Granulowana mieszanka świszcząca (SSA) 1. Co potrzebujemy (do sporządzenia 20g świszczały )? chloran potasu (KClO 3 ), znany także jako wybielacz do papieru 15g benzoesan sodu (C 6 H 5 COONa, lub w skrócie BNa, czyli konserwant E211) 5g alkohol etylowy / izopropanol / denaturat / aceton / w ostateczności woda, najlepiej destylowana plastikowy pojemniczek + łyżeczka zalecane : gumowe rękawiczki, maska przeciwpyłowa, sito. 2. Kilka uwag na początek odnośnie BHP Należy pamiętać, że mieszanki na KClO 3 są wrażliwe na tarcie i uderzenie. Sama mieszanka SSA nie jest bardzo mocno wrażliwa, niemniej jednak należy przestrzegać BHP podczas jej sporządzania. Nie wolno przygotowywać mieszanki, mieszając ją w metalowych pojemnikach oraz metalowymi narzędziami - chloran potasu potrafi zareagować z metalami i może skończyć się to źle. Odczynniki wchodzące w skład tej mieszanki są substancjami szkodliwymi, w dodatku mogą pylić zalecane jest użycie rękawiczek oraz maski przeciwpyłowej. Po skończeniu przygotowywania mieszanki należy umyć dobrze ręce. Nie przygotowuj więcej mieszanki, niż potrzebujesz. Nie jest ona wrażliwa na wilgoć, ale lepiej zrobić sobie potrzebną ilość i wykorzystać, niż mieszanka miała by po pewnym czasie zapalić się sama. Powyższe uwagi są może nieco na wyrost, ale w przypadku takiego utleniacza jak KClO 3 należy zawsze zachować środki bezpieczeństwa. Możesz mieć szczęście i nic się nie stanie, ale ktoś inny może stracić palce / ręce / oczy a nawet życie. Dlatego ważne jest przestrzeganie zasad podanych wyżej. Jeżeli masz możliwość dostania KClO 4 zamiast KClO 3 wówczas mieszanka będzie bezpieczniejsza, ale nie należy przeceniać tych utleniaczy. W zasadzie każde połączenie utleniacz-paliwo jest niebezpieczne i o tym musisz pamiętać. 3. Przygotowanie mieszanki Do plastikowego pojemniczka wsyp odmierzone ilości KClO 3 (15g) i benzoesanu (5g). Proporcja mieszanki do petard powinna być 7:3 (w tym przykładzie jest 75:25). Jeżeli zamierzasz użyć mieszanki do gwizdków albo rakiet, to zalecana jest proporcja 6:4, spala się nieco mniej energicznie. Dość ciekawym składem jest również 8 KClO 3 : 2 benzoesan. Obie substancje powinny być w formie pyłu. W przypadku gdy KClO 3 się zbryli należy wsypać trochę do woreczka foliowego (strunowego) i delikatnie rozgnieść. Nie wolno uderzać młotkiem! Do pojemniczka dolej trochę acetonu lub alkoholu i rozpocznij mieszanie. Powinieneś otrzymać konsystencję ciasta. Jeżeli wlałeś za dużo - będzie schło dłużej, jeżeli za mało będzie to ciężko rozmieszać. Zamiast acetonu czy alkoholu możesz dodać trochę wody, ale wtedy należy pamiętać, że całość zdecydowanie dłużej schnie. Mieszankę zaprawioną acetonem najlepiej mieszać na świeżym powietrzu, dlatego że strasznie mocno pachnie i przez to jest drażniąca. Mieszać należy oczywiście plastikową łyżeczką przez kilka minut, żeby mieć pewność, że wszystkie składniki są dobrze rozmieszane. Od jakości wymieszania zależy późniejszy efekt końcowy.
Gdy mieszanka częściowo wyschnie, wybieramy ją z pojemniczka, rozkładamy i delikatnie rozgniatamy na kartce papieru. Pozwoli to na odciągnięcie płynnej części mieszanki (alkohol/aceton/woda, itp.). Jeżeli przygotowujesz mieszankę na gwizdki, albo rakiety, wówczas nie rozkładasz na kartce, tylko wypełniasz nią korpus i ubijasz. W tym wypadku bardzo ważne jest ubicie mieszanki w korpusie, bo źle ubita SSA może go rozerwać. W przypadku małych korpusów ubijać należy np. markerem, ołówkiem albo innym (plastikowym) narzędziem, poprzez ugniatanie mieszanki wewnątrz korpusu. NIE WOLNO UBIJAĆ MŁOTKIEM ALBO PODOBNYMI NARZĘDZIAMI!!! W przypadku, gdy robisz mieszankę do wykorzystania w petardach, gdy SSA na kartce trochę bardziej podeschnie (nie może wyschnąć całkowicie, musi być wilgotna) wówczas możesz: przetrzeć przez sito z większymi otworami otrzymujesz od razu granulowaną mieszankę. W przypadku braku odpowiedniego sita, zbierasz ją z powrotem do pojemniczka i delikatnie mieszasz i rozgniatasz np. wykałaczką, aż fragmenty zbitej mieszanki się rozdrobnią. Metoda dłuższa i bardziej męcząca. Dodatkowym minusem jest fakt, że granulki mają różną wielkość, od proszku po większe bryłki, które będą się spalać zdecydowanie wolniej. Gdy otrzymasz granulki należy mieszankę całkowicie wysuszyć, aż zniknie charakterystyczny zapach rozpuszczalników (acetonu, alkoholu) i granulki staną się twarde. Sucha mieszanka jest gotowa do użycia. 4. Fotogaleria :) Fot. 1-5g konserwanta do żywności (E211) ;)
Fot. 2-15g wybielacza do papieru ;). Obok pojemniczek, łyżeczki i odmierzony wcześniej E211 Fot. 3 Oba składniki razem, gotowe do mieszania...
Fot. 4 SSA zaprawiona izopropanolem, gotowa do mieszania... Fot. 5 Mieszanka gotowa rozłożona na kartce, która wciąga alkohol izopropylowy z SSA (stąd widoczna plama). Przyśpiesza to częściowo proces suszenia.
Fot. 6 Czerwona SSA czyli mieszanka z niewielkim dodatkiem Fe 2 O 3. Do 20g SSA dodano ok. 0.7g Fe 2 O 3. Gotowa zgranulowana świszczała w stanie suszenia. Mieszanka po wysuszeniu ma kolor lekko brązowy, przed suszeniem jest różowawa, co widać na zdjęciu. Fot. 7 Czerwona świszczała po prawej i klasyczna po lewej po wysuszeniu staną się gotowe do użycia. Granulowane bez użycia sita :)
5. Kilka dodatkowych uwag Do mieszanki można dodać niewielką ilość (najlepiej dobrać to eksperymentalnie) pyłów metali (np. Al, PAM) nada to jej bardziej fotobłyskowy charakter. Al pasywowane stearyną najlepiej dodać na końcu, jak mieszanka jest już częściowo wysuszona rozpuszczalniki mogą zmyć stearynę i przez to zwiększyć szanse na rozpoczęcie reakcji utleniacza z aluminium. Dodatek Fe 2 O 3 do świszczały jest stosowany głównie w paliwach rakietowych jako katalizator i przyśpiesza reakcję. Granulowana SSA z dodatkiem Fe 2 O 3 została zrobiona do celów testowych. Nie powinno się dodawać siarki, ze względu na bardzo duże zwiększenie wrażliwości na tarcie i uderzenie. Dobrze sporządzona SSA spala się na tyle szybko, że siarka nie jest potrzebna w tej mieszance. 6. Testy Test mieszanek przedstawiony jest na filmiku : http://www.youtube.com/watch?v=zpy-6o3sft8 Test 3.4g mieszanki SSA (granulowana czerwona i klasyczna 60/40) + Al w piłeczce pingpongowej (niestety kiepska jakość trochę, ale chodzi o fakt pokazania, że świszczała dobrze sobie radzi z nie do końca szczelnym korpusem) : http://www.youtube.com/watch?v=lcs8zqqd-2k Wnioski: granulowana mieszanka spala się zdecydowanie szybciej i składniki są dobrze połączone. Dodatek Fe 2 O 3 przyśpiesza mieszankę (na filmiku może tego nie widać, w praktyce czerwona świszczała spala się na oko 20% szybciej) Dodanie pyłu aluminiowego zwiększa temperaturę spalania (testowa kartka została momentalnie spalona, w przeciwieństwie do pozostałych) [ NIE PONOSZĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEWŁAŚCIWE WYKORZYSTANIE TEGO TUTORIALA I SZKODY SPOWODOWANE ZŁYM OBCHODZENIEM SIĘ Z MIESZANKĄ. PAMIĘTAJ ROBISZ TO NA WŁASNE RYZYKO! ]