Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie zielonogórskim (ziemskim) w 2015 roku

POWIATOWY URZĄD PRACY w Zielonej Górze ul. Sienkiewicza 9, 65-443 Zielona Góra, tel. (68) 45.65.650, fax (68) 45.20.666, e-mail: kancelaria@pup.zgora.pl Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie zielonogórskim (ziemskim) w 2015 roku Zielona Góra, kwiecień 2016 rok

Spis treści Wstęp... 3 1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy... 4 1.1. Analiza sytuacji na rynku pracy... 4 1.2. Analiza bezrobotnych oraz ofert pracy... 28 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych... 32 3. Analiza umiejętności i uprawnień... 36 4. Analiza rynku edukacyjnego... 38 4.1. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych... 43 5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw... 44 5.1. Metodologia dotycząca przygotowania badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. 44 5.1.1. Opis sposobu doboru próby do badania oraz wyszczególniony operat losowania... 44 5.1.2. Liczba przebadanych przedsiębiorstw... 44 5.1.3. Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 2015 roku... 46 6. Prognoza lokalnego rynku pracy... 61 Podsumowanie... 75 Informacja sygnalna roczna w powiecie zielonogórskim w 2015 r.... 79 Spis tabel... 80 Spis wykresów... 81 Spis załączników... 82 6.1. Załącznik 1. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły w 2015 roku... 82 6.2. Załącznik 2. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według elementarnej grupy zawodów w 2015 roku... 90 2

Wstęp Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest procesem systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy, formułowania wniosków i ostrzeżeń dla systemu kształcenia zawodowego i szkolenia osób bezrobotnych. Umożliwia on określenie popytu i podaży na poszczególnych rynkach zawodowo terytorialnych. W jego ramach możliwe jest określenie zawodów, które są deficytowe, a które są nadwyżkowe. Istotne jest to szczególnie dla lokalnej edukacji, a także potrzeb szkoleniowych tych osób, które chcą się przebranżowić lub uzyskać nowe kwalifikacje, w szczególności zaś opracowanie to ważne jest dla osób bezrobotnych. Celem opracowania raportu jest pokazanie przemian zachodzących na rynku zatrudnienia, wskazanie na potrzebę dalszych przemian i działań w zakresie edukacji, aktywnej polityki rynku pracy, wdrażania i monitorowania zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Analiza umożliwia podjęcie działań w celu: koordynacji kierunków kształcenia i szkolenia osób bezrobotnych i poszukujących pracy z aktualnymi potrzebami rynku pracy; określeniu kierunków i natężenia zmian zachodzących na rynku pracy, w szczególności wśród zawodów i kwalifikacji mieszkańców regionu; doskonalenia poziomu i kierunków kształcenia zawodowego dla potrzeb rynku pracy w regionie; planowaniu działań samorządu lokalnego oraz innych instytucji powiatowych współpracujących z Powiatowym Urzędem Pracy, które będą zmierzały w kierunku promocji zatrudnienia; usprawnieniu pracy doradców zawodowych, pośredników pracy poprzez wskazanie zawodów nadwyżkowych i deficytowych występujących na lokalnym rynku pracy; ułatwieniu planowania i realizacji programów mających na celu aktywizację osób bezrobotnych, w tym współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Niniejszy ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych prowadzony jest dla obszaru powiatu zielonogórskiego ziemskiego. Okres badania to okres od 01.01.2015 r. do 31.12.2015 roku. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych sporządzony został według nowej metodologii opracowanej przez Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych w Łodzi w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. 3

1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy 1.1. Analiza sytuacji na rynku pracy W ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Zielonej Górze na koniec 2015 roku zarejestrowanych było ogółem 6.896 osób, tj. o 1.610 osób mniej w stosunku do końca roku 2014, z tego z powiatu grodzkiego 4.003 osoby, tj. o 241 osób mniej niż w roku poprzednim i z powiatu ziemskiego 2.893 osoby, tj. o 1.369 mniej niż w roku 2014. W strukturze bezrobotnych na koniec grudnia 2015 r. znajdowało się 3.781 kobiet, tj. o 728 mniej w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego (54,8 % ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych), z tego z powiatu grodzkiego 2.170, tj. o 1 osobę mniej niż w roku poprzednim i z powiatu ziemskiego 1.611, tj. o 727 mniej niż w roku 2014. Prawo do zasiłku posiadało ogółem 1.014 bezrobotnych, tj. o 122 osoby mniej w stosunku do końca roku 2014, z tego z powiatu grodzkiego 603 osoby, tj. o 12 osób więcej niż w roku poprzednim i z ziemskiego 411 osób, tj. o 134 osoby mniej niż w roku 2014. Jak wynika z danych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny, według stanu na koniec grudnia 2015 roku, stopa bezrobocia w powiecie ziemskim ukształtowała się na poziomie 9,5 % i była niższa o 4 punkty procentowe w odniesieniu do wskaźnika na koniec analogicznego okresu roku poprzedniego i mniejsza o 1,1 punktu procentowego od stopy w województwie lubuskim, a także niższa o 0,3 punktu od wskaźnika na poziomie kraju. W powiecie grodzkim zauważyć można, że wskaźnik bezrobocia był mniejszy o 0,5 punktu procentowego w stosunku do stanu na koniec analogicznego okresu poprzedniego roku, niższy o 3,8 pkt. od stopy w województwie lubuskim oraz o 3 pkt. od wskaźnika krajowego. Porównanie stopy bezrobocia na koniec 2014 oraz 2015 roku zawiera poniższa tabela. Tabela 1. Stopa bezrobocia na koniec grudnia 2014 i 2015 roku STOPA BEZROBOCIA 31.12.2014 31.12.2015 Polska 11,4 9,8 Województwo lubuskie 12,5 10,6 Powiat zielonogórski 13,5 9,5 Powiat m. Zielona Góra 7,3 6,8 Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/tablica 4

W populacji osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP na koniec miesiąca grudnia 2014 r. i grudnia 2015 r. w powiecie zielonogórskim i mieście Zielona Góra (ogółem) znajdowały się niżej wymienione kategorie: Tabela 2. Struktura i wybrane kategorie bezrobotnych (ogółem) Wyszczególnienie 1. Liczba osób bezrobotnych ogółem, z tego: 1.1. Poprzednio pracujące, w tym: 1.1.1. Zwolnione z przyczyn dotyczących zakładu pracy 2. Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy: 2.1. osoby do 30 roku życia 2.1.1. w tym osoby do 25 roku życia Grudzień 2014 r. PUP ogółem Grudzień 2015 r. Różnica pomiędzy stanem bezrobotnych na koniec XII.2015 r., a stanem na koniec XII.2014 r. 8 506 6 896-1 610 7 023 5 798-1 225 486 458-28 7 027 5 672-1 355 brak kategorii w 2014 r. 1 793-1 315 831-484 2.2. powyżej 50 roku życia 2 387 1 980-407 2.3. długotrwale bezrobotni 4 147 3 415-732 2.4. bez kwalifikacji zawodowych 2.5. bez doświadczenia zawodowego 2 417 1 999-418 1 943 504-1 439 2.6. niepełnosprawni 881 695-186 3. Inne kategorie 3.1. kobiety 4 509 3 781-728 3.2. zamieszkali na wsi 2 919 1 798-1 121 3.3. z prawem do zasiłku 1 136 1 014-122 3.4. osoby do 12 miesięcy 385 304-81 po ukończeniu nauki Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy określiła kategorie bezrobotnych zaliczanych do osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Katalog osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy był kilkukrotnie modyfikowany przez ustawodawcę. Nowelizacją ustawy z dnia 5

14 marca 2014 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 598) ustawodawca pozostawił dotychczasowe trzy kategorie, a mianowicie długotrwale bezrobotnych, bezrobotnych powyżej 50 roku życia oraz bezrobotnych niepełnosprawnych i wprowadził cztery nowe kategorie, tj. bezrobotni do 30 roku życia, bezrobotni korzystający ze świadczeń pomocy społecznej, bezrobotni posiadający co najmniej 1 dziecko do 6 roku życia, bezrobotni posiadający co najmniej 1 dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia. W statystyce rynku pracy nowa kategoria bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy obowiązuje od 1 stycznia 2015 r. Na koniec 2015 r., w porównaniu ze stanem na koniec 2014 r. liczba osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Zielonej Górze zmniejszyła się o 1.355 osób, tj. w powiecie ziemskim na koniec 2015 roku odnotowano 2.426 osób w omawianej grupie bezrobotnych (o 1.127 osób mniej niż w 2014 roku) i 3.246 osób z powiatu grodzkiego (o 228 osób mniej w stosunku do roku ubiegłego). W populacji bezrobotnych do 30 roku życia na koniec 2015 roku znajdowały się 1.793 osoby, tj. 911 z powiatu ziemskiego i 882 z powiatu grodzkiego. Jeśli chodzi o osoby do 25 roku życia to na koniec omawianego okresu odnotowano 831 osób, tj. o 484 os. mniej w stosunku do roku ubiegłego, w tym 459 osób z powiatu ziemskiego (o 233 mniej niż w 2014 roku) i 372 z powiatu grodzkiego (o 39 mniej niż w 2014 roku). W 2015 roku odnotowano 3.415 osób długotrwale bezrobotnych, tj. o 484 os. mniej w stosunku do ubiegłego roku, w tym 1.427 os. z powiatu ziemskiego, tj. o 646 os. mniej niż w 2014 r. i 1.988 os. z powiatu grodzkiego, tj. o 86 os. mniej niż w 2014 r. W grupie bezrobotnych powyżej 50 roku życia w 2015 roku odnotowano 1.980 os., tj. o 407 os. mniej w stosunku do roku 2014, w tym 766 os. z powiatu grodzkiego, tj. o 332 os. mniej niż w 2014 r. i 1.214 os. z powiatu grodzkiego, tj. o 75 os. mniej niż w 2014 r. Na koniec grudnia 2015 r. największą liczbę osób bezrobotnych odnotowano w przedziałach wiekowych 25 34 lata oraz 35 44 lata. Analizując populację bezrobotnych według kryterium wieku zauważyć można spadek ilości zarejestrowanych osób w grupie 25 34 lata w stosunku do stanu na koniec roku poprzedniego o 478 osób oraz spadek ich udziału procentowego o 0,3 punktu procentowego. W grupie osób od 35 do 44 lat odnotowano również spadek ilości zarejestrowanych osób o 291, natomiast w ujęciu procentowym w stosunku do ilości zarejestrowanych bezrobotnych odnotowano tu wzrost o 0,9 punktu w stosunku do stanu na koniec grudnia 2014 r. 6

W grupie wiekowej 55 lat i więcej również nastąpił spadek ilości zarejestrowanych osób o 248, natomiast w ujęciu procentowym w stosunku do ilości zarejestrowanych bezrobotnych odnotowano tu wzrost o 0,7 punktu w stosunku do stanu na koniec grudnia 2014 r. W grupie osób od 45 do 54 lat nastąpił spadek zarejestrowanych bezrobotnych w stosunku do ogólnej liczby zarejestrowanych o 321 osób tj. o 0,3 punktu procentowego. Również w grupie wiekowej 18 24 lata nastąpił spadek o 272 osoby, zaś udział procentowy w tej kategorii osób w ogólnej liczbie bezrobotnych zmniejszył się o 0,9 punktu procentowego w stosunku do końca roku poprzedniego. Tabela 3. Bezrobotni według wieku. Stan na 31.12.2015 Wyszczególnienie PUP OGÓŁEM POWIAT GRODZKI POWIAT ZIEMSKI XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 18-24 lat 1 103 13 831 12,1 411 9,7 372 9,3 692 16,2 459 15,9 25-34 lata 2 407 28,3 1 929 28,0 1 180 27,8 1 090 27,2 1 227 28,8 839 29,0 35-44 lata 1 854 21,8 1 563 22,7 985 23,2 976 24,4 869 20,4 587 20,3 45-54 lata 1 568 18,4 1 247 18,1 797 18,8 742 18,5 771 18,1 505 17,5 55 lat i więcej 1 574 18,5 1 326 19,2 871 20,5 823 20,6 703 16,5 503 17,4 Razem 8 506 100,0 6 896 100,0 4 244 100,0 4 003 100,0 4 262 100,0 2 893 100,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Biorąc pod uwagę kryterium wykształcenia, na koniec omawianego okresu odnotowano spadek zarejestrowanych osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym o 184 osoby, natomiast udział procentowy w stosunku do ilości zarejestrowanych bezrobotnych zwiększył się o 0,9 punktu procentowego w stosunku do stanu na koniec grudnia 2014 r. Liczba osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym uległa spadkowi o 372 osoby, a udział procentowy tychże osób zmniejszył się o 0,2 punktu procentowego w stosunku do ogółu osób zarejestrowanych. W grupie osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym nastąpił spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych w stosunku do grudnia 2014 r. o 126 osób, zaś udział procentowy zwiększył się o 0,5 pkt. W dalszym ciągu niekorzystna sytuacja przedstawia się w grupie osób posiadających wykształcenie gimnazjalne i poniżej. Co prawda na koniec grudnia 2015 r. było ich o 423 osoby mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego i mimo, iż ich udział procentowy zmniejszył się o 0,1 pkt. to jest to jedna z najliczniejszych grup bezrobotnych. Drugą pozycję pod względem liczebności zajmuje grupa osób bezrobotnych legitymujących się wykształceniem zawodowym. Mimo, iż zaobserwowano spadek ilości zarejestrowanych 7

osób o 505 i o 1 punkt procentowy w stosunku do ogółu zarejestrowanych osób bezrobotnych na koniec roku poprzedniego nadal jest to jedna z liczniejszych grup bezrobotnych. Tabela 4. Bezrobotni według poziomu wykształcenia. Stan na 31.12.2015 PUP OGÓŁEM POWIAT GRODZKI POWIAT ZIEMSKI Wyszczególnienie XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % wyższe 1 281 15,0 1 097 15,9 844 19,9 816 20,4 437 10,2 281 9,7 policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej 1 904 22,4 1 532 22,2 1 047 24,7 974 24,3 857 20,1 558 19,3 830 9,7 704 10,2 485 11,4 443 11,1 345 8,1 261 9,0 2 274 26,7 1 769 25,7 933 22 874 21,8 1 341 31,5 895 30,9 2 217 26,1 1 794 26,0 935 22 896 22,4 1 282 30,1 898 31,0 Razem 8 506 100,0 6 896 100,0 4 244 100,0 4 003 100,0 4 262 100,0 2 893 100,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 W porównaniu z rokiem ubiegłym nastąpił znaczny spadek ilości zarejestrowanych osób w grupie bezrobotnych nie posiadających stażu pracy (o 385 osób i 1,5 pkt. procentowego). W grupie osób legitymujących się stażem pracy do 1 roku zanotowano spadek o 53 osoby i wzrost o 2,3 pkt. procentowego w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Spadek ilości zarejestrowanych osób obserwuje się w grupie bezrobotnych, posiadających od 1 roku do 5 lat stażu pracy, tj. o 300 osób mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Jednakże ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wzrósł o 0,2 pkt. W strukturze bezrobotnych udział procentowy osób posiadających od 5 do 10 lat stażu pracy spadł jedynie o 0,1 pkt., aczkolwiek na koniec roku 2015 w ewidencji PUP było takich osób o 240 mniej niż na koniec roku poprzedniego. Spadek zauważyć można także w przypadku osób legitymujących się 10 20 letnim stażem pracy o 270 osób, natomiast udział procentowy tych osób pozostał bez zmian. W grupie osób z co najmniej 30 letnim doświadczeniem zawodowym odnotowano spadek o 116 os. (o 0,4 pkt. procentowego). Zmniejszenie udziału zauważyć można także wśród osób posiadających od 20 do 30 lat stażu pracy. Na koniec roku 2015 było ich o 246 osób mniej, a udział procentowy spadł o 0,5 punktu procentowego w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. 8

Tabela 5. Bezrobotni według stażu pracy. Stan na 31.12.2015 Wyszczególnienie PUP OGÓŁEM POWIAT GRODZKI POWIAT ZIEMSKI XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % do 1 roku 1 101 12,9 1 048 15,2 569 13,4 631 15,8 532 12,5 417 14,4 1-5 lat 1 653 19,4 1 353 19,6 800 18,9 743 18,6 853 20 610 21,1 5-10 lat 1 249 14,7 1 009 14,6 632 14,9 607 15,2 617 14,5 402 13,9 10-20 lat 1 428 16,8 1 158 16,8 745 17,5 702 17,5 683 16 456 15,8 20-30 lat 1 115 13,1 869 12,6 587 13,8 536 13,4 528 12,4 333 11,5 30 lat i więcej 477 5,6 361 5,2 277 6,5 238 5,9 200 4,7 123 4,3 bez stażu 1 483 17,4 1 098 15,9 634 14,9 546 13,6 849 19,9 552 19,1 Razem 8 506 100,0 6 896 100,0 4 244 100,0 4 003 100,0 4 262 100,0 2 893 100,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Analiza czasu pozostawania bez pracy wskazuje na znaczny spadek liczby osób zarejestrowanych od 12 do 24 miesięcy o 593 os. w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego (w ujęciu procentowym o 4 punkty procentowe mniej). W przypadku bezrobotnych zarejestrowanych od 6 do 12 miesięcy nastąpił także znaczny spadek, tj. o 432 osoby (o 1,5 punktu) w odniesieniu do stanu na koniec roku 2014. Spadek odnotowano również w grupie osób bezrobotnych od 3 do 6 miesięcy. Było ich o 363 osoby mniej i tym samym nastąpił spadek procentowy o 1,2 pkt. w stosunku do ogółu zarejestrowanych osób bezrobotnych. W przypadku osób pozostających bez pracy do 1 miesiąca również odnotowano spadek - o 260 osób, a w ujęciu procentowym o 0,9 pkt. W porównaniu do roku 2014 wśród osób zarejestrowanych od 1 do 3 miesięcy nastąpił spadek o 131 osób, zaś w ujęciu procentowym w stosunku do ogółu osób zarejestrowanych nastąpił wzrost o 2,7 punktu procentowego. Osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy są jedyną grupą, w której odnotowano wzrost (o 169 osób) i tym samym nastąpił wzrost udziału procentowego w stosunku do ogółu bezrobotnych o 5,3 pkt. Tabela 6. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy. Stan na 31.12.2015 PUP OGÓŁEM POWIAT GRODZKI POWIAT ZIEMSKI Wyszczególnienie XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. XII.2014 r. XII.2015 r. Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % do 1 miesiąca 1 048 12,3 788 11,4 520 12,2 469 11,7 528 12,4 319 11,0 1-3 miesięcy 1 654 19,4 1 523 22,1 817 19,2 944 23,6 837 19,6 579 20,0 3-6 miesięcy 1 503 17,7 1 140 16,5 743 17,5 648 16,2 760 17,8 492 17,0 6-12 miesięcy 1 604 18,5 1 172 17,0 850 20 660 16,5 754 17,7 512 17,7 12-24 miesięcy 1 660 19,5 1 067 15,5 853 20,1 617 15,4 807 18,9 450 15,6 powyżej 24 miesięcy 1 037 12,2 1 206 17,5 461 10,9 665 16,6 576 13,5 541 18,7 Razem 8 506 100,0 6 896 100,0 4 244 100,0 4 003 100,0 4 262 100,0 2 893 100,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 9

Na przestrzeni całego 2015 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Zielonej Górze wpłynęły ogółem 8.202 zgłoszenia wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej, co w przeliczeniu na liczbę osób bezrobotnych pozostających w ewidencji tutejszego urzędu wskazuje, że na 1 ofertę pracy przypadała niespełna 1 osoba bezrobotna (0,84 osoby). Wykres 1. Zgłoszenia wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w 2014 i 2015 roku 2015 subsydiowane 2015 ogółem 2014 subsydiowane 2014 ogółem 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 powiat grodzki powiat ziemski Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań MPiPS-01 Najwięcej ofert pracy w powiecie grodzkim dotyczyło branży działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 1.037 ofert (17,95 % ogółu), handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 996 ofert (17,24 % wszystkich ofert z tego powiatu), budownictwo 877 ofert (15,18 % ogółu). W powiecie zielonogórskim ziemskim dominowały oferty z tych samych branż co w powiecie grodzkim. Najwięcej ofert pracy dotyczyło branży działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 897 ofert (24,83 % ogółu), handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 603 oferty (16,69 % wszystkich ofert z tego powiatu), budownictwo 419 ofert (11,60 % ogółu). 10

Kod Wielkie grupy zawodów napływ w okresie odpływ w okresie stan na koniec okresu stan na koniec okresu udział w % do ogółem bezrobotnych stan na koniec okresu PUP Internet Bezrobotni ogółem Bezrobotni absolwenci Bezrobotni długotrwale Napływ ofert pracy w okresie Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba ofert pracy wskaźnik dostęp ności ofert pracy wskaźnik długotrwałego bezrobocia wskaźnik płynności bezrobotnych rok poprze dni rok Mierniki Deficyt/ równowaga/ nadwyżka Tabela 7. Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w 2015 roku według wielkich grup zawodów 0 Siły zbrojne 2,00 3,00 0,00 0,00 0,00 0 0 0,00 1 0 1,50 - - 1 Kierownicy 12,00 10,00 9,00 0,00 0,00 2,00 19 78 0,00 3,46 8 10 0,77 22,22 0,83 - - 2 Specjaliści 353,00 363,00 183,00 20,00 10,93 74,00 60 83 14,69 5,10 176 13 13,59 40,44 1,03 - - 3 Technicy i inny średni personel 534,00 562,00 300,00 23,00 7,67 125,00 73 312 4,68 13,74 325 43 7,54 41,67 1,05 - - 4 Pracownicy biurowi 179,00 186,00 90,00 0,00 0,00 38,00 132 31 25,15 5,82 101 23 4,46 42,22 1,04 - - 5 Pracownicy usług 795,00 871,00 565,00 31,00 5,49 303,00 317 63 39,21 13,56 609 34 18,09 53,66 1,10 - - i sprzedawcy 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy 64,00 81,00 78,00 0,00 0,00 46,00 41 0 43,90 1,46 79 5 14,54 58,97 1,27 - - i rybacy 7 Robotnicy przemysłowi 1 128,00 1 276,00 761,00 18,00 2,37 369,00 333 22 14,93 12,67 821 100 8,25 48,49 1,13 - - i rzemieślnicy 8 Operatorzy i monterzy maszyn 252,00 267,00 180,00 1,00 0,56 88,00 571 19 26,10 21,06 197 92 2,14 48,89 1,06 - - i urządzeń 9 Pracownicy wykonujący prace proste 233,00 263,00 153,00 0,00 0,00 83,00 647 1 15,90 23,13 181 68 2,66 54,25 1,13 - - Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 11

Kod napływ w okresie odpływ w okresie stan na koniec okresu stan na koniec okresu udział w % do ogółem bezrobotnych PUP Internet Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba ofert pracy wskaźnik dostęp ności ofert pracy wskaźnik długotrwałego bezrobocia wskaźnik płynności bezrobotnych rok poprze dni rok Tabela 8. Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w 2015 roku według elementarnych grup zawodów Bezrobotni ogółem Bezrobotni absolwenci Napływ ofert pracy w okresie Mierniki Deficyt/ równowaga/ nadwyżka Elementarne grupy zawodów 0310 Żołnierze szeregowi 2 3 0 0 0 0 0,00 1 0 1,50 - - 1120 1211 1212 1213 1221 1311 1321 1323 1324 1346 1349 1420 1439 Dyrektorzy generalni i zarządzający Kierownicy do spraw finansowych Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi Kierownicy do spraw strategii i planowania Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaży Kierownicy produkcji w rolnictwie i leśnictwie Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej Kierownicy do spraw budownictwa Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej niesklasyfikowani Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym Kierownicy do spraw innych typów usług gdzie indziej niesklasyfikowani 4 2 4 0 0 0 4 0,00 0,14 3 0 7,75 25,00 0,50 - - 1 1 0 0 3 0 0,00 0,11 0 0 1,00 1,00 równowaga - 0 0 0 0 0 14 0,00 0,50 0 1 0,00 max deficyt - 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 - - 2 1 2 0 0 5 3 0,00 0,29 2 1 2,50 50,00 0,50 - - 1 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 1,00 - - 0 0 0 0 4 14 0,00 0,64 0 4 0,00 max deficyt - 1 0 1 0 0 7 9 0,00 0,57 0 1 0,25 0,00 0,00 - - 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 - - 0 0 0 0 0 16 0,00 0,57 0 1 0,00 max deficyt - 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 0 0 1 0 0 0 18 0,00 0,64 0 2 0,28 0,00 deficyt - 2 2 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 12

2111 Fizycy i astronomowie 1 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 0,00 - - 2113 Chemicy 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 1,00 - - 2114 Specjaliści nauk o Ziemi 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 2120 Matematycy, aktuariusze i statystycy 2 2 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 2131 Biolodzy i pokrewni 4 3 2 0 0 0 0 0,00 2 0 50,00 0,75 - - 2132 2133 2141 Specjaliści w zakresie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni Specjaliści do spraw ochrony środowiska Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 7 8 10 0 0 1 1 0,00 0,07 8 0 49,50 80,00 1,14 - - 10 11 3 1 33 1 0 100,00 0,04 2 0 29,00 33,33 1,10 - - 4 4 2 1 50 4 17 0,00 0,75 1 2 0,76 0,00 1,00 deficyt - 2142 Inżynierowie budownictwa 9 10 1 1 100 3 1 25,00 0,14 2 0 6,25 0,00 1,11 - - 2143 Inżynierowie inżynierii środowiska 6 8 3 0 0 0 0 0,00 4 0 33,33 1,33 - - 2144 Inżynierowie mechanicy 5 3 3 0 0 5 0 20,00 0,18 1 0 3,40 0,00 0,60 - - 2145 2149 Inżynierowie chemicy i pokrewni Inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani 1 5 0 0 1 1 50,00 0,07 1 0 6,50 5,00 - - 5 6 3 1 33 0 3 0,00 0,11 2 0 9,67 33,33 1,20 - - 2151 Inżynierowie elektrycy 4 3 1 1 100 0 0 0,00 2 0 0,00 0,75 - - 2152 Inżynierowie elektronicy 2 2 1 1 100 0 0 0,00 1 0 0,00 1,00 - - 2153 Inżynierowie telekomunikacji 2 0 2 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,00 - - 2161 Architekci 6 6 2 0 0 1 0 100,00 0,04 3 0 33,00 50,00 1,00 - - 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 - - 2165 Kartografowie i geodeci 1 2 0 0 0 0 0,00 1 0 2,00 - - 2166 Projektanci grafiki i multimediów 5 4 2 0 0 0 0 0,00 2 0 50,00 0,80 - - 2211 Lekarze bez specjalizacji, w trakcie specjalizacji 2 4 0 0 0 0 0,00 0 0 2,00 - - lub ze specjalizacją I stopnia 2221 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 4 4 4 0 0 3 0 0,00 0,11 3 1 2,13 50,00 1,00 - - 2222 Pielęgniarki z tytułem specjalisty 1 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 0,00 - - 2231 Położne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 2251 Lekarze weterynarii bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 1,00 - - 13

2261 Lekarze dentyści bez specjalizacji, w trakcie specjalizacji lub ze specjalizacją I stopnia 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 - - 2282 Farmaceuci specjaliści 0 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 - - 2291 Specjaliści do spraw higieny, bezpieczeństwa pracy i ochrony środowiska 2 3 1 0 0 2 0 0,00 0,07 1 0 5,00 0,00 1,50 - - 2292 Fizjoterapeuci 3 3 0 0 4 0 25,00 0,14 0 0 1,00 1,00 równowaga - 2293 2299 2320 2330 2341 2342 2351 Dietetycy i specjaliści do spraw żywienia Specjaliści ochrony zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowani Nauczyciele kształcenia zawodowego Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Nauczyciele szkół podstawowych Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 2 4 1 1 100 0 0 0,00 1 0 0,00 2,00 - - 0 2 1 0 0 1 0 100,00 0,04 1 0 15,00 100,00 - - 2 2 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 21 23 14 2 14 3 0 0,00 0,11 16 0 62,67 57,14 1,10 - - 5 7 1 0 0 5 0 20,00 0,18 2 0 5,00 100,00 1,40 - - 9 10 10 0 0 1 0 0,00 0,04 10 0 120,00 60,00 1,11 - - 1 2 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 2,00 - - 2352 Nauczyciele szkół specjalnych 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 - - 2355 2359 2411 2412 Nauczyciele sztuki w placówkach pozaszkolnych Specjaliści nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowani Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości Doradcy finansowi i inwestycyjni 2 4 0 0 0 0 0,00 2 0 2,00 - - 25 24 12 3 25 5 0 20,00 0,18 8 0 19,60 16,67 0,96 - - 2 3 1 0 0 1 2 33,33 0,11 2 0 6,33 0,00 1,50 - - 0 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 - - 2413 Analitycy finansowi 2 3 2 1 50 2 0 50,00 0,07 1 0 6,00 50,00 1,50 - - 2421 2422 2423 2424 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji Specjaliści do spraw administracji i rozwoju Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi Specjaliści do spraw szkoleń zawodowych i rozwoju kadr 39 33 19 3 16 0 1 0,00 0,04 14 0 170,00 15,79 0,85 - - 49 53 26 2 8 6 1 71,43 0,25 28 1 48,29 61,54 1,08 - - 4 7 0 0 2 2 0,00 0,14 2 0 4,75 1,75 - - 1 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 0,00 - - 14

2431 2433 2434 2440 2511 2512 Specjaliści do spraw reklamy i marketingu Specjaliści do spraw sprzedaży (z wyłączeniem technologii informacyjnokomunikacyjnych) Specjaliści do spraw sprzedaży z dziedziny technologii teleinformatycznych Specjaliści do spraw rynku nieruchomości Analitycy systemów komputerowych Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych 5 9 4 0 0 1 0 100,00 0,04 7 0 80,00 75,00 1,80 - - 9 3 5 0 0 0 23 0,00 0,82 5 2 2,43 40,00 0,33 - - 0 0 0 0 0 3 0,00 0,11 0 0 0,00 max deficyt - 1 2 0 0 0 16 0,00 0,57 0 1 0,13 2,00 deficyt - 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 0 0 1 0 0 0 9 0,00 0,32 1 1 1,33 100,00 - - 2514 Programiści aplikacji 0 0 0 0 1 0 100,00 0,04 0 0 0,00 max deficyt - 2519 2523 Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani Specjaliści do spraw sieci komputerowych 4 3 3 0 0 0 0 0,00 3 0 66,67 0,75 15 max nadwyżka 2 2 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 2612 Sędziowie 1 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,00 - - 2619 Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej niesklasyfikowani 6 5 3 0 0 3 0 0,00 0,11 1 0 3,67 0,00 0,83 - - 2621 Archiwiści i muzealnicy 3 4 0 0 2 0 100,00 0,07 1 0 6,50 1,33 - - 2622 Bibliotekoznawcy i specjaliści zarządzania informacją 3 3 0 0 0 0 0,00 1 0 1,00 - - 2631 Ekonomiści 22 21 10 1 10 0 0 0,00 9 0 30,00 0,95 - - 2632 2633 Archeolodzy, socjolodzy i specjaliści dziedzin pokrewnych Filozofowie, historycy i politolodzy 5 6 3 0 0 0 0 0,00 4 0 100,00 1,20 - - 12 7 7 0 0 0 0 0,00 4 0 42,86 0,58 - - 2634 Psycholodzy i pokrewni 1 1 1 1 100 1 0 0,00 0,04 0 0 1,00 0,00 1,00 równowaga - 2635 2636 Specjaliści do spraw społecznych Duchowni i osoby konsekrowane 5 6 3 0 0 0 0 0,00 2 0 0,00 1,20 - - 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 2641 Literaci i inni autorzy tekstów 2 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,50 - - 2642 Dziennikarze 2 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,50 - - 2643 Filolodzy i tłumacze 11 9 5 0 0 0 1 0,00 0,04 3 0 36,00 0,00 0,82 - - -

2651 Artyści plastycy 2 2 2 0 0 1 0 100,00 0,04 1 0 17,00 50,00 1,00 - - 2654 3111 Producenci filmowi, reżyserzy i pokrewni Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 1,00 - - 13 13 1 0 0 2 14 0,00 0,57 3 3 1,03 0,00 1,00 równowaga - 3112 Technicy budownictwa 45 54 25 1 4 2 0 0,00 0,07 30 0 182,50 40,00 1,20 - - 3113 Technicy elektrycy 13 12 7 0 0 1 0 0,00 0,04 5 0 61,00 42,86 0,92 - - 3114 Technicy elektronicy i pokrewni 19 22 11 0 0 0 0 0,00 11 0 45,45 1,16 - - 3115 Technicy mechanicy 41 36 23 2 9 1 15 0,00 0,57 23 1 17,25 43,48 0,88 - - 3116 3117 Technicy technologii chemicznej i pokrewni Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 - - 1 0 2 0 0 0 0 0,00 2 0 100,00 0,00 max nadwyżka 3118 Kreślarze 1 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 1,00 - - 3119 3131 3132 3139 3141 Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani Operatorzy urządzeń energetycznych Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni Kontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej niesklasyfikowani Technicy nauk biologicznych (z wyłączeniem nauk medycznych) 19 20 12 0 0 2 52 0,00 1,93 13 5 2,98 50,00 1,05 - - 2 4 0 0 0 0 0,00 2 0 2,00 - - 2 1 2 0 0 1 0 0,00 0,04 1 0 10,00 0,00 0,50 - - 3 3 1 1 100 0 0 0,00 1 0 0,00 1,00 - - 0 0 0 0 2 0 100,00 0,07 0 0 0,00 max deficyt - 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 32 38 19 1 5 0 0 0,00 25 0 42,11 1,19 - - 3143 Technicy leśnictwa 12 9 8 0 0 1 0 100,00 0,04 6 0 70,00 25,00 0,75 - - 3144 Technicy technologii żywności 10 11 4 0 0 1 0 0,00 0,04 5 0 57,00 50,00 1,10 - - 3211 Operatorzy aparatury medycznej 7 6 1 1 100 0 0 0,00 1 0 0,00 0,86 - - 3212 Technicy analityki medycznej 2 1 2 0 0 0 0 0,00 2 0 50,00 0,50 - - 3213 Technicy farmaceutyczni 5 4 2 0 0 1 0 100,00 0,04 2 0 20,00 50,00 0,80 - - 3214 Technicy medyczni i dentystyczni 3 4 1 0 0 1 7 12,50 0,29 2 1 2,63 0,00 1,33 - - 3220 Dietetycy i żywieniowcy 13 20 13 0 0 0 0 0,00 15 2 7,71 61,54 1,54 - - - 16

3230 Praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii 1 2 0 0 0 0 0,00 0 0 2,00 - - 3240 Technicy weterynarii 1 1 1 0 0 2 0 0,00 0,07 1 0 6,50 100,00 1,00 - - 3251 Asystenci dentystyczni 3 3 2 0 0 3 0 33,33 0,11 1 0 4,67 50,00 1,00 - - 3254 3255 3259 3312 Technicy fizjoterapii i masażyści Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowany Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni 11 8 2 1 50 0 0 0,00 3 0 0,00 0,73 - - 13 19 7 1 14 2 0 0,00 0,07 9 0 52,50 57,14 1,46 - - 4 4 5 1 20 2 0 100,00 0,07 5 0 29,50 80,00 1,00 - - 4 2 3 0 0 0 24 0,00 0,86 1 2 0,71 33,33 0,50 - - 3313 Księgowi 19 14 20 0 0 4 1 20,00 0,18 19 0 45,20 55,00 0,74 nadwyżka - 3314 3315 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych Rzeczoznawcy (z wyłączeniem majątkowych) 69 74 41 4 10 0 0 0,00 48 0 39,02 1,07 - - 0 0 0 0 0 15 0,00 0,54 0 1 0,00 max deficyt - 3321 Agenci ubezpieczeniowi 0 0 0 0 1 31 3,13 1,14 0 9 0,00 max deficyt - 3322 Przedstawiciele handlowi 11 15 6 0 0 5 134 0,72 4,97 8 12 0,68 50,00 1,36 deficyt - 3323 Zaopatrzeniowcy 2 4 2 0 0 0 0 0,00 3 0 100,00 2,00 - - 3324 Pośrednicy handlowi 2 2 0 0 0 0 0,00 2 0 1,00 - - 3331 Spedytorzy i pokrewni 36 39 11 3 27 17 0 23,53 0,61 14 2 5,83 27,27 1,08 - - 3334 Agenci i administratorzy nieruchomości 1 1 0 0 0 2 0,00 0,07 0 0 2,50 1,00 - - 3339 Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani 5 6 1 1 100 0 4 0,00 0,14 3 0 7,50 0,00 1,20 - - 3341 Kierownicy biura 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 3343 3344 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu Sekretarze medyczni i pokrewni 20 20 18 0 0 1 1 0,00 0,07 15 0 89,00 38,89 1,00 - - 2 1 0 0 1 0 100,00 0,04 0 0 5,00 0,50 - - 3355 Policjanci 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 - - 3356 3359 Funkcjonariusze służby więziennej Urzędnicy państwowi do spraw nadzoru gdzie indziej niesklasyfikowani 0 0 0 0 8 0 0,00 0,29 0 1 0,00 max deficyt - 2 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,50 - - 17

3411 3412 3423 Średni personel z dziedziny prawa i pokrewny Pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 1 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 1,00 - - 16 16 11 0 0 6 0 33,33 0,21 11 1 22,50 54,55 1,00 - - 2 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,00 - - 3431 Fotografowie 5 5 2 0 0 0 0 0,00 3 0 50,00 1,00 - - 3432 3433 3434 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i pokrewni Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych 7 8 5 1 20 0 0 0,00 3 0 20,00 1,14 - - 0 1 0 0 1 0 0,00 0,04 0 0 0,00 max deficyt - 18 18 11 4 36 0 0 0,00 8 0 9,09 1,00 - - 3436 Muzycy i pokrewni 1 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 1,00 - - 3439 3512 3513 3522 Średni personel w zakresie działalności artystycznej i kulturalnej gdzie indziej niesklasyfikowany Technicy wsparcia informatycznego i technicznego Operatorzy sieci i systemów komputerowych Operatorzy urządzeń telekomunikacyjnych 6 6 1 0 0 1 0 0,00 0,04 3 0 30,00 100,00 1,00 - - 24 23 10 1 10 4 10 0,00 0,50 10 1 8,64 20,00 0,96 - - 0 0 0 0 0 1 0,00 0,04 0 0 0,00 max deficyt - 4 5 3 0 0 0 0 0,00 3 0 33,33 1,25 - - 4110 Pracownicy obsługi biurowej 48 50 30 0 0 50 2 57,69 1,86 32 4 7,38 50,00 1,04 - - 4120 Sekretarki (ogólne) 6 4 5 0 0 3 0 66,67 0,11 6 0 22,33 80,00 0,67 nadwyżka - 4131 4132 Maszynistki i operatorzy edytorów tekstu Operatorzy wprowadzania danych 0 2 0 0 0 0 0,00 0 0 - - 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 4211 Kasjerzy bankowi i pokrewni 8 7 4 0 0 0 0 0,00 4 0 25,00 0,88 - - 4213 4221 4222 4223 Pracownicy lombardów i instytucji pożyczkowych Konsultanci i inni pracownicy biur podróży Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) Operatorzy centrali telefonicznych 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 6 8 2 0 0 0 0 0,00 3 0 50,00 1,33 - - 0 1 0 0 0 0 0,00 1 5 0,15 deficyt - 1 5 1 0 0 0 0 0,00 2 0 100,00 5,00 - - 18

4224 Recepcjoniści hotelowi 22 19 11 0 0 0 0 0,00 9 0 36,36 0,86 - - 4225 Pracownicy biur informacji 1 0 2 0 0 0 0 0,00 1 0 50,00 0,00 - - 4226 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 7 6 5 0 0 4 0 75,00 0,14 5 0 14,50 40,00 0,86 - - 4227 Ankieterzy 0 1 0 0 0 7 0,00 0,25 0 1 0,00 max deficyt - 4311 4312 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń 10 10 5 0 0 3 0 33,33 0,11 6 0 22,33 60,00 1,00 - - 1 2 0 0 0 0 0,00 1 0 2,00 - - 4313 Pracownicy obsługi płacowej 3 3 1 0 0 0 1 0,00 0,04 0 0 5,00 0,00 1,00 - - 4321 Magazynierzy i pokrewni 38 42 15 0 0 67 21 2,27 3,14 20 10 1,96 33,33 1,11 - - 4322 Planiści produkcyjni 1 1 0 0 3 0 33,33 0,11 0 0 1,67 1,00 - - 4323 Pracownicy do spraw transportu 6 6 3 0 0 0 0 0,00 3 0 33,33 1,00 - - 4412 Listonosze i pokrewni 11 10 4 0 0 0 0 0,00 5 0 0,00 0,91 - - 4415 Pracownicy działów kadr 2 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,50 - - 4419 Pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 6 6 1 0 0 2 0 100,00 0,07 2 1 1,43 0,00 1,00 - - 5111 Stewardzi 1 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 0,00 - - 5112 Konduktorzy i pokrewni 1 2 0 0 0 0 0,00 1 0 2,00 - - 5113 Przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek 1 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 1,00 - - 5120 Kucharze 135 148 105 7 7 14 0 0,00 0,50 109 1 93,50 59,05 1,10 - - 5131 Kelnerzy 16 21 11 0 0 3 0 0,00 0,11 13 0 53,67 45,45 1,31 - - 5132 Barmani 6 5 7 0 0 2 0 0,00 0,07 6 0 35,00 28,57 0,83 - - 5141 Fryzjerzy 103 98 73 14 19 2 0 100,00 0,07 63 0 379,50 43,84 0,95 - - 5142 Kosmetyczki i pokrewni 20 25 15 2 13 8 0 50,00 0,29 17 3 6,34 60,00 1,25 - - 5152 Pracownicy usług domowych 1 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 0,00 - - 5153 Gospodarze budynków 56 64 41 0 0 124 0 92,74 4,43 44 10 4,29 56,10 1,14 - - 5164 Opiekunowie zwierząt domowych i pracownicy zajmujący się zwierzętami 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 19

5169 5222 5223 Pracownicy usług osobistych gdzie indziej niesklasyfikowani Kierownicy sprzedaży w marketach Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 1,00 - - 0 0 0 0 1 0 0,00 0,04 0 0 0,00 max deficyt - 381 433 272 8 3 72 15 21,84 3,11 312 7 42,99 56,25 1,14 - - 5230 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 20 18 10 0 0 36 14 8,00 1,79 13 4 3,02 30,00 0,90 - - 5243 5244 Agenci sprzedaży bezpośredniej Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaży telefonicznej / internetowej 4 4 0 0 0 26 0,00 0,93 1 2 0,65 1,00 deficyt - 1 1 0 0 0 1 0,00 0,04 0 0 2,00 1,00 - - 5245 Sprzedawcy w stacji paliw 4 5 1 0 0 3 0 0,00 0,11 3 0 11,33 100,00 1,25 - - 5246 Wydawcy posiłków 1 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 1,00 - - 5249 Pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 12 13 9 0 0 11 7 0,00 0,64 9 2 5,67 44,44 1,08 - - 5311 Opiekunowie dziecięcy 1 1 1 0 0 1 0 100,00 0,04 1 0 13,00 100,00 1,00 - - 5312 Asystenci nauczycieli 0 2 1 0 0 1 0 100,00 0,04 2 0 21,00 100,00 - - 5321 5322 5329 5413 5419 Pomocniczy personel medyczny Pracownicy domowej opieki osobistej Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Pracownicy ochrony osób i mienia Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 3 2 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,67 - - 3 3 2 0 0 2 0 100,00 0,07 2 0 12,00 100,00 1,00 - - 6 2 6 0 0 0 0 0,00 4 0 33,33 0,33 - - 14 15 4 0 0 37 0 2,70 1,32 5 3 1,54 50,00 1,07 - - 3 5 2 0 0 0 0 0,00 3 0 50,00 1,67 - - 6111 Rolnicy upraw polowych 6 10 10 0 0 0 0 0,00 12 0 70,00 1,67 - - 6113 Ogrodnicy 24 30 19 0 0 8 0 50,00 0,29 22 1 32,62 52,63 1,25 - - 6114 Rolnicy upraw mieszanych 2 2 2 0 0 0 0 0,00 2 0 50,00 1,00 - - 6121 Hodowcy zwierząt gospodarskich i domowych 0 1 0 0 2 0 0,00 0,07 0 0 0,50 deficyt - 6122 Hodowcy drobiu 0 0 0 0 1 0 100,00 0,04 0 0 0,00 max deficyt - 6129 Hodowcy zwierząt gdzie indziej niesklasyfikowani 1 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,00 - - 20

6130 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej 3 3 11 0 0 0 0 0,00 9 0 63,64 1,00 - - 6210 Robotnicy leśni i pokrewni 25 29 25 0 0 30 0 43,33 1,07 22 5 4,80 48,00 1,16 - - 6330 6340 7111 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na własne potrzeby Rybacy i zbieracze pracujący na własne potrzeby Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 1 5 9 0 0 0 0 0,00 11 0 100,00 5,00 - - 2 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 0,50 - - 9 10 7 0 0 0 0 0,00 7 0 57,14 1,11 - - 7112 Murarze i pokrewni 94 119 61 0 0 18 0 11,11 0,64 69 12 6,01 45,90 1,27 - - 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 24 29 16 0 0 1 0 0,00 0,04 16 0 189,00 37,50 1,21 - - 7115 Cieśle i stolarze budowlani 23 28 15 0 0 1 0 0,00 0,04 17 0 201,00 60,00 1,22 - - 7116 Robotnicy budowy dróg 0 0 2 0 0 1 0 100,00 0,04 1 0 14,00 50,00 - - 7119 Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 0 1 0 0 1 0 100,00 0,04 0 0 3,00 - - 7121 Dekarze 11 7 8 0 0 4 0 0,00 0,14 6 0 17,25 37,50 0,64 - - 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 4 4 2 0 0 7 0 42,86 0,25 2 1 3,57 0,00 1,00 - - 7123 Tynkarze i pokrewni 3 1 3 0 0 6 0 0,00 0,21 1 11 0,10 0,00 0,33 - - 7124 Monterzy izolacji 5 7 2 0 0 3 0 0,00 0,11 2 0 9,00 0,00 1,40 - - 7125 Szklarze 2 4 0 0 0 0 0,00 1 0 2,00 - - 7126 7127 7129 Hydraulicy i monterzy rurociągów Monterzy i konserwatorzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 43 41 26 1 4 18 0 0,00 0,64 26 4 7,38 53,85 0,95 nadwyżka - 1 2 0 0 0 0 0,00 0 0 2,00 - - 31 33 12 2 17 26 0 11,54 0,93 12 2 5,54 41,67 1,06 - - 7131 Malarze budowlani i pokrewni 53 60 32 0 0 2 0 0,00 0,07 38 0 225,50 31,25 1,13 - - 7132 Lakiernicy 13 12 4 0 0 7 0 14,29 0,25 6 1 9,86 0,00 0,92 - - 7133 7211 Robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni Formierze odlewniczy i pokrewni 1 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 0,00 - - 1 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 0,00 - - 21

7212 Spawacze i pokrewni 19 24 11 0 0 22 0 0,00 0,79 12 8 1,59 54,55 1,26 - - 7213 Blacharze 19 20 9 0 0 8 0 37,50 0,29 10 1 15,25 44,44 1,05 - - 7214 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje 3 2 2 0 0 3 0 100,00 0,11 1 0 2,67 0,00 0,67 - - metalowe 7221 Kowale i operatorzy pras kuźniczych 1 0 2 0 0 0 0 0,00 2 0 50,00 0,00 - - 7222 Ślusarze i pokrewni 74 82 56 1 2 27 1 3,57 1,00 57 10 5,55 48,21 1,11 - - 7223 7231 7233 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Mechanicy pojazdów samochodowych Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 33 32 29 1 3 8 0 50,00 0,29 30 2 18,20 51,72 0,97 nadwyżka - 145 155 79 5 6 28 0 28,57 1,00 79 3 23,78 40,51 1,07 - - 34 39 30 0 0 12 0 8,33 0,43 32 1 31,92 53,33 1,15 - - 7311 Mechanicy precyzyjni 6 2 8 0 0 0 0 0,00 6 0 50,00 0,33 - - 7312 Monterzy instrumentów muzycznych 0 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 - - 7314 Ceramicy i pokrewni 0 0 0 0 1 0 100,00 0,04 0 0 0,00 max deficyt - 7317 Rękodzielnicy wyrobów z drewna i pokrewnych 3 6 5 0 0 0 0 0,00 7 0 100,00 2,00 - - materiałów 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych 41 48 36 0 0 2 0 100,00 0,07 42 0 251,00 63,89 1,17 - - materiałów 7319 Rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani 1 1 0 0 4 0 0,00 0,14 0 0 1,25 1,00 - - 7321 Pracownicy przy pracach przygotowawczych do druku 1 2 0 0 0 0 0,00 1 0 2,00 - - 7322 Drukarze 3 4 0 0 2 0 0,00 0,07 2 1 1,50 1,33 - - 7323 Introligatorzy i pokrewni 1 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,00 1,00 - - 7411 Elektrycy budowlani i pokrewni 19 17 14 2 14 9 21 10,00 1,07 12 6 2,09 42,86 0,89 - - 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 68 74 44 2 5 38 0 15,79 1,36 48 5 9,32 54,55 1,09 - - 7413 Monterzy linii elektrycznych 3 0 3 0 0 0 0 0,00 2 0 0,00 0,00 - - 7421 7422 7511 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 9 12 5 0 0 1 0 0,00 0,04 6 0 66,00 40,00 1,33 - - 6 11 2 0 0 1 0 100,00 0,04 4 0 44,00 50,00 1,83 - - 44 50 25 0 0 16 0 12,50 0,57 28 1 21,13 40,00 1,14 - - 22

7512 7513 7514 7521 Piekarze, cukiernicy i pokrewni Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich Robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych Robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 88 103 54 2 4 8 0 12,50 0,29 64 1 96,50 51,85 1,17 - - 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 - - 0 1 1 0 0 0 0 0,00 2 0 100,00 - - 6 6 8 0 0 10 0 0,00 0,36 7 1 8,40 50,00 1,00 - - 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 56 58 40 2 5 4 0 25,00 0,14 40 8 4,82 42,50 1,04 - - 7523 7531 7532 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Konstruktorzy i krojczowie odzieży 6 7 3 0 0 1 0 0,00 0,04 3 0 35,00 0,00 1,17 - - 48 67 39 0 0 1 0 0,00 0,04 47 0 562,00 66,67 1,40 - - 6 9 4 0 0 5 0 40,00 0,18 6 0 13,20 50,00 1,50 - - 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 37 53 38 0 0 10 0 20,00 0,36 45 14 3,22 63,16 1,43 - - 7534 Tapicerzy i pokrewni 23 27 11 0 0 17 0 5,88 0,61 14 6 2,25 63,64 1,17 - - 7536 Obuwnicy i pokrewni 6 1 7 0 0 0 0 0,00 5 0 28,57 0,17 - - 7537 Kaletnicy, rymarze i pokrewni 0 1 1 0 0 0 0 0,00 2 0 100,00 - - 7542 Strzałowi i pokrewni 1 1 1 0 0 0 0 0,00 0 0 0,00 1,00 - - 7543 8111 8113 8114 8121 8131 8141 Klasyfikatorzy wyrobów przemysłowych Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóż i pokrewni Operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych surowców Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, kamiennych i pokrewni Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 0 1 0 0 0 0 0,00 0 0 - - 1 2 1 0 0 0 0 0,00 2 0 100,00 2,00 - - 0 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 - - 3 2 2 0 0 0 0 0,00 2 0 50,00 0,67 - - 1 4 0 0 0 0 0,00 2 0 4,00 - - 1 1 2 0 0 0 0 0,00 2 0 100,00 1,00 - - 3 3 0 0 1 0 0,00 0,04 1 0 13,00 1,00 - - 23

8142 8143 8151 8152 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych Operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni Operatorzy maszyn tkackich i dziewiarskich 6 7 2 0 0 50 1 98,04 1,82 2 4 0,53 0,00 1,17 deficyt - 0 0 0 0 8 0 0,00 0,29 0 1 0,00 max deficyt - 3 5 3 0 0 0 0 0,00 4 0 66,67 1,67 - - 2 3 2 0 0 0 0 0,00 2 0 50,00 1,50 - - 8153 Operatorzy maszyn do szycia 9 5 6 0 0 12 0 58,33 0,43 3 1 2,58 16,67 0,56 - - 8154 8156 8159 8160 8172 8181 8182 8189 8211 8212 8213 8219 8312 Operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów włókienniczych, futrzarskich i skórzanych gdzie indziej niesklasyfikowani Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych i ceramicznych Maszyniści kotłów parowych i pokrewni Operatorzy innych maszyn i urządzeń przetwórczych gdzie indziej niesklasyfikowani Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych Monterzy sprzętu elektrycznego Monterzy sprzętu elektronicznego Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani Dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni 3 3 3 0 0 0 0 0,00 4 0 66,67 1,00 - - 25 22 26 0 0 5 0 0,00 0,18 25 5 4,65 61,54 0,88 nadwyżka - 2 4 5 0 0 1 0 100,00 0,04 6 0 76,00 80,00 2,00 - - 9 4 8 0 0 71 0 1,41 2,54 3 6 0,54 25,00 0,44 - - 19 20 16 0 0 27 0 74,07 0,96 16 3 5,00 50,00 1,05 - - 0 0 0 0 12 0 16,67 0,43 0 1 0,00 max deficyt - 8 11 6 0 0 2 0 0,00 0,07 8 0 49,00 66,67 1,38 - - 3 5 4 0 0 0 0 0,00 5 0 25,00 1,67 - - 5 8 0 0 1 0 0,00 0,04 2 1 1,85 1,60 - - 4 1 6 0 0 0 0 0,00 4 0 50,00 0,25 - - 3 3 1 0 0 35 0 0,00 1,25 1 3 0,34 100,00 1,00 - - 16 18 9 0 0 14 0 7,14 0,50 11 1 9,00 33,33 1,13 - - 3 6 2 0 0 0 0 0,00 5 0 100,00 2,00 - - 24

8322 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 33 28 19 0 0 37 0 51,35 1,32 23 3 7,41 36,84 0,85 - - 8331 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 2 3 1 0 0 0 0 0,00 2 0 100,00 1,50 - - 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 36 38 18 0 0 174 17 26,18 6,82 20 52 0,39 50,00 1,06 deficyt - 8341 Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych 30 34 25 1 4 12 0 8,33 0,43 27 1 26,58 52,00 1,13 - - 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń 10 13 6 0 0 16 0 6,25 0,57 6 1 4,63 0,00 1,30 - - pokrewnych 8343 Maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń dźwigowotransportowych 2 1 3 0 0 0 0 0,00 3 0 33,33 0,50 - - i pokrewni 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 9 12 2 0 0 93 1 1,06 3,36 5 8 0,59 50,00 1,33 deficyt - 8350 Marynarze i pokrewni (z wyłączeniem sił zbrojnych) 1 1 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 1,00 - - 9111 Pomoce domowe i sprzątaczki 1 0 1 0 0 1 0 0,00 0,04 1 0 7,00 0,00 0,00 - - 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 34 43 24 0 0 38 0 2,63 1,36 30 3 9,32 50,00 1,26 - - 9121 Praczki ręczne i prasowacze 4 7 4 0 0 4 0 75,00 0,14 6 0 18,75 75,00 1,75 - - 9122 Czyściciele pojazdów 2 2 1 0 0 1 0 0,00 0,04 1 0 17,00 100,00 1,00 - - 9129 Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 0 0 0 0 1 0 0,00 0,04 0 0 0,00 max deficyt - 9211 Robotnicy wykonujący proste prace polowe 1 1 1 0 0 92 0 93,48 3,29 1 8 0,16 100,00 1,00 - - 9212 Robotnicy wykonujący prace proste w hodowli zwierząt 2 1 0 0 0 0 0,00 1 0 0,50 - - 9213 Robotnicy wykonujący prace proste przy uprawie roślin 0 0 0 0 5 0 0,00 0,18 0 0 0,00 max deficyt - i hodowli zwierząt 9214 Robotnicy wykonujący prace proste w ogrodnictwie 0 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 - - i sadownictwie 9215 Robotnicy wykonujący prace proste w leśnictwie 5 4 5 0 0 0 0 0,00 3 0 20,00 0,80 - - 9311 Robotnicy wykonujący prace proste w kopalniach 0 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 100,00 - - i kamieniołomach 9312 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie drogowym, wodnym 12 10 8 0 0 20 1 0,00 0,75 8 2 4,57 37,50 0,83 - - i pokrewni 9313 Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym 40 45 24 0 0 55 0 12,73 1,96 31 7 4,71 62,50 1,13 - - 25

9321 Ręczni pakowacze i znakowacze 19 18 12 0 0 10 0 0,00 0,36 12 1 14,20 58,33 0,95 nadwyżka - 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie 48 49 23 0 0 29 0 3,45 1,04 28 2 11,76 43,48 1,02 - - indziej niesklasyfikowani 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 20 23 12 0 0 15 0 0,00 0,54 14 7 1,87 41,67 1,15 - - 9334 Układacze towarów na półkach 1 1 0 0 1 0 0,00 0,04 1 0 8,00 1,00 - - 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 0 2 0 0 1 0 0,00 0,04 1 0 11,00 - - 9412 Pomoce kuchenne 12 14 12 0 0 7 0 42,86 0,25 13 1 22,00 50,00 1,17 - - 9613 Zamiatacze i pokrewni 2 4 5 0 0 0 0 0,00 6 0 100,00 2,00 - - 9621 Gońcy, bagażowi i pokrewni 0 1 0 0 1 0 100,00 0,04 1 0 9,00 - - 9622 Pracownicy wykonujący dorywcze prace proste 0 1 0 0 0 0 0,00 1 0 - - 9623 Odczytujący liczniki i wybierający monety 2 2 0 0 0 0 0,00 1 0 1,00 - - z automatów 9629 Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 28 35 19 0 0 366 0 0,27 13,08 21 37 0,57 63,16 1,25 - - Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 26

Analizując stan bezrobotnych (posiadających wyuczony zawód) w powiecie ziemskim w 2015 roku ze względu na wielkie grupy zawodów (Tabela 7) można zauważyć, że do urzędu napłynęły 3.552 osoby posiadające wyuczony zawód, 3.882 osoby wyrejestrowały się, a na koniec omawianego okresu można było odnotować 2.319 osób. W 6 kategoriach wielkich grup zawodów na koniec 2015 roku zarejestrowanych było ponad 100 osób, z czego najwięcej w kategorii Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, tj. 761 osób oraz Pracownicy usług i sprzedawcy, tj. 565 os. W 7 kategoriach wielkich grup zawodów napłynęło do urzędu ponad 100 osób, z czego najwięcej z kategorii Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, tj. 1.128 os. oraz Pracownicy usług i sprzedawcy, tj. 795 os. Najliczniejszy (ponad 100) odpływ bezrobotnych z urzędu zarejestrowano w takich samych kategoriach jak napływ, tj. największy z kategorii Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, tj. 1.276 os. oraz Pracownicy usług i sprzedawcy, tj. 871 os. Jeśli chodzi o napływ ofert pracy w ramach omawianej grupy zawodów można zauważyć, że do PUP napłynęły łącznie 2.193 oferty. W 7 kategoriach napłynęło ponad 50 ofert, z czego najwięcej dla Pracowników wykonujących prace proste, tj. 647 oraz Operatorów i monterów maszyn i urządzeń, tj. 571. Natomiast analizując napływ ofert do Internetu można zauważyć, że łącznie napłynęło ich 609, z czego najwięcej dla Techników i innego średniego personelu, tj. 312 oraz Specjalistów, tj. 83. Natomiast analizując stan bezrobotnych (posiadających wyuczony zawód) w powiecie ziemskim w 2015 roku ze względu na elementarne grupy zawodów (Tabela 8) można zauważyć, że w 34 kategoriach elementarnych grup zawodów napłynęło do urzędu ponad 30 osób, z czego najwięcej z kategorii Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), tj. 381 os. oraz Mechanicy pojazdów samochodowych, tj. 145 os. Najliczniejszy (ponad 30) odpływ bezrobotnych z urzędu zarejestrowano w 35 kategoriach elementarnych grup zawodów, tj. największy z kategorii Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 433 os. oraz Mechanicy pojazdów samochodowych - 155 os. Jeśli chodzi o napływ ofert pracy w ramach omawianej grupy zawodów można zauważyć, że do PUP w 23 kategoriach napłynęło ponad 25 ofert, z czego najwięcej dla Pracowników wykonujących prace proste gdzie indziej nie sklasyfikowanych, tj. 366 oraz Kierowców samochodów ciężarowych, tj. 174. Natomiast analizując napływ ofert do Internetu można zauważyć, że w 4 kategoriach napłynęło ponad 25 ofert z czego najwięcej dla Przedstawicieli handlowych, tj. 134 oraz Techników nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej nie sklasyfikowanych, tj. 52.

1.2. Analiza bezrobotnych oraz ofert pracy Analizując stan bezrobotnych (posiadających wyuczony zawód) w powiecie ziemskim w 2015 roku ze względu na elementarne grupy zawodów (Tabela 9) można zauważyć, że w 17 kategoriach omawianych grup zawodów na koniec roku 2015 zarejestrowanych było ponad 30 osób, z czego najwięcej w kategorii Sprzedawcy sklepowi, tj. 272 os., Kucharze, tj. 105 os. oraz Mechanicy pojazdów samochodowych, tj. 79 os. Tabela 9. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) jest największa w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 272 5120 Kucharze 105 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 79 5141 Fryzjerzy 73 7112 Murarze i pokrewni 61 7222 Ślusarze i pokrewni 56 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 54 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 44 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 5153 Gospodarze budynków 41 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 40 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 39 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 38 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 7131 Malarze budowlani i pokrewni 32 4110 Pracownicy obsługi biurowej 30 7233 7223 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 2422 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 26 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 26 8156 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 26 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 41 36 30 29 28

Biorąc pod uwagę wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1, który mówi o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni, można zauważyć, że dla 8 zawodów w ramach omawianych grup zawodów wynosił on ponad 50,0. Największy wskaźnik odnotowano dla zawodu Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni, tj. 100,0, co oznacza, że każda osoba w ramach powyższej grupy jest długotrwale bezrobotna oraz Sekretarki (ogólne), tj. 80,0 i Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani, tj. 66,67. Dla 4 elementarnych grup zawodów wartość wskaźnika wynosi 0, co wskazuje na brak długotrwale bezrobotnych. Tabela 10. Grupy zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 3117 Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 100,00 4120 Sekretarki (ogólne) 80,00 2519 8156 Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 66,67 61,54 9321 Ręczni pakowacze i znakowacze 58,33 3313 Księgowi 55,00 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 53,85 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 51,72 3322 Przedstawiciele handlowi 50,00 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 50,00 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 50,00 1420 Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym 0,00 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 0,00 3111 8142 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 0,00 0,00 1 Przez długotrwale bezrobotnych należy rozumieć pozostających bez pracy powyżej 12-stu miesięcy od dnia zarejestrowania się. 29

Jeśli chodzi o grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych był największy w 2015 roku to można wyróżnić ich 15. Omawiany wskaźnik wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów. Dla 5 grup odnotowano wartość większą od 1, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów, z czego największą wartość odnotowano dla Specjalistów do spraw rynku nieruchomości, tj. 2,0 oraz Przedstawicieli handlowych, tj. 1,36. Dla 5 zawodów wynosił on 1, co wskazuje na to, że odpływ jest równy napływowi, przez co liczba bezrobotnych w danej grupie nie uległa zmianie. Wartość poniżej 1 osiągnął on dla 5 zawodów, co mówi o tym, że odpływ przewyższa napływ i oznacza spadek bezrobotnych w zawodzie, z czego najmniejszy był on dla Analityków systemów komputerowych i programistów gdzie indziej niesklasyfikowanych, tj. 0,75. Tabela 11. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najwyższy w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 2440 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 2,00 3322 Przedstawiciele handlowi 1,36 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 1,33 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 1,17 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 1,06 1211 Kierownicy do spraw finansowych 1,00 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 1,00 2292 Fizjoterapeuci 1,00 3111 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 1,00 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 1,00 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 0,97 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 0,95 9321 Ręczni pakowacze i znakowacze 0,95 8156 2519 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 0,88 0,75 30

Analizując wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy w 2015 roku można zauważyć, że największe zróżnicowanie występowało wśród Pracowników wykonujących prace proste, tj. 179,08 oraz Operatorów i monterów maszyn i urządzeń, tj. 8,32, natomiast najmniejsze zróżnicowanie występowało wśród takich zawodów jak: Technicy i inny średni personel (0,06) oraz Kierownicy (0,07). Tabela 12. Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy w 2015 roku Nazwa wielkiej grupy zawodów Wskaźnik struktury (%) PUP Internet Wskaźnik zróżnicowania (PUP vs. Internet) Ogółem 100,00% 100,00% Kierownicy 0,87% 12,85% 0,07 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 26,04% 3,13% 8,32 Pracownicy biurowi 6,02% 5,11% 1,18 Pracownicy usług i sprzedawcy 14,46% 10,38% 1,39 Pracownicy wykonujący prace proste 29,50% 0,16% 179,08 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 15,18% 3,62% 4,19 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 1,87% Specjaliści 2,74% 13,34% 0,21 Technicy i inny średni personel 3,33% 51,40% 0,06 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 31

2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Konstrukcja rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych opiera się na zestawieniu popytowej i podażowej strony rynku pracy. Jako podażową stronę rynku pracy przyjęto liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy. Założono, że dane gromadzone przez PUP stanowią wyczerpujące źródło informacji o liczbie bezrobotnych i strukturze zawodowej bezrobotnych. Natomiast popyt na rynku pracy określono jako liczbę wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów deficytowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zrównoważonych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów nadwyżkowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, długotrwałe bezrobocie jest relatywnie wysokie, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. Zamieszczony poniżej ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 roku ukazuje, że największą wartość wskaźnika dostępności ofert pracy odnotowano w grupie Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji, tj. 0,76 oraz Przedstawiciele handlowi (0.68) i Agenci sprzedaży bezpośredniej (0.65). Wartość wskaźnika wynosząca mniej niż 1 oznacza, że przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów. 32

Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) Tabela 13. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 roku MAKSYMALNY DEFICYT Liczba Odsetek ofert Odsetek Kod Elementarna grupa zawodów dostępnych ofert pracy subsydiowanych (%) wolnych miejsc pracy (%) 3321 Agenci ubezpieczeniowi 9 3,13 23,70 1321 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 4 0,00 13,33 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych 1 0,00 11,85 3315 Rzeczoznawcy (z wyłączeniem majątkowych) 1 0,00 11,11 1212 Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 1 0,00 10,37 8181 Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych i ceramicznych 1 16,67 8,89 3356 Funkcjonariusze służby więziennej 1 0,00 5,93 8143 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych 1 0,00 5,93 4227 Ankieterzy 1 0,00 5,19 9213 Robotnicy wykonujący prace proste przy uprawie roślin i hodowli zwierząt 0 0,00 3,70 DEFICYT Kod 2440 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 0,17 1,33 0,13 2,00 0,00 2,88 4222 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) 0,75 5,00 0,15 0,00 1420 Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym 0,42 1,50 0,28 0,00 0,00 3,24 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 20,25 51,92 0,39 50,00 1,06 26,18 34,35 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 2,25 4,25 0,53 0,00 1,17 98,04 9,17 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 4,58 7,83 0,59 50,00 1,33 1,06 16,91 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 1,42 2,17 0,65 1,00 0,00 4,68 3322 Przedstawiciele handlowi 7,92 11,58 0,68 50,00 1,36 0,72 25,00 Inżynierowie do spraw przemysłu 2141 1,33 1,75 0,76 0,00 1,00 0,00 3,78 i produkcji Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 33

Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) Zamieszczony poniżej ranking elementarnych grup zawodów zrównoważonych w 2015 roku ukazuje, że największy wskaźnik dostępności ofert pracy odnotowano w grupie Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni, tj. 1,03. Wartość wskaźnika wynosząca więcej niż 1 oznacza, że dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów. Tabela 14. Grupy zawodów zrównoważonych w 2015 roku RÓWNOWAGA 1211 Kierownicy do spraw finansowych 0,25 0,25 1,00 0,00 13,04 2292 Fizjoterapeuci 0,33 0,33 1,00 25,00 17,39 Technicy nauk chemicznych, 3111 fizycznych i pokrewni 3,42 3,33 1,03 0,00 69,57 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Zamieszczony poniżej ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 roku ukazuje, że największy wskaźnik dostępności ofert pracy odnotowano w grupie Księgowi, tj. 45,20 oraz Sekretarki (ogólne), tj. 22,33. Wartość wskaźnika wynosząca więcej niż 1 oznacza, że dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów. Tabela 15. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 roku MAKSYMALNA NADWYŻKA* Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 2519 Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani 3 3117 Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 2 34

Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) NADWYŻKA 3313 Księgowi 18,83 0,42 45,20 55,00 0,74 20,00 20,00 4120 Sekretarki (ogólne) 5,58 0,25 22,33 80,00 0,67 66,67 0,00 Ustawiacze i operatorzy 7223 obrabiarek do metali 30,33 1,67 18,20 51,72 0,97 50,00 10,00 i pokrewni Ręczni pakowacze 9321 i znakowacze 11,83 0,83 14,20 58,33 0,95 0,00 50,00 Hydraulicy 7126 i monterzy 25,83 3,50 7,38 53,85 0,95 0,00 20,00 rurociągów 8156 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 25,17 5,42 4,65 61,54 0,88 0,00 0,00 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 35

3. Analiza umiejętności i uprawnień Analizując umiejętności 2 i uprawnienia 3 według wielkich grup zawodów można zauważyć, że dla Pracowników biurowych 1,43 % ofert pracy wskazywało na konieczność posiadania umiejętności współpracy w zespole. Biorąc pod uwagę stronę podażową rynku pracy wśród Techników i innego średniego personelu 0,33 % bezrobotnych posiadało w 2015 roku umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu oraz planowania i organizowania pracy własnej. Tabela 16. Umiejętności i uprawnienia według wielkich grup zawodów w 2015 roku Wielka grupa zawodów Technicy i inny średni personel Pracownicy biurowi STRONA PODAŻOWA RYNKU PRACY Uprawnienia posiadane przez bezrobotnych Obsługa komputera i wykorzystanie Internetu Planowanie i organizacja pracy własnej Odsetek bezrobotnych (%)* 0,3279 0,3279 STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY Umiejętności i uprawnienia wymagane w ofertach pracy Współpraca w zespole Odsetek ofert pracy (%)** 1,4286 * Odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako iloraz stanu bezrobotnych z danym uprawnieniem w ramach wielkiej grupy zawodów do całkowitego stanu bezrobotnych w ramach wielkiej grupy zawodów. ** Odsetek ofert pracy liczony jest jako iloraz napływu ofert pracy, w których dana umiejętność lub uprawnienie jest wymagań do całkowitego napływu ofert pracy w ramach danej wielkiej grupy zawodów (PUP+Intemet). Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Na koniec 2015 roku w powiecie ziemskim było 2.883 bezrobotnych, w tym 564 os. bez zawodu, tj. 19,56 %. Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia można zauważyć, że największy odsetek występuje wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, tj. 39,96 % oraz średnim ogólnokształcącym, tj. 30,00 %. Najmniejszy odsetek zauważa się wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, tj. 2,97 % oraz policealnym i średnim zawodowym, tj. 11,89 %. Natomiast analizując typ ukończonej szkoły, najwięcej bezrobotnych bez zawodu ukończyło liceum ogólnokształcące, tj. 32,37 % oraz technikum, tj. 30,28 %, a najmniej technikum uzupełniające, tj. 0,00 % oraz zasadniczą szkołę zawodową, tj. 5,25 %. 2 Umiejętności określono jako zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu np. obsługa komputera i wykorzystanie Internetu. 3 Uprawnienia to dodatkowe kwalifikacje zawodowe zdobywane w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki; przykładem uprawnienia jest prawo jazdy kat. B. 36

Tabela 17. Bezrobotni bez zawodu w 2015 roku Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem w tym bezrobotni bez zawodu Odsetek bezrobotnych bez zawodu (%)* Ogółem 2 883 564 19,56% wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej 891 356 39,96% zasadnicze zawodowe 896 25 2,79% średnie ogólnokształcące 260 78 30,00% policealne i średnie zawodowe 555 66 11,89% wyższe 281 39 13,88% wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy 419 22 5,25% technikum 142 43 30,28% liceum ogólnokształcące 173 56 32,37% liceum profilowane technikum uzupełniające 1 0 0,00% liceum uzupełniające 22 2 9,09% szkoła policealna 61 7 11,48% wyższa 213 30 14,08% *Odsetek bezrobotnych wyliczany jest według stanu na koniec okresu sprawozdawczego. Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 37

4. Analiza rynku edukacyjnego Analiza rynku edukacyjnego służy, w głównej mierze, do określenia kierunków szkoleń dla bezrobotnych oraz korekty poziomu i struktury treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych oraz studentów ostatniego roku studiów pozwala odpowiedzieć na pytanie, czy deficyt bądź nadwyżka występująca na rynku w najbliższym czasie zwiększy się, czy też ulegnie redukcji. W przypadku zawodów nadwyżkowych, relatywnie duża liczba uczniów ostatnich klas, mogących podjąć zatrudnienie, przy niezmienionych warunkach po popytowej stronie rynku pracy, może przyczynić się do wzrostu bezrobocia w omawianym zawodzie. Wyklucza to również zasadność przeprowadzania szkoleń w obrębie uprawnień niezbędnych do wykonywania danego zawodu. Analiza ta umożliwia także określenie, czy deficyt występujący w danym zawodzie zostanie uzupełniony przez przyszłych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz czy uzasadnione jest przeprowadzanie szkoleń dla bezrobotnych w zakresie uprawnień warunkujących zatrudnienie w danym zawodzie. Źródło informacji do opisywanej analizy stanowią dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej MEN o liczbie uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych zawodów i specjalności. Drugą część wnioskowania na temat rynku edukacyjnego stanowi analiza sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz szkół wyższych na rynku pracy. Celem analizy jest wskazanie w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania w rejestrach urzędów pracy jako osoby bezrobotne. A zatem pozwala ona na konstruowanie wiążących wniosków dla systemu kształcenia ponadgimnazjalnego oraz wyższego. Analiza została wykonana w oparciu o następujące dane: liczbę bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły ponadgimnazjalnej lub nazwa uczelni wyższej) oraz bezrobotnych i absolwentów wg zawodu i specjalności (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych) lub kierunku kształcenia (w przypadku absolwentów szkół wyższych) z systemu Syriusz, liczba uczniów ostatnich klas, w tym którzy zdali egzamin maturalny z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, 38

liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół wyższych według kierunków nauki oraz nazwy uczelni wyższej, liczbę studentów pierwszego i ostatniego roku studiów. W niniejszej analizie za bezrobotnego absolwenta uważa się osobę, która w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu, pozostaje w rejestrze powiatowego urzędu pracy. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych opiera się na: zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą absolwentów, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów), ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów, zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą bezrobotnych, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów) wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych, oszacowanie faktycznej frakcji absolwentów wchodzących na rynek pracy (dotyczy tylko absolwentów szkół ponadgimnazjalnych). Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów: 39

Powyższy wskaźnik informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k (w %). Miernik przyjmuje wartości od 0 % (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji) do 100 % (sytuacja, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższe wskaźnik przyjmuje wartości, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunek nauki/szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Można również sprawdzić, czy w miarę upływu czasu sytuacja absolwentów ulega poprawie. Efektem może być wykaz szkół z informacją na temat liczby absolwentów i odsetka bezrobotnych absolwentów po 6 i 11 miesiącach od ukończenia szkoły. Analizując liczbę bezrobotnych absolwentów oraz wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły (Załącznik nr 1) można zauważyć, że na koniec maja roku sprawozdawczego najwięcej bezrobotnych absolwentów odnotowano po ukończeniu Uniwersytetu Zielonogórskiego, tj. 16 oraz po ukończeniu I Liceum im. E. Dembowskiego, tj. 8. Na koniec grudnia roku sprawozdawczego liczba bezrobotnych absolwentów po ukończeniu Uniwersytetu Zielonogórskiego uległa pogorszeniu, tj. 21 osób, natomiast po ukończeniu I Liceum im. E. Dembowskiego nastąpił spadek liczby bezrobotnych absolwentów, tj. 2 osoby na koniec grudnia roku sprawozdawczego. Sytuacja pogorszyła się również wśród absolwentów, którzy ukończyli Zasadniczą Szkołę Zawodową w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Władysława Sikorskiego w Sulechowie, tj. 19 bezrobotnych absolwentów na koniec grudnia 2015 roku. Biorąc pod uwagę wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły można zauważyć, że największą wartość na koniec maja roku sprawozdawczego przyjął on dla Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Władysława Sikorskiego w Sulechowie, tj. 13,04 % oraz dla Technikum w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Generała Władysława Sikorskiego w Sulechowie, tj. 6,32 %. Na koniec grudnia roku sprawozdawczego w obu szkołach sytuacja uległa pogorszeniu, tj. dla Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Władysława Sikorskiego w Sulechowie wskaźnik przyjmował wartość - 25,33 %, a dla Technikum w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Generała Władysława Sikorskiego w Sulechowie 22,22 %. Wzrost wartości wskaźnika frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów oznacza, że daną grupę można uznać za mniej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy. 40

Analizując liczbę absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów, a także wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów i wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród bezrobotnych według elementarnych grup zawodów (Załącznik nr 2) można zauważyć, że na koniec maja roku sprawozdawczego najwięcej bezrobotnych według zawodu wyuczonego pochodziło z grupy elementarnej Fryzjerzy, tj. 3, Elektromechanicy i elektromonterzy, tj. 2 oraz Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni, tj. 2 i Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), tj. 2. Jeśli chodzi o bezrobotnych absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe to najwięcej ich pochodziło z grupy Sprzedawcy sklepowi, tj. 28 oraz Kucharze, tj. 21. Na koniec grudnia roku sprawozdawczego liczba bezrobotnych absolwentów wg wyuczonego zawodu pochodzących z grupy elementarnej Fryzjerzy uległa zwiększeniu i na koniec 2015 roku było ich 5. Jeśli chodzi o bezrobotnych Elektromechaników i elektromonterów to na koniec omawianego okresu można było odnotować 1 os., natomiast bezrobotnych absolwentów z grupy Krawców, kuśnierzy, kapeluszników i pokrewnych na koniec grudnia roku sprawozdawczego nie było w ogóle, a w grupie Sprzedawców sklepowych (ekspedientów) odnotowano 5 bezrobotnych. Jeśli chodzi o bezrobotnych absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe to na koniec grudnia w obu wyżej wymienionych grupach, które były najliczniejsze na koniec maja sytuacja uległa pogorszeniu, tj. Sprzedawców sklepowych było 86, a Kucharzy 60. Biorąc pod uwagę wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów według elementarnych grup zawodów na koniec maja przyjmował on najwyższą wartość dla Elektromechaników i elektromonterów, tj. 100 % oraz Fryzjerów, tj. 30,43 %. Na koniec grudnia dla Elektromechaników i elektromonterów wskaźnik pozostał na niezmienionym poziomie, tj. 100 %, co wskazuje na sytuację, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów jest zarejestrowany jako bezrobotny, natomiast wśród Fryzjerów odnotowano pogorszenie sytuacji, tj. wskaźnik wynosił 50 %. Rozpatrując wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród bezrobotnych można stwierdzić, że na koniec maja największą wartość przyjmował on dla Elektromechaników i elektromonterów, tj. 66,67 % oraz dla Operatorów aparatury medycznej, tj. 50 %. Na koniec grudnia wśród pierwszej z wyżej wymienionych grup sytuacja uległa poprawie, tj. wartość wskaźnika wynosiła 3,57 %, natomiast dla drugiej grupy odnotowano wskaźnik na poziomie 100 %. Poniższa tabela ukazuje uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych. Jedynie wśród Hydraulików i monterów rurociągów, znajdujących się wśród zawodów nadwyżkowych, wskazuje się 4 osoby. 41

Tabela 18. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych w 2015 roku Kod Zawody deficytowe Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1212 Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 0 1321 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 0 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych 0 1420 Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym 0 2141 Inżynierowie do spraw przemysłu i produkcji 0 2440 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 0 3315 Rzeczoznawcy (z wyłączeniem majątkowych) 0 3321 Agenci ubezpieczeniowi 0 3322 Przedstawiciele handlowi 0 3356 Funkcjonariusze służby więziennej 0 4222 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) 0 4227 Ankieterzy 0 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 0 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 0 8143 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych 0 8181 Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych i ceramicznych 0 8332 Kierowcy samochodów ciężarowych 0 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 0 Robotnicy wykonujący prace proste przy uprawie roślin i hodowli 9213 zwierząt 0 Kod 2519 Zawody nadwyżkowe Elementarna grupa zawodów Nazwa Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 3117 Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 0 3313 Księgowi 0 4120 Sekretarki (ogólne) 0 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 4 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 0 8156 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 0 9321 Ręczni pakowacze i znakowacze 0 0 42

Kod Zawody zrównoważone Elementarna grupa zawodów Nazwa Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1211 Kierownicy do spraw finansowych 0 2292 Fizjoterapeuci 0 3111 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 0 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 4.1. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Analizując absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły można zauważyć, że wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów, który informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły (w %), przyjmuje on największą wartość dla Technikum, tj. 96,30 %. Oznacza to, że prawie każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły jest zarejestrowany jako bezrobotny, gdyż wartość omawianego wskaźnika jest zbliżona do 100 %. Tabela 19. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 2015 roku Typ szkoły zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym posiadający ogółem tytuł zawodowy Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego 75 75 45 60,00% 13 0 technikum 27 27 26 96,30% liceum ogólnokształcące 166 22 13,25% liceum profilowane 0 liceum uzupełniające 2 szkoła policealna 11 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 43

5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw 5.1. Metodologia dotycząca przygotowania badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw 5.1.1. Opis sposobu doboru próby do badania oraz wyszczególniony operat losowania Specyfika badania, polegająca na odwoływaniu się do opinii respondentów (właścicieli przedsiębiorstw lub osób odpowiedzialnych/współodpowiedzialnych za zatrudnienie) dostarcza szybkich informacji o bieżącej oraz potencjalnej strukturze zatrudnienia w przedsiębiorstwie. Sposób sformułowania pytań miał na celu zagwarantowanie łatwości prowadzenia badania. Ponadto, pytania odnoszące się do umiejętności i uprawnień pozwalają na wyodrębnienie pożądanych cech kandydata w danym zawodzie, a w konsekwencji modyfikację systemu szkolenia bezrobotnych. Respondentom zadane były również pytania mające na celu identyfikację problemów ze znalezieniem nowych pracowników (analiza od strony zawodów oraz umiejętności i uprawnień). Badaniem zostały objęte podmioty gospodarcze funkcjonujące na lokalnym rynku pracy 4, zatrudniające przynajmniej jednego pracownika. Celem tego badania jest przede wszystkim analiza sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz konstruowanie na tej podstawie prognoz. 5.1.2. Liczba przebadanych przedsiębiorstw Wybrana próba cechuje się reprezentatywnością na poziomie klas wielkości przedsiębiorstw, wyrażoną liczbą zatrudnionych (do 9 osób, od 10 do 49 osób, od 50 do 249 osób oraz 250 osób i więcej). Określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw zostało oparte o wskaźniki struktury, wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości firmy w populacji. Tabela 20. Liczba przebadanych przedsiębiorstw Klasa wielkości przedsiębiorstwa Liczba przebadanych przedsiębiorstw do 9 osób 50 10-49 26 50-249 8 250 i więcej 1 Podsumowanie 85 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 4 Jako lokalny rynek pracy przyjęto powiatowy rynek pracy. 44

Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw obejmowało 85 podmiotów. Najwięcej przebadanych przedsiębiorstw posiadało do 9 pracowników, tj. 50 oraz od 10 do 49, tj. 26. Wykres 2. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Biorąc pod uwagę strukturę badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności można zauważyć, że najwięcej przedsiębiorstw biorących udział w badaniu należało do pozostałych usług (sekcje: M, N, O, P, Q, R, S, T U), tj. 44,56 % oraz do handlu, naprawy pojazdów samochodowych, transportu i gospodarki magazynowej, zakwaterowania i gastronomii, informacji i komunikacji (sekcje: G, H, I, J), tj. 22,96 %, a także przemysłu i budownictwa (sekcje: B, C, D, E, F), tj. 21,30 %. Wykres 3. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 45

5.1.3. Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 2015 roku Wskaźniki zatrudnienia netto budowane są w oparciu o warianty odpowiedzi znajdujące się w pytaniach odnoszących się do bieżącej sytuacji przedsiębiorstw na rynku pracy. Wskaźnik zatrudnienia netto, z punktu widzenia badania przedsiębiorstw, jest obliczany jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych (po uwzględnieniu wag): Wskaźnik zatrudnienia netto przyjmuje wartości od -100 do 100. Wartości ujemne oznaczają pogorszenie sytuacji w przedsiębiorstwie. Im niższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Ujemna wartość wskaźnika, jednak różna od -100, świadczy o tym, że odsetek firm deklarujących redukcję liczby pracujących przewyższa odsetek przedsiębiorstw potwierdzających rozszerzenie zasobów kadrowych. Natomiast wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje korzystne zmiany w obrębie zatrudnienia. Dodatnia wartość indeksu (różna od 100) oznacza zatem, że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przewyższył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących redukcję poziomu omawianej kategorii. W 2015 roku wskaźnik zatrudnienia netto ogółem wynosił 21,79, mimo iż jego wartość nie jest wysoka to oznacza to, że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przewyższył frakcję przedsiębiorstw, które sygnalizują redukcję poziomu omawianej kategorii. 46

Tabela 21. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku Wskaźnik Wielkie grupy zawodów zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 11,11 Pracownicy biurowi 10,67 Pracownicy przy pracach prostych 11,11 Pracownicy usług i sprzedawcy 3,96 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,00 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4,13 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 3,96 Siły zbrojne 4,11 Specjaliści 7,73 Technicy i inny średni personel 3,35 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Biorąc pod uwagę zatrudnienie netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku największą wartość odnotowano dla Pracowników przy pracach prostych oraz Operatorów i monterów maszyn i urządzeń, tj. 11,11. Dla Przedstawicieli władz publicznych, wyższych urzędników i kierowników wynosił on 0,00, co oznacza że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących jej pogorszenie. Wartość ta możliwa jest również do uzyskania w sytuacji, w której wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. Wykres 4. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 47

W 2015 roku odnotowano, że najwięcej spośród badanych przedsiębiorstw nie dokonało zmian w zatrudnieniu, tj. 65,11 %. Natomiast 28,34 % przedsiębiorstw zwiększyło zatrudnienie, a 6,55 % zmniejszyło. Wykres 5. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 2015 roku Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Biorąc pod uwagę o ile zmieniło się zatrudnienie wśród badanych przedsiębiorstw w 2015 roku można zauważyć, że największe zmiany (oprócz tego, że 65,11 % nie dokonało zmian w zatrudnieniu) nastąpiły wśród przedsiębiorstw zwiększających zatrudnienie o 11-20 % oraz zwiększających zatrudnienie o 1 10 %. Wykres 6. Zmiany w zatrudnieniu wśród badanych przedsiębiorstw w 2015 roku Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 48

Przedsiębiorstwom zostało zadane pytanie Czy Państwa firma ma problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników? Najwięcej z nich udzieliło odpowiedzi raczej nie (33,25 %). Zbliżony wynik uzyskała odpowiedź raczej tak (25,66 %). Taka sytuacja może świadczyć o tym, że problemy (lub ich brak) z pozyskaniem nowych pracowników wynikają z rodzaju prowadzonej działalności i zapotrzebowania na konkretnych specjalistów. Oznacza to, że na rynku pracy dostęp do pracowników posiadających określone umiejętności, czy zawody jest zróżnicowany. Wykres 7. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 2015 roku Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Poniższa analiza pozwala na uzyskanie informacji o cechach kandydatów, które w opinii pracodawców odgrywają kluczową rolę w procesie rekrutacji. Ponadto, na bazie badania istnieje możliwość wskazania, w których zawodach przedsiębiorcy z danego powiatu napotykają problemy z pozyskaniem kandydatów do pracy i jakich umiejętności brakuje u potencjalnych pracowników w danym zawodzie. Zakres tematyczny pozyskanych w badaniu danych umożliwił porównanie oczekiwań pracodawców, pod kątem zawodów i niezbędnych w nich umiejętności i uprawnień, z cechami osób zarejestrowanych jako bezrobotne w urzędach pracy. W poniższej tabeli zostały ukazane zawody w jakich najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy. Pracodawcy wskazywali w ankiecie brakujące umiejętności i uprawnienia, które skutkują trudnością z pozyskaniem pracowników. Przykładowo, wśród Blacharzy, Kierowców samochodów ciężarowych, Lakierników, Mechaników pojazdów 49

samochodowych 7,69 % wskazań przypadało na trudności w komunikacji ustnej/komunikatywności, planowaniu i organizacji pracy własnej oraz nieznajomości języków obcych. Jeśli chodzi o Kierowców samochodów ciężarowych, Specjalistów do spraw wychowania małego dziecka, czy Nauczycieli kształcenia zawodowego przedsiębiorstwa nie wskazały żadnych brakujących umiejętności, czy uprawnień skutkujących trudnościami z pozyskaniem pracowników. Jednak już wśród Nauczycieli szkół podstawowych 3,85 % odpowiedzi wskazywało na brak umiejętności obsługi komputera i wykorzystania Internetu oraz znajomości języków obcych. Tabela 22. Zawody, w jakich najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy Elementarna grupa zawodów Blacharze Chemicy Liczba bezrobotnych Trudności z pozyskaniem pracowników - stan na koniec Brakujące umiejętności Odsetek wskazań okresu i uprawnienia odpowiedzi tak sprawozdawczego komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 wywieranie wpływu 7,69% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% 0 znajomość języków obcych 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 0 znajomość języków obcych 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy własnej 50

Cieśle i stolarze budowlani Hydraulicy i monterzy rurociągów przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych 51

Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów Kierowcy samochodów ciężarowych Lakiernicy czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% 0 znajomość języków obcych 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo komunikacja ustna / komunikatywność 3,85% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 3,85% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,85% 0 wykonywanie obliczeń 3,85% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 3,85% 0 wywieranie wpływu 3,85% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 3,85% 0 52

Mechanicy pojazdów samochodowych Nauczyciele kształcenia zawodowego znajomość języków obcych 3,85% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 wywieranie wpływu 7,69% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 7,69% 0 znajomość języków obcych 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych 53

Nauczyciele szkół podstawowych Ogółem (bez względu na zawód) Operatorzy maszyn do szycia obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 3,85% 0 znajomość języków obcych 3,85% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo planowanie i organizacja pracy własnej 2,28% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 1,26% 0 znajomość języków obcych 1,22% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 1,14% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 0,94% 0 współpraca w zespole 0,87% 0 wykonywanie obliczeń 0,75% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 0,75% 0 obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 0,67% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 0,67% 0 wywieranie wpływu 0,40% 0 zarządzanie ludźmi / przywództwo 0,40% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 0,20% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 4,42% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 4,42% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 54

Operatorzy wolnobieżnych maszyn rolniczych i leśnych Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych współpraca w zespole 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 3,85% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych 55

Przedstawiciele handlowi Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie ogólnym Robotnicy wykonujący prace proste w hodowli zwierząt planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 5,41% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 2,28% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 komunikacja ustna / komunikatywność 3,85% 0 obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 3,85% 0 sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 3,85% 0 współpraca w zespole 3,85% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% 0 planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 współpraca w zespole 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 56

Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych planowanie i organizacja pracy własnej przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wykonywanie obliczeń wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych planowanie i organizacja pracy własnej 3,85% 0 przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,85% 0 wykonywanie obliczeń 3,85% 0 wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 3,85% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych 57

Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% 0 wykonywanie obliczeń 7,69% 0 czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim komunikacja ustna / komunikatywność obsługa komputera i wykorzystanie Internetu obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna współpraca w zespole wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków wywieranie wpływu zarządzanie ludźmi / przywództwo znajomość języków obcych Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Analizując sposoby dotyczące poszukiwania nowych pracowników można zauważyć, że najczęściej przedsiębiorstwa szukają pracowników z polecenia znajomych (23,07 %) oraz poprzez ogłoszenia w Internecie (20,86 %), a także ogłoszenia w Powiatowych Urzędach Pracy (16,08 %). Najrzadziej pracodawcy poszukują pracowników poprzez inne formy (0,34 %), targi pracy (1,19 %) oraz przy pomocy specjalnej firmy rekrutacyjnej (1,61 %). Wykres 8. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 58

Ankietowani byli proszeni również o udzielenie odpowiedzi na pytanie Jaki procent wszystkich ofert pracy przekazywanych jest w Państwa firmie do Powiatowych Urzędów Pracy?. Wyniki badania przedstawia poniższa tabela. Tabela 23. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do Powiatowych Urzędów Pracy Wskaźnik Odsetek ofert pracy zgłaszanych do PUP struktury 1-10% 31,45 11-25% 7,92 26-50% 7,11 51-75% 27,95 76-100% 25,56 Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Jak wynika z powyższej tabeli odpowiedzi ankietowych były zróżnicowane. Większość z nich przekazuje 1 10 % wszystkich ofert pracy do Powiatowych Urzędów Pracy (wskaźnik struktury: 31,45). Kolejno, przekazywane jest 51 75 % ofert, 76 100 %, 11 25 % i 26 50 %. Wykres 9. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do Powiatowych Urzędów Pracy Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Pracodawcy najczęściej do Powiatowych Urzędów Pracy zgłaszają oferty pracy dla Przedstawicieli handlowych (9,23 %). Ponadto 4,62 % pracodawców zgłasza oferty pracy dla Chemików, Dozorców, Kierowców ciągnika rolniczego, Mechaników ciągników, Nauczycieli matematyki w szkole podstawowej, Pomocy kuchennych i Wychowawców w placówkach oświatowych, wsparcia dziennego, wychowawczych i opiekuńczych oraz instytucjach pieczy 59

zastępczej. Najmniej ankietowanych zgłasza do Powiatowych Urzędów Pracy oferty pracy na Rozbieraczy wykrawaczy (1,01 %). Tabela 24. Zawody, w których pracodawcy najczęściej zgłaszają oferty pracy do Powiatowych Urzędów Pracy Zawód Wskaźnik struktury Przedstawiciel handlowy 9,23% Chemik 4,62% Dozorca 4,62% Kierowca ciągnika rolniczego 4,62% Mechanik ciągników 4,62% Nauczyciel matematyki w szkole podstawowej 4,62% Pomoc kuchenna 4,62% Wychowawca w placówkach oświatowych, wsparcia dziennego, wychowawczych i opiekuńczych oraz instytucjach pieczy zastępczej 4,62% Szwaczka maszynowa 4,02% Pracownik socjalny 3,89% Kierowca ciągnika siodłowego 3,42% Opiekunka dziecięca 3,42% Pozostali nauczyciele kształcenia zawodowego 3,42% Tokarz w metalu 3,42% Sprzedawca 3,28% Blacharz samochodowy 1,94% Księgowy 1,94% Kucharz 1,94% Lakiernik samochodowy 1,94% Magazynier 1,94% Mechanik samochodów osobowych 1,94% Nauczyciel przedszkola 1,94% Pomocniczy robotnik budowlany 1,94% Pomocniczy robotnik w hodowli zwierząt 1,94% Pozostali pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 1,94% Stolarz budowlany 1,94% Technik administracji 1,94% Technik prac biurowych 1,94% Rozbieracz-wykrawacz 1,01% Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski 60

6. Prognoza lokalnego rynku pracy Wskaźnik prognozy zatrudnienia netto jest syntetycznym wskaźnikiem wyliczanym na podstawie danych uzyskanych z badania kwestionariuszowego pytania odnośnie przewidywanych zmian struktury kadrowej firm wyznaczany jako różnica udziału przedsiębiorstw deklarujących wzrost zatrudnienia w danej grupie zawodów na najbliższy rok, a odsetkiem przedsiębiorstw przewidujących spadek zatrudnienia w tym czasie. Interpretacja opisywanego wskaźnika jest tożsama z opisem diagnostycznej części opracowania wyników uzyskanych drogą badania kwestionariuszowego. Tabela 25. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto dla wielkich grup zawodów w 2016 roku Wielkie grupy zawodów Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 9,13% Pracownicy biurowi 8,70% Pracownicy przy pracach prostych 4,86% Pracownicy usług i sprzedawcy 4,27% Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 4,52% Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4,52% Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 4,52% Siły zbrojne 0,00% Specjaliści 5,05% Technicy i inny średni personel 4,52% Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Biorąc pod uwagę prognozowane zatrudnienie netto według wielkich grup zawodów w 2015 roku największą wartość odnotowano dla Operatorów i monterów maszyn i urządzeń, tj. 9,13 % oraz Pracowników biurowych, tj. 8,70 %. Dodatnie wartości wskazują na to, że w prognozach zakłada się, że badane przedsiębiorstwa poprawią swoją sytuację i dokonają korzystnych zmian w zatrudnieniu. 61

Wykres 10. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto dla wielkich grup zawodów w 2015 roku Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS, Informacja roczna dla PUP powiat ziemski Z przeprowadzonych badań wynika, że firmy mają zamiar zatrudniać pracowników w nadchodzącym roku w następujących zawodach, ukazanych w poniższej tabeli. Największy wskaźnik struktury odnotowano dla: Asystent rodziny, Chemik, Kierowca autobusu, Kierowca ciągnika rolniczego, Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych), Kierowca samochodu ciężarowego, Pielęgniarka, Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani, Spedytor, Technik administracji. Tabela 26. Zawody, w jakich firmy mają zamiar zatrudniać pracowników w nadchodzącym roku Zawód Wskaźnik struktury Asystent rodziny 4,73% Chemik 4,73% Kierowca autobusu 4,73% Kierowca ciągnika rolniczego 4,73% Kierowca operator wózków jezdniowych (widłowych) 4,73% Kierowca samochodu ciężarowego 4,73% Pielęgniarka 4,73% Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 62 4,73%