Protokół kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Środowiskowym Domu Samopomocy w Osinie gm. Barlinek Jednostka kontrolowana: Środowiskowy Dom Samopomocy, Osina 19a, 74-320 Barlinek Podmiot prowadzący: Miasto i Gmina Barlinek Ośrodek Pomocy Społecznej w Barlinku Kierownik jednostki: Alina Sznabowicz Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku Grażyna Matysiak-Domachowska Kierownik Środowiskowego Domu Samopomocy w Osinie Kontrolujący: Ewa Golińczak starszy inspektor wojewódzki osoba kierująca zespołem Dobrosława Woś inspektor wojewódzki na podstawie upoważnienia Nr 6/2012 z dnia 25 stycznia 2012 r. (akta kontroli str. 1) Data rozpoczęcia i zakończenia kontroli: kontrolę przeprowadzono w dniach 1-2 lutego 2012 r. Przedmiot i okres kontroli: Organizacja i funkcjonowanie środowiskowego domu samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2011 r. do 31 stycznia 2012 r Kontrolę przeprowadzono w obecności kierownika środowiskowego domu samopomocy. Ustalenia zawarte w protokole oparto o informacje udzielone przez kierownika placówki, skontrolowaną dokumentację oraz oględziny bazy lokalowej. Prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi należy do zadań z zakresu administracji rządowej zleconych gminie (art. 18 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.). Zgodnie z art. 22 pkt. 1 przywołanej ustawy ustalanie sposobu wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego jest zadaniem wojewody. Sposób funkcjonowania środowiskowych domów samopomocy, kwalifikacje osób świadczących usługi oraz standardy usług świadczonych przez domy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz.U. Nr 238 poz.1586), które weszło w życie 1 stycznia 2011r. Zgodnie z 26 rozporządzenia termin dostosowania domów do wymaganych standardów upływa z dniem 31 grudnia 2014 r.
Ogólne zasady funkcjonowania i struktura organizacyjna Środowiskowy Dom Samopomocy w Barlinku rozpoczął działalność w 1995 roku, na podstawie Uchwały Nr XII/101/95 Rady Miejskiej w Barlinku z dnia 27 września 1995 r. Do 2004 roku działalność Domu prowadzona była w siedzibie Ośrodka Pomocy Społecznej, przy ul. Strzeleckiej 29 w Barlinku. Od 1 lipca 2004 r. Dom funkcjonuje w miejscowości Osina gm. Barlinek. (akta kontroli str. 9) Kontrolowana placówka funkcjonuje w strukturze Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku. Na podstawie art. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej ośrodek pomocy społecznej i ośrodek wsparcia winny stanowić odrębne jednostki organizacyjne pomocy społecznej. W związku z powyższym w dniu 31 stycznia 2012 r. Rada Miejska w Barlinku przyjęła uchwałę w sprawie utworzenia z dniem 1 marca 2012 r. odrębnej jednostki organizacyjnej o nazwie Środowiskowy Dom Samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi w Osinie. Zgodnie z 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy sposób funkcjonowania domu winny określać następujące dokumenty: statut domu, regulamin organizacyjny domu, program działalności i plan pracy na dany rok. W kontrolowanym okresie zasady funkcjonowania środowiskowego domu samopomocy określały: Statut Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku oraz Regulamin organizacyjny Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku. (akta kontroli str10-29) Kierownik placówki opracował program działalności domu, odrębnie dla każdego typu uczestników oraz plany pracy na 2011 rok i 2012 rok. Wymienione dokumenty zostały uzgodnione z Wojewodą Zachodniopomorskim, zgodnie z 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Zgodnie z 6 regulaminu organizacyjnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku nadzór nad całokształtem działalności placówki sprawuje kierownik ops, przy pomocy kierowników poszczególnych sekcji. W kontrolowanym okresie funkcję kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku pełniła Pani Alina Sznabowicz, a funkcję kierownika Środowiskowego Domu Samopomocy pełniła Pani Grażyna Matysiak-Domachowska. Wykorzystanie miejsc i frekwencja Kontrolowana jednostka przeznaczona jest dla osób przewlekle psychicznie chorych (typ A) oraz osób upośledzonych umysłowo (typ B). Placówka dysponuje 35 miejscami. Dom jest przeznaczony dla mieszkańców Miasta i Gminy Barlinek. Na dzień 31 stycznia 2012 r. wydane zostały decyzje kierujące do ośrodka dla 35 osób (21 mężczyzn i 14 kobiet). Wśród uczestników jest osiem osób niepełnosprawnych ruchowo, w tym dwie poruszają się na wózkach. 13 osób ponosi odpłatność za korzystanie z usług środowiskowego domu samopomocy zgodnie z art. 51b ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. 1
Na podstawie list obecności stwierdzono, że frekwencja na zajęciach wynosiła: w listopadzie 2011 r. 57%, w grudniu 2011 r. 54%, w styczniu 2012 r. 50%. W dniu kontroli (1.02.2012 r.) w środowiskowym domu samopomocy obecnych było 23 uczestników. Baza lokalowa i wyposażenie Środowiskowy Dom Samopomocy funkcjonuje w budynku parterowym zaadaptowanym na ten cel po szkole podstawowej. Nieruchomość o powierzchni całkowitej 1,0000 ha stanowi własność Miasta i Gminy Barlinek i jest przekazana w trwały zarząd na rzecz Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku decyzją Burmistrza Miasta i Gminy Barlinek Nr 07/2004/RB.IV z dnia 30 czerwca 2004 r. Powierzchnia użytkowa budynku ogółem wynosi 554,30 m 2. (akta kontroli str.30-34 ) Dom usytuowany jest w miejscu zapewniającym bezpieczeństwo i spokój uczestnikom zajęć. Kontrolowana placówka pozbawiona jest barier architektonicznych: przy wejściu do budynku znajduje się podjazd dla osób niepełnosprawnych. Budynek posiada własne ogrzewanie (kotłownia na opał). Środowiskowy dom samopomocy zajmuje następujące pomieszczenia: hol, szatnia, pokój kierownika, kuchnia, jadalnia, toaleta (2 kabiny, natrysk), toaleta dla personelu, sala rehabilitacyjna, magazyn gospodarczy, pokój socjalny i do wyciszeń, pracownia kwiatów, pracownia plastyczna, pracownia rękodzieła, sala ogólna (audiowizualna), pracownia komputerowa. Aktualnie trwają prace wykończeniowe dodatkowych toalet. Placówka wyposażona jest w udogodnienia umożliwiające funkcjonowanie osobom niepełnosprawnym. Powierzchnia użytkowa przypadająca na jednego uczestnika wynosi 15,84 m 2, a zatem placówka spełnia warunek określony w 18 pkt. 2 rozporządzenia, zgodnie z którym powierzchnia użytkowa przypadająca na 1 uczestnika winna wynosić nie mniej niż 8m 2. Kontrolowany ośrodek wyposażony jest w sprzęt do realizacji zadań wspierająco rehabilitacyjnych, taki jak: sprzęt gospodarstwa domowego, sprzęt do zajęć sportowych, sprzęt do zajęć komputerowych, materiały do zajęć plastycznych. Wokół domu znajduje się ogrodzony teren, wykorzystywany do zajęć rekreacyjnych i sportowych. Środowiskowy Dom Samopomocy nie prowadzi miejsc całodobowego pobytu. 2
Stwierdza się, że kontrolowana jednostka spełnia wymogi dotyczące bazy lokalowej określone w 18 rozporządzenia. Struktura zatrudnienia W Środowiskowym Domu Samopomocy w Osinie na podstawie umowy o pracę zatrudnionych jest 6 osób (łącznie 6 etatów): 5 osób zespołu wspierającoaktywizującego (5 etatów) oraz kierowca konserwator (1 etat). (akta kontroli str.35-36) Wskaźnik zatrudnienia pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego ustalony na podstawie 12 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy wynosi 6,66 etatu (29 osób upośledzonych umysłowo i 6 osób chorych psychicznie wg stanu na dzień kontroli zgodnie z oświadczeniem kierownika środowiskowego domu samopomocy). Kierownik środowiskowego domu samopomocy posiada kwalifikacje określone w art. 122 ustawy o pomocy społecznej oraz 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Pracownicy zespołu wspierająco-aktywizujacego spełniają wymagania odnośnie stażu pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi. Troje pracowników posiada przeszkolenie w zakresie prowadzenia treningów umiejętności społecznych, zgodnie z 11 ust. 2 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Świadczone usługi Środowiskowy Dom Samopomocy w Osinie jest dzienną formą wsparcia społecznego dla chorych z zaburzeniami psychicznymi, mających trudności w samodzielnej egzystencji i funkcjonowaniu społecznym. Środowiskowy Dom Samopomocy działa od poniedziałku do piątku w godzinach od 7 30 do 15 30. Na podstawie tygodniowego rozkładu zajęć określonego w planie pracy na 2011 r., oraz 2012 r. stwierdzono, że kontrolowana placówka spełnia wymogi określone w 6 rozporządzenia, zgodnie z którymi dom powinien zapewniać co najmniej 6 godzin zajęć z uczestnikami. (akta kontroli str. 37) Usługi świadczone przez tę placówkę obejmują: 1. Trening funkcjonowania w codziennym życiu, którego celem jest wyposażenie w nowe i utrwalenie nabytych umiejętności i kompetencji niezbędnych do samodzielnego życia rodzinnego i społecznego, w tym: trening kulinarny, trening samoobsługi, trening umiejętności praktycznych, trening gospodarowania własnymi środkami finansowymi. 2. Trening umiejętności interpersonalnych i rozwiązywania problemów, w tym: pomoc w korzystaniu z oferty instytucji pomocy społecznej, służby zdrowia, instytucji kulturalno-rozrywkowych, edukacyjnych, sportowych, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych itp., 3
kształtowanie umiejętności rozwiązywania konfliktów, kształtowanie pozytywnego wizerunku oraz pozytywnych relacji z otoczeniem, edukacja zdrowotna, trening farmakologiczny, ukierunkowanie na podjęcie aktywności zawodowej o oparciu o własne potrzeby, predyspozycje i możliwości. 3. Trening umiejętności spędzania czasu wolnego, w tym: wyrabianie aktywności sportowej, rekreacyjnej, kulturalnej, utrzymywanie kontaktów z rodzinami, rozwijanie zainteresowań i talentów. 4. Zajęcia w pracowniach tematycznych (plastycznej, kwiatów, rękodzieła, komputerowej. 5. Zajęcia edukacyjno-rewalidacyjne. 6. Włączenie do działań w środowisku lokalnym. 7. Terapię ruchową, zajęcia sportowe, turystykę i rekreację. 8. Pomoc w załatwianiu spraw urzędowych. 9. Pomoc w dostępie do niezbędnych świadczeń zdrowotnych, w tym do poradnictwa psychologicznego i psychiatrycznego. 10. Niezbędną opiekę dostosowaną do indywidualnych potrzeb. Zakres świadczonych usług jest zgodny z zakresem określonym w 14 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy. Usługi świadczone są w formie zajęć indywidualnych lub zespołowych, w grupach kilkuosobowych, których skład ustalany jest raz na miesiąc. Dobór grupy uzależniony jest od cech indywidualnych i preferencji uczestników. Dodatkowo wyznaczane są dyżury w kuchni w grupach 4-5 osobowych. Ośrodek wsparcia zapewnia spożywanie posiłku przygotowywanego w ramach treningu kulinarnego (najczęściej w formie drugiego śniadania: kanapki, sałatki, ciasto). Środowiskowy Dom Samopomocy w Osinie zapewnia uczestnikom usługi transportowe samochodem Mercedes-Benz, stanowiącym własność Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku. Samochód przystosowany jest do przewozu osób niepełnosprawnych. Środowiskowy Dom Samopomocy w Osinie współpracuje ze Stowarzyszeniem Aperto Porto skupiającym uczestników, rodziców i opiekunów uczestników, pracowników i sympatyków środowiskowego domu. W 2011 roku Środowiskowy Dom Samopomocy w Osinie uczestniczył w projekcie dotyczącym aktywizacji zawodowej, realizowanym przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Barlinku i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myśliborzu. Kontrolowana jednostka współpracuje z sąsiadującymi środowiskowymi domami samopomocy w Myśliborzu, Choszcznie, Krzęcinie, Stargardzie Szczecińskim, Kołobrzegu, Chojnie i Dobiegniewie. Prowadzona dokumentacja W celu dokumentowania świadczonych usług prowadzona jest dokumentacja zbiorcza oraz indywidualna uczestników. 4
Dokumentację zbiorczą stanowią: Egzemplarz nr 2 1. Ewidencja zawierająca następujące informacje: imię i nazwisko, data i miejsce urodzenia, nr PESEL lub innego dokumentu, adres zamieszkania i numer telefonu, dane osoby do kontaktu opiekuna, w tym adres zamieszkania i numer telefonu, data przyjęcia do domu, ewentualnie informacje związane ze stanem zdrowia. Ewidencja nie jest prowadzona w układzie chronologicznym i nie zawiera informacji odnośnie opiekuna uczestnika oraz informacji o przyczynach dłuższej niż 2-tygodniowa nieobecności uczestnika. 2. Lista obecności, zawierająca następujące informacje: imię i nazwisko, dni miesiąca, zaznaczenie obecności. Obecność wszystkich uczestników potwierdzana jest przez pracownika domu, nie posiadającego formalnego upoważnienia, wymaganego na podstawie 24 ust. 4 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy. 3. Dziennik dokumentujący pracę zespołu wspierająco-aktywizującego, zawierający następujące informacje: imiona i nazwiska uczestników, tematyka zajęć i sposób realizacji podpis osoby prowadzącej zajęcia. Dziennik pracy nie zawiera przyjętego na określony okres czasu planu zajęć wspierająco-aktywizujących. W toku kontroli wskazano dodatkowo konieczność zaprowadzenia dzienników odrębnie dla każdego terapeuty oraz odnotowywania liczby uczestników poszczególnych zajęć. Dziennik dokumentuje zajęcia od 17 października 2011 r. Stwierdzono, że w październiku i listopadzie 2011 r. realizowane były m.in. następujące zajęcia: wyszywanie wzorów na płótnie, wykonywanie kartek i stroików na Boże Narodzenie, trening higieniczny, zajęcia na komputerze, trening kulinarny, nauka piosenek, zajęcia rehabilitacyjne. W trakcie kontroli skontrolowano wybrane losowo teczki z dokumentacją indywidualną uczestników zawierające decyzje oznaczone numerami: 8130/ŚDS/33/2011 z dnia 5 sierpnia 2011 r. 8130/ŚDS/29/2011 z dnia 5 sierpnia 2011 r. 8130/ŚDS/40/2011 z dnia 5 sierpnia 2011 r. 8130/ŚDS/25/2011 z dnia 5 sierpnia 2011 r. 8130/ŚDS/1/2011 z dnia 5 sierpnia 2011 r. 5
8130/ŚDS/4/2011 z dnia 5 sierpnia 2011 r. Egzemplarz nr 2 Stwierdzono, że dokumentację indywidualną stanowią: kopia decyzji w sprawie przyznania świadczenia w formie pobytu w środowiskowym domu samopomocy, kopia orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, lub kopia orzeczenia lekarza ZUS, arkusz diagnostyczno-terapeutyczny aktywności uczestnika środowiskowego domu samopomocy, zawierający: dane osobowe, ocenę uczestnika oraz planowanie aktywizacji uczestnika (formularz - akta kontroli str. 38-48) opinie specjalistów, notatki pracowników zespołu wspierająco-aktywizującego. Spotkania zespołu wspierająco-aktywizującego odbywają się w zależności od potrzeb. Zebrania zespołu nie są udokumentowane w formie protokołów z zebrań. Na podstawie skontrolowanej dokumentacji stwierdzono, że ocena realizacji indywidualnych planów postępowania wspierająco-aktywizującego i osiągniętych rezultatów nie była dokonywana co 6 miesięcy przez zespół wspierająco-aktywizujacy. Dokumentacja związana z wydaniem decyzji dotyczącej skierowania do środowiskowego domu samopomocy w 2011r. oznaczona numerami: 8130/ŚDS/54/2011 z dnia 8 września 2011 r. 8130/ŚDS/52/2011 z dnia 30 czerwca 2011 r. nie zwierała zaświadczenia wydanego przez lekarza psychiatrę lub lekarza neurologa o występujących zaburzeniach psychicznych oraz zaświadczenia od lekarza rodzinnego o stanie zdrowia i braku przeciwwskazań do uczestnictwa w zajęciach domu. Na tym kontrolę zakończono. Ustalenia końcowe Przeprowadzenie kontroli zostało odnotowane w księdze ewidencji kontroli Ośrodka Pomocy Społecznej w Barlinku pod numerem 1/2012. Przed podpisaniem protokołu kontroli, kontrolowany może zgłosić zastrzeżenia na piśmie co do jego treści, w ciągu 7 dni od daty otrzymania do podpisu. Odmowa podpisania protokołu powinna być poprzedzona złożeniem pisemnych wyjaśnień przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkód do wszczęcia postępowania pokontrolnego. 6
Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których egzemplarz oznaczony nr 1 pozostaje w jednostce kontrolowanej. Protokół otrzymano dnia. Protokół podpisano dnia Kierownik jednostki kontrolowanej: Kontrolujący: Sporządzono 9 lutego 2012 r. 7