WYDZIAŁ PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W RZYMIE Charakterystyka gospodarki regionu Lombardii/współpraca gospodarcza Lombardia - Polska 1. Wstęp Region Lombardia zamieszkuje 9,992 mln osób. W skali kraju jest to region najludniejszy, drugi pod względem gęstości zamieszkania i czwarty pod względem wielkości obszaru. Stolicą regionu jest Mediolan, ponadto duże ośrodki miejskie to: Bergamo, Brescia, Como, Cremona, Pawia, Varese. W skład regionu wchodzi 12 prowincji: prowincja Brescia, prowincja Bergamo, prowincja Como, prowincja Cremona, prowincja Lecco, prowincja Lodi, prowincja Mantua, prowincja Mediolan, prowincja Pawia, prowincja Sondrio, prowincja Varese i od 2009 Prowincja Monza i Brianza. Od północy graniczy ze Szwajcarią, od wschodu z regionami Trydent-Górna Adyga i Wenecja Euganejska, od południa z Emilią-Romanią a od zachodu z Piemontem. 2. Gospodarka Lombardii Pod względem rozwoju gospodarczego Lombardia jest najważniejszym regionem RW. Jej PKB w roku 2012 wyniósł 331 mld 405 mln euro, co stanowiło 21% całego PKB Włoch. PKB liczony per capita wyniósł w roku 2012 33.835 Euro przy średnim poziomie dla pozostałej części Włoch wynoszącym 26.254 Euro. Lombardia absorbuje również 20% ogółu BIZ we Włoszech (Lombardia 66 mld euro w 2012 r., w tym samym okresie RW 301 mld euro). Gospodarka Lombardii obejmuje rozwinięte sektory rolnictwa, przemysłu i usług. Produkcja rolna, poddawana intensywnej modernizacji i mechanizacja opiera się w głównej mierze na produkcji zbóż, warzyw, owoców i wina. Spośród produktów lombardzkiego rolnictwa i przetwórstwa aż 31 produktów uzyskało denominację Chronionej Nazwy Pochodzenia (łącznie RW zarejestrowała 270 takich produktów). Rolnictwo lombardzkie produkuje również duże ilości pasz, które są użytkowane do rozwoju hodowli bydła (1.563.000 sztuk w 2010 r.) i trzody chlewnej (4.153.000 sztuk w 2010 r.). Eksploatacja zasobów rybnych rzek i jezior Lombardii umożliwia połowy 980 tys. ton ryb (2010). Gospodarka Lombardii, podobnie jak całych Włoch, charakteryzuje się dużą ilością małych i średnich przedsiębiorstw. Sektory szczególnie rozwijające się to: mechaniczny, elektroniczny, metalurgiczny, tekstylny, chemiczny, spożywczy, obuwniczy i produkcji mebli. W roku 2014 ogólna liczba przedsiębiorstw w Lombardii wyniosła 812.668 jednostek. W roku 2014 zarejestrowano również, pierwszy raz od 2008 r., wyhamowanie procesu redukcji liczby przedsiębiorstw, który 2008-2014 doprowadził do zamknięcia 17.000 firm. Należy zauważyć, iż 40% przedsiębiorstw lombardzkich ma swoje siedziby w prowincji Mediolan. Via Olona 2/4 00-198 Roma, tel.: (+39) 06 854 11 28, fax: ( +39) 06 855 33 91 e-mail: roma@trade.gov.pl, www.roma.trade.gov.pl
PRZEDSIĘBIORSTWA LOMBARDZKIE VS. CAŁA GOSPODARKA LOMBARDIA WŁOCHY UDZIAŁ% DATA Przedsiębiorstwa zarejestrowane i działające 814.297 5.186.124 15,7 31.12.2013 - produkcja (%) 31,4 26,9 18,3 31.12.2013 - rolnictwo, rybactwo (%) 6,0 15,0 6,3 31.12.2013 - produkcja przemysłowa (%) 12,4 9,9 19,7 31.12.2013 - sektor budowlany (%) 17,3 15,2 17,8 31.12.2013 - inny przemysł (%) 0,5 0,4 16,5 31.12.2013 - handel, usługi (%) 30,4 34,3 13,9 31.12.2013 - pośrednictwo nieruchomości, wolne zawody (%) 16,6 10,4 25,1 31.12.2013 - inne usługi (%) 16,8 14,6 18,0 31.12.2013 - spółki kapitałowe (%) 27,1 19,0 22,5 31.12.2013 - spółki osobowe (%) 19,2 16,8 18,0 31.12.2013 - samodzielna działalność gospodarcza, inne formy działalności (%) 53,6 64,2 13,1 31.12.2013 ŻRODŁO DANYCH: włoski urząd statystyczny ISTAT. Ze względu na ulokowanie w Mediolanie włoskiej giełdy papierów wartościowych oraz siedzib większości banków, sektor usług w Lombardii jest zdominowany przez usługi finansowe. Działalność sektora usług skupia się również w lombardzkim systemie wystawienniczym, ze szczególnym uwzględnieniem Targów Mediolańskich, które co roku, na ponad 1,5 mln m 2 goszczą 30.000 wystawców i 5 milionów odwiedzających. Rozwój sektora usług znajduje również swój wyraz w istniejącej w regionie Lombardia największej we Włoszech sieci sprzedaży, która liczy 213 centrów handlowych, 144 hipermarketów, 1545 supermarketów oraz 613 mniejszy punktów sprzedaży. 2
Trzeba również wskazać, iż przedsiębiorstwa lombardzkie generują 27,7% całości włoskiego eksportu, a głównymi rynkami zbytu dla produkcji lombardzkiej pozostają państwa Unii Europejskiej (54,7% całości dóbr i usług eksportowanych). Import (x 1000 Euro) ZESTAWIENIE EKSPORTU LOMBARDZKIEGO VS. CAŁA GOSPODARKA Lombardia 110.247.683,5 Włochy 361.002.213,3 udział % 30,5 ROK 2013 Eksport (x 1000 Euro) 108.095.820,3 390.232.593,1 27,7 2013 Saldo eksport-import (x 1.000 Euro) -2.151.863,3 29.230.379,8-2013 % Import z UE (5) 68,0 53,5-2013 % Import inne 36,8 43,0-2013 % Eksport do UE 54,7 56,1-2013 % Export inne 48,0 48,3-2013 ŹRÓDŁO DANYCH: włoski urząd statystyczny ISTAT. Zgodnie z danymi włoskiego Banku Narodowego, regionalna gospodarka Lombardii również odczuwa problemy związane z kryzysem. W latach 2008-2012 PKB Lombardii zmniejszyło się o 5 %. Spośród włoskich regionów jest to najlepszy wynik, który można porównać z Piemontem (-8,4%), Wenecją Euganejską (-8,1%), Emilią Romanią (-7,0%) lub Lacjum (-6,4%). W roku 2013 PKB Lombardii, zgodnie z danymi włoskiego Banku Narodowego, zmniejszył się o 1,3%. W tym samym okresie bezrobocie osiągnęło wartość 8,1%, przy średniej dal całych Włoch wynoszącej 12,2%. Przedsiębiorstwa zarejestrowane w regionie Lombardia są również największymi włoskimi inwestorami. W ogólnej liczbie 42 mld 154 mln 134 Euro włoskich BIZ (2008 r.), aż 15 mld 794 mln Euro przypadało na firmy lombardzkie, ze szczególnym uwzględnieniem prowincji Mediolan (14.176.130 Euro). Dla podkreślenia wagi gospodarki Lombardzkiej, także w ujęciu ogólnoeuropejskim, można przytoczyć okoliczność, iż jest ona współtwórcą międzyregionalnego porozumienia Cztery silniki europejskiej gospodarki. Założone w 1988 roku stowarzyszenie obejmuje Lombardię, Badenię- Wirtembergię, Rodan-Alpy oraz Katalonię, czyli cztery regiony które wytwarzają ok. 8% PKB całej Unii Europejskiej. Stowarzyszenie promuje internacjonalizację biznesu czterech regionów, współpracując również z zewnętrznymi partnerami w tym z Małopolską. 3. Współpraca gospodarcza regionu Lombardii z RP Kluczowym aspektem współpracy lombardzkich przedsiębiorstw z polskim rynkiem jest aspekt włoskich BIZ. Ze względu na tradycyjną rolę silnika włoskiej gospodarki i centrum finansowego kraju, w Lombardii ulokowały swoje główne siedziby liczne koncerny, które dokonały inwestycji w RP na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci. Należy wymienić następujące grupy kapitałowe: Unicredit (bankowość, Mediolan), Brembo (podzespoły samochodowe, Bergamo), MAPEI (kleje budowlane, Mediolan), Marcegaglia (przemysł stalowy, Mantua), AugustaWestland (przemysł lotniczy, Varese), Cantoni Group (silniki, Mediolan), Gruppo Pini (przetwórstwo mięsne, Sondrio). 3
Jak wynika z danych włoskiego urzędu statystycznego ISTAT poziom wymiany towarowej między Polską a regionem Lombardii w 2013 r. wyniósł: 1,9 mld euro w przypadku importu z Polski i 2,5 mld euro w przypadku eksportu. Jak wynika z danych w ciągu ostatnich lat odnotowuje się poziom wymiany towarowej utrzymuje się na praktycznie stałym poziomie z lekko odczuwalną słabnącą tendencją zarówno po stronie importu jak eksportu. Największe spadki można zauważyć w imporcie produktów związanych z działalnością artystyczną i rozrywkową (- 87% 2013/2012) i wyrobów pochodzących z obróbki odpadów oraz w eksporcie do Polski komputerów, urządzeń elektronicznych i optycznych (- 10% 2013/2014). Najbardziej wzrósł z kolei import artykułów spożywczych, napoju i tytoniu oraz eksport wyrobów pochodzących z utylizacji odpadów (+ 400% 2013/2014). Tabela 1 Wymiana towarowa między Polską a regionem Lombardii w latach 2011-2013 (euro). pochodzenia rolnego, leśnego i ryby mineralne Artykuły spożywcze, napoje, tytoń Akcesoria i odzież (także skórzana) Drewno, wyroby z drewna, papier i druk Koks i rafinacji ropy Wyroby chemiczne Surowce i farmaceutyczn e Wyroby z gumy i z plastiku, szkło, ceramika, obróbki minerałów nieszlachetnyc h Metale i IMP2011 IMP2012 IMP2013 EXP2011 EXP2012 EXP2013 8.300.779 9.949.884 8.986.345 6.395.886 5.363.217 5.456.300 348.643 207.876 129.309 1.355.426 2.200.152 2.588.369 155.303.213 183.992.243 224.647.788 67.569.508 72.410.554 90.865.620 51.301.066 48.846.934 44.003.494 153.600.571 147.078.138 159.531.934 70.085.544 67.735.598 71.180.569 38.764.835 39.005.798 36.186.294 1.463.451 1.995.646 2.970.746 7.979.490 1.589.603 1.699.554 194.224.485 190.079.666 185.594.733 319.960.794 340.435.952 342.201.820 137.397.468 110.357.995 81.979.911 15.876.526 24.241.042 32.617.279 95.531.972 105.311.743 118.840.938 190.807.157 197.005.813 204.360.871 475.048.367 488.350.440 341.919.963 583.885.038 573.670.657 550.226.294 4
metalurgiczne Komputery, urządzenia elektroniczne i optyczne Urządzenia elektryczne Maszyny i urządzenia gdzie indziej nie sklasyfikowan e Środki transportu Inne wyroby przemysłowe Wyroby pochodzące z utylizacji odpadów edytorskie i audiowizualne z działalności naukowej i badawczej związane z działalnością artystyczną i rozrywkową 494.354.733 420.720.033 426.656.806 126.565.765 100.125.102 89.554.664 166.528.900 176.156.860 173.205.371 219.515.223 206.933.154 205.027.334 80.435.276 72.424.286 79.266.515 563.444.186 530.002.972 524.917.132 118.679.475 101.400.778 99.368.784 234.065.488 246.033.969 238.733.182 33.905.501 27.630.793 31.139.454 45.493.767 48.612.133 49.459.080 43.609.658 46.817.734 30.817.002 726.203 893.307 4.542.904 10.191.824 13.004.756 10.490.991 3.754.596 3.890.548 4.478.294 0 0 1.817 5.814 4.593 4.136 39.070 1.103 141 125.027 160.077 175.435 Pozostałe 4 193 300.027 453 65.142 2.704.306 Razem 2.136.749.42 9 2.064.984.56 1 źródło: włoski urząd statystyczny ISTAT. 1.931.500.70 4 2.579.891.75 3 2.539.721.92 3 2.545.330.80 2 4. Success story polskiego biznesu w Lombardii 4.1 Solaris Przykładem dobrej współpracy handlowej polskich przedsiębiorców może być wygranie przez firmę Solaris przetargu publicznego na dostarczenie w roku mediolańskiemu operatorowi transportu publicznego ATM 125 (85 w 2014 r.) egzemplarzy autobusu Urbino. Włoska prasa donosiła także, że ATM zapewnił sobie opcję wykupu do 250 autobusów do 2018 r. w tej samej cenie (228 tys. Euro za egzemplarz). 5
W przetargu w którym wygrał Solaris uczestniczyli najważniejsi europejscy producenci taboru autobusowego, co zauważyła włoska prasa. Trzeba też podkreślić, iż polski produkt jest opisany jako innowacyjny, ekonomiczny, ekologiczny i zapewniający duży komfort podróży. 4.2 FM Group Przykładem dobrze działającego polskiego biznesu w Lombardii jest spółka FM GROUP Italia Srl, która została założona w Mediolanie w roku 2006 przez Pana Marcina Saracena. Z tą działającą w sektorze sprzedaży bezpośredniej (Multi Level Marketing) kosmetyków firmą, współpracuje w całych Włoszech ponad 170.000 Partnerów Biznesowych. Pan M. Saracen został wyróżniony tytułem zagranicznego przedsiębiorcy roku w plebiscycie MoneyGram Award 2013. Opracowanie WPHI Rzym, styczeń 2015 6