HANDEL ROŚLINAMI OLEISTYMI Ewa Rosiak

HANDEL ROŚLINAMI OLEISTYMI Ewa Rosiak 1. Ogólna informacja Polska W obrotach handlu zagranicznego surowcami i produktami oleistych utrzymuje się stale wysokie ujemne saldo (od 200 600 mln USD). W latach dziewięćdziesiątych wpływy z eksportu tłuszczów roślinnych (olejów i margaryn) oraz śruty rzepakowej, przy załamaniu się eksportu rzepaku, nie były w stanie zrównoważyć rosnących wydatków na import tej grupy towarowej. Poprawę salda obrotów w sektorze oleistych Polska uzyskiwała tylko w latach wysokiego eksportu nasion rzepaku. W największym stopniu saldo obrotów w sektorze oleistych obciąża przewaga importu nad eksportem dotycząca śrut oleistych (w tym głównie sojowych) i olejów roślinnych, w mniejszym stopniu nasion oleistych, zaś saldo obrotów margarynami jest od 1995 r. dodatnie. Lata 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004* *szacunek IERiGŻ. Handel zagraniczny surowcami i produktami oleistych (w tys. ton) Nasiona Śruty Oleje roślinne Margaryny eksport import eksport import eksport import eksport import 272,7 113,4 18,1 500,1 6,5 152,4 1,9 29,6 34,5 88,4 99,0 44,7 1,4 177,4 1,1 21,8 5,6 127,1 120,3 599,6 3,5 197,7 2,5 5,7 369,6 60,7 164,7 708,7 7,4 178,3 8,9 5,3 48,8 388,6 173,4 906,1 8,1 192,9 8,0 5,7 0,6 239,8 209,5 719,2 11,7 230,8 32,4 8,6 84,8 125,6 178,6 987,8 9,1 296,4 33,2 10,7 335,7 58,5 253,0 855,9 24,7 207,1 43,2 25,7 28,7 85,6 160,2 934,5 6,0 223,0 30,2 18,5 293,2 72,0 226,5 1498,6 7,6 238,0 25,0 19,2 36,3 82,5 202,5 1572,7 2,1 238,0 20,0 8,2 7,0 93,0 157,5 1605,5 0,9 237,6 19,0 4,1 150,0 82,1 177,4 1711,4 7,9 224,8 22,8 5,3 Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych CIHZ. Saldo mln USD 184,2 214,9 275,5 184,9 473,8 396,7 402,7 195,0 297,5 334,8 438,4 514,8 605,4 1

Polska była znaczącym eksportem rzepaku do momentu rozpoczęcia transformacji gospodarki. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych eksportowaliśmy średnio ok. 500 tys. ton tego surowca, tj. niemalże 40% krajowej produkcji. Największy eksport zrealizowano w 1990 r. 669 tys. ton i 1991 r. 556 tys. ton. Stanowił on ponad 50 % krajowej produkcji rzepaku. W późniejszych latach Polska utraciła pozycję liczącego się eksportera nasion rzepaku, a w latach niskich zbiorów, stała się jego znaczącym importerem. Wiązało się to nie tylko ze spadkiem zbiorów rzepaku, lecz również ze wzrostem jego przerobu w krajowych olejarniach, co było z kolei następstwem dynamicznego wzrostu popytu i produkcji tłuszczów roślinnych. W okresie ostatnich siedmiu lat, przy produkcji przekraczającej 1 mln ton, Polska trzykrotnie odzyskiwała pozycję znaczącego eksportera rzepaku (1999 r., 2001 r. i 2004 r.). Oprócz rzepaku, sprzedawanego na rynku międzynarodowym w latach wysokich jego zbiorów w kraju, Polska rozwija też eksport śruty rzepakowej. Natomiast eksport olejów i margaryn utrzymuje się na niskim poziomie, chociaż w ostatnich latach nastąpił jego znaczący wzrost (szczególnie margaryn). Z uwagi na deficyt białka paszowego i niedobór surowców do produkcji tłuszczów roślinnych, Polska stale importuje znaczące ilości śrut oleistych (przede wszystkim sojowych), których nie można zastąpić w pełni śrutą rzepakową oraz olejów z roślin nie uprawianych w naszej strefie klimatycznej (sojowy, słonecznikowy, palmowy, arachidowy, kokosowy i in.). W imporcie, jak i eksporcie surowców oleistych (nasion, śrut, olejów surowych) głównym partnerem handlowym dla Polski są i pozostaną kraje UE. W imporcie z tego kierunku dominują śruty oleiste oraz oleje roślinne, zaś w eksporcie śruta rzepakowa i nasiona rzepaku. W 2003 r. 63% zakupów śruty sojowej i 56% zakupów olejów roślinnych Polska dokonała na rynku unijnym. Jednocześnie na tym rynku zrealizowano ponad 93% eksportu śruty rzepakowej i bez mała cały eksport nasion rzepaku (chociaż w wartościach bezwzględnych był on niewielki). W imporcie wśród pozostałych ważniejszych kontrahentów należy wymienić Indonezję i kraje CEFTA (import olejów) oraz Brazylię (import śrut). Natomiast najważniejszym odbiorcą produktów przetworzonych, tj. margaryn i oleju rzepakowego, pozostają kraje WNP, przede wszystkim Rosja i Ukraina, a także w ostatnich latach kraje bałtyckie, Litwa, Łotwa i Estonia. 2

W 2004 r. wyniki handlu zagranicznego w sektorze oleistych pogorszą się, mimo przewidywanego eksportu 150 tys. ton rzepaku. Przy wysokich cenach oleistych na rynku światowym i wzroście wolumenu importu śrut, wydatki związane z importem surowców i produktów oleistych wzrosną bowiem do ok. 700 mln USD, tj. o 26% w porównaniu z 2003 r., a wpływy z ich eksportu wyniosą tylko ok. 93 mln USD, choć będą ponad 2 krotnie wyższe. W 2004 r. deficyt w handlu oleistymi zwiększy się o ponad 90 mln USD w porównaniu z rokiem poprzednim i wyniesie ponad 600 mln USD. Unia Europejska UE w dotychczasowym, jak i rozszerzonym składzie do 25 państw pozostanie znaczącym importerem netto nasion oleistych i produktów ich przerobu, z wyjątkiem oleju rzepakowego i sojowego, ponieważ samowystarczalność Wspólnoty w sektorze oleistych (mierzona relacją zużycia oleistych do ich produkcji) jest i będzie niska. Szczególnie niską samowystarczalność kraje członkowskie mają w produkcji nasion (54% w sezonie 2004/05) i śrut oleistych (43%), nieco wyższą w produkcji olejów roślinnych i tłuszczów (78%). Dlatego też UE 25 w sezonie 2004/05 będzie tradycyjnie importerem netto nasion oleistych i produktów ich przerobu, z wyjątkiem oleju rzepakowego i sojowego. Wspólnota będzie największym światowymi importerami śrut oleistych (48% udziału w sezonie 2004/05), a także zajmie drugą, po Chinach, lokatę w światowym imporcie nasion oleistych (24% udziału) oraz olejów i tłuszczów (14% udziału). Udział UE 25 w światowym eksporcie oleistych będzie natomiast, tak jak dotychczas, niewielki. Wyniesie on zaledwie 1,5% w światowym eksporcie nasion oleistych i ok. 1 4% udziału w światowym eksporcie olejów i tłuszczów oraz śrut oleistych. Znaczącą pozycję Wspólnota będzie miała wyłącznie w światowym eksporcie oleju rzepakowego (ok. 19% udziału) i sojowego (ok. 6%). 3

Sektor oleistych w Unii Europejskiej w sezonie 2004/05 Wyszczególnienie Produkcja Wskaźnik Import Eksport Zużycie samowystarczalności mln ton % Nasiona oleiste (10) 20,10 18,24 1,16 37,18 54 w tym: rzepak 14,63 0,06 1,07 13,62 107 słonecznik 3,80 0,82 0,02 4,60 83 soja 0,78 15,85 0,91 15,72 5 Śruty oleiste (12) 24,29 33,44 0,83 56,91 43 w tym: rzepakowa 6,88 0,05 0,08 68,57 100 słonecznikowa 2,13 0,20 0,02 2,31 92 sojowa 11,59 23,90 0,49 35,01 33 Oleje roślinne (17) 17,00 6,84 2,06 21,78 78 w tym: rzepakowy 4,99 0,01 0,27 4,73 106 słonecznikowy 3,80 0,82 0,02 4,60 83 sojowy 2,66 0,03 0,63 2,06 129 palmowy 0 3,94 0,09 3,85 0 Źródło: Oil World nr 39/2004 i obliczenia IERiGŻ. W sezonie 2004/05 import nasion oleistych do krajów UE 25 będzie o 0,5% większy niż w sezonie poprzednim i przekroczy 18 mln ton, zaś import olejów i tłuszczów będzie o ponad 4% większy i osiągnie poziom ok. 7 mln ton. W strukturze importu nasion oleistych będzie dominować, tak jak dotychczas, soja, a jej udział zwiększy się z 82% do 87%, zmniejszy się natomiast udział słonecznika z 8,3% do 4,5% oraz rzepaku z 1,2% do 0,3%. W strukturze importu olejów i tłuszczów będą przeważać, podobnie jak w latach poprzednich, oleje tropikalne. Olej palmowy w strukturze importu olejów i tłuszczów będzie stanowić, tak jak w sezonie poprzednim, ok. 58%. W wyniku wzrostu produkcji i podaży rzepaku przewiduje się 2,5 krotny wzrost eksportu nasion oleistych, do poziomu 1,2 mln ton. Eksport rzepaku szacowany jest na 1,1 mln ton, wobec ok. 300 tys. ton w sezonie poprzednim. Eksport olejów i tłuszczów wyniesie 2,1 mln ton i będzie o ponad 11% wyższy. Największy udział w sprzedaży tej grupy artykułów do krajów trzecich będzie miał, tak jak dotychczas, olej sojowy (630 tys. ton 31% udziału) i rzepakowy (271 tys. ton 13%). 4

2. Regulacje handlu zagranicznego UE stosuje bardzo niski poziom ochrony zewnętrznej w sektorze oleistych. Silnej ochronie podlega jedynie rynek oliwy z oliwek. Unijny rynek nasion i śrut oleistych jest rynkiem zupełnie otwartym. Import nasion i śrut oleistych z krajów trzecich odbywa się na zasadach bezcłowych. Import olejów roślinnych z krajów trzecich obciążony jest również relatywnie niskimi stawkami celnymi. Od 2001 r. stawki celne ad walorem na większość olejów surowych dla celów spożywczych wynoszą 6,4%, na oleje rafinowane i konfekcjonowane 9,6%. Jeszcze niższe stawki obowiązują na oleje sprowadzane do celów technicznych. Najwyższe stawki celne dotyczą importu margaryn, przekraczają 40%. W imporcie margaryn UE stosuje stawki mieszane (stawka ad walorem plus stawka specyficzna). Eksport nasion i śrut oleistych oraz tłuszczów roślinnych (oleje i margaryny) z UE do krajów trzecich nie jest subsydiowany. Eksport i import tej grupy produktów nie podlega licencjonowaniu. Licencje i subsydia maja zastosowanie jedynie w handlu oliwą z oliwek. 3. Bezpośrednie skutki Włączenie Polski w obszar Jednolitego Rynku Europejskiego Od 1 maja 2004 r. Polska została włączona w obszar Jednolitego Rynku Europejskiego w związku z tym, z dniem akcesji zniesiono we wzajemnych obrotach między Polską i pozostałymi państwami Wspólnoty wszystkie cła i inne bariery. Swobodny przepływ towarów jest bowiem jedną z podstawowych zasad UE, przy czym towary te muszą odpowiadać określonym standardom jakościowym. Polski rzepak i produkty jego przerobu spełniają normy europejskie (patrz Przemysł tłuszczowy ) i dlatego od momentu akcesji są dopuszczone do obrotu handlowego na obszarze całej UE. 5

W okresie przejściowym, tj. w okresie dochodzenia do pełnych dopłat bezpośrednich należnych producentom rolnym, Polska może monitorować przywóz z pozostałych państw członkowskich niektórych wrażliwych towarów rolnych (np. rzepaku, w sytuacji wystąpienia trudności w tym sektorze). Monitorowanie to może być prowadzone poprzez system licencji importowych wydawanych przez Agencję Rynku Rolnego. Przejęcie Wspólnej Taryfy Celnej W wyniku akcesji Polska przejęła unijną Wspólną Taryfę Celną. W imporcie z krajów nie będących członkami UE (z krajów trzecich) cła dotychczas stosowane przez Polskę zostały zastąpione cłami UE, wynikającymi ze Wspólnej Taryfy Celnej. Przejęcie Wspólnej Taryfy Celnej obowiązującej w UE, skutkuje obniżeniem poziomu ochrony celnej polskiego rynku nasion oleistych i produktów ich przerobu przed importem zarówno z obszaru poszerzonej UE, jak i z krajów trzecich. Nie zmieniły się natomiast istotnie warunki eksportu oleistych do krajów dawnej Piętnastki. Po 1 maja 2004 r. największa redukcja ceł w obrotach handlowych Polski z krajami poszerzonej Unii dotyczyła: oleju rzepakowego (z 86% do 0%), margaryn (z 40% do 0%) i nasion rzepaku (z 27% do 0%). Zniesienie barier celnych w obrotach wzajemnych z krajami poszerzonej UE nie grozi nadmiernym zwiększeniem dostaw importowych produktów sektora olejarskiego. Po rozszerzeniu samowystarczalność UE w sektorze oleistych pozostała w dalszym ciągu niska, wynosi ok. 50%. Poprawa opłacalności transakcji importowych może skutkować głównie wzrostem importu margaryn i nasion rzepaku w latach nieurodzaju. Pełna liberalizacja handlu z krajami rozszerzonej UE nie poprawiła konkurencyjności cenowej polskiego rzepaku i śruty rzepakowej, gdyż już przed akcesją Polska eksportowała te produkty na rynek Piętnastki bez żadnych ograniczeń, a nowe kraje członkowskie są niewielkim ich odbiorcą. Poprawiła się natomiast konkurencyjność cenowa polskich tłuszczów roślinnych, w wyniku czego oczekuje się na rozwój ich eksportu, głównie na rynki nowych krajów członkowskich. 6

Stawki celne w imporcie na wybrane surowce i produkty oleistych w % Polska UE Wyszczególnienie podstawowa z UE podstawowa z Polski do 1.V. 2004 do 1.V.2004 do 1.V.2004 Ziarno soi 2,5 0 0 0 Ziarno rzepaku 27 27 (15 k) 0 0 Ziarno słonecznika 9 0 0 0 Olej sojowy surowy 10 10 6,4 6,4 Olej sojowy raf. 30 30 9,6 9,6 Olej sojowy raf. konfek. 40 40 9,6 9,6 Olej rzepakowy surowy 86 (35 k) 86 6,4 6,4 Olej rzepakowy raf. 86 (40 k) 86 9,6 9,6 Olej słonecznikowy sur 10 10 6 6 Olej słonecznikowy raf. 35 35 9,6 9,6 Olej słonecznikowy konfek. 40 40 9,6 9,6 Olej palmowy surowy 10 0 3,8 0 Olej palmowy frakcje stałe 25 0 9,0 0 Olej kokosowy surowy 10 0 6,4 0 Olej kokosowy frakcje stałe 25 0 9,6 0 Margaryna zawierająca od 8,3 + 28,4E 10 do 15% tł. mlecznego 40 40 100 kg/net Makuchy sojowe 5 0 0 0 Makuchy rzepakowe 10 0 0 0 k kontyngent Źródło: Opracowanie IERiGŻ na podstawie Taryfy Celnej. 8,3 + 28,4E 100 kg/net Administrowanie obrotem z zagranicą Od 1 maja 2004 r. Agencja Rynku Rolnego, w myśl Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. nr 42. poz. 386) jest odpowiedzialna m. in. za administrowanie handlem zagranicznym na rynkach towarów rolno spożywczych, w tym na rynku olejów i tłuszczów, zgodnie z zasadami prawodawstwa Unii Europejskiej. Obecnie regulacje handlowe na rynku olejów i tłuszczów oparte są na następujących instrumentach: pozwolenia na import oliwy i produktów objętych kodami: CN 0709 90 39 Pozostałe oliwki, świeże lub chłodzone; 7

CN 0711 20 Oliwki zakonserwowane tymczasowo (np. w gazowym dwutlenku węgla, w solance, w wodzie siarkowej lub w innych roztworach konserwujących), ale nie nadające się w tym stanie do bezpośredniego spożycia; CN 1509 Oliwa z oliwek i jej frakcje, rafinowane lub nierafinowane, ale niemodyfikowane chemicznie; CN 1510 00 Pozostałe oleje i ich frakcje, otrzymywane wyłącznie z oliwek, rafinowane lub nierafinowane, ale niemodyfikowane chemicznie, wyłącznie z mieszankami tych olejów lub ich frakcji z olejami lub frakcjami objętymi pozycja 1509; CN 1522 00 31, CN 1522 00 39 Pozostałości powstałe w trakcie przetwarzania substancji tłuszczowych oraz wosków zwierzęcych lub roślinnych zawierających oleje o charakterystyce oliwy z oliwek; CN 2306 90 19 Makuchy i inne pozostałości stałe, pozostałe z ekstrakcji oliwy z oliwek. - cła ustalane we Wspólnej Taryfie Celnej, - specjalne preferencje celne na import oliwy po obniżonych stawkach celnych z wybranych krajów basenu Morza Śródziemnego (Algierii, Maroka, Libanu oraz Turcji) oraz w ramach kontyngentu taryfowego z Tunezji, - pozwolenia na eksport oliwy objętej kodami CN 1509 oraz 1510 00, - refundacje eksportowe na oliwę, która została wyprodukowana we Wspólnocie, - opłaty eksportowe na oliwę. ZASADY PRZYWOZU 1 Na rynku olejów i tłuszczów pozwolenia na przywóz niepreferencyjny są wymagane dla ilości powyżej 100 kg produktów objętych kodami CN: 1509, 1510 00, 0709 90 39, 0711 20 90, 1522 00 31, 1522 00 39, 2306 90 19. 1 Szczegółowe zasady przywozu/wywozu na rynku olejów i tłuszczów podano według broszury ARR nt. Handel zagraniczny na rynku olejów i tłuszczów. 8

Przy przywozie preferencyjnym po obniżonych stawkach celnych (dla kodów 1509 i 1510 00 z Algierii. Libanu, Maroka i Turcji) lub przywozie w ramach kontyngentu taryfowego (dla kodów 1509 1010 i 1509 1090 z Tunezji) pozwolenie jest obowiązkowe dla każdej przywożonej ilości. Składanie wniosków o pozwolenia Wnioski o pozwolenia uprawniające do przywozu niepreferencyjnego oraz preferencyjnego po obniżonych stawkach celnych (z Algierii, Libanu, Maroka i Turcji) można składać w ARR w dni robocze od poniedziałku do piątku do godziny 13;00. Wnioski dostarczone po godzinie 13:00 uznaje się za złożone następnego dnia roboczego. Wnioski o pozwolenia na przywóz w ramach kontyngentu (z Tunezji) należy składać w ARR w poniedziałki i wtorki do godz. 13:00 każdego miesiąca (z wyjątkiem grudnia). Wniosek nie może dotyczyć ilości większych niż ustalone dla poszczególnych okresów wyznaczonych przez KE., tj. - po 1 000 ton w styczniu i lutym, - 4 000 ton w marcu, - 8 000 ton w kwietniu - po 10 000 ton w każdym miesiącu w okresie od maja do października włącznie. Do wniosku przedsiębiorca zobowiązany jest dołączyć kopię kontraktu zawartego z tunezyjskim eksporterem. Zabezpieczenie Przedsiębiorca ubiegający się o pozwolenie na przywóz zobowiązany jest złożyć w ARR zabezpieczenie, które wynosi: 10 euro/100 kg wagi netto w przypadku przywozu niepreferencyjnego i preferencyjnego po obniżonych stawkach celnych; 15 euro/100 kg wagi netto w przypadku przywozu w ramach kontyngentu taryfowego. 9

Wydawanie pozwoleń Pozwolenia w ramach przywozu niepreferencyjnego i preferencyjnego po obniżonych stawkach celnych są wydawane w dniu złożenia wniosku, jeśli wpłynął on do godz. 13.00. Za pierwszy dzień ich ważności przyjmuje się dzień złożenia wniosku w ARR. Pozwolenia uprawniające do przywozu olejów i tłuszczów w ramach kontyngentu wydawane są przez ARR trzeciego dnia roboczego następującego po przesłaniu do KE zestawień dotyczących wnioskowanych przez przedsiębiorców ilości. Pozwolenia te są wydawane zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej, na określone przez nią ilości. Za pierwszy dzień ważności pozwolenia przyjmuje się dzień jego wydania przez ARR. Przedsiębiorca ubiegający się o pozwolenie na przywóz w ramach kontyngentu nie może, po decyzjach Komisji Europejskiej, wycofać złożonego wcześniej wniosku. Pozwolenia na przywóz, zarówno w ramach kontyngentu, przywozu preferencyjnego po obniżonych stawkach celnych, jak i przywozu niepreferencyjnego, są ważne przez 60 dni od daty wydania. Prawa wynikające z pozwolenia na przywóz olejów i tłuszczów w ramach kontyngentu i przywozu niepreferencyjnego mogą być przenoszone na innego przedsiębiorcę. Rozliczanie pozwoleń W okresie ważności pozwolenia przedsiębiorca dokonuje przywozu określonych w nim ilości. Następnie jest zobowiązany zwrócić pozwolenie do ARR w ciągu 2 miesięcy od końca terminu jego ważności. W przypadku przekroczenia tego terminu kwota zabezpieczenia ulega częściowemu lub całkowitemu przepadkowi. ZASADY WYWOZU Pozwolenia są wymagane w przypadku wywozu towarów objętych kodami CN 1509 oraz 1510 00. Maksymalna ilość, która może być wywieziona bez pozwolenia, wynosi 100 kg. W ramach wywozu olejów i tłuszczów przedsiębiorca może ubiegać się w ARR o wydanie pozwolenia na wywóz: z wcześniej wyznaczoną stawką refundacji, bez refundacji. 10

Składanie wniosków o pozwolenia Wnioski o pozwolenia na wywóz olejów i tłuszczów bez refundacji można składać w ARR od poniedziałku do piątku do godziny 13;00. Wnioski dostarczone po godzinie 13:00 uznaje się za złożone następnego dnia roboczego. Wnioski o wydanie pozwolenia na wywóz z wcześniej wyznaczoną stawką refundacji należy składać od wtorku do czwartku do godziny 13:00. Zabezpieczenie Wraz z wnioskiem o pozwolenie na wywóz należy złożyć w ARR zabezpieczenie, którego wysokość wynosi: 10 euro/100 kg wagi netto w przypadku wywozu z refundacją, 1 euro/100 kg wagi netto w pozostałych przypadkach. Wydawanie pozwoleń Na podstawie zestawień ilości wnioskowanych przez przedsiębiorców Komisja Europejska podejmuje decyzję dotyczącą ich przydziału. W przypadku zastosowania przez Komisję Europejską procentowego współczynnika akceptacji i przyznania ilości mniejszej niż 80% wnioskowanej przedsiębiorca ma prawo do wycofania złożonego wniosku w terminie 10 dni roboczych od opublikowania decyzji Komisji Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Pozwolenia na wywóz z wcześniej wyznaczoną stawką refundacji są wydawane przez ARR, zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej, pierwszego dnia roboczego danego tygodnia następującego po okresie od wtorku do czwartku, w którym wniosek został złożony. Pozwolenia te są ważne od dnia wydania do końca trzeciego miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku o wydanie pozwolenia. Pozwolenia na wywóz bez refundacji są wydawane przez ARR (bez uprzedniego rozpatrzenia wniosku przez Komisję Europejską) w dniu złożenia wniosku o wydanie pozwolenia. Pozwolenia te są ważne od dnia złożenia wniosku do końca trzeciego miesiąca następującego po tym dniu. Prawa wynikające z pozwolenia na wywóz mogą być przenoszone na innego przedsiębiorcę. 11

Rozliczanie pozwoleń W okresie ważności pozwolenia przedsiębiorca dokonuje wywozu określonych w nim ilości. Następnie jest zobowiązany zwrócić pozwolenie do ARR w ciągu 2 miesięcy od końca terminu jego ważności. W przypadku przekroczenia tego terminu następuje częściowy lub całkowity przepadek zabezpieczenia. Posiadanie pozwolenia uprawniającego do wywozu produktów z refundacją upoważnia przedsiębiorcę do ubiegania się w ARR o refundację wywozową. Refundacje wywozowe Refundacjami wywozowymi objęta jest oliwa i jej frakcje, rafinowana, ale nie modyfikowana chemicznie oraz pozostałe oleje i ich frakcje, otrzymane wyłącznie z oliwek, także rafinowane, ale nie modyfikowane chemicznie. Refundacje wywozowe są wypłacane wyłącznie do oliwy o zawartości wolnych kwasów tłuszczowych (wyrażonych w postaci kwasu oleinowego) nie większej niż 30 g na 100 g dla produktów o kodach CN: 1509 10 90 9100, 1509 10 90 9900, 1509 90 00 9100, 1509 90 00 9900, 1510 00 90 9100, 1510 00 90 9900. Wysokość refundacji wywozowych ustalana jest przez KE w drodze rozporządzenia raz na miesiąc. Opłaty wywozowe W celu ograniczenia wywozu olejów i tłuszczów z UE, Komisja Europejska może nakładać opłaty wywozowe. Instrument ten może zostać zastosowany w sytuacji, gdy cena produktu na rynkach światowych zbliża się do ceny obowiązującej w Unii Europejskiej lub jest od niej wyższa. 4. Podstawy prawne 1. Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. nr 42. poz. 386). 2. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/1992 z 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny. 12

3. Rozporządzenie Komisji (WE)nr 1291/2000 z 9 czerwca 2000 r. ustalające wspólne, szczegółowe zasady stosowania systemu pozwoleń na przywóz i wywóz oraz pozwoleń z wcześniej ustaloną stawką refundacji dla produktów rolnych. 4. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/99 z 15 kwietnia 1999 r. ustanawiające wspólne, szczegółowe zasady stosowania systemu refundacji wywozowych do produktów rolnych. 5. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1476/95 z 28 czerwca 1995 r. ustanawiające specjalne, szczegółowe zasady stosowania systemu pozwoleń na przywóz oliwy z oliwek. 6. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 312/2001 z 15 lutego 2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowane przy przywozie oliwy z oliwek pochodzącej z Tunezji oraz uchylające niektóre przepisy Rozporządzeń (WE) nr: 1476/1995 i 1291/2000 r. 7. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2543/95 z 30 października 1995 r. ustanawiające specjalne, szczegółowe zasady stosowania systemu pozwoleń na wywóz oliwy z oliwek. 8. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 616/72 z 27 marca 1972 r. w sprawie szczegółowych zasad stosowania refundacji wywozowych oraz opłat wywozowych w odniesieniu do oliwy z oliwek. 5. Bibliografia 1. Łopaciuk W.: Materiały szkoleniowe z zakresu mechanizmów handlu zagranicznego produktami rolno spożywczymi w UE wykonane w ramach projektu PL 2000/IB/AB 08a, MRiRW, Warszawa, 2002. 2. Rynek rzepaku stan i perspektywy analiza wydawana dwa razy w roku przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. 3. Rynek zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych notowania cen i wiadomości wydawane cotygodniowo przez Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa / Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych. 4. Polskie rolnictwo w UE, Biuletyn Informacyjny Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, nr 1 i 2, 2003. 5. Szot E.: Polskie rolnictwo w UE, Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa, 2003. 6. Biuletyn Agencji Rynku Rolnego miesięcznik. 13

6. Ważniejsze instytucje i organizacje 1. Agencja Rynku Rolnego Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą 00 400 Warszawa, ul. Nowy Świat 6/12 tel. (022) 661 70 79, 661 75 90, e mail: arr@arr.gov.pl. 2. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej 00 950 Warszawa, ul. Wspólna 30 tel. (022) 623 24 71, 629 61 27, e mail: minrol@minrol.gov.pl 3. Ministerstwo Finansów Departament Ceł 00 916 Warszawa, ul Świętokrzyska 12 tel. (022) 694 50 05, e mail: Alina Gawrych@mofnet.gov.pl 4. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych 00 930 Warszawa, ul. Wspólna 30 tel. (022) 621 64 21, 629 59 78 5. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa 00 950 Warszawa, ul. Wspólna 30 Centrum Informacji i Dokumentacji Integracji Europejskiej tel. (022) 623 15 70, 629 15 08, 623 26 07, e mail: cid@fapa.com.pl Sekcja Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej tel. (022) 623 10 01, 623 26 07, 623 17 07, e mail: saepr@fapa.com.pl. 6. Forum Handlu Zagranicznego 00 074 Warszawa, ul Trębacka 4 14

7. Istotne linki Polska Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi www.minrol.gov.pl Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa www.arimr.gov.pl Agencja Rynku Rolnego www.arr.gov.pl Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa www.iorin.gov.pl Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych www.ijhar s.gov.pl Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej www.ierigz.waw.pl Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku www.kzpr.com.pl Ministerstwo Finansów www.mf.gov.pl Forum Handlu Zagranicznego www.kig.pl/part_05.html Polski Komitet Normalizacyjny www.pkn.pl Główny Urząd Statystyczny www.stat.gov.pl Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa www.fapa.com.pl Fundacja Fundusz Współpracy, Program Agro Info www.agro info.org.pl Unia Europejska Główny serwer UE www.europa.eu.int Wyszukiwarka aktów prawnych Komisji Europejskiej www.europa.eu.int/eur lex/en/index.html Biuro Informacji Rynkowej www.zmp.de 15