Sprawozdanie ze Współpracy Województwa Opolskiego z Zagranicą w roku 2002

Sprawozdanie ze Współpracy Województwa Opolskiego z Zagranicą w roku 2002

Sprawozdanie ze Współpracy Województwa Opolskiego z Zagranicą w roku 2002 Spis treści: I. Współpraca Samorządu Województwa Opolskiego z zagranicą w roku 2002 II. I. 1. Wprowadzenie I. 2. Dziedziny współpracy zagranicznej Samorządu Województwa I. 3. Kierunki geograficzne współpracy Samorządu Województwa I. 4. Dynamika podejmowanych inicjatyw. Współpraca zagraniczna gmin i powiatów Województwa Opolskiego z zagranicą w roku 2002 II. 1) Dziedziny współpracy zagranicznej gmin i powiatów Woj. Opolskiego w roku 2002 II. 2) Kierunki geograficzne współpracy zagranicznej gmin i powiatów Województwa Opolskiego w roku 2002 II. 3) Aktywność zagraniczna gmin i powiatów Województwa Opolskiego. Analiza zbieżności z dokumentem Priorytety Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego III. Współpraca zagraniczna instytucji Województwa Opolskiego w roku 2002 IV. Dziedziny i kierunki podejmowanej współpracy Podsumowanie współpracy zagranicznej Województwa Opolskiego w roku 2002 V. Załączniki: Kalendarium inicjatyw zagranicznych Samorządu Województwa w roku 2002 Grafy Materiały źródłowe dotyczące gmin, powiatów i instytucji znajdują się w Departamencie Współpracy z Zagranicą i Promocji Regionu. 2

I. WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W ROKU 2002. I. 1. Wprowadzenie. Współpraca zagraniczna Województwa Opolskiego w roku 2002 prowadzona była zgodnie z założeniami Priorytetów Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego, przyjętymi przez Sejmik Województwa w roku 1999. Na jakość i liczbę podejmowanych inicjatyw wpłynęło w roku 2002 wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Należał do nich proces negocjacji dotyczących przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a także trudna ogólna sytuacja społecznogospodarcza kraju. Podejmując współpracę z partnerami zagranicznymi kierowano się w dużej mierze zamiarem poprawy sytuacji gospodarczej Województwa, o czym świadczy przeważająca liczba inicjatyw w tej dziedzinie. Bardzo ważny był także aspekt współpracy międzyregionalnej w kontekście wymiany doświadczeń dotyczących funkcjonowania w zjednoczonej Europie. Dynamika inicjatyw zagranicznych podejmowanych przez Samorząd Województwa (liczba inicjatyw podejmowanych w poszczególnych miesiącach) była w ciągu roku bardzo zróżnicowana największą liczbę odnotowano w czerwcu i we wrześniu, najmniejszą w lutym i listopadzie. Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, a także wysokość środków przeznaczanych na współpracę zagraniczną Województwa Opolskiego, na uwagę zasługuje fakt, iż Samorząd Województwa w roku 2002 podjął ponad 120 inicjatyw, obejmujących 13 krajów. Jak wspomniano, największa liczba podejmowanych inicjatyw dotyczyła takich dziedzin jak: gospodarka (24), integracja europejska (22), a także edukacja (13), rozwój obszarów wiejskich (9) i promocja turystyczna (8). (Wykres nr 1) Samorządowe instytucje kultury podjęły 20 inicjatyw zagranicznych ich działalność opisana jest w rozdziale na temat współpracy zagranicznej instytucji opolskich. Większość inicjatyw nie wiązała się z obciążającymi budżet wyjazdami zagranicznymi na ogólną liczbę inicjatyw 30% wiązało się z wyjazdami zagranicznymi przedstawicieli Samorządu Województwa Opolskiego. I. 2. Dziedziny współpracy zagranicznej Samorządu Województwa w roku 2002. Do dziedzin, w których współpraca zagraniczna Województwa w roku 2002 rozwijała się najprężniej należą gospodarka, integracja europejska, promocja turystyczna i edukacja. Stanowi to konsekwentną realizację strategii rozwoju regionu, w której główny nacisk położono na wzmocnienie konkurencyjności regionu w warunkach gospodarki europejskiej. Ten nadrzędny cel strategiczny powinien być realizowany poprzez rozwój współpracy międzynarodowej, podniesienie poziomu edukacji i aktywizację gospodarczą regionu. Samorząd Województwa przy podejmowaniu współpracy z partnerami zagranicznymi w roku 2002 kierował się zapisami strategii, o czym świadczy liczba i jakość podejmowanych inicjatyw. Wzmocnieniu konkurencyjności gospodarczej 3

Województwa Opolskiego służyły liczne inicjatywy gospodarcze. Region Opolski prezentowany był podczas krajowych i zagranicznych forów gospodarczych, władze Województwa objęły patronatem i zorganizowały spotkania przedsiębiorców z Czech, Ukrainy, Francji i Niemiec. Również tematyka oficjalnych wizyt zagranicznych przedstawicieli regionu dotyczyła przede wszystkim gospodarki. Ponadto, w roku 2002 zainicjowano program RITTS INBO, dotyczący innowacyjności i transferu technologii w obszarze Województwa Opolskiego i Północnych Czech, odbyło się także wiele spotkań dotyczących projektu rewitalizacji mieszkań w Głubczycach i Kędzierzynie-Koźlu, realizowanego we współpracy z Nadrenią-Palatynatem. Również w zakresie edukacji zrealizowano przedsięwzięcia o międzynarodowym charakterze i zasięgu, których głównym uczestnikiem była młodzież z terenu Województwa Opolskiego oraz z krajów będących członkami Unii Europejskiej. Należały do nich m.in.: Międzynarodowa Szkoła Letnia Integracji Europejskiej w Opolu i Brukseli, w której wzięli również udział studenci z regionów partnerskich Województwa; seminarium Nachbar-Voisin-Sąsiad ; Międzynarodowe Seminarium Młodzieżowy Parlament Europy w Mainz; Trójnarodowe Spotkanie Młodzieży w Mainz. Przedsięwzięcia te miały także inny, nie tylko edukacyjny wymiar. Udział młodzieży w tego typu spotkaniach jest jednym z głównych etapów budowy społeczeństwa obywatelskiego w Europie, prowadzi do lepszego poznania innych narodów, pozwala przełamać stereotypy. Nauczyciele z terenu Województwa Opolskiego objęci zostali w ubiegłym roku programem Niwki, mającym na celu doskonalenie nauczycieli j. niemieckiego. Przygotowaniu Województwa Opolskiego do integracji Z Unią Europejską służy szeroko rozumiana wymiana doświadczeń samorządowych z partnerami zagranicznymi. W roku 2002 Województwo Opolskie utrzymywało takie kontakty z Galicią w Hiszpanii - w ramach realizacji umowy twinningowej. W lipcu podpisane zostało porozumienie o współpracy z Krajem Ołomunieckim w Czechach, będące wynikiem wcześniej prowadzonej współpracy, również na poziomie lokalnym. Swoimi doświadczeniami samorządowymi, przede wszystkim wynikającymi z funkcjonowania w Unii Europejskiej podzielił się z samorządowcami Opolszczyzny austriacki Land Vorarlberg. Podjęte zostały także starania dotyczące nawiązania czterostronnego partnerstwa z Nadrenią-Palatynatem, Czechami Środkowymi, Burgundią. Międzyregionalna sieć współpracy umożliwi w przyszłości realizację przedsięwzięć, mających na celu wyrównywanie różnic między regionami, a co z tym związane, osiągnięcie spójności społeczno-gospodarczej w Europie. Powyższy cel realizowany był przez Samorząd Województwa również w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Realizowany na bazie doświadczeń Nadrenii-Palatynatu i Dolnej Austrii program Odnowa Wsi w Województwie Opolskim obchodził w roku 2002 jubileusz 5-lecia realizacji. Zorganizowano z tej okazji I Polski Kongres Odnowy Wsi, z udziałem przedstawicieli Nadrenii-Palatynatu i Dolnej Austrii regionów będących prekursorami programu w Europie. Oprócz tego uczestnicy programu mieli możliwość skorzystania z doświadczeń nowych partnerów zrzeszonych w Europejskiej Wspólnocie Rozwoju Obszarów Wiejskich i Odnowy Wsi ARGE z Wiednia. Podroż studialna do Karyntii w Austrii i Słowenii dała nowe impulsy do realizacji programu w Województwie Opolskim. 4

W ubiegłym roku podjętych zostało także wiele inicjatyw mających na celu reprezentację interesu Województwa Opolskiego w Brukseli. Jedną z nich było otwarcie Biura Informacyjnego Województwa Opolskiego w Brukseli, którego rola w okresie przedakcesyjnym i w pierwszych latach naszego uczestnictwa w Unii Europejskiej będzie coraz większa. Będzie ona związana przede wszystkim z promocją Województwa Opolskiego w Brukseli i prowadzeniem działań lobbyingowych w instytucjach europejskich. Nowe zadania Biura będą konsekwencją członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a więc również z członkostwem Województwa Opolskiego w Komitecie Regionów. (Biura innych regionów stanowią zwykle zaplecze organizacyjne reprezentantów regionów w Komitecie Regionów). Ponadto, dzięki współpracy z Nadrenią-Palatynatem możemy korzystać z doświadczeń Biura Landu w Brukseli, którego Dyrektor, Joachim Gunter gościł w naszym regionie jesienią. Dzięki współpracy z Biurem Landu studenci Międzynarodowej Szkoły Letniej corocznie mogą zapoznać się z funkcjonowaniem Biura podczas wyjazdu do Brukseli. Zarząd Województwa podjął w roku ubiegłym również inne inicjatywy, które mają wpływ na nasze uczestnictwo w procesie integracji. Należy do nich podjęcie starań o zwiększenie udziału Województwa Opolskiego w programach ISPA i PHARE ESC, po raz pierwszy Opolszczyzna była również reprezentowana podczas posiedzenia Komisji ds. Kontaktów Zagranicznych Komitetu Regionów w Brukseli. Dokonano również oceny dotychczasowej realizacji umowy twinningowej z Galicją. Na uwagę zasługuje także udział Województwa Opolskiego w międzynarodowych przedsięwzięciach mających na celu promocję turystyczną regionu. W pierwszym półroczu należały do nich Targi w Utrechcie, Pradze, Brnie i w Berlinie. W drugim półroczu uwaga skupiona była natomiast na możliwości skorzystania z doświadczeń Galicii w zakresie promocji turystycznej tu odnotowano dużą liczbę szkoleń dla osób z terenu Województwa. Współpraca zagraniczna Województwa w roku 2002 obejmowała także dziedzinę kultury. Ważnym wydarzeniem w tym zakresie była wizyta Komisji Kultury i Komunikacji Społecznej Sejmiku Województwa Opolskiego w Nadrenii-Palatynacie. Wojewódzkie instytucje kultury promowały kulturę polską zagranicą, jak również organizowały w swoich placówkach imprezy z udziałem artystów zagranicznych. Działalność samorządowych instytucji kultury z partnerami zagranicznymi opisana jest w części dotyczącej instytucji opolskich. I. 3. Kierunki geograficzne współpracy zagranicznej Województwa. Analiza pod kątem dokumentu Priorytety Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego z roku 1999. Do głównych kierunków współpracy, określonych w dokumencie Priorytety Współpracy Zagranicznej Województwa należą: a) Republika Czeska (porozumienie o współpracy z Krajem Ołomunieckim podpisane zostało w dniu 9 lipca 2002) b) landy w Niemczech, ze szczególnym uwzględnieniem Nadrenii Palatynatu (Wspólne oświadczenie o współpracy zostało podpisane w dniu 11.09.2001) 5

c) Obwód Iwano-Frankiwski na Ukrainie (współpracę reguluje umowa o współpracy międzyregionalnej z dnia 5. 10. 2001) d) regiony państw należących do Unii Europejskiej takich jak: Hiszpania, Portugalia, Włochy, Irlandia, Francja czy Austria (porozumienie o współpracy z Galicją Województwo Opolskie podpisało w dniu 4.03.1999, z Bazylikatą w dniu 21.10.1999) e) regiony państw Europy Środkowej i Wschodniej, zwłaszcza państw graniczących z Polską (porozumienie o współpracy z Komitatem Fejer na Węgrzech podpisano w dniu 21.08.2000) f) Stany Zjednoczone Ameryki oraz regiony państw Azji, w tym także leżące na Dalekim Wschodzie g) instytucje europejskie wraz ze Zgromadzeniem Regionów Europy Z danych na temat inicjatyw podjętych przez Samorząd Województwa Opolskiego w roku 2002 wynika, że pierwsze trzy kierunki geograficzne były realizowane zgodnie z założeniami najwięcej inicjatyw odnotowaliśmy we współpracy z Niemcami (53), z Czechami (24), z Ukrainą (19). Na nieco mniejszą skalę prowadzona była natomiast współpraca z Węgrami (10). (Wykres nr 2) Analizując wymienione kierunki podejmowanych działań należy wziąć pod uwagę, że - podobnie jak w Polsce również w Obwodzie Iwano-Frankiwskim oraz w Komitacie Fejer w tym roku odbywały się wybory do władz regionów. W przypadku Węgier duże znaczenie dla naszej przyszłej współpracy może mieć fakt, iż obecny przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego Komitatu, Gabor Szabo był inicjatorem podpisania pierwszego porozumienia o współpracy z Województwem Opolskim, zawartego w roku 1996. Szansą intensyfikacji współpracy z regionami państw należących do Unii Europejskiej stanowić będzie czterostronne porozumienie, włączające do grona naszych partnerów po raz pierwszy region francuski Burgundię. Duże znaczenie w przypadku tego priorytetu ma realizacja umowy twinningowej z hiszpańską Galicją, jednakże po jej wygaśnięciu powinny zostać nakreślone nowe zasady i dziedziny współpracy z tym regionem. Ze względu na wysokie koszty nie była natomiast prowadzona współpraca ze Stanami Zjednoczonymi oraz z państwami Azji i Dalekiego Wschodu. Współpraca Samorządu Województwa koncentrowała się na krajach położonych najbliżej geograficznie, i wynikała z ważnego dla Polski momentu historycznego procesu zjednoczeniowego Europy. O randze procesu integracji europejskiej dla Województwa Opolskiego świadczy duża liczba przedsięwzięć w tym zakresie (22), w których głównym partnerem Samorządu Województwa są instytucje europejskie i inne organizacje zajmujące się tym procesem. Zgodnie z uchwałą Sejmiku Województwa Opolskiego z czerwca ubiegłego roku, do grona tych ostatnich nie należy już oficjalnie Zgromadzenie Regionów Europy, z którego Województwo Opolskie wystąpiło ze względu na zbyt duże koszty i zbyt małe efekty wynikające z członkostwa w tej organizacji. 6

I.4. Dynamika współpracy zagranicznej samorządu Województwa Opolskiego w roku 2002. Jak wynika z przeprowadzonej analizy, najwięcej inicjatyw zagranicznych podjętych zostało, lub sfinalizowanych zostało w czerwcu i we wrześniu, najmniej w lutym i listopadzie. (Wykres nr 3). Przeprowadziliśmy również badania dotyczące udziału liczby wyjazdów zagranicznych w ogólnej liczbie podejmowanych inicjatyw. Wynika z nich, że na ogólną liczbę inicjatyw, 32% wiązało się z wyjazdami samorządowców wojewódzkich poza granice kraju. (Wykres nr 4) Ważnym aspektem w podejmowaniu działań z partnerami zagranicznymi jest wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację tych zadań. W budżecie Województwa Opolskiego na ten cel w roku 2002 przewidziano kwotę 76.200 zł. Nie oznacza to, że takie były realne koszty prowadzonych przedsięwzięć. Wiele z nich prowadzonych było w oparciu o środki pozyskane z zewnątrz. Dla porównania, w Komitacie Fejer na Węgrzech budżet roczny przeznaczany na współpracę zagraniczną wynosi średnio 33 000 EURO. Powyższe dane oznaczają, że służby merytoryczne Urzędu Marszałkowskiego wykazują się dużą efektywnością w pozyskiwaniu dodatkowych środków na przedsięwzięcia o charakterze międzynarodowym. Jednakże nie wszystkie przedsięwzięcia można realizować wyłącznie w oparciu o środki zewnętrzne, a warunkiem pozyskania środków zewnętrznych jest zazwyczaj wykazanie się wkładem własnym. W tej sytuacji utrudnione jest rozwijanie nowych inicjatyw, niezbędnych dla rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. 7

II. WSPÓŁPRACA GMIN I POWIATÓW WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Z PARTNERAMI ZAGRANICZNYMI W 2002 ROKU Systematycznie rośnie liczba gmin oraz powiatów współpracujących z partnerami zagranicznymi. Coraz więcej z nich formalizuje kontakty podpisując oficjalne porozumienia międzynarodowe. Gminy w Województwie Opolskim wraz z podległymi im jednostkami zawarły w 2002 r. 20 umów o współpracy z partnerami zagranicznymi: Niemcy (9), Czechy (4), Ukraina (2), Francja (1), Słowacja (1), Rosja (1), Włochy (1) i Szwecja (1). Według stanu na dzień 15 stycznia 2003, opolskie gminy posiadają 142 umowy o współpracy z partnerami zagranicznymi w tym 66 z partnerami niemieckimi i 49 z czeskimi. (tab. nr 1). Powiaty w województwie opolskim zawarły w 2002 roku 3 umowy o partnerstwie: Niemcy (2) oraz Ukraina (1). Jednostki podległe powiatom dodatkowo zawarły 5 umów: Niemcy (3), Francja (1), Czechy (1). Powiaty współpracują z licznymi partnerami również bez odpowiednich porozumień. (tab. nr 2). O wysokiej dynamice współpracy zagranicznej samorządów Województwa Opolskiego świadczy fakt, że niecałe 10 lat temu (1994 rok) tylko jedna gmina miała podpisane porozumienie o współpracy z Czechami, a z partnerami niemieckimi współpracowało 12 gmin opolskich. II.1. Dziedziny współpracy zagranicznej gmin i powiatów Województwa Opolskiego W 2002 roku gminy Województwa podjęły 312 inicjatyw z partnerami zagranicznymi z 21 krajów. Dominowały kontakty w dziedzinach: wymiany kulturalnej 72 inicjatywy (organizacja wspólnych imprez i uroczystości z udziałem zespołów, chórów, orkiestr obu stron) wymiany młodzieży 47 inicjatyw (zarówno w zakresie współpracy szkół, jak i wymiany wakacyjnej). edukacji 20 inicjatyw (szkolenia, seminaria dla nauczycieli, wykorzystanie programów unijnych) współpracy pomiędzy jednostkami straży pożarnej 25 inicjatyw współzawodnictwa sportowego 20 inicjatyw (turnieje sportowe, wspólne rozgrywki) Szczegółowe dane znajdują się na wykresie nr 5. Powyższe dane wskazują, że gminy prowadzą intensywne działania międzynarodowe na poziomie lokalnym, organizując wymianę doświadczeń grup mieszkańców. Dzięki wymianie kulturalnej mieszkańcy gminy mają możliwość zarówno poznania kultur innych krajów jak i zaprezentowania własnego dorobku parterom zagranicznym. Wymiana młodzieży, szczególnie z krajami Unii Europejskiej pomaga w przygotowaniu młodszych pokoleń do życia w warunkach nowej, zjednoczonej Europy. Pozwala jednocześnie przełamywać dawne uprzedzania i buduje nową jakość współpracy międzynarodowej. Z korzyścią dla młodego pokolenia wykorzystywane są międzynarodowe programy: Socrates, Leonardo da Vinci, Moja Szkoła w UE, Bez 8

granic. Główne korzyści z programów czerpią uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów. Również nauczyciele mają możliwość poznania doświadczeń innych krajów w sferze edukacji. W roku 2002 przedstawiciele gmin Województwa wzięli udział w 36 spotkaniach oficjalnych. Należą do nich przede wszystkim wyjazdy oraz wizyty związane z podpisywaniem umów o współpracy, udział w obchodach dni gmin i miast partnerskich. Bardzo często spotkaniom tym towarzyszyła wymiana kulturalna. W 2002 roku odnotowano 32 inicjatywy, których celem była wymiana doświadczeń pomiędzy samorządowcami. W trakcie spotkań zapoznawano się najczęściej z funkcjonowaniem poszczególnych samorządów oraz podległych im jednostek. Dobrym przykładem może być spotkanie w ramach programu pilotowanego przez Belgów Przygotowanie sieci specjalistów ds. UE i programów strukturalnych w gminach i powiatach woj. opolskiego. W porównaniu do powiatów, opolskie gminy wykazują w 2002 roku większą liczbę inicjatyw w dziedzinie integracji europejskiej (13) oraz gospodarki (13). Do działań związanych z gospodarką należą również spotkania, których celem jest walka z bezrobociem (seminaria nt. aktywnego poszukiwania pracy, organizowanie spotkań z niemieckimi firmami zainteresowanymi pracownikami z Polski, itp.). Wśród pozostałych inicjatyw gospodarczych dominowały prezentacje firm oraz rozmowy przedsiębiorców w czasie oficjalnych wizyt w gminach partnerskich lub odwiedzin ich przedstawicieli na Opolszczyźnie. Przykładem takiego przedsięwzięcia jest misja gospodarcza do Tyśmienicy na Ukrainie, zorganizowana przez Urząd Miasta w Strzelcach Opolskich. Jej efektem było uruchomienie na Ukrainie składu materiałów budowlanych, którego współwłaścicielem stał się strzelecki przedsiębiorca. Wśród inicjatyw proeuropejskich wymienianych przez gminy dominowało wykorzystanie wspomnianych programów unijnych w dziedzinie edukacji oraz ochrony środowiska. Eksperci z UE kilkakrotnie gościli w opolskich gminach, prowadząc szkolenia z tego zakresu. Z ochroną środowiska związanych było 6 inicjatyw zagranicznych gmin, z czego 2 dotyczyły ochrony przeciwpowodziowej i zarządzania kryzysowego na pograniczu polsko-czeskim. Z rozwojem obszarów wiejskich związane były 2 inicjatywy, a promocji walorów turystycznych 3. Współpracę transgraniczną (6 inicjatyw), gminy podejmowały głównie w ramach Euroregionu Pradziad. Wśród nich znajdują się również działania zmierzające do uruchomienia połączenia kolejowego z Nysy do Jesenika w Czechach. W porównaniu z poprzednimi latami pojawia się korzystna tendencja odnośnie wzajemnej pomocy materialnej i finansowej. Podmioty Województwa stają się równorzędnym partnerem dla zagranicy, a nie wyłącznie partnerem nastawionym na otrzymywanie pomocy. W roku 2002 odnotowano 13 przypadków przekazania pomocy finansowej lub materialnej do naszego Województwa na poziomie gminnym, a więc znacznie mniej niż w latach poprzednich. Jednocześnie jesteśmy coraz częściej dawcą pomocy (np. przekazanie paczek świątecznych do Nadwórnej na Ukrainie, organizowanie bezpłatnych kolonii dla ukraińskich dzieci, pomoc dla czeskich 9

i niemieckich gmin poszkodowanych w czasie ostatnich powodzi). W roku 2002 miały miejsce 4 takie inicjatywy. Samorządy powiatowe Województwa Opolskiego w 2002 roku podjęły 129 inicjatyw z partnerami zagranicznymi z 11 krajów. Dominowały następujące dziedziny współpracy: wymiana młodzieży 34 inicjatywy (współpracy szkół, wymiany wakacyjna) spotkania oficjalne 20 inicjatyw (wyjazdy i wizyty związane z podpisywaniem umów, reprezentowanie powiatu w czasie rocznic, świąt w partnerskim powiecie) wymiana kulturalna 13 inicjatyw (organizacja wspólnych imprez i uroczystości z udziałem zespołów, chórów, orkiestr obu stron) edukacja 17 inicjatyw (szkolenia, seminaria dla nauczycieli) wymiana doświadczeń samorządowych 11 inicjatyw współzawodnictwo sportowy 9 inicjatyw Podział dziedzinowy współpracy zagranicznej powiatów prowadzonej w roku 2002 jest zbliżony do opolskich gmin. Istnieją jednak pewne różnice w liczbie podejmowanych przedsięwzięć. W powiatach nie odnotowano inicjatyw międzynarodowych w dziedzinie integracji europejskiej (gminy 20), odnotowano 1 inicjatywę międzynarodową w dziedzinie gospodarki (gminy 13). (wyk nr. 8) II. 2. Kierunki geograficzne współpracy zagranicznej gmin i powiatów Województwa opolskiego. Analiza zbieżności podejmowanych inicjatyw z dokumentem Priorytety Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego z roku 1999. Analizując kierunki współpracy zagranicznej gmin Województwa Opolskiego w roku 2002, należy zwrócić uwagę na fakt, iż zgodnie z zasadą subsydiarności i podziałem kompetencji samorządów, Samorząd Województwa może wspierać samorządy lokalne w ich działaniach, nie narzucając niczego. Dotyczy to również Priorytetów Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego. Możemy jedynie zweryfikować stopień ich zbieżności z głównymi kierunkami działań podejmowanych przez samorządy gminne. W 2002 roku opolskie gminy współpracowały z partnerami z 21 krajów. Wśród nich dominującą część stanowili partnerzy niemieccy (187 inicjatyw), czescy (89 inicjatyw) oraz ukraińscy (20 inicjatyw). (wyk. nr 6) Wymienione trzy główne kierunki współpracy zbieżne są z zapisami Priorytetów Współpracy Województwa Opolskiego z Zagranicą. Dodać należy, że duża część niemieckich gmin partnerskich położonych jest w Landzie Nadrenia-Palatynat, regionie partnerskim Województwa Opolskiego. W przypadku Czech, współpraca prowadzona jest głównie pomiędzy gminami przygranicznymi. Wiele z opolskich gmin współpracuje jednocześnie z kilkoma czeskimi samorządami. Aktywna jest współpraca w ramach Euroregionu Pradziad, dzięki której możliwe jest szersze wykorzystanie funduszy małych projektów Phare CBC. Gminy współpracują także z kilkoma państwami należącymi do Unii Europejskiej: Włochami (9), Francją (8), Austrią (6), Szwecją (6), Belgią (3), Danią (2). Kierunki te są zbieżne z 4 priorytetem współpracy zagranicznej województwa. 10

W porównaniu z latami ubiegłymi zwiększyła się liczba kontaktów gmin z państwami Europy Środkowej i Wschodniej. Gminy współpracowały z partnerami z: Litwy (13), Węgier (6), Słowacji (3), Rosja (2), Białoruś (1). Dziedziny współpracy obejmowały głównie: wymianę młodzieży oraz kulturalną, edukację, ochronę środowiska. Najintensywniej przebiegała współpraca z Litwą, dzięki aktywności miasta Opola i Strzelec Opolskich. Nie odnotowano natomiast kontaktów z USA, państwami Azji oraz Bliskiego Wschodu. Wyjątek stanowiła pomoc przekazana przez Dom Polski w Chicago dla jednego z domów dziecka za pośrednictwem Starostwa Powiatowego w Kędzierzynie-Koźlu. Powiaty Województwa Opolskiego współpracowały z partnerami z 11 krajów. Pod względem intensywności działań dominują trzy główne kierunki: Niemcy (89 inicjatyw), Czechy (25), Ukraina (4). Podobnie jak w przypadku gmin są one zbieżne z zapisami Priorytetów Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego. (wyk nr. 9) Ponadto odnotowano współpracę powiatów z kilkoma partnerami (oprócz niemieckich) z obszaru krajów należących do UE: Francji (3), Wielkiej Brytanii (2), Islandii (2), Hiszpanii (2), Austrii (1), Holandii (1). Nie odnotowaliśmy żadnych kontaktów pomiędzy powiatami a państwami Europy Środkowej i Wschodniej, za wyjątkiem wymiany młodzieży z powiatu krapkowickiego ze słowackim partnerem. II. 3. Aktywność zagraniczna gmin i powiatów Województwa Opolskiego w roku 2002 Gminy oraz powiaty cechuje bardzo zróżnicowana aktywność w kontaktach z partnerami zagranicznymi. Znaczna liczba gmin przykłada bardzo duże znaczenie do współpracy z partnerami zagranicznymi. Gminy podpisują nowe porozumienia, a także realizują już istniejące, a także inicjują działania w coraz nowszych dziedzinach. Część z gmin nie wykazała aktywności zagranicznej w roku 2002. Najwięcej działań z partnerami zagranicznymi w roku 2002 przeprowadziły Strzelce Opolskie, które podjęły 42 inicjatywy zagraniczne. Obejmowały one wszystkie wymieniane wyżej dziedziny oraz większość kierunków geograficznych wyznaczonych w Priorytetach Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego. Na drugim miejscu pod względem ilości inicjatyw znajduje się stolica regionu Opole, które podjęło 39 inicjatyw zagranicznych. W tym przypadku współpraca prowadzona była z następującymi krajami: Niemcy, Czechy, Francja, Włochy, Litwa, Węgry. Prudnik podjął natomiast 36 inicjatyw zagranicznych. Aktywność pozostałych gmin przedstawia wykres nr 7. W przypadku powiatów, wyraźnie dominuje Starostwo Krapkowickie, które łącznie z podległymi jednostkami uczestniczyło w 36 inicjatywach. Powiat głubczycki wykazał 22 inicjatywy zagraniczne, strzelecki 17, a oleski 15. (wyk. nr 10). 11

III. Współpraca zagraniczna instytucji Województwa Opolskiego w roku 2002 dziedziny i kierunki. Ankietę dotyczącą współpracy zagranicznej w roku 2002 wystosowano do 11 instytucji z terenu Województwa Opolskiego, reprezentujących placówki naukowe, instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości oraz instytucje proeuropejske w regionie. Przedsięwzięcia o charakterze międzynarodowym w roku 2002 organizowały także samorządowe instytucje kultury. Placówki naukowe wykazały bardzo bogatą wymianę doświadczeń ze swoimi partnerami zagranicznymi. Wśród nich zdecydowanie wyróżniają się pod tym względem Uniwersytet Opolski i Politechnika Opolska, które podjęły łącznie 48 przedsięwzięć zagranicznych. Również instytuty naukowo-badawcze wykazały w roku ubiegłym dużą aktywność zagraniczną Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych oraz Państwowy Instytut Naukowy Instytut Śląski przeprowadziły w 18 przedsięwzięciach współpracowały z zagranicą. (wyk. nr 12) Powyższych dane dowodzą, że placówki naukowe w Województwie Opolskim otwarte są na wymianę doświadczeń z partnerami zagranicznymi. Jest to istotne zważywszy na europejskie aspiracje regionu i kraju. Działania prowadzone przez te instytucje dowodzą jednak, że nie tylko zachodnio-europejscy partnerzy są źródłem doświadczeń i wiedzy naukowej. Na uwagę zasługuje szeroko zakrojona współpraca Uniwersytetu Opolskiego z partnerami w takich miejscowościach jak Odessa, Kijów, Moskwa czy Sankt Petersburg. Rozwija się także współpraca naukowa z partnerami czeskimi, w tym również z Uniwersytetem w Ołomuńcu, stolicy regionu partnerskiego Województwa Opolskiego. Placówki naukowe Województwa Opolskiego korzystały w roku 2002 także z doświadczeń Galicji, którymi dzielili się z nimi doradcy przedakcesyjni przebywający w Opolu w związku z realizacją Umowy Twinningowej. (wyk. nr 11) Ponadto na uwagę zasługuje fakt, że placówki naukowe wymieniały się w roku 2002 doświadczeniami nie tylko z podobnymi placówkami za granicą, ale także z firmami, co przyczynia się do wymiany myśli technologicznej oraz wymiany w zakresie know-how. (Politechnika Opolska, Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych). Współpracę zagraniczną innych instytucji w Województwie charakteryzuje również duża liczba inicjatyw podejmowanych z partnerami ze wschodu, a także z Niemcami. Szczególnie aktywne są w tych przypadkach trzy organizacje: Fundacja Rozwoju Śląska i Wspierania Inicjatyw Lokalnych, Stowarzyszenie Współpracy Polska-Wschód (które zorganizowało 15 przedsięwzięć) oraz Biuro Gospodarcze Nadrenii-Palatynatu w Opolu. Również instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości wykazały w roku 2002 dużą aktywność zagraniczną. Izba Gospodarcza Śląsk wymienia aż 16 różnych przedsięwzięć, a Izba Rzemieślnicza 9. (wyk. 13) Kierunki współpracy zagranicznej instytucji Województwa Opolskiego zbieżne są w znacznej mierze z zapisami dokumentu Priorytety Współpracy Zagranicznej Województwa Opolskiego. Najwięcej kontaktów w roku 2002 instytucje utrzymywały z krajami najbliższymi geograficznie z Niemcami, Czechami i Ukrainą. W kilku 12

przypadkach rozwijała się także współpraca z Hiszpanią i Austrią. Oznacza to, że wspomniany dokument, najważniejszy z punktu widzenia współpracy zagranicznej Województwa, odzwierciedla w dużej mierze potrzeby i wymagania instytucji w regionie oraz grup mieszkańców, do których skierowana jest działalność tych instytucji. Instytucje prowadzą również jednostkowe działania z partnerami zagranicznymi pochodzącymi z regionów, z którymi Samorząd Województwa nie utrzymuje bliższych kontaktów. Wśród nich znajdują się takie kraje jak Rosja, Słowacja, Białoruś i Szwecja. Natomiast umowy i porozumienia podpisane przez Samorząd Województwa stanowią niejednokrotnie dla instytucji zachętę i formalne podstawy podejmowanej współpracy. Dobrym przykładem są tutaj działania Biura Gospodarczego Nadrenii-Palatynatu czy Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód. Bogatą współpracę zagraniczną prowadziły w roku 2002 także samorządowe instytucje kultury. Szczególnie wiele inicjatyw podjęła Filharmonia Opolska (12), organizując koncerty wybitnych artystów w Opolu oraz wyjazdy artystów opolskich za granicę, Na uwagę zasługują także inicjatywy Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, która w kwietniu zorganizowała Dni Kultury Austriackiej, a we wrześniu podpisała umowę o współpracy ze swoim odpowiednikiem w Komitacie Fejer. Instytucje opolskie, prowadząc poszczególne działania z partnerami zagranicznymi, wprowadzają w życie zapisy oficjalnych dokumentów o współpracy, w których partnerami jest Samorząd Województwa i władze regionów partnerskich Opolszczyzny. W ten sposób wprowadzana jest jednocześnie w życie jedna z podstawowych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej, która określa rolę władz (zarówno rządowych jak i samorządowych) w państwie. Jest to zasada pomocniczości subsydiarności, zgodnie z którą region może wyłącznie wspomagać mieszkańców w prowadzonych działaniach, niczego im nie narzucając. Dotyczy to także inicjatyw związanych ze współpracą zagraniczną. 13

IV. Podsumowanie współpracy zagranicznej Województwa Opolskiego w roku 2002. Z przeprowadzonych ankiet wynika, że najwięcej inicjatyw zagranicznych prowadzonych było w roku 2002 przez gminy Województwa Opolskiego (312), a także przez instytucje w Województwie (139). Samorząd Województwa i samorządy powiatowe przeprowadziły natomiast porównywalną liczbę przedsięwzięć zagranicznych. Analizując te dane należy jednak wziąć pod uwagę, że obszary kompetencji tych podmiotów są zróżnicowane. W związku z tym różnią się także dziedziny i odbiorcy poszczególnych działań. Pozytywną cechą podejmowanych inicjatyw zagranicznych w roku 2002 jest ich adekwatność do potrzeb mieszkańców regionu szczególnie w zakresie stymulowania rozwoju gospodarki oraz zbliżającego się członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Szczególne znaczenie w tych dziedzinach mają działania samorządu terytorialnego. Jednakże należy zwrócić uwagę, że w roku 2002 najwięcej działań w tym zakresie podejmował Samorząd Województwa oraz samorządy gminne, natomiast samorządy powiatowe nie wykazały aktywności zagranicznej w tych dziedzinach. Nie oznacza to jednak braku jakichkolwiek działań w tym zakresie, ponieważ sprawozdanie obejmuje inicjatywy podejmowane z partnerami zagranicznymi. Są one jednak szczególnie ważne z punktu widzenia potencjalnych inwestycji zagranicznych, które wymagają od samorządów podejmowania aktywnych działań zagranicznych. W części sprawozdania dotyczącej współpracy instytucji z zagranicą zwrócono uwagę na inicjatywy samorządowych instytucji kultury. Międzynarodowa działalność kulturalna realizowana jest także przez samorządy gminne, które w roku 2002 przeprowadziły aż 77 inicjatyw z partnerami zagranicznymi w tej dziedzinie. Na uznanie zasługuje aktywność zagraniczna gmin Województwa Opolskiego również w innych dziedzinach. W ciągu trzech kadencji samorządu terytorialnego liczba umów podpisanych z partnerami zagranicznymi wzrosła wielokrotnie. Prowadzona przez ostatnie 10 lat nieformalna współpraca transgraniczna z Czechami zaowocowała w chwili obecnej 49 umowami o współpracy. Zainteresowanie opolskich gmin współpracą z partnerami z Niemiec było na początku lat 90-tych większe niż z partnerami z Czech, i nadal dominuje ten kierunek współpracy w roku 2002 stwierdzono 66 umów o współpracy z Niemcami. Analizując liczbę inicjatyw podejmowanych przez samorządy gminne należy zwrócić uwagę na duże dysproporcje w aktywności zagranicznej gmin. Na tę sytuację wpływa wiele czynników, między innymi sytuacja gospodarcza samorządów i ich możliwości finansowe. We wcześniejszych latach zwrócono się do gmin z zapytaniem o to, jakie widzą możliwości poprawy sytuacji w zakresie prowadzenia inicjatyw zagranicznych. Obecnie trwają przygotowania do utworzenia internetowej giełdy współpracy, która ułatwi samorządom lokalnym i instytucjom znalezienie odpowiednich partnerów zagranicznych. Ponadto zaplanowano także inne przedsięwzięcia, które mają na celu 14

wspieranie tych podmiotów w prowadzeniu współpracy zagranicznej. Wśród nich znajduje się Konkurs na najciekawszą inicjatywę zagraniczną Województwa Opolskiego w roku 2003. Przygotowanie: Iwona Charciarek Mateusz Figiel Referat Współpracy z Zagranicą 15