Wykaz skrótów... Wykaz piktogramów... XVII Wstęp... A. Komentarz i przykłady... 1 I. System wynagradzania nauczycieli... 3 1. Zagadnienia wstępne... 3 2. Definicja wynagrodzenia nauczycielskiego... 6 3. Średnie wynagrodzenia nauczycieli... 11 3.1. Rozwiązania systemowe... 11 3.2. Wysokość średnich płac nauczycielskich i sposób obliczania... 14 3.3. Kształtowanie wynagrodzeń przez samorządy terytorialne powyżej średnich płac gwarantowanych... 17 II. Kompetencje administracji rządowej w zakresie płac nauczycielskich oraz zasady ich podwyższania przez samorządy terytorialne... 18 1. Minimalne wynagrodzenie zasadnicze... 18 2. Kwalifikacja płacowa nauczyciela zasady ogólne... 20 3. Kwalifikacja płacowa nauczyciela rozwiązania szczególne... 22 4. Zwiększenie stawki wynagrodzenia zasadniczego w związku z podwyższeniem wymiaru pensum... 23 5. Inne możliwości podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego... 26 6. Przeszeregowanie płacowe nauczyciela... 27 7. Zmiany wynagrodzenia zasadniczego w trakcie roku szkolnego... 27 8. Informacja o wynagrodzeniu w umowie o pracę... 28 III. Kompetencje organu prowadzącego szkołę, będącego jednostką samorządu terytorialnego w zakresie ustalania wynagrodzeń... 29 1. Regulamin wynagradzania nauczycieli... 29 1.1. Zagadnienia wstępne... 29 1.2. Warunki skutecznego wprowadzenia regulaminu wynagradzania nauczycieli... 30 1.3. Warunki uzasadniające odstąpienie od wydania regulaminu wynagradzania z początkiem roku kalendarzowego... 33 1.4. Dodatki nauczycielskie jako najistotniejszy przedmiot regulacji... 34 XV XIX V
VI 1.5. Informacje dla nauczyciela o przyznanych dodatkach do wynagrodzenia... 34 1.6. Wyjaśnienia do wzoru regulaminu wynagradzania nauczycieli... 36 2. Dodatek za wysługę lat... 38 2.1. Zagadnienie wstępne... 38 2.2. Wysokość dodatku za wysługę lat... 38 3. Dodatek motywacyjny... 44 3.1. Zagadnienia wstępne... 44 3.2. Ogólne warunki przyznawania dodatku motywacyjnego... 44 3.3. Dodatki motywacyjne w szkołach innych niż samorządowe... 48 4. Dodatek funkcyjny... 50 4.1. Zagadnienia wstępne... 50 4.2. Osoby uprawnione do otrzymywania dodatku... 50 4.3. Wysokość dodatku... 52 4.4. Dodatki funkcyjne dla pracowników niepedagogicznych w szkołach... 53 4.5. Dodatki funkcyjne dla szkół niesamorządowych... 54 5. Dodatek za warunki pracy... 56 5.1. Zagadnienia wstępne... 56 5.2. Wysokość dodatku za warunki pracy... 57 5.3. Szkoły integracyjne... 64 6. Godziny ponadwymiarowe oraz godziny doraźnych zastępstw nauczyciela... 65 6.1. Definicja i warunki przydzielania godzin dodatkowych... 65 6.2. Ustalanie wynagrodzenia za godzinę ponadwymiarową i godzinę doraźnych zastępstw zasady ogólne... 66 6.3. Ustalanie wynagrodzenia za godzinę ponadwymiarową i godzinę doraźnych zastępstw zasady szczególne... 68 6.4. Ewidencja... 72 6.5. Wypłata wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw... 73 6.6. Projekt treści uchwały w sprawie regulaminu wynagradzania nauczycieli w części dotyczącej szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw nauczycieli... 74 7. Specjalny fundusz na nagrody dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze... 75 7.1. Zagadnienia wstępne... 75 7.2. Wysokość funduszu... 75
IV. Składniki płacy nauczyciela wynikające z ustawy KN lub przepisów powszechnych... 80 1. Dodatkowe wynagrodzenie roczne... 80 1.1. Zagadnienia wstępne... 80 1.2. Prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 80 1.3. Wysokość dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 81 1.4. Obliczenie dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla zatrudniającego się nauczyciela... 86 2. Wynagrodzenie za urlop okolicznościowy nauczyciela... 88 2.1. Zagadnienie wstępne... 88 2.2. Wysokość wynagrodzenia oraz sposób obliczania... 88 3. Wynagrodzenie nauczyciela i jego zmiana w trakcie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia... 90 3.1. Wysokość wynagrodzenia... 90 3.2. Zmiana wysokości wynagrodzenia w trakcie przebywania nauczyciela na urlopie zdrowotnym... 91 4. Wynagrodzenie za zajęcia dodatkowe w szkole... 92 4.1. Zagadnienia wstępne... 92 4.2. Podstawowe formy działalności szkoły a zadania nauczyciela... 92 4.3. Zadania organu prowadzącego i dyrektora szkoły w organizacji pracy szkoły... 94 4.4. System wynagradzania a zajęcia dodatkowe... 96 5. Wynagrodzenie nauczyciela za pracę w formach pozalekcyjnych i pozaszkolnych (np. zielone szkoły )... 98 5.1. Zagadnienia wstępne... 98 5.2. Warunki i sposób organizowania krajoznawstwa i turystyki... 98 5.3. Nauczyciele i opiekunowie... 99 5.4. Wynagrodzenie nauczyciela... 101 6. Wynagrodzenie oraz ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy nauczyciela... 106 6.1. Zagadnienia wstępne... 106 6.2. Składniki płacy uwzględniane w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy... 107 6.3. Składniki w stałej wysokości oraz określone procentowo... 108 6.4. Składniki płacy należne okresowo... 109 6.5. Termin wypłaty wynagrodzenia oraz przykłady obliczeń... 110 6.6. Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy... 117 VII
VIII 7. Wynagrodzenie za pracę w porze nocnej... 117 7.1. Zagadnienie wstępne... 117 7.2. Prawo do wynagrodzenia... 118 7.3. Wysokość wynagrodzenia... 119 7.4. Inne uprawnienia... 119 8. Dodatek za uciążliwość pracy... 119 8.1. Prawo do dodatku za uciążliwość pracy... 119 8.2. Wysokość dodatku za uciążliwość pracy oraz inne świadczenia... 120 9. Dodatki specjalistyczne... 120 9.1. Zagadnienia wstępne... 120 9.2. Wysokość dodatków specjalistycznych... 121 10. Dodatek uzupełniający... 122 10.1. Zagadnienia wstępne... 122 10.2. Harmonogram ustalania dodatku uzupełniającego... 125 10.3. Wysokość dodatku uzupełniającego... 126 11. Nagrody jubileuszowe... 127 11.1. Zagadnienia wstępne... 127 11.2. Staż pracy do nagrody... 129 11.3. Termin wypłaty nagrody jubileuszowej... 130 11.4. Wysokość nagrody jubileuszowej nauczycieli... 132 11.5. Wysokość nagrody jubileuszowej pracowników niebędących nauczycielami... 132 11.6. Sposób obliczania nagrody jubileuszowej nauczycieli... 133 11.7. Sposób obliczania nagrody jubileuszowej pracowników niebędących nauczycielami... 135 12. Profesor oświaty... 138 13. Zasiłek na zagospodarowanie... 139 13.1. Zagadnienia wstępne... 139 13.2. Ustalenie uprawnień... 140 13.3. Wysokość zasiłku... 142 13.4. Prawo do złożenia wniosku... 143 13.5. Zwrot zasiłku na zagospodarowanie... 143 13.6. Zasiłek na zagospodarowanie jako podstawa opodatkowania... 143 13.7. Zasiłek na zagospodarowanie podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne... 144 13.8. Rozliczenie składkowo-podatkowe zasiłku na zagospodarowanie... 145
14. Stan nieczynny... 146 14.1. Zagadnienia wstępne... 146 14.2. Prawo do przeniesienia w stan nieczynny... 146 14.3. Wysokość wynagrodzenia... 147 14.4. Wykonywanie pracy podczas stanu nieczynnego... 147 15. Urlop bezpłatny nauczyciela potrącenia... 148 15.1. Zagadnienia wstępne... 148 15.2. Ustalanie wysokości wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca... 148 15.3. Zróżnicowana metodologia... 151 16. Odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy oraz z tytułu przejścia na emeryturę lub rentę... 152 16.1. Prawo do odprawy... 152 16.2. Odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy nauczyciela mianowanego inne przesłanki (art. 23 oraz 70 KN)... 154 16.3. Odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub rentę... 154 16.4. Termin wypłaty odprawy... 155 16.5. Prawo do dwóch odpraw jednocześnie... 156 V. ZFŚS i dodatki socjalne... 157 1. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych nauczycieli... 157 1.1. Zagadnienie wstępne... 157 1.2. Prawo do zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w szkole... 158 1.3. Przekazywanie środków finansowych na ZFŚS w szkole... 159 1.4. Świadczenie urlopowe... 160 1.5. Szczegółowe zasady ustalania wysokości ZFŚS w szkole... 160 1.6. Obliczenie ZFŚS... 162 1.7. Korekta wysokości ZFŚS w końcu roku... 163 1.8. Obowiązki dyrektora szkoły w zakresie ZFŚS... 164 1.9. Wydatkowanie środków ZFŚS... 165 1.10. Kryteria przyznawania środków ZFŚS... 167 1.11. Komisja socjalna w szkole... 168 1.12. Składki na ubezpieczenie społeczne... 168 2. Dodatki socjalne... 168 2.1. Zagadnienia wstępne... 168 2.2. Prawo do dodatku wiejskiego i mieszkaniowego... 169 IX
2.3. Wysokość dodatku wiejskiego... 171 2.4. Wysokość dodatku mieszkaniowego... 172 VI. Finansowanie zadań oświatowych a wynagrodzenia nauczycieli... 173 1. Zagadnienia wstępne... 173 2. Źródła finansowania wynagrodzeń... 183 VII. Wybrane zagadnienia dotyczące kształtowania wynagrodzeń... 195 1. Szczegółowe zasady wyliczania wynagrodzeń dla pracowników będących członkami związku zawodowego... 195 1.1. Zagadnienia wstępne... 195 1.2. Nauczyciel urlopowany... 196 1.3. Nauczyciel zwolniony z obowiązku świadczenia pracy... 197 1.4. Prawo do wynagrodzenia... 197 1.5. Wysokość wynagrodzenia... 198 1.6. Trzynastka dla działacza związkowego zwolnionego z obowiązku świadczenia pracy... 202 1.7. Zwolnienie z obowiązku pracy do dokonania czynności doraźnej... 204 2. Regulamin wynagradzania pracowników niepedagogicznych... 205 2.1. Zagadnienia wstępne... 205 2.2. Zasady wprowadzania w życie regulaminu wynagradzania... 206 2.3. Elementy składowe regulaminu wynagradzania... 208 B. Problemy szczegółowe pytania i odpowiedzi... 221 I. Składniki płacy nauczyciela... 223 1. Dodatkowe wynagrodzenie roczne... 223 1.1. Dodatek specjalny jako podstawa naliczania trzynastki... 223 1.2. Wpływ choroby pracownika na wysokość dodatku stażowego oraz trzynastki... 225 1.3. Uwzględnianie w podstawie naliczania trzynastki dochodów uzyskanych w trakcie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia... 226 1.4. Dodatek stażowy chorobowy a trzynastka... 229 1.5. Urlop szkoleniowy a podstawa wymiaru trzynastki... 231 2. Wynagrodzenie nauczyciela i jego zmiana w trakcie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia... 233 2.1. Pomniejszenie wynagrodzenia pracownikowi za czas niezdolności do pracy wskutek choroby... 233 X
3. Wynagrodzenie nauczyciela za pracę w formach pozalekcyjnych i pozaszkolnych... 237 3.1. Delegowanie nauczyciela zatrudnionego w poradni... 237 4. Wynagrodzenie za zajęcia dodatkowe w szkole... 239 4.1. Wniosek o uzupełnienie etatu nauczyciela o zajęcia prowadzone na świetlicy... 239 5. Wynagrodzenie oraz ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy nauczyciela... 242 5.1. Wynagrodzenie za urlop... 242 5.2. Zasady obliczania ekwiwalentu urlopowego nauczyciela... 245 5.3. Godziny ponadwymiarowe w wynagrodzeniu urlopowym pracownika placówki nieferyjnej... 250 5.4. Świadczenie rehabilitacyjne a urlop wypoczynkowy... 252 5.5. Zasady udzielania urlopu na żądanie w sytuacjach niekorzystnych dla szkoły... 254 6. Dodatki... 256 6.1. Dodatek stażowy dla pracownika niepedago gicznego zatrudnionego w dwóch szkołach... 256 7. Nagrody jubileuszowe... 258 7.1. Nabycie prawa do nagrody jubileuszowej... 258 7.2. Wliczanie okresu pracy w gospodarstwie rolnym do nagrody jubileuszowej... 260 8. Zasiłek na zagospodarowanie... 262 9. Urlop bezpłatny a wynagrodzenie nauczyciela... 263 II. ZFŚS i dodatki socjalne... 269 1. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych nauczycieli... 269 1.1. Odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli będących emerytami bądź rencistami... 269 1.2. Potrącenia na rzecz komornika ze świadczeń z funduszu socjalnego... 270 1.3. Fundusz socjalny a dofinansowanie opłaty pracowników do żłobków i przedszkoli... 271 2. Dodatki socjalne... 273 2.1. Urlop wychowawczy a dodatek wiejski... 273 III. Wybrane zagadnienia... 279 1. Zastępca dyrektora... 279 2. Wypowiadanie umowy zawartej na czas określony... 280 3. Zwolnienie bez wypowiedzenia nauczyciela kontraktowego... 282 XI
4. Zasady rozliczania delegacji służbowej... 283 5. Regulamin wynagradzania pracowników niepedagogicznych... 286 6. Zmiana wysokości wynagrodzenia nauczyciela kontraktowego... 288 7. Zbiór regulaminów i instrukcji wymaganych przez zespół edukacyjny... 289 8. Uwzględnienie w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego nauczyciela dodatkowych składników wynagrodzenia... 291 9. Egzekucja nagrody z okazji Dnia Edukacji Narodowej... 293 10. Obliczanie łączonego pensum nauczyciela... 295 C. Akty prawne... 299 1. Karta Nauczyciela... 301 2. Ustawa o systemie oświaty... 354 3. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych... 454 4. Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej... 462 5. Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki... 465 6. Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych... 488 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego... 502 8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania... 508 9. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy pracowników pedagogicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych i ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego... 512 10. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli szkół artystycznych, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego... 518 11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych... 523 XII
12. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich i rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego... 529 13. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli... 534 14. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli mianowanych i dyplomowanych zatrudnionych na stanowiskach, na których wymagane są kwalifikacje pedagogiczne, w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisjach egzaminacyjnych... 543 15. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy... 546 16. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie ramowego programu szkolenia kandydatów na ekspertów wchodzących w skład komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień zawodowy, sposobu prowadzenia listy ekspertów oraz trybu wpisywania i skreślania ekspertów z listy... 552 17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia... 555 18. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie wzoru oraz trybu wystawiania legitymacji służbowej nauczyciela... 557 19. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli... 559 20. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie określenia podstawowych warunków niezbędnych do realizacji przez szkoły artystyczne zadań statutowych i programów oraz realizacji przez nauczycieli tych szkół zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych... 573 21. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie realizowania przez nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wychowawczych w porze nocnej... 575 22. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad przyznawania i wypłacania nauczycielskiego dodatku mieszkaniowego dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej... 577 XIII
23. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli... 579 24. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania... 581 25. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli... 583 26. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie sposobu podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli pomiędzy budżety poszczególnych wojewodów, form doskonalenia zawodowego dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych w budżetach organów prowadzących szkoły, wojewodów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania tych środków... 593 27. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie wynagradzania nauczycieli zatrudnionych w publicznych szkołach i szkolnych punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej... 596 28. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej... 598 XIV