunków rzadkich i średniolicznych cenzus gatunków rzadkich i średniolicznych poszukiwanie sów 6:00-9:00 12:00-15:00 22:00-24:00 29 dziennych 2 nocne Kontrole obejmowały zawsze wizje terenowe wykonywane przez zespół liczący 2-3 osoby, dlatego mogły być wykonywane kilka rodzajów obserwacji równolegle; zarówno z punktu jak i z transektu. c) W przypadku jednego punktu obserwacyjnego czas wykonywania badań na punkcie powinien wynosić minimum 4 godziny, tymczasem czas na wykonywanie liczeń na punkcie obserwacyjnym i transekcie wyniósł łącznie 4 godziny; należy wyjaśnić zatem czy czas obserwacji był wystarczający i dlaczego dokonano odstępstwa w tym zakresie od zalecanej metodyki. Czas obserwacji z punktu wynosił każdorazowo 4 godziny, tak jak zamieszczono w tabeli nr 1. Jednocześnie przeprowadzano kontrole z transektu, które także trwały 4 godziny, a następnie zostały przeliczone na wymagana jednostkę. W opracowaniu raportu ornitologicznego wyniki badań z transektu były przedstawione dla 4 przejść transektu i 4 godzin obserwacji (jedno przejście w ciągu godziny); w Uzupełnieniu obserwacje zostały przedstawione już w wymagany sposób. Równoległe kontrole z punktu i transektu mogły być wykonywane ponieważ w wizjach terenowych brały udział jednocześnie minimum 2 osoby. W związku z powyższym nie odstąpiono od zalecanej metodyki, a czas obserwacji był wystarczający. d) Należy opisać przewidywanie skutki dla gatunków ptaków w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia Nie podejmowanie przedsięwzięcia spowoduje: - uniknięcie wszystkich mogących powstać skutków opisanych w rozdziale 8. Monitoringu ornitologicznego (śmiertelność, kolizje, utrata miejsc lęgowych) - brak zmian w dotychczasowym wykorzystaniu terenu przez ptaki 18

e) W związku z dużym zagęszczeniem gniazda bociana białego wokół elektrowni należy przedstawić wnikliwą i szczegółową analizę oddziaływania elektrowni na ten gatunek W buforze 2 km od działki inwestycyjnej odnaleziono 4 czynne gniazda bociana białego. Poniżej zamieszczono zestawienie tych gniazd z buforu 2km: - Stara Sucha 2 gniazda oddalone o ok. 0,9 km oraz 1,10 km - Nowa Sucha 1 gniazdo oddalone o ok. 1,0 km - Leonów 1 gniazdo oddalone o ok. 1,6 km. Planowana inwestycja nie powinna wpłynąć na utratę siedlisk czy śmiertelność tego gatunku w wyniku bezpośredniej kolizji ze śmigłami rotora, ze względu na znaczą odległość gniazd od TW. Ponadto planowane TW nie leżą na linii przelotów bociana typu gniazdo żerowisko. Badania transektowe, z punktu obserwacyjnego oraz z objazdu całego buforu 2km, pozwoliły dostarczyć informacji na temat żerowisk bociana białego. Teren samej działki inwestycyjnej nie był wykorzystywany jako żerowisko, jest to powiązane ze strukturą krajobrazową danego obszaru, najbliższe okolice rzek na S i W od działki oferowały bogatsza bazę pokarmową dla bociana białego. Najcenniejsze i najczęściej wybierane miejsca żerowania znajdowały się w dolinie rzeki Suchej, obszary te zostały zamieszczone na mapie poniżej. Mapa nr 1 Najczęściej wybierane miejsca żerowiska bociana białego oraz położenie gniazd w buforze 2 km W trakcie 15 wizji terenowych podczas monitoringu prowadzonym od kwietnia 2012r. do kwietnia 2013r. zaobserwowano w czasie wszystkich okresów fenologicznych (z transektu i z punktu) łącznie 149 pojawów bociana białego. Niejednokrotnie były to obserwacje tego samego osobnika, który w danym dniu pojawiał się kilkukrotnie w pobliżu stałych punktów obserwacyjnych. Liczba pojawów bociana stanowi 0,94% całego zgrupowania zanotowanych ptaków w trakcie monitoringu ornitologicznego. W tabeli nr 1 i na wykresie nr 1 przedstawiono częstotliwość pojawów tego gatunku na tle miesięcy, w których prowadzone były wszystkie obserwacje. Bocian biały był widywany najczęściej bo aż 38 razy, w sierpniu 2012r podczas trzech wizji terenowych. Tab. 1 - Zestawienie wszystkich pojawów bociana białego podczas wizji terenowych prowadzonych od IV.2012r. do IV.2013r. IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III transekt 3 6 4 3 9 4 0 0 0 0 0 0 punkt 16 18 19 15 29 23 0 0 0 0 0 0 suma pojawów 19 24 23 18 38 27 0 0 0 0 0 0 19

Ryc. 1 Liczba pojawów bociana białego w trakcie prowadzenia rocznego monitoringu ornitologicznego W trakcie trwania dyspersji polęgowej gdy młode bociany opuszczają gniazda i gdy zaczynają się skupiać w tzw. sejmiki, Tab. 2 - Liczba pojawów na tle poszczególnych okresów fenologicznych MW OL DP MJ Z Liczba pojawów 19 47 56 27 0 Widziane osobniki wykorzystywały przestrzeń powietrzną w pobliżu planowanej inwestycji w większości na pułapie poniżej pracy rotora. Reasumując zagrożenie dla bociana białego kształtuje się na poziomie średnim. Z uwagi na ten fakt należy poświęcić temu gatunkowi szczególną uwagę w monitoringu porealizacyjnym. Jeżeli gniazda będą zajęte w kolejnych latach należy obserwować w jaki sposób bociany wykorzystują przestrzeń powietrzną, szczególnie młode, które nie potrafią jeszcze sprawnie latać. Należy zwrócić uwagę w jakim okresie i w jakich godzinach, pojawiają się bociany na działce inwestycyjnej i w przypadku zaistnienia zagrożenia dla tego gatunku ptaka należy rozważyć rozwiązania ochronne (czasowe wyłączenia). f) Na mapie prezentującej gatunki kluczowe i średnioliczne należy przedstawić dane w odniesieniu do lokalizacji wiatrowej i jej buforu Analiza ornitologiczna omawianego terenu wykazała iż teren inwestycyjny nie jest intensywnie wykorzystywany jako miejsce koczowania, żerowania, czy odpoczywania przez przedstawicieli awifauny. Teren działki inwestycyjnej oraz jej najbliższej okolicy nie jest często wykorzystywany jako miejsca lęgowe przez gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Nie odnotowano żerowania, koczowania, odpoczywania ani gniazdowania ptaków o dużych rozmiarach ciała tj. gęsi, żurawia, czapli siwej, kormorana, mew. Nie stwierdzono również gniazdowania ptaków kolonijnych w buforze 2 km. Podczas przelotów wiosenno jesiennych zaobserwowano tylko nieliczne (kilka osobników) odpoczywające/żerujące czajki na polach w buforze inwestycji.w trakcie trwania rocznego monitoringu zaobserwowano największa liczbą 39 osobników czajek podczas jednej wizji terenowej ze stałego punktu obserwacyjnego na początku kwietnia 2013r. Na mapie zamieszczonej poniżej przedstawiono zaobserwowane miejsca odpoczynku/żerowisk czajki w buforze 2 km. Jedno miejsce tj. pola na północny wschód od planowanych TW, były stwierdzone jako miejsca chwilowego odpoczynku podczas migracji, natomiast na polach oddalonych na wschód 20

od TW w lipcu zanotowano 3 osobniki odpoczywających/żerujących czajek. Pozostałe dwa miejsca na których zostały zaobserwowane odpoczywające czajki zostały stwierdzone podczas objazdu buforu. Nie odnotowano lęgowych czajek w najbliższej okolicy działki inwestycyjnej. Mapa nr 2 - Mapa z miejscami stanowiącymi chwilowy odpoczynek lub żerowisko czajek zaobserwowanymi ze stałych miejsc obserwacji i objazdu buforu 2 km Mapa nr 3 Mapa z rozmieszczeniem miejsc lęgowych/terytoriów oraz gatunków rzadkich i średniolicznych na obszarze inwestycji (promień 500m od poszczególnych TW z zachowaniem odległości między nimi) Gąsiorek 1 para w buforze 500 m, żerowisko o niewielkich rozmiarach. Kruk stanowisko lęgowe kruka na działce inwestycyjnej, w zadrzewieniu znajdującym się w jej północnej części. 1 para. Srokosz 1 para w buforze 500 m, żerowisko o niewielkich rozmiarach. Dudek 1 para w buforze 500 m. 21

Mapa nr 4 Mapa z rozmieszczeniem miejsc lęgowych/terytoriów oraz i średniolicznych na obszarze inwestycji (promień 2km) gatunków rzadkich Bocian biały 4 pary w buforze 2 km. Myszołów 1 para stwierdzono w buforze 2 km. Najliczniej stwierdzony ptak szponiasty w trakcie prowadzonego monitoringu ornitologicznego. g) Należy określić przewidywanie oddziaływania na awifaunę dla każdego z analizowanych w raporcie wariantów, w szczególności: efektu bariery dla przelotów lokalnych i długodystansowych, odstraszania od siłowni (efektywna utrata siedlisk) oraz fragmentacja krajobrazu związana m.in. z budową sieci dróg serwisowych w tym: - wpływu inwestycji na gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, gatunki SPEC w kategorii 1-3 (Bird Life International 2004), zlokalizowane bezpośrednio oraz w sąsiedztwie inwestycji; - wpływ inwestycji na szlaki migracji ptaków; - wpływu inwestycji na przyszłe wykorzystywanie terenu; Warianty (realizacyjny i alternatywny) określające planowane zamierzenie inwestycyjne. Wariant realizacyjny- planowane dwie turbiny wiatrowe o mocy wytwórczej 600kW każda. całkowita wysokość (wysokość wieży+ długość łopaty rotora). Wariant alternatywny- planowana jedna turbina wiatrowa o mocy wytwórczej 600kW. całkowita wysokość (wysokość wieży+ długość łopaty rotora). Analiza efektu bariery dla przelotów lokalnych i długodystansowych. Wyniki monitoringu przedrealizacyjnego dotyczące liczebności i składu gatunkowego awifauny w strefie kolizyjnej planowanych siłowni wiatrowych zarówno w czasie okresów sezonowych migracji jak i na tle lokalnych przelotów na linii gniazdo-żerowiska i miejsca odpoczynku, pozwalają prognozować niski stopień wystąpienia ryzyka kolizyjności która by była związana z powstaniem efektu bariery. Podstawą powyższego stwierdzenia są następujące argumenty: - Mała liczba planowanych siłowni wiatrowych, maksymalnie 2 siłownie wiatrowe (wariant realizacyjny) oraz 1 planowana siłownia wiatrowa (wariant alternatywny). Zakres odległości pomiędzy dwiema planowanymi siłowniami wiatrowymi (wariant realizacyjny) mający wynosić około 200m oraz całkowita wysokość planowanych siłowni (do 82,5m) i znaczne zakresy odległości od planowanych i istniejących turbin wiatrowych, masztów telefonii komórkowej nie tworzą istotnej strefy kolizyjnej ani efektu bariery, który mógłby powodować znaczący wzrost ryzyka kolizyjności a tym samym wzrost śmiertelności. - Wyniki monitoringu porealizacyjnego nie wykazały znaczących zagęszczeń awifauny w strefie najsilniejszego oddziaływania planowanej inwestycji (pułap kolizyjny). - Nie wykazano istotnego zajęcia przestrzeni powietrznej przez strefę kolizyjną planowanych siłowni wiatrowych (obszar przestrzeni powietrznej obejmujący strefy pracujących rotorów planowanych siłowni wiatrowych) na tle najbliższych siedlisk przyrodniczych,które wykazują się znacznym stopniem 22

powtarzalności (pola uprawne) co ma znaczenie dla przeważającej części stwierdzonej awifauny preferujące jako miejsce żerowania, gniazdowania odpoczynku biotopy pól uprawnych terenu odbytych badań. Rozmiar planowanej inwestycji (planowane siłownie wiatrowe wraz z niezbędną infrastrukturą) nie powoduje znaczącej utraty i fragmentacji siedlisk, krajobrazu z powodu szerokiej dostępności do takich samych biotopów (pola uprawne) na najbliższych powierzchniach przyległych i terenach znajdujących się w promieniu 2km więcej od miejsca lokalizacji zamierzenia inwestycyjnego. Podsumowując nie stwierdza się znaczącego na dzień dzisiejszy zaburzenia szlaków migracyjnych awifauny (sezonowe migracje wiosenne i jesienne) oraz przelotów lokalnych. - wpływu inwestycji na gatunki z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej, gatunki SPEC w kategorii 1-3 (Birdlife Life International 2004), zlokalizowane bezpośrednio oraz w sąsiedztwie inwestycji: - wpływu inwestycji na szlaki migracyjne ptaków. - wpływu inwestycji na przyszłe wykorzystanie terenu. Lp. Stwierdzone gatunki kluczowe Wariant realizacyjny Efekt płoszenia/ stresogenny Utrata siedlisk Wariant alternatywny Efekt płoszenia/ stresogenny Utrata siedlisk 1 białorzytka nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 2 bielik nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 3 błotniak łąkowy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 4 błotniak stawowy nie dotyczy 5 bocian biały nie dotyczy Nieznaczne pomniejszenie areału żerowania Nieznaczne pomniejszenie areału żerowania nie dotyczy nie dotyczy Nieznaczne pomniejszenie areału żerowania Nieznaczne pomniejszenie areału żerowania 6 bocian czarny nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 7 czajka nie dotyczy (brak lęgów) nie dotyczy nie dotyczy (brak lęgów) nie dotyczy 8 dudek nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 9 dymówka nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 10 gąsiorek nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 11 jarzębatka nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 12 krętogłów nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 13 kuropatwa Nieznaczne zmniejszenie miejsc odbywania Nieznaczny ubytek siedliska Nieznaczne zmniejszenie miejsc odbywania lęgów Nieznaczny ubytek siedliska 14 makolągwa nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 15 mazurek nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 16 oknówka nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 23

17 ortolan nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 18 pleszka nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 19 potrzeszcz Możliwy - działania minimalizujące 20 pustułka nie dotyczy Nieznaczne zmniejszenie miejsc odbywania lęgów Nieznaczne pomniejszenie areału żerowania Możliwy - działania minimalizujące nie dotyczy Nieznaczne zmniejszenie miejsc odbywania lęgów Nieznaczne pomniejszenie areału żerowania 21 Sikora uboga nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 22 skowronek Możliwy - działania minimalizujące Nieznaczne zmniejszenie miejsc odbywania lęgów Możliwy - działania minimalizujące Nieznaczne zmniejszenie miejsc odbywania lęgów 23 srokosz nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 24 szpak nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy 25 żuraw nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy nie dotyczy wpływu inwestycji na szlaki migracyjne ptaków. Na dzień dzisiejszy w oparciu o wyniki monitoringu przedrealizacyjnego nie przewiduje się znaczącego zaburzenia szlaków migracyjnych awifauny, ponieważ nie stwierdzono w strefie najsilniejszego oddziaływania planowanej inwestycji przebiegu powtarzalnych wąskich szlaków migracyjnych. wpływu inwestycji na przyszłe wykorzystanie terenu. Planowane zamierzenie inwestycyjne na pewno wprowadzi zmiany w wykorzystaniu terenu co objawiać się będzie nieznaczną utratą siedlisk związanych z powierzchnią pól uprawnych. Wcześniej wspomniany rozmiar planowanej inwestycji oraz znaczna dostępność do podobnych biotopów pozwala prognozować że dotychczasowe wykorzystanie przedmiotowego obszaru nie będzie w znaczny sposób zaburzone. Wybór wariantu realizacyjnego jako najbardziej optymalnego przy zaproponowanych działaniach minimalizujących oraz wytycznych dotyczących przebiegu monitoringu porealizacyjnego oraz w oparciu o wyniki rocznego monitoringu przedrealizacyjnego nie powoduje znaczących różnic objawiających się prognozowanym oddziaływaniem planowanej inwestycji na awifaunę stwierdzoną na obszarze badań. h) Należy wyjaśnić dlaczego ryzyko kolizji w przypadku błotniaka stawowego określone jest jako niskie (str. 101), natomiast na innej stronie jako średnie (str. 105) Na stronie (str. 101) omyłkowo zamieszczono zapis o niskim ryzyku kolizyjności. Zdanie powinno brzmieć jak na stronie 106 tzn. Z uwagi na większą częstotliwość występowania błotniaka stawowego nad terenem inwestycyjnym szacowane ryzyko występowania potencjalnego kolizji należy uznać za średnie. Błotniak stawowy był notowany podczas dziewięciu wizji terenowych, na każdym z pułapów pracy śmigieł rotora. Z uwagi również na fakt, iż ten gatunek charakteryzuje się ponadprzeciętnym ryzykiem kolizji z siłowniami wiatrowymi, ryzyko kolizji z turbiną wiatrową określa się jako 3 (w czterostopniowej skali Wytyczne dot. oddziaływanie elektrowni wiatrowych na ptaki), zasadne jest uznanie ryzyka tego gatunku jako średnie. 24

i) Należy przedstawić analizę śmiertelności na podstawie zebranych w trakcie inwentaryzacji danych oraz literatury tematu; Śmiertelności ptaków Prognozę śmiertelności ptaków w wyniku kolizji z turbinami określono na podstawie Projektu Wytycznych dotyczących oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki, Warszawa 2011. Zastosowano metodę Szacowanie śmiertelności bez użycia informacji o intensywności. Mając do wyboru dwie metody szacowania śmiertelności ptaków o znaczne niedokładności wyniku, wybrano tę prostszą. W oparciu o empiryczne dane uzyskane dla farm wiatrowych w Europie można oszacować roczną śmiertelność wszystkich gatunków ptaków (traktowanych łącznie) wg zależności: K(n%) = q(n%) x liczba turbin Gdzie: K(n%) n-ty percentyl rozkładu szacowanej śmiertelności dla całej farmy (q%) n-ty percentyl rozkładu empirycznie stwierdzanej śmiertelności dla pojedynczej siłowni w próbie referencyjnej Korzystając z wartości podanych w tabeli 5.1 otrzymuje się: K(5%) = 0,02 x 1 = 0,02 osobnika rocznie K(95%) = 40,32 x 1 = 40,32 osobnika rocznie K(50%) = 3,56 x 1 = 3,56 osobnika rocznie W oparciu o uzyskane dane można sformułować następujące oceny: 1. Z 95% prawdopodobieństwem liczba ptaków ginących rocznie w granicach farmy będzie się zawierać w przedziale 0,02 40,32 osobnika. 2. Z 50% pewnością liczba ofiar nie przekroczy 4 osobników rocznie. 3. Z 5% pewnością liczb ofiar będzie się kształtować na poziomie nie przekraczającym 0,02 osobnika rocznie. 4. Z 95% pewnością liczba ofiar nie przekroczy 40 osobników rocznie. Dla ptaków szponiastych można oszacować poziom śmiertelności rocznej wg założenia: ginie 0,1 osobnika rocznie w przeliczeniu na 1 MW mocy turbiny. Zatem w analizowanym przypadku: K = 0,1 x 1,0 MW = 0,1 potencjalnie może zginąć 0,1 osobnika rocznie, czyli 1 ptak szponiasty co około 10 lat. j) Należy poszerzyć opis efektu skumulowanego oddziaływania przedmiotowej inwestycji z innymi planowanymi w sąsiedztwie farmami wiatrowymi i innymi przedsięwzięciami infrastrukturalnymi Efekt skumulowany określa potencjalne możliwe oddziaływanie planowanego zamierzenia inwestycyjnego polegającego na budowie turbin wiatrowych biorąc pod uwagę podobne inwestycje wiatrowe w najbliższej (bufor 20km) okolicy. Analizując rozmieszczenie planowanych i istniejących turbin wiatrowych oraz masztów telefonii komórkowej w najbliższej okolicy znajdują się dwie istniejące turbiny wiatrowe zlokalizowane na południowy wschód od przedmiotowego zamierzenia inwestycyjnego. Najbliższa planowana TW znajduje się w odległości około 6,5 km, a druga około 10,9 km na SE. Lokalizacje wraz z planowanymi dwiema turbinami wiatrowymi, te nie mają ciągłego, zwartego, obszarowego charakteru bariery ekologicznej. Obszar inwestycyjny nie jest umiejscowiony na ciągu czy korytarzu ekologicznym więc przepływ zwierząt w tym ptaków powinien być nienaruszony. Na obecną chwile nie można być pewnym iż wszystkie planowane turbiny wiatrowe powstaną Roczny monitoring wykazał brak lęgowych cennych gatunków ptaków szponiastych chronionych strefowo, koncentracji ptaków migrujących o dużym ryzyku kolizji lub intensywnego wykorzystywania obszaru elektrowni i wokół niej przez duże ptaki lęgowe. Reasumując, można więc stwierdzić, że nie wystąpi efekt znaczącego skumulowanego oddziaływania planowanej inwestycji na ptaki. k) Należy przedstawić opis związków pomiędzy występowaniem ptaków, a siedliskami, odnoszących się do możliwości odpoczynku i żerowania w okresie koczowisk, a następnie migracji wiosennej, jesiennej, a także w okresie zimowania oraz możliwości występowania w okresie lęgowym - ocena w cyklu rocznym. Analiza ornitologiczna omawianego terenu wykazała iż teren inwestycyjny nie jest intensywnie wykorzystywany jako miejsce koczowania, żerowania, czy odpoczywania przez przedstawicieli 25

awifauny. Teren działki inwestycyjnej oraz jej najbliższej okolicy nie jest często wykorzystywany jako miejsca lęgowe przez gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Zimowanie: W okresie zimowania działka inwestycyjna była miejscem żerowania chwilowego stacjonowania niewielkich grup ptaków, które zimowały w kraju należącej do lęgowej awifauny jak i migrantów z północy. Do ptaków, które zaobserwowano na polu zaliczyć można m.in. czyża, potrzeszcza, trznadle, dzwoniec, kwiczoł. Łącznie w okresie zimowania zaobserwowano ze stałych punktów obserwacyjnych 819 osobników. Potrzeszcz jako częściowo wędrowny gatunek tworzy zimujące stada, które migrują w zależności od dostępności pokarmu i warunków środowiskowych. Jemiołuszka to migrant z północy, w Polsce pojawiająca się na przelotach jesienno-zimowych, niekiedy w takiej ilości że określa się je mianem inwazji. Na terenie badawczym w okresie zimowym zanotowano przelotne stado jemiołuszek liczące 36 osobników w grudniu 2012, natomiast w styczniu 44 osobników. Czyż należy do awifauny lęgowej, gniazduje w borach iglastych i mieszanych. W okresie zimy na powierzchni badawczej zanotowano stada do kilkudziesięciu osobników tego gatunku, łącznie w okresie zimowania zanotowano 152 osobników (przelatujące część stacjonujące) Ptaki te przemieszczały się często pomiędzy zabudowaniami, a działką inwestycyjną. Te lokalne przeloty odbywały się nisko nad poziomem ziemi w różnych kierunkach świata.. Zimą zaobserwowano dwukrotne pojawianie się myszołowa włochatego w styczniu 1 osobnik i w lutym drugi osobnik. Przemieszczały się one nisko nad ziemią poniżej pracy rotora. Liczebności zimujących ptaków szponiastych myły niskie. Migracje wiosenne: W czasie okresu wczesnowiosennego i wiosennego w trakcie 6 kontroli terenowych na obszarze objętym badaniami stwierdzono łącznie 5601 osobników. Głównymi kierunkami przemieszczania się migrujących ptaków w tym czasie była głównie północ oraz w niewielkim natężeniu północny zachód. Nie zauważono gwałtownych zmian kierunków migracji. Obserwowane przeloty awifauny miały charakter rozproszony, bez zauważalnych, skomasowanych strumieni wędrówek ptaków. Zaobserwowana liczebność awifauny oraz skład gatunkowy pozwala stwierdzić, że teren inwestycyjny nie stanowi miejsca intensywnego koczowania, żerowania i odpoczynku ptaków w okresie migracji wiosennych. Behawior stwierdzonej awifauny przejawiał się w dużej mierze jedynie przelotem lub chwilowym stacjonowaniem. Większość stwierdzonych gatunków kluczowych należy do pospolitych przedstawicieli ornitofauny krajobrazu rolniczego, biotopów polnych nie wyróżniających się z pozostałych obszarów tego typu na terenie Polski centralnej. W okresie wiosennym zaobserwowano przeloty ptaków migrujących sezonowo, jednak sama powierzchnia badawcza nie była przez nie wykorzystywana intensywnie na przelotach jako żerowisko. Pomimo zaobserwowanych przelatujących gęsi nie odnotowano ich żerowania na polu inwestycyjnym oraz z najbliższej okolicy. Zanotowano w tym okresie fenologicznym jedynie chwilowe odpoczywanie/żerowanie kilkunastu czajek. Działka inwestycyjna poza przelotami była miejscem żerowania m.in. gawronów, szpaków oraz latających nad polem jaskółek dymówek. Poza tym były najliczniej widywane odpoczywające lokalne wróble, mazurki, dymówki, potrzeszcze i dzwońce na liniach energetycznych lub bezpośrednio w zakrzaczeniach na W oraz N lub przy drodze na S. Poniższe zestawienie obrazuje liczebność przelotów gęsi w okresie wiosennym. Łącznie zaobserwowano ze stałych punków obserwacyjnych 3387 osobników. Tab. Zestawienie liczby przelotnych gęsi w okresie jesiennym gatunek z punktu z transektu gęgawa 773 280 gęś zbożowa 1430 405 białoczelna 57 12 nieoznaczone 390 40 suma 2650 737 łączna suma 3387 Przedstawiciele bociana białego pojawiały się nad działką inwestycyjną, ale głównie jako przelatujące osobniki najczęściej na działki położone w dolinie rzeki Suchej w kierunku południowym od planowanych TW, gdzie znajdowały dogodne żerowisko czyli tereny podmokłe, łąkowe (nitrofilne). 26

Szczegółowiej analiza odziaływania na ten gatunek została przedstawiona w punkcie e treści niniejszego uzupełnienia). Do ptaków migrujących, które żerowały w strefie buforowej inwestycji zaliczamy jedynie czajki (lokalizacja żerowisk/chwilowych odpoczynków zamieszczona jest na mapie w punkcie f) Okres lęgowy: Wykorzystanie działki inwestycyjnej przez ptaki w okresie lęgowym uległo zmniejszeniu w porównaniu do migracji wiosennych, co ma związek z opuszczeniem przez ptaki migrujące tego obszaru. Do gatunków, które żerowały najczęściej w tym okresie zaliczyć można dymówkę, skowronka, szpaka i gawrona. Zaobserwowano także sporadyczne żerowanie myszołowa i jastrzębia Poza tym stale pojawiały się drobne ptaki, w tym te lęgowe, które żerowały na działce inwestycyjnej tj.: dzwońce, trznadle, potrzeszcze, makolągwa. Odrębnym przypadkiem jest skowronek, który najczęściej był widywany w locie tokowym. Poza tym widywane były odpoczywające potrzeszcze, jaskółki i dzwońce na napowietrznych liniach energetycznych. Pod koniec okresu lęgowego w czasie orania pól zaobserwowano nieliczne koczowanie gawronów. Dość wysoką frekwencja pojawów wykazywał kruk, z uwagi na obecność 1 pary lęgową w północnej części działki inwestycyjnej. W okresie lęgowym stwierdzone gatunki awifauny należały w większości do ptaków licznych i średniolicznych, szeroko rozpowszechnionych w kraju, których liczebność nie jest zagrożona. Podsumowując należy stwierdzić, że obszar inwestycyjny i przestrzeń będąca w zasięgu bezpośredniego oddziaływania planowanej turbiny wiatrowej nie jest miejscem ponadprzeciętnego wyprowadzania lęgów przez ptaki rzadkie i wymienione w załączniku pierwszym DP1, objęte ochroną strefową miejsc występowania. Okres migracji jesiennej: W tym okresie fenologicznym powtarza się sytuacja z migracji wiosennej tylko z nieco większym natężeniem. W trakcie trwania całej migracji jesiennej zaobserwowano ze stałych punków obserwacyjnych łącznie 5847 osobników natomiast wiosenne przeloty liczyły 5601 osobników. Podobnie jak na wiosnę pojawiły się przelotne czajki i żurawie. Liczba migrujących gęsi w tym okresie przedstawia poniższe zestawienie (liczba ta była zdecydowanie mniejsza). Nie zaobserwowano żerowania gęsi na działce inwestycyjnej oraz działkach przyległych. Tab. Zestawienie liczby przelotnych gęsi w okresie jesiennym gatunek z punktu z transektu gęgawa 790 230 gęś zbożowa 1285 380 białoczelna 50 30 nieoznaczone 146 155 suma 2271 795 łączna suma 3066 Ocena w cyklu rocznym: W ciągu roku największe wykorzystanie działki inwestycyjnej było wiosną i jesienią, podczas przelotów awifauny z lęgowisk na zimowiska i odwrotnie. Nie zanotowano znacznych zgrupowań na działce inwestycyjnej oraz działkach przyległych żerujących/odpoczywających migrantów. Jedynie kilka osobników czajek objawiało tego typu behawior. Przez cały rok były widywane odpoczywające lokalne (najliczniej) wróble, mazurki, dymówki, potrzeszcze i dzwońce na liniach energetycznych lub bezpośrednio na S przydrożne szpalery drzew. W całym roku fenologicznym obserwowano żerowania drobnych ptaków, które także koczowały. Teren inwestycyjny i jego bezpośrednie sąsiedztwo nie odznaczają się ponadprzeciętnymi walorami, które skupiały by znaczne ilości ptaków w każdym z rozpatrywanych okresów fenologicznych. 27

2. Część chiropterologiczna a.) Należy określić szczegółowo przewidywane oddziaływania na nietoperze dla każdego z analizowanych w raporcie wariantów, w szczególności: śmiertelności w wyniku kolizji, wpływu inwestycji na szlaki migracyjne nietoperzy oraz fragmentacji krajobrazu związanej m. in. z budową sieci dróg serwisowych; Planowane zamierzenie inwestycyjne polega na budowie dwóch siłowni wiatrowych o mocy do 0,6 MW o następujących parametrach technicznych: Wariant realizacyjny: Ilość turbin: 2 Parametry maksymalne: wysokość: 60 m rotor: 45 m Parametry minimalne: wysokość: 40 m rotor: 45 m Wariant alternatywny: Ilość turbin: 1 Parametry maksymalne: wysokość: 60 m rotor: 45 m Parametry minimalne: wysokość: 40 m rotor: 45 m Na terenie inwestycyjnym stanowiącym działkę o numerze ewidencyjnym 43 w miejscowości Stara Sucha, gmina Nowa Sucha, w powiecie sochaczewskim, województwo mazowieckie. Teren inwestycyjny ma charakter pól użytkowanych rolniczo, z praktycznie brakiem naturalnych i cennych dla nietoperzy siedlisk. Wariant realizacyjny różni się od wariantu alternatywnego ilością turbin. Wysokość wieży, jak i długość rotora są takie same dla obydwóch wariantów. Niska liczba planowanych siłowni wiatrowych oraz zakres odległości pomiędzy planowanymi siłowniami wiatrowymi wynoszący około 200 m na dzień dzisiejszy nie stwarza znaczącej bariery na trasie przelotów chiropterofauny. b.) Należy opisać przewidywane skutki dla gatunków nietoperzy w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia; Niepodejmowanie przedsięwzięcia spowoduje: - uniknięcie negatywnych skutków odziaływania (potencjalnej śmiertelności) inwestycji na chiropterofaunę; - brak zmian w dotychczasowym wykorzystywaniu terenu przez nietoperze. c.) W bezpośrednim sąsiedztwie planowanej inwestycji na punkcie PNG w miesiącach czerwiec sierpień odnotowano bardzo wysokie indeksy aktywności nietoperzy; w związku z powyższym należy jednoznacznie wyjaśnić, czy zaproponowane środki zapobiegawcze i łagodzące są adekwatne do występującego zagrożenia: rozważyć należy możliwość wyłączenia elektrowni wiatrowej przy określonych warunkach pogodowych w niektórych miesiącach (już na etapie zaleceń minimalizujących). Stwierdzone hity detektorowe, sekwenkcje echolokacyjne, które na tle wszystkich wyników wykazały wysokie wzrosty aktywności (indeksy aktywności) dotyczą Mroczka późnego i Borowca wielkiego, gatunków, które preferują otwarte przestrzenie jako żerowiska. Po ponownej analizie wysokie wzrosty mogły być spowodowane braniem pod uwagę każdej sekwencji echolokacyjnej, która 28

niekoniecznie odpowiadała pojęciu jednostki aktywności. Ponadto wysoka aktywność w punkcie PNG związana jest prawdopodobnie z żerowaniem, przelotem tych samych osobników, zwłaszcza, że przedmiotowe hity detektorowe miały miejsce w obrębie tych samych gatunków. Ponadto warunki meteorologiczne podczas przeprowadzania badań były najbardziej preferowanymi przez nietoperze (mała wietrzność, brak opadów, dodatnia temperatura). Zaproponowane działania minimalizujące i łagodzące są adekwatne do występujących warunków meteorologicznych. Działania te mają zadanie profilaktyczne wtedy kiedy planowane turbiny będą na etapie eksploatacji co ma znaczenie obniżyć możliwość wystąpienia kolizji. Jeżeli w pierwszym roku po uruchomieniu planowanych siłowni wiatrowych odnotuje się zakresy aktywności powyżej umiarkowanych do wysokich to najbardziej optymalnym środkiem zapobiegawczym, łagodzącym będzie niezwłoczne czasowe wyłączenie planowanych siłowni w okresach pogodnych, bezdeszczowych nocy, przy prędkości wiatru poniżej 6 km/h. Zalecenie to jest uargumentowane przez to, że najwyższą aktywność odnotowywano w czasie występowania wyżej opisanych warunków meteorologicznych. 29