WITRYNA INTERNETOWA JAKO NARZĘDZIE PREZENTACJI I DOSKONALENIA PRZEDSIĘWZIĘĆ HANDLOWYCH Zbigniew Buchalski Wprowadzenie W dzisiejszych czasach w świecie biznesu panuje globalna konkurencja. Sukcesy odnoszą firmy, które bardzo szybko reagują na zmieniające się potrzeby swoich klientów i sytuację na rynku. Informacja, sposób jej pozyskiwania, używania, przechowywania i przesyłania, odgrywa ważną rolę w prowadzeniu każdej działalności gospodarczej. Internet sieć która daje nam nieograniczone możliwości, pozwala na bezgraniczne porozumiewanie się, przesyłanie informacji w postaci danych, dźwięków, animacji i grafiki z każdego miejsca na świecie, dając nam poczucie nieograniczonej swobody. Prawdziwą rewolucję w zastosowaniach Internetu przyniosło wynalezienie stron WWW (World Wide Web). Przez zastosowanie graficznych przeglądarek zasoby Internetu stanęły otworem dla szerokiego grona użytkowników. Strony WWW mogą zawierać bogato formatowany tekst, grafikę, muzykę w tle, animację oraz odnośniki do innych stron, które mogą być zlokalizowane na innych, często odległych komputerach [Melo01; Ullm04]. Na bazie stron WWW zbudowana jest większość mechanizmów handlu internetowego. W niniejszym artykule zaprezentowano
pewną koncepcję witryny internetowej, która wykorzystana ma być do prezentacji i sprzedaży zasobów sklepu muzycznego. Założenia i sposób budowy witryny internetowej Założenia budowy strony WWW prezentującej zasoby sklepu muzycznego są oczywiste: witryna internetowa ma być przejrzysta, czytelna, a zarazem spełniać nowoczesne standardy prezentacji informacji. Utworzona aplikacja służąca do obsługi sklepu internetowego działa poprawnie i stabilnie bez względu na system operacyjny, na którym zostanie uruchomiona. Obsługa interfejsu jest intuicyjna, a postać interfejsu jest analogiczna na wszystkich stronach witryny. Kod źródłowy aplikacji jest wysoce elastyczny i czytelny, aby nie przysporzyć żadnych problemów w ewentualnej rozbudowie systemu. Przy tworzeniu aplikacji internetowej zastosowano narzędzia informatyczne, które pozwoliły na znaczne oszczędności finansowe. Witryna serwisu została napisana przy wykorzystaniu darmowego języka skryptowego PHP, zaprojektowanego do tworzenia dynamicznych serwisów WWW oraz w oparciu o darmowy system zarządzania bazą danych MySQL [LeDe01; Melo05; Nowa03; TiJC05]. Zastosowanie tych narzędzi pozwoliło na stworzenie bezpiecznej, wydajnej, szybkiej, stabilnej oraz bardzo prostej w obsłudze aplikacji. Przy projektowaniu witryny posłużono się językiem programowania Javascript oraz arkuszami stylów CSS (ang. Cascading Style Sheets), co pozwala na jednakowy wygląd poszczególnych stron serwisu.
Witryna internetowa ma za zadanie przedstawienie oferty sklepu użytkownikom odwiedzającym stronę, a także zapoznanie ich ze szczegółowymi informacjami o danym produkcie, oraz ma pozwolić im na dokonywanie zakupów interesującego ich towaru bez wychodzenia z domu. Rozpatrywany w artykule sklep internetowy składa się z dwóch podstawowych elementów: stron WWW oraz bazy danych i programu do jej obsługi. Takie rozwiązanie oferuje kupującemu tzw. koszyk zakupów, do którego "wrzuca się" towary z oferty sklepu. Informuje on klienta na bieżąco o ilości towarów, ich cenie i aktualnej wartości, pozwala je usuwać jak i dokładać nowe. Po zakończeniu zakupów zawartość koszyka zostaje potwierdzona przez kupującego i zliczana jest w interaktywnym formularzu, dodawane są niekiedy koszty dostawy i podawana jest ogólna wartość zamówienia. Zastosowanie bazy danych pozwala na przetwarzanie i analizowanie zamówień, klasyfikację produktów, zarządzanie zapasami, inwentaryzację, organizację dostaw, obliczanie podatku w zależności od rodzaju produktu i jego stawki VAT. Dodatkowo zastosowanie baz danych pozwala na personalizację klientów przechowywanie danych osobowych, przedstawianie historii wcześniejszych zakupów itp. Dostęp do bazy danych jest oczywiście ograniczony hasłem znanym tylko jej właścicielowi a sama praca może odbywać się zarówno w trybie on-line jak i off-line (przesłanie gotowych tablic).
Struktura bazy danych systemu internetowej sprzedaży Struktura bazy danych systemu internetowej sprzedaży jest oparta na systemie zarządzania bazami danych MySQL. System ten zapewnia bardzo szybkie oraz stabilne działanie, co zadecydowało o wykorzystaniu tego systemu przy budowie aplikacji. Baza danych o nazwie SKLEP zawiera następujące tabele, w których zawarte będą dane potrzebne do prawidłowej pracy systemu: Tabela kategorie. W tabeli kategorie zawarte są nazwy kategorii, w których zapisane są poszczególne produkty. W naszym przypadku nazwy kategorii odpowiadają gatunkom muzyki (np. POP, ROCK, MUZYKA KLASYCZNA). Tabela kategorie kategorie id_kat int(5) nazwa_kat varchar(50) Tabela 1 Opis wybranych pól: id_kat pole przechowujące numer identyfikujący kategorie, nazwa_kat pole przechowujące nazwę kategorii. Tabela koszyk. W tabeli koszyk przechowywane są informacje na temat produktów dodanych do koszyka przez każdego użytkownika. Zapisane tam dane służą późniejszemu przetwarzaniu przy dokonaniu zakupu lub podawane są podczas przeglądania koszyka przez użytkownika.
Tabela koszyk koszyk lp int(5) id_towaru int(10) id_uzytkownika int(5) ilosc int(3) data varchar(10) wartosc float(5,2) cena float(3,2) netto double(8,2) vat int(2) artysta varchar(50) plyta varchar(50) Tabela 2 Opis wybranych pól: id_towaru pole przechowujące numer identyfikujący towaru dodanego do koszyka, id_uzytkownika pole przechowujące numer identyfikujący użytkownika, wartosc pole przechowujące całkowitą wartość towarów znajdujących się w koszyku. Tabela magazyn. W tabeli magazyn zapisywane są dane na temat poszczególnych towarów zamieszczonych w sklepie internetowym. Dane te są pobierane do uzupełniania informacji o produktach w katalogu produktów on-line, a także są wykorzystywane podczas dodawania towarów przez użytkownika do koszyka. Tabela magazyn magazyn id_towaru int(5) artysta varchar(250) plyta varchar(250) wydawca varchar(250) nosnik varchar(10) kraj varchar(30) data_wyd varchar(15) Tabela 3
ilosc cena netto vat opis www utwory gatunek int(5) double(5,2) double(6,2) int(2) text varchar(250) text varchar(50) Opis wybranych pól: id_towaru pole przechowujące numer identyfikujący towaru. Tabela sprzedane. Tabela sprzedane zawiera dane służące do przedstawiania historii sprzedaży oraz potrzebne do generowania faktur. Tabela sprzedane sprzedane lp int(5) nr_zamowienia int(10) id_towaru int(5) id_uzytkownika int(5) ilosc int(5) data varchar(10) wartosc float(7,2) cena float(6,2) netto double(8,2) vat char(2) artysta varchar(50) plyta varchar(50) przesylka varchar(50) Tabela 4 Opis wybranych pól: id_towaru pole przechowujące numer identyfikujący towaru, id_uzytkownika pole przechowujące numer identyfikujący użytkownika,
wartosc pole przechowujące całkowitą wartość towarów danego zamówienia. Tabela uzytkownik. W tabeli uzytkownik zapisane są dane na temat użytkowników zarejestrowanych w systemie internetowej sprzedaży. Tabela uzytkownik uzytkownik id_uzytkownika int(5) imie varchar(50) nazwisko varchar(50) login varchar(20) haslo varchar(50) miasto varchar(50) kod varchar(10) ulica varchar(100) mail varchar(50) wojewodztwo varchar(40) telefon varchar(11) Tabela 5 Opis wybranych pól: id_uzytkownika pole przechowujące numer identyfikujący użytkownika. Opcje systemu internetowej sprzedaży Występują trzy podstawowe opcje systemu internetowej sprzedaży zasobów sklepu muzycznego: Opcja administratora systemu. Administratorem systemu jest użytkownik mający dostęp do zarządzania wszystkimi opcjami aplikacji
internetowej. Użytkownik ten ma możliwość wykonywania bardzo dużej ilość skomplikowanych czynności takich jak: zarządzanie kategoriami towarów (dodawanie, usuwanie, edytowanie), zarządzanie towarami (dodawanie, usuwanie, edytowanie), zarządzanie kontami użytkowników (edytowanie, usuwanie), przeglądanie historii sprzedaży, wystawianie faktur. Rys. 1. Schemat opcji administratora systemu Opcja klienta niezalogowanego do systemu. Jest to podstawowa opcja aplikacji. Dostęp do niej mają wszyscy użytkownicy odwiedzający witrynę internetową. Użytkownicy korzystający z tej opcji mają bardzo małe możliwości korzystania z systemu. Opcja ta pozwala jedynie na: przeglądanie list towarów, przeglądanie szczegółowych danych towarów,
zarejestrowanie się w systemie, logowanie się do systemu. Rys. 2. Schemat opcji klienta niezalogowanego do systemu Opcja klienta zalogowanego do systemu. Użytkownik zalogowany do systemu jest to użytkownik, który poddał się procesowi rejestracji w systemie. Opcja ta daje użytkownikom dostęp do własnego wirtualnego koszyka, który pozwala na dokonywanie zakupów w systemie sklepu internetowego. Opcja ta pozwala użytkownikom także na: przeglądanie list towarów, przeglądanie szczegółowych danych towarów, logowanie się do systemu, zmianę danych, podgląd koszyka, zatwierdzanie zamówień.
Rys. 3. Schemat opcji klienta zalogowanego w systemie Moduły aplikacji Można wyróżnić cztery podstawowe moduły prezentowanej aplikacji: Katalog produktów on-line. Moduł ten stanowi swoistą wizytówkę sklepu internetowego. Jego zadaniem jest zachęcenie klienta do poszukiwania interesujących go towarów, przejrzyste przedstawienie kategorii produktów znajdujących się w sklepie, możliwość wyświetlenia towarów znajdujących się w danej kategorii oraz zaprezentowanie szczegółowych informacji o wybranym produkcie. Koszyk systemu sprzedaży i realizacji zamówień. Klient po zarejestrowaniu się w systemie uzyskuje dostęp do swojego indywidualnego wirtualnego koszyka, który daje mu możliwość swobodnego dodawa-
nia i usuwania towarów, wyboru ilości sztuk dodawanych towarów. Jeżeli klient zdecyduje, że chce zakończyć zakupy i sfinalizować transakcje pozostaje mu wybór trybu otrzymania przesyłki, jaką wybrał poprzez zatwierdzenie zakupu odpowiednim przyciskiem. Zlecenie takie zostaje zapisane w systemie na podstawie, którego administrator systemu może dokonać wystawienia faktury oraz wysłania towaru do klienta. Mechanizm uwierzytelniania. Mechanizm ten daje użytkownikom możliwość tworzenia nowego konta, pozwala na zalogowanie się do systemu, zmianę swoich danych, hasła umożliwia także wylogowanie się z systemu. W systemie mechanizm logowania oparty jest na plikach cookie, czyli niewielkich plikach tekstowych wysyłanych z serwera do przeglądarki, które pozwalają na zapamiętanie informacji o bieżącej sesji (preferencjach użytkownika). Interfejs administratora systemu. Interfejs ten jest jednym z najbardziej rozbudowanych modułów systemu i służy do zarządzania aplikacją. Daje użytkownikowi (administratorowi) możliwość dokonywania wszelkich zmian związanych z zawartością aplikacji takich jak: dodawanie (towaru, kategorii), edycje (towaru, kategorii), usuwanie (towaru, kategorii), przeglądanie nowych zamówień i wystawianie faktur, podgląd i edycję oraz usuwanie klientów sklepu.
Opis działania aplikacji Zasada działania sklepu internetowego jest dosyć skomplikowana i opiera się na wykorzystywaniu specjalistycznego oprogramowania. Dlatego warto przybliżyć zasadę jego działania, a schemat pojedynczej transakcji może wyglądać następująco: klient wchodząc na stronę internetowego sklepu muzycznego poszukuje interesującego go produktu. Może w tym celu skorzystać z wyszukiwarki produktów. Po znalezieniu interesującego go towaru zapoznaje się z jego opisem, wyglądem itp. Jeżeli produkt odpowiada jego oczekiwaniom to dodaje go do swojego koszyka, który towarzyszy mu od momentu zarejestrowania się w systemie sklepu. Następnie może sfinalizować transakcję lub dodawać do koszyka jeszcze inne produkty. Jeżeli klient zdecyduje, że dokonał właściwego wyboru to sprawdza jaka jest wartość towarów w wirtualnym koszyku i składa zamówienie. Zamówienie jest generowane automatycznie, dane osobiste są pobierane z bazy danych, w której zostały zapisane podczas dodawania nowego konta użytkownika natomiast dane o towarach są pobierane z koszyka. Sprzedawca po otrzymaniu tych informacji dostarcza towar klientowi i jeżeli klient nie skorzystał z przedpłaty na konto to w momencie odbioru produktu pobierana jest opłata za dostarczony towar. Uwagi końcowe Niniejsza praca wykazuje, że systemy internetowej sprzedaży tworzone w oparciu o dynamiczne strony WWW dają użytkownikom nieograni-
czone możliwości zapoznania się z produktem, który chcą zakupić. System sklepu internetowego zbudowanego jako witryna internetowa daje mu przewagę nad tradycyjnymi sklepami gdyż jest dostępny dla każdego użytkownika mającego dostęp do Internetu. Przedstawiony system internetowej sprzedaży jest jednym z wielu sposobów na prezentację oraz sprzedaż towarów z wykorzystanie komputera. System został zbudowany na zasadzie specjalnie przygotowanej witryny internetowej mającej na celu przedstawienie potencjalnym klientom oferty handlowej oraz ma pozwolić im na dokonywanie zakupów bez wychodzenia z domu. Zaprezentowany system internetowej sprzedaży jest systemem bardzo łatwym w obsłudze. Kod źródłowy jest wysoce elastyczny i czytelny, co nie przysporzy żadnych problemów w ewentualnej rozbudowie aplikacji. Korzystanie z różnych opcji oferowanych przez aplikację internetową jest intuicyjne i nie przysparza żadnych kłopotów nawet najmniej zawansowanym użytkownikom Internetu. Literatura [LeDe01] [Melo01] [Melo05] Lemay L., Denise T.: HTML 4 Vademecum profesjonalisty, Helion, Gliwice 2001. Meloni J. C.: PHP. Podręcznik tworzenia stron WWW, Mikom, Warszawa 2001. Meloni J. C.: PHP, MySQL i Apache dla każdego, Helion, Gliwice 2005.
[Nowa03] [TiJC05] [Ullm04] Nowakowski M.: PHP4 & MySQL dla webmastera to łatwe!, Helion, Gliwice 2003. Tim C., Joyce P., Clark M.: PHP5 I MySQL. Biblia, Helion, Gliwice 2005. Ullman L.: Szybki Start Tworzenie stron WWW PHP, Helion, Gliwice 2004. dr inż. Zbigniew Buchalski Instytut Informatyki, Automatyki i Robotyki Politechnika Wrocławska ul. Janiszewskiego 11/17 50-372 Wrocław Polska Numer telefonu +48/71/3203292 e-mail: zbigniew.buchalski@pwr.wroc.pl