Uwzględniono zmiany w ustawie o rachunkowości wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. Wydawca Grzegorz Jarecki Redaktor prowadzący Janina Burek Wprowadzenie zmian do wydania VII www.wydawnictwojak.pl Projekt graficzny okładki i zdjęcie na okładce Barbara Widłak Copyright by Dom Wydawniczy ABC, Oddział Polskich Wydawnictw Profesjonalnych Sp. z o.o 2001, 2002, 2003 Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. 2006, 2009, 2010, 2012 All rights reserved. ISBN 978-83-264-3800-4 Wydanie VII uaktualnione Wydane przez: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Redakcja Książek 01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a tel. 22 535-82-00, fax 22 535 81 35 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl Księgarnia internetowa: www.profinfo.pl
Spis treści 1. Zasady rachunkowości w praktyce... 7 Kazimiera Winiarska 2. Dokumentowanie podstawowych operacji gospodarczych... 15 Kazimiera Winiarska 3. Organizacja rachunkowości w przedsiębiorstwach różnej wielkości... 37 Maria Hass-Symotiuk 4. Bilans i konta bilansowe... 51 Renata Gmińska 5. Rachunek zysków i strat oraz konta wynikowe... 77 Ksenia Czubakowska 6. Zapisy księgowe w księgach rachunkowych... 97 Maria Hass-Symotiuk 7. Ewidencja środków pieniężnych... 111 Waldemar Gos 8. Ewidencja rozrachunków... 125 Magdalena Janowicz 9. Ewidencja materiałów... 141 Stanisław Hońko 10. Ewidencja towarów... 157 Anna Zbaraszewska 11. Ewidencja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych... 169 Marek Rublewski 12. Ewidencja inwestycji... 189 Anna Buczkowska
6 Zbiór zadań z podstaw rachunkowości 13. Ewidencja przychodów i kosztów... 199 Przemysław Mućko 14. Ewidencja produktów pracy... 219 Anna Buczkowska 15. Ewidencja kapitałów, funduszy i rezerw... 229 Anna Zbaraszewska 16. Sporządzanie sprawozdań finansowych... 243 Urszula Drumlak 17. Zadania całościowe... 271 Jadwiga Wawer-Bernat Zakładowy plan kont (Wykaz kont syntetycznych stosowanych w opracowaniu)... 295 Symbole dowodów księgowych... 297
1 Zasady rachunkowości w praktyce Kazimiera Winiarska Zadanie 1.1 Zakład wytwórczy, będący spółką cywilną, osiągnął w br. przychody netto ze sprzedaży w wysokości 1 500 000 zł. Ustalić, czy zakład może prowadzić księgi podatkowe, czy powinien od następnego roku założyć księgi rachunkowe. Uzasadnić odpowiedź. Zadanie 1.2 Która z wymienionych firm ma obowiązek prowadzić księgi rachunkowe zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.): spółka akcyjna, spółka komandytowa, spółka cywilna osób fizycznych rozpoczynająca działalność, spółka jawna osób fizycznych, spółka cywilna osób prawnych, spółka partnerska, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji? Rozwiązanie zadania 1.2 Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, a także innych osób prawnych (z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego), z wyjątkiem osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych i spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, których przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły równowartości w walucie polskiej 1 200 000 euro.
8 Zbiór zadań z podstaw rachunkowości Spółka cywilna osób fizycznych rozpoczynająca działalność nie funkcjonowała w poprzednim roku obrotowym, dlatego też niezależnie od przychodów netto w roku bieżącym nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych. Spółka jawna osób fizycznych oraz spółka partnerska mają obowiązek prowadzić księgi rachunkowe, jeśli w poprzednim roku obrotowym ich przychody netto przekroczyły równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro. Pozostałe wymienione spółki, niezależnie od przychodów i liczby zatrudnionych, mają obowiązek stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, powinny więc prowadzić księgi rachunkowe już od pierwszego dnia działalności. Za d a n i e 1.3 Przy określeniu obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych bierze się pod uwagę przychody netto, na które składają się: a) przychody ze sprzedaży produktów, b) przychody ze sprzedaży produktów, towarów i operacji finansowych, c) przychody ze sprzedaży produktów i towarów, przychody finansowe i pozostałe przychody, d) przychody ze sprzedaży produktów i towarów, przychody finansowe, pozostałe przychody i zyski nadzwyczajne. Zaznaczyć właściwą odpowiedź, powołując się na odpowiedni artykuł ustawy o rachunkowości. Za d a n i e 1.4 Ustalając wielkość przychodów netto, zobowiązujących osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych i spółki partnerskie do stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, przy przeliczeniu równowartości w walucie polskiej 1 200 000 euro, korzysta się ze średniego kursu ustalonego przez Narodowy Bank Polski na dzień: a) 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy, b) 31 grudnia roku poprzedzającego rok obrotowy, c) 30 listopada roku poprzedzającego rok obrotowy. Zaznaczyć właściwą odpowiedź, powołując się na odpowiedni artykuł ustawy o rachunkowości. Zadanie 1.5 Która z wymienionych jednostek nie ma obowiązku stosować przepisów ustawy o rachunkowości:
1. Zasady rachunkowości w praktyce 9 spółka jawna osób prawnych, spółdzielnia, Skarb Państwa, bank komercyjny, Narodowy Bank Polski, spółka cywilna osób fizycznych, Fundusz Powierniczy,,Pionier, przedsiębiorstwo firmy zagranicznej, przedsiębiorstwo polonijne, wspólnota mieszkaniowa, prywatna szkoła podstawowa, przedszkole miejskie. Zaznaczyć właściwą odpowiedź i uzasadnić przepisami ustawy o rachunkowości, zaznaczając ewentualne uwarunkowania. Zadanie 1.6 Zaznaczyć w tabeli, która z wymienionych jednostek ma obowiązek prowadzić księgi rachunkowe, a która nie ma tego obowiązku: Lp. 1. Jednoosobowa spółka z o.o. Jednostka gospodarcza Księgi rachunkowe tak nie 2. Spółka cywilna 3 osób, w tym 1 wspólnik jest osobą prawną 3. Prywatna wytwórnia lodów 4. Spółdzielnia mieszkaniowa 5. Spółka cywilna osób fizycznych, której obroty w roku poprzednim przekroczyły równowartość 1 200 000 euro 6. Spółka cywilna osób prawnych, której obroty w roku poprzednim nie przekroczyły równowartości 1 200 000 euro 7. Fundusz Emerytalny Aviva 8. Zakład budżetowy gminy 9. Spółdzielnia socjalna 10. Miasto Szczecin 11. Spółka cywilna osób fizycznych, której obroty nie przekroczyły w roku poprzednim równowartości 1 200 000 euro 12. Biuro rachunkowe, którego obroty w bieżącym roku przekroczyły równowartość 1 200 000 euro