1
Moduł 1 Plany Gospodarki Niskoemisyjnej 101 pytań i odpowiedzi
Projekt Gminna Mapa Energetyczna II Kontynuacja realizowanego w 2012 r. projektu Gminna Mapa Energetyczna, który dotyczył planów zaopatrzenia w ciepło. Grupa docelowa - przedstawiciele JST: włodarze, radni i pracownicy zajmujący się tematyką energetyczną i inwestycjami energooszczędnymi oraz planowaniem strategicznym i funduszami UE, a projekt ma na celu rozpowszechnienie wiedzy w zakresie dobrych praktyk i metodologii opracowania Planów gospodarki niskoemisyjnej, jako narzędzi planowania gospodarki energią w gminie. 32 dni szkoleniowe dla pracowników samorządowych w całym kraju.
Projekt Gminna Mapa Energetyczna II W ramach projektu GME II powstanie: 5 modelowych analiz wykonalności przedsięwzięć obniżających emisję zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych. dwa modelowe Plany Gospodarki Niskoemisyjnej: jeden dla miasta i jeden dla małej gminy wiejskiej. Kurs e-learningowy - pełny pakiet materiałów ze szkoleń stacjonarnych. Pozwoli na pogłębienie nabytej już wiedzy oraz jej usystematyzowanie. www.gme2.pl
Podstawy prawne
Pakiet Klimatyczno Energetyczny 2020 3 x 20% (Komisja Europejska 2007): Redukcja emisji gazów cieplarnianych (przynajmniej o 20% w 2020 r. w porównaniu do bazowego 1990 r.); Zwiększenie udziału energii pochodzącej z OZE (do 20% w 2020 r.); Redukcja zużycia energii finalnej (o 20% do 2020 r. w porównaniu do prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię). Poprawa jakości powietrza w obszarach, na których odnotowano przekroczenia poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń (pyłów, SO 2, NO x ).
Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu - długookresowy program rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej (UE) na lata 2010-2020. Trzy podstawowe, wzajemnie powiązane ze sobą priorytety: 1. wzrost inteligentny (smart growth): rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji, 2. wzrost zrównoważony (sustainable growth): wspieranie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku, 3. wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (inclusive growth): wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia.
Strategia Europa 2020 Pięć głównych celów dla całej UE, wśród nich Cel 20/20/20: Zmiany klimatu i zrównoważone wykorzystanie energii należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20 %. w stosunku do poziomu z 1990 r. (lub nawet o 30 %, jeśli warunki będą sprzyjające) 20 % energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych 15%) efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20 % (dla PL Na poziomie krajowym: Krajowy Program Reform - instrument realizacji zobowiązań wynikających z Europa 2020: zmniejszenie zużycia energii pierwotnej do poziomu ok. 96 Mtoe, zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcja emisji CO 2.
Strategia Europa 2020 Krajowy Program Reform jeden toe jako równowartość 41.868 GJ lub 11.630 MWh, średnie roczne zużycie ciepła na 1 mieszkanie w Polsce ok. 31,2 GJ/rok Energia pierwotna - zawarta w pierwotnych nośnikach energii pozyskiwanych bezpośrednio z zasobów naturalnych odnawialnych i nieodnawialnych. Energia końcowa faktycznie zużywana
Dyrektywy UE 1. Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej unieważniła dyrektywy o promocji kogeneracji (2004/8/EC) i w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych (2006/32/WE). 2. Dyrektywa ramowa 2005/32/WE ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię, zmieniona dyrektywą 2009/125/WE ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią - projektowanie konkretnych wyrobów z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko w całym cyklu ich życia: produkcji, eksploatacji i na etapie unieszkodliwiania odpadów. 3. Dyrektywa 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej ustanowienie wspólnej struktury ramowej w celu obniżenia o 20% zużycia energii pierwotnej w UE, istotny czynnik realizacji unijnej strategii energetycznej na rok 2020, określa zasady, na jakich powinien funkcjonować rynek energii tak, aby wyeliminować m.in. wszelkie nieprawidłowości ograniczające efektywność dostaw, przewiduje ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywności energetycznej na rok 2020, Do 30 czerwca 2014 r. Komisja Europejska dokona oceny osiągniętego postępu oraz stwierdzi prawdopodobieństwo osiągnięcia przez Unię zużycia energii na poziomie nie wyższym niż 1474 Mtoe energii pierwotnej lub nie wyższym niż 1078 Mtoe energii końcowej w 2020 r.
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej Przejście na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r., poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z sektora energetycznego i do doprowadzenia do bezemisyjnego wytwarzania energii elektrycznej do 2050 r. - m.in. redukcja GHG (gazów cieplarnianych) o 80-95% do 2050 r. w porównaniu do 1990 r. Źródło: www.igcp.org.pl
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w UE do 2050 roku Źródło: www.igcp.org.pl
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej państwa członkowskie, w tym Polska zobowiązane do wdrożenia Dyrektywy do 5 czerwca 2014 r. do tego terminu konieczne zmiany szeregu ustaw: Prawo energetyczne, Prawo ochrony środowiska, Prawo energetyczne oraz innych, wymogi dyrektywy są kluczowe dla wdrażania środków UE w latach 2014-2020: państwa członkowskie mają zachęcać do stosowania instrumentów finansowania, by ułatwiać realizację celów dyrektywy: przeznaczanie środków na efektywność energetyczną w ramach m.in. funduszy strukturalnych, funduszu spójności, in. np. Europejski Fundusz na rzecz Efektywności Energetycznej.
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej zobowiązania rządowe Wspieranie inwestycji w renowację zasobów budynków mieszkaniowych i użytkowych i coroczna renowacja 3% powierzchni ogrzewanych/ chłodzonych budynków rządowych - za 40 % zużycia energii końcowej w UE odpowiadają budynki! Nabywanie produktów, usług i budynków o dobrej charakterystyce energetycznej do końca 2020 wszystkie nowe budynki o zerowym zużyciu energii! Wdrożenie systemu zobowiązującego do uzyskania oszczędności przez dystrybutorów energii w wysokości 1,5% rocz. wolumenu sprzedaży energii, Podawanie do publicznej wiadomości oszczędności energii osiągniętych przez każdą stronę zobowiązaną, Program zachęt dla MŚP do wykonania audytów energetycznych, Poddanie dużych przedsiębiorstw audytowi energetycznemu.
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej perspektywa polska Struktura finalnego zużycia energii w Polsce - porównanie
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej perspektywa polska Historyczna emisja gazów cieplarnianych w Polsce Źródło: Ocena potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2030, McKinsey & Company dla MG
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej perspektywa polska Źródło: Ocena potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2030, McKinsey & Company dla MG
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej perspektywa polska W ramach indywidualnego ogrzewania piecowego w Polsce spalane jest co najmniej 12 mln ton węgla, co przy sprawności instalacji poniżej 50% daje ok. 6 mln ton węgla marnotrawionych co roku. Źródło: www.igcp.org.pl
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej perspektywa polska Źródło: Ocena potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2030, McKinsey & Company dla MG
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej perspektywa polska Źródło: Ocena potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2030, McKinsey & Company dla MG
Dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej zobowiązania rządowe Państwa członkowskie mają zachęcać gminy oraz inne instytucje publiczne do przyjmowania zintegrowanych i zrównoważonych planów na rzecz efektywności energetycznej (np. SEAP) wraz z jasno określonymi celami, do włączania obywateli w proces opracowywania i wdrażania tych planów oraz do właściwego informowania ich o treści planów i o postępach w realizacji celów. Plany takie mają przynieść znaczną oszczędność energii, w szczególności, jeżeli są wdrażane w ramach systemów zarządzania energią, które umożliwiają zainteresowanym instytucjom publicznym lepsze zarządzanie zużyciem energii.
Legislacja krajowa Ustawa o efektywności energetycznej (Dz.U. 2011 nr 94 poz. 551) - rodzaje przedsięwzięć służące poprawie efektywności energetycznej, Polityka energetyczna Polski do 2030 w opracowaniu perspektywa 2050 - Konsekwentne zmniejszanie energochłonności gospodarki w 2030 do poziomu UE15 z roku 2005, Ustawa o OZE (projekt rządowy 04/2014) 2016? zobowiązania Polski dotyczące zużycia energii z OZE w 2020 roku 15 % udziału zielonego prądu w całej produkcji energii, z czego 19 % w wytwarzaniu prądu. Drugi Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski. Zmiany po wdrożeniu Dyrektywy 2012/27/UE
Plany gospodarki niskoemisyjnej na szczeblu UE i krajowym
Porozumienie Burmistrzów (Covenant of Mayors, CoM) Inicjatywa Komisji Europejskiej angażująca władze lokalne w działania na rzecz ochrony klimatu. Sygnatariusze zobowiązują się do ograniczenia na swoim terenie emisji dwutlenku węgla (CO 2 ) o co najmniej 20% do 2020 r.: inwentaryzacja emisji CO 2, opracowanie Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP), raz na 2 lata sprawozdanie z wdrażania SEAP, promocja racjonalnego wykorzystania energii, dzielenie się dobrymi praktykami z innymi JST. http://www.pnec.org.pl/apetyt/docs/biblioteka/teks t%20porozumienia%20burmistrzow.pdf
Porozumienie Burmistrzów (Covenant of Mayors, CoM) Porozumienie Burmistrzów jest otwarte dla wszystkich władz lokalnych wybranych w demokratycznych wyborach, niezależnie od ich rozmiaru oraz stopnia realizacji lokalnych polityk energetycznych/klimatycznych. Rada Miasta/Gminy formalnie podejmuje decyzję o przystąpieniu do Porozumienia Burmistrzów (uchwała) i upoważnia burmistrza, prezydenta, wójta lub innego przedstawiciela Rady do podpisania formularza przystąpienia. Przystąpienie możliwe w każdej chwili, a procedura jest bezpłatna.
Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) - kluczowy dokument pokazujący, w jaki sposób sygnatariusz Porozumienia zamierza osiągnąć przyjęty przez siebie cel w zakresie redukcji emisji CO 2 do 2020 roku. Określa działania i konkretne środki służące osiągnięciu tego celu, wraz z ich ramami czasowymi oraz osobami odpowiedzialnymi za ich wprowadzenie. http://www.pnec.org.pl/images/stories/sea P/Poradnik_SEAP_2012_final.pdf
Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) Powinien obejmować sektory, które zostały objęte bazową inwentaryzacją emisji: budynki, wyposażenie/urządzenia oraz przemysł (budynki komunalne, budynki usługowe, budynki mieszkalne, oświetlenie publiczne, zakłady przemysłowe, małe i średnie przedsiębiorstwa, ), transport (flota miejska, transport publiczny, transport prywatny i komercyjny), lokalna produkcja energii elektrycznej (zakłady o niewielkiej mocy), lokalna produkcja ciepła/chłodu, kogeneracja (miejskie systemy ciepłownicze, ). Formalnie przyjęty przez Radę Miasta/ Gminy.
Korzyści przystąpienia do Porozumienia Wsparcie ze strony instytucji unijnych i innych sygnatariuszy Dostęp do dedykowanych dla sygnatariuszy środków finansowania Wymiana doświadczeń Redukcja emisji CO 2 Promocja Gminy i Miasta jako dbającego o klimat Ograniczenie wydatków na energię Poprawa jakości środowiska naturalnego Poprawa warunków życia mieszkańców
Dobre praktyki SEAP Gmina Bielsko - Biała Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych z terenu miasta, z sektorów: mieszkalnictwo, przemysł i transport w latach 1990 oraz 2008, a następnie prognoza emisji na rok 2020 - precyzyjne określenie celu redukcji emisji: 187 000 ton CO2 w okresie 10 lat. Projekt działań na rzecz redukcji emisji, których realizacja przyniesie oszczędności rzędu 60 milionów zł rocznie. Potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych w racjonalizacji zużycia energii: termomodernizacje, OZE, poprawa efektywności energetycznej systemów transportu, modernizacja sieci ciepłowniczej, montaż kolektorów słonecznych. Zmiana zachowań mieszkańców - redukując tylko o 1% zużycie mediów energetycznych (prąd, gaz, ciepło) w ciągu roku mogą ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o ok. 6 200 ton.
Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN) strategia rozwoju gospodarki spełniającej unijnej wymogi niskoemisyjności - w trakcie prac w Ministerstwie Gospodarki. Rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju poprzez cele szczegółowe: 1. Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, 2. Poprawa efektywności energetycznej, 3. Poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, 4. Rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, 5. Zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, 6. Promocja nowych wzorców konsumpcji.
Plany Gospodarki Niskoemisyjnej Rok 2013 - w Ministerstwie Gospodarki powstaje koncepcja przygotowania lokalnych planów gospodarki niskoemisyjnej (PGN), nawiązujących do NPRGN. Pomysł oparto na funkcjonującym od 2008 r. europejskim Porozumieniu burmistrzów. PGN to dokument strategiczny, którego celem jest określenie wizji rozwoju gminy (lub kilku gmin) w kierunku gospodarki niskoemisyjnej - główny cel PGN: ograniczenie emisji musi być jasno i mierzalnie zdefiniowany. Przygotowanie planów dofinansowane z POIiŚ, Działanie 9.3 PGN kluczowy dokument dla możliwości ubiegania się o środki z nowej perspektywy 2014 2020 - projekty mają być wybierane na podstawie kryteriów efektywności kosztowej w powiązaniu z efektem ekologicznym.
Ograniczanie emisji - wyzwania dla samorządów
Wyzwania w zakresie niskiej emisji - rosnące zużycie energii w gospodarce usługi; - wzrost wyposażenia gospodarstw domowych i instytucji w sprzęt elektroniczny; - niska sprawność źródeł ciepła przestarzałe systemy cieplne ; - nieopłacalność lub brak technicznych możliwości budowy systemów ciepłownicznych; - rosnące zapotrzebowanie na energię w transporcie; - nowe wymagania techniczne dla budynków; - brak planów zagospodarowania przestrzennego; - niska świadomość konieczności dbania o efektywność energetyczną; - inne
Nowe warunki techniczne budynków 1 stycznia 2014 - zmiany w Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - wynik wdrożenia Dyrektywy 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Cel - obniżenie ilości energii niezbędnej do pokrycia zapotrzebowania na ciepło budynków we wszystkich krajach członkowskich UE. Wymagania dotyczące wskaźników EP (zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną) oraz współczynników U (współczynnik przenikania ciepła) konsekwentnie zwiększane wraz z początkiem 2017 r. oraz 2021 r. Od 1 stycznia 2021 roku wszystkie nowoprojektowane budynki powinny być budynkami o niemal zerowym zużyciu energii.
Plany Gospodarki niskoemisyjnej jako element planowania strategicznego w gminie
Strategia Rozwoju Gminy Plan zagospodarowania przestrzennego Plan zaopatrzenia w ciepło Plan gospodarki niskoemisyjnej WPI/WPF Plan Gospodarowania Odpadami Plan Ochrony Środowiska
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ plany@biuroaltima.pl 38