Umiejętności do opanowania z historii kl. 3, rok szkolny 2015/2016.

1 Umiejętności do opanowania z historii kl. 3, rok szkolny 2015/2016. Rewolucja francuska nazywana wielką. Definiuje kim byli: Ludwik XVI, Maria Antonina,. Definiuje strukturę społeczeństwa francuskiego. Charakteryzuje strukturę społeczeństwa francuskiego. Wymienia przyczyny wybuchu rewolucji. Definiuje pojęcia: stan pierwszy, drugi i trzeci, burżuazja, kryzys moralny. Wskazuje różnice pomiędzy stanami we Francji i w Polsce. Daty: 5 V 1789, 20 VI 1789, 14 VII 1789, 26 VIII 1789, 1790. Drogę od Stanów Generalnych do Konstytuanty. Zasady Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Pojęcia i nazwy: Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Konstytuanta, Bastylia, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, cenzus majątkowy, asygnata, konstytucja cywilna kleru, konstytucja. Symboliczne znaczenie zburzenia Bastylii. Znaczenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Rolę klubów w życiu politycznym Francji podczas rewolucji. Skutki przyjęcia konstytucji cywilnej kleru. Zmiany, które konstytucja 1791r. wprowadziła w systemie władzy. Daty:1791 (Zgromadzenie Prawodawcze) IV 1792 (wypowiedzenie wojny Austrii ). IX 1792 (masakry w Paryżu) 21 I 1793 (ścięcie Ludwika XVI) Francuskie symbole narodowe. Okoliczności powstania marsylianki. Reakcję państw europejskich na ścięcie króla francuskiego. Pojęcia i nazwy: Legislatywa, prawica, lewica, Marsylianka, monarchia konstytucyjna, koalicja, Konwent. W jaki sposób doszło do obalenia monarchii i wprowadzenia republiki. Dlaczego państwa europejskie były wrogie rewolucji. 1

2 Daty wybuchu powstania w Wandei, powstanie Komitetu Ocalenia Publicznego, śmierć Robespierre`a Postacie: Danton, Robespierre. Pojęcia: Wandea, kolumny piekielne, kontrrewolucja, rojaliści, jakobini, wrogowie ludu, rewolucyjny porządek, Dyrektoriat. Przyczyny klęski powstań rojalistów przeciw rewolucji. Pod znakiem Napoleona. Kampanie Napoleona we Włoszech i w Egipcie. Droga Napoleona do władzy. Czym charakteryzował się Kodeks Napoleona. Jak było zorganizowane cesarstwo napoleońskie. Pojęcia: plebiscyt, zamach stanu, konsulat. Role Napoleona w kształtowaniu się państwa francuskiego. Wpływ wojen napoleońskich na rozszerzanie się haseł rewolucji. Daty i bitwy kolejnych kampanii(bitwy pod Austerlitz, Jeną, Auerstedt, Wagram) Utworzenie Związku Reńskiego. Nabytki terytorialne Francji. Nowe twory polityczne w Europie i charakter ich zależności od Francji. Pojęcia i nazwy: bitwa trzech cesarzy, Związek Reński, cenzura, tajna policja, blokada kontynentalna. Cele polityki i podbojów Napoleona. postacie i dokonania: ks. Adama Czartoryskiego, Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, ks. Józefa Poniatowskiego. daty: 1797 r. (powstanie Legionów Polskich), 1807 r. (powstanie Księstwa Warszawskiego), 1808 r. (szarża w wąwozie Somosierra), 1809 r. (bitwa pod Raszynem), 1812 r. (wyprawa na Rosję). miejsca bitew i fronty walk. tekst Mazurka Dąbrowskiego. pojęcia i nazwy: Legiony Polskie, hymn narodowy, Księstwo Warszawskie, sumy bajońskie. różne postawy Polaków wobec braku niepodległości i różne sposoby działania. skutki pokoju w Tylży. przyczyny, dla których Polacy walczyli u boku Napoleona. 2

3 Półwiecze romantyków. przyczyny odbudowy przez Napoleona zaledwie namiastki państwa polskiego. daty: 1812 r. (wyprawa na Rosję, bitwa pod Borodino, zajęcie Moskwy), 1813 r. (bitwa pod Lipskiem), 1814 r. (abdykacja Napoleona, zesłanie na Elbę), 1815 r. (,,sto dni, bitwa pod Waterloo), 1821 r. (śmierć Napoleona). cele wyprawy na Rosję. przyczyny ostatecznej klęski Napoleona. pojęcia i nazwy: Wielka Armia, bitwa narodów, sto dni, Waterloo. przyczyny porażki wizji Europy Napoleona. źródła białej i czarnej legendy napoleońskiej. wpływ Napoleona na dzieje Francji, Europy, świata. *postacie i dokonania: ks. Adama Czartoryskiego, Karola Maurycego de Talleyranda, Klemensa Metternicha. daty: 1815 r. (kongres wiedeński, Święte Przymierze). nazwy głównych państw ustalających nowy ład międzynarodowy. decyzje terytorialne i polityczne. *pojęcia i nazwy: legitymizm, restauracja, zasada równowagi sił, Święte Przymierze, autonomia. czym kierowały się główne państwa ustanawiające porządek porewolucyjny. charakter obrad kongresu. cele Świętego Przymierza. przyczyny utworzenia konstytucyjnego Królestwa Polskiego. postacie i dokonania: Józefa de Maistre a, Ludwika de Bonalda, Rene de Chateaubrianda, Edmunda Burke a, Beniamina Constanta. obrońców dawnego porządku i zwolenników zmian. pojęcia: restauracja, konserwatyzm, liberalizm, liberałowie, sojusz ołtarza z tronem, ultramontanizm, tradycjonalizm. przyczyny konfliktów społecznych i narodowościowych po kongresie wiedeńskim. formy walki starego porządku ze zmianą. rolę konserwatyzmu i liberalizmu jako głównych ideologii nowożytnych. postacie i dokonania: Henryka Bessemera, Aleksandra Volty, Samuela Morse a, Ludwika J. Daguerre a, Ignacego Łukaszewicza, Jerzego Stephensona. daty: 1807 r. (parostatek), 1827 r. (telegraf), 1829 r. (lokomotywa), 1834 r. (żniwiarka), 1840 r. (nawozy sztuczne), 1853 r. (lampa naftowa). najważniejsze wynalazki i dziedziny ich zastosowania. kraje najbardziej uprzemysłowione 3

4 pojęcia i nazwy: fabryka, rynek pracy, koks, gruszka Bessemera, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, obligacje, weksel, kapitał, kredyt, papiery wartościowe, giełda, makler, industrializacja, urbanizacja, klasyczna ekonomia liberalna, wartość dodatkowa. na czym polegała rewolucja przemysłowa i jaki miała wpływ na zmiany w gospodarce europejskiej wpływ wynalazków na zwiększenie wydajności pracy. przyczyny nierównomiernego rozwoju ekonomicznego państw. konsekwencje rywalizacji gospodarczej między państwami uprzemysłowionymi. społeczne skutki urbanizacji i industrializacji. warunki pracy w fabrykach. formy i przejawy ruchu robotniczego. przyczyny powstawania związków zawodowych i robotniczych partii politycznych. pojęcia: robotnicy wielkoprzemysłowi, kapitaliści, kwestia społeczna, czartyzm, związek zawodowy, proletariat, ustawodawstwo pracy, siła robocza, klasa średnia. przyczyny wystąpień robotników i walki o poprawę ich położenia. społeczne skutki pracy dzieci w fabrykach. znaczenie upowszechnienia oświaty, prasy, literatury wśród niższych warstw społecznych (PP) postacie i dokonania: W. Scotta, J. Byrona, E.A. Poe go, J.W. Goethego, F. Schillera, W. Hugo, F.R. de Chateaubrianda, A. Puszkina, M. Lermontowa, F. Schuberta, F. Chopina, F. Mendelssohna-Bartoldy ego, E. Delacroix, W. Turnera, F. Goyi, E. Gibbona, L. von Ranke, J. Micheleta, J.Ch. Lamarcka, K. Darwina, K.F. Gaussa, P.S. Laplace a, A.M. Ampere a, J.S. Ohma. tytuły i tematykę utworów najważniejszych romantyków. dziedziny nauki rozwijające się w XIX w. pojęcia: romantyzm, językoznawstwo, nauki ścisłe. wpływ wydarzeń historycznych na postawę romantyków. przejawy i formy buntu romantycznego. na czym polegał romantyzm w muzyce i malarstwie. daty: 1825 r. (powstanie dekabrystów), 1829 r. (uznanie niepodległości Grecji), 1830 r. (rewolucja lipcowa we Francji, powstanie w Belgii). nazwy państw, które uzyskały niepodległość, oraz krajów ogarniętych ruchem spiskowym i rewolucyjnym 4

5 pojęcia i nazwy: lud, wolność ludów, karbonaryzm, Młoda Europa, dekabryści, rewolucja lipcowa, mesjanizm, naród związek między ideami romantyzmu a rozwojem ruchów narodowych. przyczyny powstań, walk niepodległościowych i rewolucji w poszczególnych krajach. powody, dla których walka Greków o niepodległość zakończyła się powodzeniem. postacie i dokonania: Aleksandra I, Mikołaja Nowosilcowa, w.ks. Konstantego, Stanisława Staszica, Franciszka Ksawerego Druckiego- Lubeckiego. organy władzy w Królestwie i ich uprawnienia. organizacje opozycji legalnej i nielegalnej. pojęcia i nazwy: autonomia, konstytucja, ziemie zabrane, Królestwo Polskie, kaliszanie, opozycja legalna, tajne organizacje, konspiracja, konserwatorium, klasycy, Zagłębie Dąbrowskie, okręg staropolski. przyczyny rozbieżności między obietnicami autonomii i swobodami zagwarantowanymi w konstytucji a polityką władz carskich. wpływ porządku ustalonego na kongresie wiedeńskim na sytuację wewnętrzną w Królestwie. osiągnięcia lat pokongresowych w dziedzinie gospodarki, oświaty i kultury (ze szczególnym uwzględnieniem polityki gospodarczej księcia Ksawerego Druckiego-Lubeckiego). 5

6 Koniec wieku (XIXw.). postacie i dokonania: Mikołaja I, Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego, ks. Adama Czartoryskiego, Jana Skrzyneckiego. daty: 29 XI 1830 r. (wybuch powstania), X 1830 r. (uznanie powstania za narodowe), I 1831 r. (detronizacja Mikołaja I), 1831 r. (wojna z Rosją, upadek powstania). postacie przywódców i wodzów powstania. bitwy powstańcze. rejony walk partyzanckich. represje władz carskich wobec społeczeństwa polskiego po upadku powstania. *pojęcia i nazwy: sprzysiężenie w Szkole Podchorążych, powstanie, Noc Listopadowa, detronizacja, konfiskata, stan wojenny, zesłanie, rusyfikacja, Statut Organiczny. przyczyny oddania kierownictwa powstaniem w ręce polityków konserwatywnych niewierzących w sukces. różnice między sytuacją w Królestwie Polskim i na ziemiach zabranych. przyczyny i skutki powstania. zmianę w sytuacji Królestwa Polskiego po powstaniu. postacie i dokonania: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Cypriana Kamila Norwida, Joachima Lelewela, Fryderyka Chopina, Ignacego Domeyki, Pawła Edmunda Strzeleckiego, ks. Adama Czartoryskiego. główne ośrodki emigracji. nazwy głównych ugrupowań i ich program. pojęcia i nazwy: emigracja, Wielka Emigracja, Hotel Lambert, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Gromady Ludu Polskiego, emisariusze. różnicę między koncepcjami politycznymi i drogą do niepodległości Gromad Ludu Polskiego, Towarzystwa Demokratycznego Polskiego i Hotelu Lambert. dziedzictwo artystyczne i ideowe Wielkiej Emigracji, jej wpływ na losy narodu w epoce popowstaniowej postacie i dokonania: Tytusa yńskiego, Edwarda Raczyńskiego, Hipolita Cegielskiego, Karola Marcinkowskiego, Dezyderego Chłapowskiego, Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza, Józefa Lompy, Edwarda Dembowskiego, Jakuba Szeli. 6

7 daty: 1846 r. (powstanie krakowskie, rabacja). przykłady działań społecznych i gospodarczych, które wchodziły w zakres pracy organicznej w zaborze pruskim. przyczyny rabacji galicyjskiej. pojęcia i nazwy: Wielkie Księstwo Poznańskie, autonomia, praca organiczna, praca u podstaw, Bazar, uwłaszczenie, germanizacja, Rzeczpospolita Krakowska, wolne miasto, Galicja, Ossolineum, rabacja. różnice w statusie politycznym Wielkiego Księstwa Poznańskiego i pozostałych ziem zaboru pruskiego. sytuacja polityczna i prawna w Galicji. skutki uwłaszczenia chłopów w zaborze pruskim i austriackim dla gospodarki i życia narodowego. przyczyny różnic w tempie rozwoju cywilizacyjnego w obu zaborach. rolę Bazaru jako ośrodka życia polskiego w zaborze pruskim. skutki powstania krakowskiego i rabacji galicyjskiej. daty: II 1848 r. (rewolucja lutowa), III 1848 r. (rewolucja w Wiedniu, powstanie na Węgrzech), IV 1848 r. (bitwa pod Miłosławiem), VI 1848 r. (parlament frankfurcki). kraje, w których doszło do powstań i rewolucji. cele wystąpień w okresie Wiosny Ludów. sposoby walki o cele. pojęcia i nazwy: Wiosna Ludów, rewolucja lutowa, Republika Rzymska, parlament frankfurcki. przyczyny wystąpień rewolucyjnych i niepodległościowych w latach 1848 1949. związek wydarzeń na ziemiach polskich w 1848 r. z wydarzeniami w innych krajach Europy. trwałe i przejściowe skutki Wiosny Ludów dla poszczególnych państw i narodów. rolę Wiosny Ludów w procesie,,przebudzenia narodów europejskich. przyczyny niepowodzenia próby zjednoczenia Niemiec. hasło za naszą i waszą wolność. 7

8 postacie i dokonania: Andrzeja Zamoyskiego, Aleksandra Wielopolskiego, Romualda Traugutta, abpa Zygmunta Felińskiego. daty: 1857 r. (powstanie Towarzystwa Rolniczego), 1861 r. (manifestacje patriotyczne), 22 I 1863 r. (wybuch powstania), 5 VIII 1864 r. (powieszenie Traugutta na stokach Cytadeli). nazwy ugrupowań politycznych przed wybuchem powstania styczniowego i ich programy. charakter walk powstańczych. okoliczności uwłaszczenia chłopów w zaborze rosyjskim. pojęcia i nazwy: Biali, Czerwoni, rewolucja moralna, branka, Rząd Narodowy, państwo podziemne, partyzantka, wojna regularna, dyktatura, rusyfikacja. przyczyny odrodzenia się nastrojów patriotycznych i dążeń niepodległościowych. różnice w poglądach na powstanie między Białymi i Czerwonymi. przyczyny wybuchu powstania. cele walki sformułowane w Manifeście Rządu Narodowego. przyczyny partyzanckiego charakteru walk. działalność Rządu Narodowego i jego rolę. rolę Romualda Traugutta w przedłużeniu trwania powstania. przyczyny klęski powstania. skutki powstania. 8

9 Koniec wieku. postacie i dokonania: Napoleona III, Ottona von Bismarcka, Kamila di Cavoura, Józefa Mazziniego, Józefa Garibaldiego, Wiktora Emanuela, Piusa IX, królowej Wiktorii, Abrahama Lincolna. daty: 1852 r. (II Cesarstwo), 1854 1856 r. (wojna krymska), 1861 1865 (wojna secesyjna), 1864 r. (zjednoczenie Włoch), 1870 r. (wojna francusko-pruska), 1871 r. (zjednoczenie Niemiec). sposób zjednoczenia Niemiec i Włoch. kraje wchodzące w skład zjednoczonych Włoch i Niemiec. zasięg imperium brytyjskiego. przyczyny i skutki wojny secesyjnej. pojęcia i nazwy: doktryna Monroego, cezaryzm, II Cesarstwo, II Rzesza, więzień Watykanu, era wiktoriańska, Dziki Zachód, wojna secesyjna, abolicjonizm, segregacja rasowa, secesja, koncentracja, monopol. przyczyny odrodzenia się dążeń zjednoczeniowych w Niemczech i we Włoszech. różnice między oddolnym i odgórnym sposobem jednoczenia państwa. drogę Prus do przywództwa w Związku Niemieckim. skutki zjednoczenia Niemiec i Włoch dla zmiany sytuacji międzynarodowej w Europie i na świecie. skutki wojny krymskiej. przyczyny osiągnięcia przez Amerykę pozycji mocarstwowej. okoliczności secesji Południa. skutki wojny secesyjnej. z czego wynikał i na czym polegał proces koncentracji. dlaczego państwa i właściciele kapitału dążyli do pozycji monopolistycznej. daty: 1904 1906 (wojna rosyjsko-japońska). główne państwa kolonizujące i ich imperia. obszary rywalizacji mocarstw. 9

10 konflikty kolonialne i ich skutki. kształtowanie się nowego układu sił w świecie w wyniku kolonializmu. pojęcia: kolonia, kolonializm, metropolia, protektorat, dominium, strefa wpływów. wpływ polityki kolonializmu na wzrost napięcia międzynarodowego. przyczyny i skutki rywalizacji mocarstw w Chinach. różnice między różnymi rodzajami stref podporządkowanych. skutki reform przeprowadzonych w Japonii. następstwa polityki kolonialnej dla krajów podbitych i metropolii. postacie i dokonania: A. Bella, G. Marconiego, T. Edisona, braci Wright, braci Lumière, P. de Coubertina. daty: 1869 r. (otwarcie Kanału Sueskiego), 1876 r. (wynalezienie telefonu), 1877 r. (fonograf), 1879 r. (żarówka), 1895 r. (kinematograf), 1896 r. (pierwsze nowożytne Igrzyska Olimpijskie), 1903 r. (pierwszy lot samolotem), 1914 r. (Kanał Panamski). najważniejsze odkrycia i wynalazki. zmiany w życiu codziennym ludzi w końcu XIX w. kierunki przemieszczeń ludności w końcu XIX w. nowe formy spędzania wolnego czasu. pojęcia i nazwy: turystyka, migracja, atomizacja, inteligencja, alfabetyzacja, kultura masowa, agencja informacyjna, emancypacja, kino, społeczeństwo przemysłowe, fonograf, kinematograf, sufrażystki. wpływ odkryć i wynalazków na przeobrażenia cywilizacyjne i życie codzienne. zmiany w położeniu i sytuacji kobiet pod koniec XIX w. wpływ wzrostu liczby ludności na procesy społeczno-ekonomiczne i kulturowe w końcu XIX w. skutki upowszechnienia się kultury masowej. postacie i dokonania: Augusta Comte a, Charlesa Maurrasa, Karola Marksa, Fryderyka Engelsa, Piusa IX, Leona XIII. daty: 1848 r. (Manifest komunistyczny), 1891 r. (encyklika Rerum novarum). 10

11 nazwy nowych ideologii. programy i metody osiągania celów twórców nowych kierunków. współczesny kształt i zasięg tych ideologii. pojęcia i nazwy: pozytywizm, postęp, światopogląd naukowy, nacjonalizm, interes narodowy, państwo narodowe, socjalizm utopijny, socjalizm naukowy, marksizm, proletariat, walka klas, komunizm, Międzynarodówka, socjaldemokracja, reformizm, katolicka nauka społeczna, chrześcijańska demokracja, scjentyzm, Syllabus. przyczyny narodzin nacjonalizmów w różnych krajach. różnice między różnymi odłamami socjalizmu. rewolucyjny charakter marksizmu. współczesne znaczenie pojęć: nacjonalizm, komunizm, chrześcijańska demokracja. postacie i dokonania: Ottona von Bismarcka, Michała Drzymały, dzieci polskich z Wrześni, Aleksandra Świętochowskiego, Bolesława Prusa. daty: 1886 r. (powołanie Komisji Kolonizacyjnej), 1894 r. (powstanie Hakaty), 1901 r. (strajk we Wrześni). przykłady germanizacji i rusyfikacji oraz walki z nimi. kierunki emigracji zarobkowej. warunki życia codziennego w trzech zaborach. nazwy i położenie głównych ośrodków przemysłowych na ziemiach polskich. pojęcia i nazwy: wóz Drzymały, dzieci wrzesińskie, Komisja Kolonizacyjna, Hakata, Kulturkampf, rugi pruskie, Kraj Nadwiślański, pozytywizm warszawski, autonomia Galicji, proletariat, inteligencja, noc Apuchtinowska, spółdzielnie kredytowe. konieczność walki Polaków w obronie wiary, mowy i ziemi oraz formy oporu. przyczyny dysproporcji w rozwoju ziem polskich w poszczególnych zaborach. okoliczności i sposób przeprowadzenia uwłaszczenia chłopów w trzech zaborach. postawy duchowieństwa polskiego wobec zaborców. rolę Galicji jako głównego ośrodka kultury i nauki polskiej. przemiany społeczno-gospodarcze w trzech zaborach w końcu XIX w. 11

12 postacie i dokonania: Józefa Piłsudskiego, Róży Luksemburg, Romana Dmowskiego. daty: 1892 r. (powstanie PPS), 1894 r. (powstanie SDKPiL) 1887 r. (powstanie Ligi Polskiej), 1895 r. (powstanie Stronnictwa Ludowego). nazwy partii politycznych wywodzących się z poszczególnych nurtów. obszary i sfery dominacji socjalizmu niepodległościowego, rewolucyjnego, ruchu ludowego i nacjonalistycznego. pojęcia i nazwy: socjalizm niepodległościowy, internacjonalizm, ruch wszechpolski, endecja, narodowcy, ruch ludowy, jidysz, ruch syjonistyczny. genezę polskich nowożytnych ruchów politycznych. związek przemian społeczno-gospodarczych na ziemiach polskich z narodzinami nowoczesnych ruchów politycznych. związek narodzin ruchów politycznych na ziemiach polskich z narodzinami podobnych ruchów w krajach europejskich. różnice między odłamami ruchu socjalistycznego. postacie i dokonania: H. Bergsona, F. Nietzschego, Z. Freuda, E. Zoli, J. Verne a, M. Prousta, K. Dickensa, J. Conrada, R. Kiplinga, G.K. Chestertona, G.B. Shawa, T. Manna, R.M. Rilkego, L. Tołstoja, F. Dostojewskiego, C. Moneta, E. Degasa, A. Renoira, C. Pisarro, P. Cezanne a, V. van Gogha, H. Matisse a, P. Picassa, A. Gaudiego. dzieła literackie i malarskie realistyczne i symboliczne. przykłady funkcjonalizmu i sztuki secesyjnej. pojęcia: psychoanaliza, realizm, naturalizm, symbolizm, dekadentyzm, eklektyzm, modernizm, impresjonizm, fowizm, kubizm, funkcjonalizm, secesja, art nouveau. powody odejścia od realizmu i naturalizmu w końcu XIX w. i pojawienia się nowych prądów. rolę impresjonizmu w dokonaniu przełomu w malarstwie. wpływ idei i prądów filozoficznych na sztukę przełomu wieków. wpływ poglądów Fryderyka Nietzschego na systemy totalitarne i ideologie głoszące przemoc. postacie i dokonania: Artura Grottgera, Jana Matejki, Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej, Ignacego Paderewskiego, Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego, Marii Curie-Skłodowskiej. 12

13 nazwy, siedziby i zakres działania: Akademii Umiejętności w Krakowie, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Kasy im. Mianowskiego i latającego uniwersytetu w Warszawie. pojęcia i nazwy: Teka Stańczyka, stańczycy, Ossolineum, Polska Akademia Umiejętności, latający uniwersytet. wpływ malarstwa i literatury na podtrzymywanie świadomości narodowej Polaków w XIX w. rolę rodziny i zasługi Kościoła w kultywowaniu polskości. znaczenie inicjatyw prywatnych i społecznych dla powstania polskich instytucji kulturalnych i naukowych. fakt, że narodowa twórczość Polaków w XIX w. koncentrowała się wokół wątków patriotycznych, budziła nadzieję i przypominała o obowiązkach. postacie i dokonania: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego, Michała Bobrzyńskiego, Róży Luksemburg. skutki rewolucji 1905 1907 na ziemiach polskich. poglądy i działania orientacji politycznych w przededniu wojny. nazwy organizacji paramilitarnych w zaborze austriackim. pojęcia i nazwy: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka, Organizacja Bojowa PPS, Polska Macierz Szkolna, Drużyny Strzeleckie, Drużyny Bartoszowe, Towarzystwo Gimnastyczne,,Sokół, skauting, harcerstwo, organizacja paramilitarna. powody istnienia różnych orientacji politycznych Polaków w przededniu wojny. przyczyny, dla których SDKPiL sprzeciwiała się walce o niepodległość. różnice między stanowiskiem R. Dmowskiego i J. Piłsudskiego w sprawie dróg do niepodległości. przyczyny wrogości między endecją i socjalistami. 13

14 Wielka Wojna i nasza niepodległość. daty: 1879 r. (sojusz Niemiec i Austro-Węgier), 1904 r. (entente cordiale), 28 VI 1914 r. (zamach w Sarajewie), VIII 1914 r. (bitwa pod Tannenbergiem), IX 1914 r. (bitwa nad Marną). nazwy bloków polityczno-wojskowych. przyczyny wybuchu I wojny światowej. państwa uczestniczące w wojnie. pojęcia i nazwy: Trójprzymierze, państwa centralne, Trójporozumienie, Ententa, wojna błyskawiczna, wojna pozycyjna, wojna manewrowa. cele wojenne walczących stron. sens określenia,,państwa centralne. powody załamania się niemieckiej koncepcji wojny błyskawicznej i szukania rozstrzygnięcia na froncie wschodnim. przyczyny klęski rosyjskiej pod Tannenbergiem. daty: 1915 1916 (ludobójstwo Ormian), 1916 r. (bitwa pod Verdun), 1917 r. (przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny, rewolucja lutowa, przewrót bolszewicki), III 1918 r. (pokój brzeski), 11 XI 1918 r. (kapitulacja Niemiec). najważniejsze bitwy I wojny. nowe technologie i środki walki. ustrój Rosji po rewolucji lutowej i październikowej. pojęcia: wojna totalna, wojna pozycyjna, środki walki, broń masowego rażenia, broń chemiczna, rewolucja lutowa, bolszewicy, rady delegatów, dwuwładza, przewrót bolszewicki, dyktatura proletariatu. imperialny i totalny charakter wojny. przyczyny różnic w sposobie prowadzenia wojny na froncie wschodnim i zachodnim. wpływ użycia nowych środków walki na charakter wojny. drogę Rosji od rewolucji lutowej do przewrotu bolszewickiego. zagrożenie zwycięstwa państw Ententy przez traktat brzeski. znaczenie przyłączenia się Stanów Zjednoczonych do wojny. przyczyny klęski Niemiec i Austro-Węgier. postacie i dokonania: Romana Dmowskiego, Ignacego Paderewskiego, Woodrowa Wilsona, Józefa Piłsudskiego, Józefa Hallera, Józefa 14

15 daty: 1914 r. (utworzenie Legionów Polskich), 5 XI 1916 r. (akt 5 listopada), 1917 r. (Komitet Narodowy Polski w Paryżu, 14 punktów Wilsona). najważniejsze wydarzenia dla sprawy polskiej w czasie I wojny. próby zjednania Polaków przez zaborców. rejony walk i miejsca bitew oddziałów polskich. pojęcia i nazwy: odezwa, akt 5 listopada, Rada Regencyjna, Komitet Narodowy Polski, 14 punktów Wilsona, Legiony Polskie, Polska Siła Zbrojna, armia Hallera. rzeczywiste, a nie deklarowane intencje zaborców wobec sprawy polskiej. przyczyny umiędzynarodowienia sprawy polskiej. różne płaszczyzny walki o niepodległość Polski. znaczenie aktu 5 listopada dla umiędzynarodowienia sprawy polskiej. znaczenie Rady Regencyjnej dla odbudowania państwowości polskiej. postacie i dokonania: Wincentego Witosa, Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego. daty: 1918 r. (powstanie Naczelnej Rady Ludowej, Polskiej Komisji Likwidacyjnej, rządu lubelskiego), 11 XI 1918 r. (przekazanie Piłsudskiemu władzy nad wojskiem przez Radę Regencyjną). pierwsze ośrodki państwowości polskiej. czynniki składające się na odzyskanie niepodległości przez Polskę. pojęcia i nazwy: niepodległość, Polska Komisja Likwidacyjna, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, Naczelna Rada Ludowa. wpływ sytuacji międzynarodowej na odzyskanie niepodległości. znaczenie postawy Polaków zarówno podczas zaborów (powstania, konspiracje), jak i w czasie I wojny światowej (walka dyplomatyczna i zbrojna). splot wydarzeń, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości. 15