Podsumowanie wdrażania Narodowej Strategii Spójności



Podobne dokumenty
EUROPEJSKIE SŁONECZNE DNI ENERGIA SŁOŃCA FOTOWOLTAIKA TECHNOLOGIE, OPŁACALNOSĆ, REALIZACJE

Program. Infrastruktura i Środowisko. Wsparcie projektów z zakresu efektywności energetycznej w perspektywie programowej

WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W OLSZTYNIE

, Łódź. Szkolenie z zakresu krajowych Programów Operacyjnych na lata

Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej Katowice, 11 czerwca 2015 r.

INFORMACJE ZAWARTE W PREZENTACJI SĄ PRZEDMIOTEM NEGOCJACJI Z KOMISJĄ EUROPEJSKĄ I MOGĄ ULEC ZMIANIE

Program Infrastruktura i środowisko

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego

Finansowanie planów gospodarki niskoemisyjnej w gminach

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego /projekt / Bielsko-Biała,

Plany gospodarki niskoemisyjnej

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2019 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie

Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko Warszawa, 20 marca 2015 r.

Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w systemie finansowania zadań proekologicznych w Polsce. Kołobrzeg, 9 grudnia 2013 roku

Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r.

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W RZESZOWIE NA 2019 ROK

Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.

Opracowanie i przygotowanie do wdrożenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Opola

Przygotowania do nowej perspektywy w zakresie finansowania projektów środowiskowych RPO WZ.

Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r.

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2018 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie

Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Zakres i finansowanie. Katarzyna Grecka Bałtycka Agencja Poszanowania Energii SA

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej zakres i struktura dokumentu

WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

PRZECIWDZIAŁANIE I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU

Piotr Kukla. Katowice r.

Nowa perspektywa finansowa ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb sektora ciepłownictwa w obszarze B+R+I. Iwona Wendel, Podsekretarz Stanu w MIiR

PROSUMENT finansowanie energetyki rozproszonej doświadczenia wdrażania projektu Jacek Chrzanowski Prezes Zarządu WFOŚiGW w Szczecinie

Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Finansowanie planów gospodarki niskoemisyjnej w gminach

Adaptacja do zmian klimatu i gospodarka niskoemisyjna w ramach. RPO WZ Wydział Wdrażania Działań Środowiskowych RPO

Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata (RPO WiM )

Program. Infrastruktura i Środowisko. Gospodarka niskoemisyjna w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY MOSINA. dr Jacek Zatoński Consus Carbon Engineering Sp. z o.o.

unijnych i krajowych

TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW. w RAMACH PERSPEKTYWY FINANSOWEJ NA LATA

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEH - MAPA DOTACJI

L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH w 2016 ROKU

Lista przedsięwzięć priorytetowych WFOŚiGW we Wrocławiu planowanych do dofinansowania w 2013 r.

Możliwości finansowania zadań inwestycyjnych z zakresu gospodarowania wodami opadowymi i roztopowymi

SZCZYRK, Czerwiec f o s i g w. k a t o w i c e. p l

Inwestycje środowiskowe w perspektywie wybór obszarów finansowania

SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Załącznik nr 3 do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego projekt z dnia 8 kwietnia 2014 r.

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ FINANSOWANIE DZIAŁAŃ ZAWARTYCH W PGN

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA A REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO

Funduszu EFRR ,00. Zarząd Województwa Świętokrzyskiego

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy.

Możliwości finansowania inwestycji w obszarze gospodarki wodno-ściekowej

WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ

POIŚ KWESTIE KLUCZOWE Z PUNKTU WIDZENIA KE

Spotkanie informacyjne dla zarządców budynków, spółdzielni mieszkaniowych oraz wspólnot mieszkaniowych z terenu Aglomeracji Opolskiej

Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata Szansą dla zrównoważonego rozwoju regionu

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH PLANOWANYCH DO DOFINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA IGOSPODARKI WODNEJ W KATOWICACH

Wsparcie rozwoju OZE w perspektywie finansowej UE

UCHWAŁA Nr 1677/19 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 12 września 2019 roku

FUNDUSZE UNIJNE REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO WYBRANE PRIORYTETY DLA GMINY

Efektywność energetyczna oraz energia ze źródeł odnawialnych w województwie śląskim, doświadczenia z ostatnich 10 lat oraz perspektywa do 2023 r.

Wsparcie efektywności energetycznej 2020 ze środków w Unii Europejskiej. Wrocław, 8 maja 2013 r.

UCHWAŁA NR 27/17 RADY NADZORCZEJ WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH. z dnia 24 sierpnia 2017 r.

Rozwój j MŚP P a ochrona środowiska na Warmii i Mazurach

LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH NA 2017 ROK Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie

NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWA

OCHRONA ATMOSFERY. WFOŚiGW w Zielonej Górze wrzesień, 2015 r.

Możliwości dofinansowania przedsięwzięć z zakresu OZE przez WFOŚiGW w Poznaniu

Program ochrony środowiska Gmina Ujazd str. 1 SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska.

PROW na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata

UCHWAŁA Nr 2067/18 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 6 listopada 2018 roku

Spotkanie informacyjne KONKURSY Z RPO WŁ OGŁASZANE W 2019 R. PRZEZ DEPARTAMENT DS. REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO UMWŁ

Zasady udzielania dofinansowania ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Białymstoku

Poprawa efektywności energetycznej budynków w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata

Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry (Strategia ZIT MOF ZG) WSKAŹNIKI

Typy projektów mogących uzyskać dofinansowanie. Poddziałanie nie będzie realizowane w 2015 roku.

L I S T A PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH DO DOFINANSOWANIA PRZEZ WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W KIELCACH W 2011 ROKU

Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej Warszawa, 14 października 2014 r.

Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej: produkcja, dystrybucja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE), np.

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE. Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Mielca

Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii

Stanowisko Pozarządowych Organizacji Ekologicznych dot. wdrażania funduszy UE w okresie woj. podlaskie.

Informacja o konkursach strukturalnych z UE na lata (ogólnopolskie, regionalne) dla Wspólnot i Spółdzielni

Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko w perspektywie finansowej

Fundusze Europejskie Piotr Puczek Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wrocław, r.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

REGIONALNY WYMIAR INTERWENCJI ŚRODOWISKOWEJ (NSRO )

Na p Na ocząt ą e t k

Rzeszów, 4 grudnia 2013r.

PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

SPÓŁKI KOMUNALNE W RAMACH PERSPEKTYWY FINANSOWEJ NA PRZYKŁADZIE PROJEKTU RPO WL LUBLIN 22 PAŹDZIERNIKA 2014 r.

Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata

Nowe perspektywy dofinansowania projektów związanych z ochroną środowiska w nowym okresie programowania Regionalny Program Operacyjny Województwa

PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO GOSPODAROWANIA ENERGIĄ OBSZARU FUNKCJONALNEGO AGLOMERACJI KONIŃSKIEJ

Magazyny energii w obecnych i przyszłych programach wsparcia Magdalena Kuczyńska

BYDGOSKI OBSZAR FUNKCJONALNY Inwestycje kluczowe do realizacji do roku 2020

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.

Odnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu

Skutecznie korzystamy z obecności naszego kraju w Unii Europejskiej. Stawiamy na rozwój regionów i lepszą jakość życia.

Transkrypt:

UNIA EUROPEJSKA FUNDUSZ SPÓJNOŚCI EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Podsumowanie wdrażania Narodowej Strategii Spójności w zakresie ochrony środowiska na Warmii i Mazurach Siła, 12.09.2014r.

Komplementarność projektów i zadań w perspektywie 2007-2013 a 2014-2020 Siła, 12.09.2014r.

UWARUNKOWANIA

WODA ü Dyrektywa 2000/60/WE (dyrektywa wodna) ü Dyrektywa 91/271/EWG dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (dyrektywa ściekowa); ü Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych

region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego region wodny Jarft region wodny Dolnej Wisły region wodny Swieżej region wodny Łyny i Węgorapy region wodny Niemna region wodny Warty region wodny Środkowej Wisły Granice obszarów dorzeczy i regionów wodnych

WODA Na obszarze dorzecza Pregoły: ü wyznaczonych jest 120 JCW rzek oraz 101 JCW jezior, ü jako silnie zmienione lub sztuczne części wód uznano 6 JCW rzek i 8 JCW jezior, ü w obszarze dorzecza stwierdzono jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych wskazano 12 JCWP rzek (10%) oraz 61 JCWP jezior (60%).

WODA Na obszarze dorzecza Wisły: ü wyznaczonych jest 2660 JCW rzek, 5 JCW przejściowych, 6 JCW przybrzeżnych, 481 JCW jezior, ü jako silnie zmienione lub sztuczne części wód uznano 962 JCW rzek, 31 JCW jezior i 1 JCW przybrzeżnych, ü w obszarze dorzecza stwierdzono jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych wskazano 1019 JCWP rzek (38%), 287 JCWP jezior (60%), 4 JCWP przybrzeżne (67%) oraz 5 JCWP przejściowych (100%).

WODA Na obszarze dorzecza Świeżej: ü wyznaczonych jest 4 JCW rzek i 1 JCW jezior, ü nie stwierdzono silnie zmienionych lub sztucznych części wód, ü w obszarze dorzecza stwierdzono jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych wskazano 1 JCWP jezior (100%).

WODA Na obszarze dorzecza Jarft: ü wyznaczonych jest 6 JCW rzek, ü nie stwierdzono silnie zmienionych lub sztucznych części wód, ü nie stwierdzono żadnych JCWP jako zagrożonych nieosiągnięciem celów środowiskowych.

WODA Według projektu IV AKPOŚK (wg stanu na październik 2013r.) na liście priorytetowej dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego znajdują się 72 aglomeracje z województwa warmińsko-mazurskiego, przy czym podzielono je na: q grupę A aglomeracje, których RLMa (aktualny) wyliczony jest zgodnie z RLMrz (rzeczywisty) 2 (Szczytno i Piecki) q grupę B aglomeracje, których RLMa wyliczony jest niezgodnie z RLMrz 68 aglomeracji q grupę C aglomeracje, których RLMrz wynosi poniżej 2000 RLM proponowane do wyłączenia z KPOŚK 3 (Rybno, Sorkwity, Purda)

WODA Zgodnie z przyjętymi założeniami projektu KPOŚK osiągnięcie efektu ekologicznego: q w aglomeracji pozostanie 15 aglomeracjom, z czego 14 w roku 2015, q w zakresie gospodarki osadowej pozostanie 26 aglomeracjom, z czego 24 w 2015 roku.

WODA Zaopatrzenie w wodę: q wg danych GUS (stan na 31.12.2013r.) łączna długość sieci wodociągowej rozdzielczej wynosiła 15 261,6 km z sieci wodociągowej korzystało ok. 90% mieszkańców województwa (87,9% średnia krajowa), w tym ok. 98% mieszkańców miast i ok. 78% mieszkańców wsi o w ostatnich latach w województwie obserwuje się systematyczny spadek zużycia wody z wodociągów w gospodarstwach domowych ogółem, mimo wzrostu ilości ludności korzystającej z sieci wodociągowej

WODA Kanalizacja sanitarna: q wg danych GUS na 31.12.2013r. łączna długość sieci kanalizacyjnej wynosiła 6 299,0 km z sieci kanalizacyjnej korzystało 69% mieszkańców województwa (64,3% średnia krajowa), w tym 94% mieszkańców miast i ok. 32,0% mieszkańców wsi

ZIEMIA ü Dyrektywa 2008/98 WE w sprawie odpadów (dyrektywa odpadowa) ü Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów ü Dyrektywa 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych ü Krajowy plan gospodarki odpadami ü Plan gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2016

ZIEMIA Uchwałą Nr XVIII/333/12 z dnia 19 czerwca 2012 r. Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego przyjął Plan gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2016. Uchwałą Nr XVIII/334/12 z dnia 19 czerwca 2012 r. Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego określił sposób wykonania Planu gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2016.

ZIEMIA Województwo podzielone zostało na 5 Regionów Gospodarki Odpadami, w których zostały oddane bądź powstają zakłady unieszkodliwiania odpadów współfinansowane ze środków UE (Działdowo-Rudno k. Ostródy, Elbląg, Olsztyn, Spytkowo k. Giżycka, Ełk) q wszystkie te instalacje pełnią funkcję instalacji regionalnych, q łączna przepustowość instalacji wynosi 312,53 tys. ton/rok jest to przepustowość, która pokrywa w pełni potrzeby województwa w zakresie odpadów komunalnych.

ZIEMIA Gospodarka odpadami: q na terenie województwa odebrano (stan na dzień 31.12.2013r.) 345,3 tys. ton odpadów komunalnych (w Polsce 9 473,83 tys. ton), w tym z gospodarstw domowych 323,13 tys. ton o wielkości te w ostatnich latach utrzymują się na podobnym poziomie, choć wykazują regularną tendencję spadkową q w 2012 roku funkcjonowało 21 czynnych składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne o łącznej powierzchni 80 ha

ZIEMIA W dniu 26 lutego 2013 r. uchwałą Nr XXIV/487/13 Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego zmienił uchwałę sprawie wykonania Planu gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2016: q została wprowadzona instalacja firmy USKOM Sp. z o.o. w Różance k/susza jako instalacja zastępcza do obsługi Regionu Centralnego (instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych).

ZIEMIA W dniu 28 października 2013 r. uchwałą Nr XXXI/ 613/13 Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego zmienił uchwałę sprawie wykonania Planu gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2016: q została wprowadzona instalacja firmy Bioelektra Group Sp. z o.o. w Różance k/susza jako instalacja zastępcza do obsługi Regionu Centralnego (instalacja mechaniczno-cieplnego przetwarzania odpadów komunalnych).

ZIEMIA W dniu 26 listopada 2013 r. uchwałą Nr XXXII/629/13 Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego zmienił uchwałę sprawie wykonania Planu gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011-2016: q została wprowadzona instalacja firmy USKOM Sp. z o.o. w Różance k/susza jako instalacja regionalna do obsługi Regionu Zachodniego (składowisko odpadów).

ZIEMIA Do Sejmu 07.08.2014r. wpłynął senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustawy dotyczący planów inwestycyjnych. Jednym z najistotniejszych problemów związanych z wojewódzkimi planami gospodarki odpadami jest przewymiarowanie planowanych mocy przerobowych instalacji do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Równie istotną kwestią jest brak uwzględniania w przedmiotowych planach hierarchii postępowania z odpadami, w tym zaplanowania odpowiednich instalacji do przetwarzania odpadów.

ZIEMIA W związku z powyższym projekt ustawy przewiduje obowiązek sporządzania przez zarządy województw planów inwestycyjnych w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi jako uzupełnienie wojewódzkich planów gospodarki odpadami w zakresie planowania gospodarki odpadami komunalnymi na terenie województwa. Plan inwestycyjny zawiera w szczególności: wskazanie planowanych inwestycji; oszacowanie kosztów planowanych inwestycji oraz źródeł ich finansowania; harmonogram realizacji planowanych inwestycji.

POWIETRZE ü ü ü ü ü ü ü Dyrektywa 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (dyrektywa OZE) Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE) Dyrektywa 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Krajowy plan działania w zakresie poprawy efektywności energetycznej Program ekoenergetycznego województwa warmińskomazurskiego Program ochrony powietrza ze względu na przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu dla strefy miasto Olsztyn i strefy miasto Elbląg

POWIETRZE Województwo podzielone jest na 3 strefy, do których odnoszą się badania stanu powietrza: q strefa Miasto Olsztyn q strefa Miasto Elbląg q strefa warmińsko-mazurska Na podstawie corocznych badań stanu powietrza, jakość powietrza w województwie warmińskomazurskim jest dobra.

POWIETRZE W wyniku przeprowadzonej analizy danych, jakość powietrza pod kątem zanieczyszczenia pyłem PM10 została oceniona jako C w strefie warmińskomazurskiej. Jakość powietrza pod kątem benzo(a)pirenu została oceniona jako C we wszystkich strefach w województwie.

POWIETRZE Uchwałą Nr XXXI/614/13 z 28.10.2013 r. Sejmik Województwa przyjął Program ochrony powietrza ze względu na przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu dla strefy miasto Olsztyn. Uchwałą Nr XXXI/615/13 z 28.10.2013 r. Sejmik Województwa przyjął Program ochrony powietrza ze względu na przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu dla strefy miasto Elbląg.

POWIETRZE W Programach wskazano działania kierunkowe zmierzające do przywrócenia standardów jakości powietrza w zakresie benzo(a)pirenu. Są to m.in. działania w zakresie: q ograniczania emisji powierzchniowej q przetwórstwa mięsnego na skalę komercyjną q ograniczania emisji powstającej w czasie pożarów lasów i wypalania łąk, ściernisk, pól q gospodarowania odpadami komunalnymi q ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej) q ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych energetyczne spalanie paliw q ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych źródła technologiczne q edukacji ekologicznej i reklamy q planowania przestrzennego

POWIETRZE Szacunkowy koszt działań obu Programów został określony na poziomie 56,7 mln zł, w tym: q Olsztyn 26,65 mln zł q Elbląg 30,05 mln zł

POWIETRZE Energetyka i elektroenergetyka: q moc zainstalowana w elektrowniach na terenie województwa wyniosła w 2012 r. 299,8 MW (0,8% mocy elektrowni w kraju) q wyprodukowano 745,6 GWh energii elektrycznej (0,5% produkcji krajowej i ok. 21% zużycia energii w województwie), przy czym ze udział produkcji ze źródeł energii odnawialnej wyniósł 74,4%

PRZYRODA ü Dyrektywa 2009/147/WE w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (dyrektywa Ptasia), ü Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (dyrektywa siedliskowa), ü Strategia Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020r. ü Strategia ochrony obszarów wodno-błotnych w Polsce wraz z planem działań, ü Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, ü Plan strategiczny na rzecz różnorodności biologicznej do roku 2020, ü Program małej retencji dla województwa warmińsko-mazurskiego, ü Wojewódzki Program Zwiększania Lesistości.

POWIETRZE ü ü ü ü ü blisko 47% powierzchni województwa objęte jest powierzchniowymi formami ochrony przyrody (ponad 11% wszystkich form ochrony w kraju) z 144 obszarów specjalnej ochrony ptaków wyznaczonych na terenie Polski, 16 obszarów położonych jest w całości lub częściowo w województwie warmińsko-mazurskim, łącznie zajmują one obszar 583 310,20 ha. na terenie województwa są 43 obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (projektowane SOO specjalne obszary ochrony siedlisk) z 823 obszarów wyznaczonych na terenie Polski i zajmują one 282 568,60 ha na terenie województwa jest 768,8 tys. ha gruntów leśnych, w tym 748,4 tys. ha lasów. lesistość województwa wynosi 31% i na przestrzeni ostatniej dekady wzrasta o około 0,1% / rok.

FUNDUSZE UE 2014-2020

FUNDUSZE UE 2014-2020

FUNDUSZE UE 2014-2020 Koncentracja celów wsparcia funduszy europejskich: Cele szczegółowe wsparcia Cele tematyczne Zwiększenie wykorzystania wyników prac Cel tematyczny 1. badawczo-rozwojowych w gospodarce Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw Cel tematyczny 3. Podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury Poprawa kompetencji kadr gospodarki Cel tematyczny 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie Lepsze wykorzystanie zasobów na rynku pracy Cel tematyczny 8 Wspieranie zatrudnienia i mobilności zawodowej pracowników Zwiększenie transportowej dostępności kraju Cel tematyczny 7 Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych Poprawa bezpieczeństwa energetycznego kraju Cel tematyczny 7 Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych Zmniejszenie emisyjności gospodarki Cel tematyczny 4 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach Poprawa zdolności adaptacji do zmian klimatu Zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych Zwiększenie wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych Cel tematyczny 5 Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem Cel tematyczny 6 Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów Cel tematyczny 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnokomunikacyjnych

FUNDUSZE UE 2014-2020 Fundusze UE na ochronę środowiska i energetykę Cele tematyczne Udziały 2007-2013 Udziały 2014-2020 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów 2,1% 1,4% 12,2% Razem 15,7% 10,59% 8 136,00 mln euro 1,14% 879,20 mln euro 8,03% 6 164,80 mln euro 19,76% 15 180,00 mln euro

FUNDUSZE UE 2014-2020 Propozycja podziału funduszy europejskich na programy krajowe Projekty Programów (również RPO) zostały przekazane do Komisji europejskiej i są obecnie w trakcie negocjacji z KE.

FUNDUSZE UE 2014-2020 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt z 09.01.2014r.) Oś priorytetowa Alokacja UE [mln euro] OŚ PRIORYTETOWA I: Zmniejszenie emisyjności gospodarki 1 528,4 OŚ PRIORYTETOWA II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu 3 808,2 RAZEM 5 336,6

FUNDUSZE UE 2014-2020 Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 1 726,6 mln euro

FUNDUSZE UE 2014-2020 Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego (projekt z 08.04.2014r.) Oś priorytetowa Alokacja UE [mln euro] OŚ PRIORYTETOWA IV: Efektywność energetyczna 246,75 OŚ PRIORYTETOWA V: Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów 147,28 RAZEM 394,03 ok. 23% całej alokacji RPO

WYZWANIA

WYZWANIA q Beneficjenci / projekty q finansowanie zwrotne q sposób wdrażania

PROJEKTY Gospodarka wodno-ściekowa

PROJEKTY Główne problemy: Zły stan wód. Ryzyko nieosiągnięcia w terminie dobrego stanu wielu jednolitych części wód powierzchniowych. Ryzyko opóźnienia wdrożenia dyrektywy ściekowej (91/271/EWG). Eutrofizacja wód powierzchniowych. Zagrożenie pogorszenia jakości wód podziemnych.

PROJEKTY Opłaty za korzystanie ze środowiska mają obowiązek wnosić wszystkie podmioty, które do tego środowiska wprowadzają różnorodne zanieczyszczenia lub korzystają z jego zasobów. Wydaje się zasadne, by myśląc o systemie finansowania inwestycji i eksploatacji urządzeń służących gospodarce wodnościekowej, móc wykazać podjęte kroki i działania w celu wypełnienia zasady zanieczyszczający płaci w odniesieniu do podmiotów i osób, posiadających nieruchomości na terenie gminy. Należy przy tym zwrócić uwagę na wzajemne zasady korzystania z infrastruktury i ponoszenia opłat, co m.in. będzie miało wpływ na kwalifikowalność podatku VAT.

PROJEKTY Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt z 09.01.2014r.) Ø Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Priorytet Inwestycyjny 6.2 Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt z 09.01.2014r.) Ø Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu o o PROJEKTY kompleksowa gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach co najmniej 10 000 RLM (próg RLM nie dotyczy regionów lepiej rozwiniętych woj. mazowieckie), w tym wyposażenie ich w: systemy odbioru ścieków komunalnych, oczyszczalnie ścieków; systemy i obiekty zaopatrzenia w wodę (wyłącznie w ramach kompleksowych projektów); infrastrukturę zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych; racjonalizacja gospodarowania wodą w procesach produkcji oraz poprawa procesu oczyszczania ścieków przemysłowych.

PROJEKTY Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 (projekt z 08.04.2014r.) Ø Oś priorytetowa 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów o kompleksowe wsparcie gospodarki wodnościekowej, z uwzględnieniem inteligentnych systemów zarządzania sieciami wodociągowymi, w tym wyposażenie aglomeracji w odpowiednie systemy odbioru ścieków komunalnych, budowę oczyszczalni ścieków bądź poprawa parametrów już istniejących oczyszczalni, wsparcie dla gospodarki osadami ściekowymi w aglomeracjach poniżej 10 000 RLM

PROJEKTY Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 (projekt z 08.04.2014r.) Ø Oś priorytetowa 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów o kompleksowe wsparcie budowy systemów indywidualnych oczyszczania ścieków na terenach zabudowy rozproszonej (budowa przydomowych lub przyzakładowych oczyszczalni ścieków) jedynie w przypadku aglomeracji ujętych w KPOŚK w sytuacji zidentyfikowanych obszarów, co do których rachunek ekonomiczny będzie uzasadniał taki rodzaj inwestycji???

PROJEKTY Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 (projekt z 08.04.2014r.) Ø Oś priorytetowa 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów o budowa i modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę (sieci wodociągowe, ujęcia i stacje uzdatniania wody) o zakup urządzeń i aparatury (np. mobilne laboratoria, instalacje kontrolno-pomiarowe), zakup i remont urządzeń służących gromadzeniu, odprowadzaniu, uzdatnianiu i przesyłowi wody, wdrożenie nowych technologii służących oszczędzaniu wody i odnowy wody.

PROJEKTY Gospodarka wodami opadowymi

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt z 09.01.2014r.) Ø Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Priorytet Inwestycyjny 5.2 Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami o o o PROJEKTY projekty dot. zwiększenia retencji, projekty z zakresu małej retencji, zagospodarowanie wód opadowych, w tym systemy zbierania i retencjonowania wody opadowej, budowa/modernizacja sieci kanalizacji deszczowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą), w szczególności na obszarach miejskich

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt z 09.01.2014r.) Ø Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Priorytet Inwestycyjny 6.4 Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę o PROJEKTY ochrona in-situ i ex-situ zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych, w tym w ramach kompleksowych projektów ponadregionalnych

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt z 09.01.2014r.) Ø Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Priorytet Inwestycyjny 6.5 Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu. o PROJEKTY rekultywacja na cele środowiskowe obszarów zanieczyszczonych / zdegradowanych

PROJEKTY Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 (projekt z 08.04.2014r.) Ø Oś priorytetowa 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów o rozwój infrastruktury, w tym budowa lub remont urządzeń służących retencjonowaniu wód, o wsparcie na rzecz bezpieczeństwa powodziowego i przeciwdziałania suszy poprzez naturalną retencję wód i terenów zalewowych, zalesienia dla zwiększenia retencji gruntowej.

PROJEKTY Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 (projekt z 08.04.2014r.) Ø Oś priorytetowa 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów o inwestowanie w niezbędną infrastrukturę związaną z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych); o realizacja zadań służących ochronie i osiągnięciu co najmniej dobrego stanu jednolitych części wód jezior, m.in. poprzez ich rekultywację (w pierwszej kolejności w powiązaniu z funkcją uzdrowiskową województwa).

PROJEKTY Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (projekt z 24.01.2014r.) Ø Działanie 6.6 Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków zapobiegawczych o Poddziałanie: Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof o Poddziałanie: Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof

Program Operacyjny Rybactwo i Morze (projekt z 29.08.2013r.) Ø Ø PROJEKTY PRIORYTET 1. Promowanie zrównoważonego rybołówstwa oraz akwakultury o Środek 1.1. Rybołówstwo Działanie 1.1.6. Inwestycje w zakresie rybołówstwa śródlądowego służące ochronie środowiska (art. 42) o Środek 1.2. Akwakultura Działanie 1.2.1. Akwakultura świadcząca usługi w zakresie ochrony środowiska (art. 54) PRIORYTET 4. Zatrudnienie i spójność terytorialna na obszarach rybackich o Środek 4.2. Realizacja lokalnych strategii rozwoju

PROJEKTY Rekultywacja jezior

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (projekt z 09.01.2014r.) Ø Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Priorytet Inwestycyjny 6.5 Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu. o PROJEKTY rekultywacja na cele środowiskowe obszarów zanieczyszczonych / zdegradowanych

PROJEKTY Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020 (projekt z 08.04.2014r.) Ø Oś priorytetowa 5. Środowisko przyrodnicze i racjonalne wykorzystanie zasobów o inwestowanie w niezbędną infrastrukturę związaną z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych); o realizacja zadań służących ochronie i osiągnięciu co najmniej dobrego stanu jednolitych części wód jezior, m.in. poprzez ich rekultywację (w pierwszej kolejności w powiązaniu z funkcją uzdrowiskową województwa).

PROJEKTY Istotne jest, by do kwestii rekultywacji jezior podchodzić w sposób kompleksowy, z uwzględnieniem szeroko rozumianego wpływu na środowisko i wspierając prośrodowiskowe metody rekultywacji.

PROJEKTY

PROJEKTY Cel strategiczny Ochrona i poprawa stanu jednolitych części wód jezior Polski Północnej

PROJEKTY Cel szczegółowe Cel 1: Poprawa stanu ekosystemów wodnych Cel 2: Ochrona i poprawa środowiska wodnego Cel 3: Zrównoważone korzystanie z wód

PROJEKTY LIST INTENCYJNY W SPRAWIE OKREŚLENIA ZASAD I FORM WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SAMORZĄDAMI WOJEWÓDZTW w zakresie ochrony jezior i ekosystemów od nich zależnych oraz poprawy jakości wód na terenie województw: kujawsko-pomorskiego, podlaskiego, pomorskiego, warmińskomazurskiego, wielkopolskiego oraz zachodniopomorskiego podpisany w dniu 06.11.2013r. w Olsztynie

PROJEKTY Gospodarka niskoemisyjna

PROJEKTY Cele Unii Europejskiej do 2020 ü ograniczenie emisji CO2 co najmniej o 20% w porównaniu z poziomem z 1990r. lub jeśli inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnych redukcji emisji, a kraje rozwijające się wniosą odpowiedni wkład na miarę swoich zadań i możliwości, nawet o 30% ü zwiększenie udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii do 20% (dla Polski co najmniej do 15,5%) ü zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%

PROJEKTY Cele Unii Europejskiej do 2030 ü ograniczenie emisji gazów cieplarnianych co najmniej o 40% ü zwiększenie udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii do 27%

PROJEKTY Dyrektywy UE ü Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej ü Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych

PROJEKTY Wytyczne KE w zakresie efektywności energetycznej ü Wytyczne dla urzędników Komisji Europejskiej Guidance on European Structural and Investment Funds 2014-2020: ü http://ec.europa.eu/regional_policy/information/guidelines/ index_en.cfm

PROJEKTY Wytyczne KE w zakresie efektywności energetycznej ü Techniczne wytyczne w zakresie finansowania renowacji energetycznej budynków z funduszy polityki spójności Technical Guidance financing the energy renovation of buildings with cohesion policy funding: ü http://ec.europa.eu/ energy/ efficiency/ studies/ efficiency_en.htm

PROJEKTY Zasady pomocy publicznej ü Wytyczne dotyczące pomocy na energetykę i ochronę środowiska na lata 2014-2020 Guidelines on environmental and energy State aid for 2014-2020 ü http://ec.europa.eu/competition/sectors/energy/ legislation_en.html

PROJEKTY Zasady pomocy publicznej ü Rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych General Block Exemption Regulation (the GBER) on state aid measures ü http://ec.europa.eu/competition/state_aid/legislation/ block.html#gber

PROJEKTY wyznaczenie i określenie sposobu realizacji celów określonych w pakiecie klimatycznoenergetycznym do roku 2020 => plan działań

PROJEKTY redukcja emisji CO2 wartość absolutna lub wartość per capita

PROJEKTY działania na szczeblu gminy obszar gminy działania niskoemisyjne, wykorzystanie OZE współpraca producentów/odbiorców energii

PROJEKTY horyzont czasowy Ø wizja obejmująca długoterminową strategię i cele do 2020r., zawierającą stanowcze zobowiązania w zakresie planowania przestrzennego, transportu i mobilności, zamówień publicznych, standardów dla nowych/modernizowanych budynków, itp. Ø konkretne działania zaplanowane na najbliższe 3 5 lat, które stanowią przełożenie długoterminowych celów i strategii na działania

PROJEKTY obszar działań: budownictwo energooszczędne (budynki, wyposażenie, urządzenia) niskoemisyjny transport publiczny energooszczędne oświetlenie uliczne finansowanie projektów energetycznych możliwość zastosowania OZE (energia elektryczna, ciepło, chłód)

PROJEKTY obszar działań: planowanie przestrzenne zamówienia publiczne edukacja ekologiczna spójność z innymi dokumentami

PROJEKTY przyjęcie do realizacji przez Gminę (uchwała + WPF) aktualność wskaźniki realizacji określenie źródeł finansowania plan wdrażania, monitorowania i weryfikacji (procedury)

PROJEKTY spójność z innymi planami/programami (mpzp, założenia/plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, program ochrony powietrza) zgodność z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko kompleksowość planu

PROJEKTY Ogólna strategia Ø Cele strategiczne i szczegółowe Ø Stan obecny Ø Identyfikacja obszarów problemowych Ø Aspekty organizacyjne i finansowe (struktury organizacyjne, zasoby ludzie, zaangażowane strony, budżet, źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocenę)

PROJEKTY Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem Ø Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania Ø Krótko/średnioterminowe działania/zadania (opis, podmioty odpowiedzialne za realizację, harmonogram, koszty, wskaźniki)

PROJEKTY Wskaźniki monitorowania Ø poziom redukcji emisji CO2 w stosunku do lat poprzednich (1990 bądź innego możliwego do inwentaryzacji) Ø poziom redukcji zużycia energii finalnej w stosunku do przyjętego roku bazowego Ø udział zużytej energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych

PROJEKTY Wskaźniki monitorowania Ø Ø proponowane monitorowanie wskaźników w oparciu o metodologię opracowaną przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) Komisji Europejskiej we współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Energii (DG ENER) i Biurem Porozumienia Burmistrzów, zawartą w poradniku Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP), w celu wyznaczenia poziomu redukcji zużycia energii, uzyskanej poprzez podniesienie efektywności energetycznej zaleca się korzystanie z danych zawartych w audytach energetycznych

Umowa Partnerstwa PROJEKTY ü określa cele tematyczne wskazane w projektach rozporządzeń KE ü umowa partnerska została przyjęta 22.05.2014r. Cel tematyczny 4 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach

Cel tematyczny 4 PROJEKTY ü Promowanie produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii ü P r o m o w a n i e e f e k t y w n o ś c i e n e r g e t y c z n e j i u ż y c i a O Z E w przedsiębiorstwach, m.in.: zmniejszenie strat energii, ciepła, wody ü Wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturach publicznych i sektorze mieszkaniowym ü Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej oraz budynków mieszkaniowych wraz z wymianą wyposażenia tych obiektów na energooszczędne, m.in.: ocieplenie obiektu, wymiana okien, drzwi oraz oświetlenia, przebudowa systemów grzewczych (wraz z wymianą i podłączeniem do źródła ciepła), systemów wentylacji i klimatyzacji, systemów wodno-kanalizacyjnych, instalacja OZE w modernizowanych energetycznie budynkach, instalacja systemów chłodzących, w tym również z OZE ü Rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji na niskich i średnich poziomach napięcia