1 LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH Zadania logistyki w sytuacjach kryzysowych Andrzej Marjański Andrzej Marjański ( 35 ) 2 R e f l e k s y j n i e Cywilizacja początku XXI wieku umiejscowiła katastrofy wśród zjawisk towarzyszących człowiekowi w jego rozwoju. Dziś śmiało możemy powiedzieć, iż w skali globu nie ma dnia, bez zdarzenia określanego mianem katastrofy. Jan CIEĆKIEWICZ 1
Agenda Główne cele działań logistycznych Misja logistyki w sytuacjach kryzysowych Znaczenie zasobów ludzkich Potencjał zaopatrzeniowy i usługowy Usługi medyczne Zasady racjonalnego działania Podział sił i środków, zasady lokalizacji Kluczowe pojęcia w LWSK 3 4 Główne cele działań logistycznych w SK Ratowanie życia i zdrowia rannych i chorych oraz zapewnienie ludności poszkodowanej możliwości przetrwania zaistniałej sytuacji 2
Główne cele działań logistycznych w SK W dostawach zaopatrzenia kierowanych dla ludności poszkodowanej priorytetowe znaczenie ma: woda do picia podstawowe artykuły żywnościowe W usługach: pomoc medyczna (przedsięwzięcia ratujące życie i zdrowie), usługi transportowe (ewakuacyjne), usługi gospodarczo-bytowe (przygotowanie i dostarczanie posiłków, wypiek chleba, zakwaterowanie, usługi handlowe itp.) pomoc socjalna. 5 Zabezpieczenie logistyczne Dostawy zaopatrzenia oraz usługi logistyczne i usługi medyczne realizowane na rzecz ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych nazywane są zabezpieczeniem logistycznym 6 Zabezpieczenie to postrzegane jest jako funkcja realizacyjna (praktyczna) logistyki w sytuacjach kryzysowych 3
Zabezpieczenie logistyczne Jest pojęciem zbiorczym określającym realizację: dostaw zaopatrzenia usługi logistyczne i usługi medyczne organizowane przez organy logistyczne (grupę zabezpieczenia logistycznego) grupę opieki zdrowotnej i pomocy socjalno-bytowejzespołów zarządzania kryzysowego (ZZK) Zabezpieczenie logistyczne realizowane jest siłami i środkami będącymi w dyspozycji tych organów 7 Misja zabezpieczenia logistycznego Misją zabezpieczenia logistycznego ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych jest ratowanie zdrowia i życia rannych i chorych zapewnienie warunków (logistycznych i medycznych) niezbędnych jej do przetrwania tej sytuacji 8 4
Cel zabezpieczenia ludności poszkodowanej Celem zabezpieczenia logistycznego ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych jest: dostarczanie jej niezbędnego zaopatrzenia świadczenie usług logistycznych i usług medycznych we właściwym czasie, we właściwej ilości, we właściwym miejscu oraz we właściwej postaci. 9 Cel zabezpieczenia ludności poszkodowanej Osiągnięcie tego celu wymaga przygotowania, a następnie zapewnienia racjonalnego (a jeszcze lepiej optymalnego) wykorzystania odpowiednio skalkulowanego potencjału logistycznego. Potencjał logistyczny obejmuje: zasoby osobowe (ludzkie), którymi dysponuje logistyka; potencjał zaopatrzeniowy potencjał usługowy. 10 5
Zasoby ludzkie Zasoby osobowe (ludzkie) to: logistyczne organy kierowania (decydenci) ZZK powoływane w sytuacjach kryzysowych na wszystkich szczeblach administracji publicznej członkowie (zespoły ludzkie) jednostek (podmiotów) realizujących zadania logistyczne na rzecz ludności poszkodowanej. 11 Zasoby ludzkie Do podmiotów tych należą przede wszystkim: jednostki straży pożarnej (państwowej i ochotniczej); Jednostki policji; jednostki straży gminnych (miejskich); jednostki służby zdrowia zespoły pogotowia: energetycznego, wodociągowego, gazowego, chemicznego, medycznego; także ludność miejscowa, wydzielane pododdziały i oddziały wojska, Organizacje pozarządowe, wolontariusze itp. 12 6
Potencjał zaopatrzeniowy Potencjał zaopatrzeniowy wykorzystywany w sytuacjach kryzysowych obejmuje: środki zaopatrzenia przewidziane do zaopatrywania ludności poszkodowanej zgromadzone w fazie zapobiegania i fazie przygotowania środki zaopatrzenia zamówione (zakontraktowane) u wytypowanych dostawców, środki zaopatrzenia pochodzące z uwolnionych (uruchomionych) państwowych rezerw materiałowych środki zaopatrzenia pozyskane (zakupione) z zasobów miejscowych (terenowej infrastruktury materiałowej) środki pochodzące ze świadczeń rzeczowych środki z pomocy humanitarnej i innej. 13 Potencjał usługowy Potencjał usługowy wykorzystywany w sytuacjach kryzysowych to siły i środki podmiotów (jednostek): świadczących usługi logistyczne i usługi medyczne na rzecz ludności poszkodowanej, usługi mające na celu odtworzenie (odbudowę) zniszczonej infrastruktury (szczególnie obiektów infrastruktury krytycznej) i środowiska, ratowanie mienia osób poszkodowanych oraz zabytków kultury 14 7
15 Potencjał usługowy Usługi logistyczne dzielą się na: specjalistyczne gospodarczo-bytowe. Podstawowymi usługami specjalistycznymi są: usługi transportowe (dowóz i ewakuacja), usługi remontowe usługi przeładunkowe itp. Usługi gospodarczo-bytowe Zapewnienie zakwaterowania osobom ewakuowanym przygotowanie i dostarczanie wyżywienia, w tym wody pitnej Dostawy energii (elektrycznej i cieplnej); usługi kąpielowe i usługi pralnicze; usługi handlowe zaopatrywanie w środki higieny osobistej itp. 16 8
17 Usługi medyczne Pomoc medyczna obejmuje: przedsięwzięcia leczniczo-ewakuacyjne przedsięwzięcia sanitarnohigieniczne przedsięwzięcia przeciwepidemiczne Zasady racjonalności działania Konieczne jest racjonalne wykorzystanie potencjału logistycznego w procesie zabezpieczenia logistycznego ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych: zasobów osobowych logistyki, potencjału zaopatrzeniowego, potencjału usługowego * 18 9
Zasady racjonalności działania Zasada racjonalność polega na: przede wszystkim na ścisłym przestrzeganiu zasady gospodarności -dominuje w niej limitowanie i reglamentacja zasady ekonomii sił a szczególnie zasady skuteczności * 19 Prymat zasady skuteczności Priorytetowymi sposobami użycia dostępnych sił i środków (zasobów logistycznych) są te, które gwarantują pomyślne wykonanie zadania. Nie występuje (jako wiodący) w sytuacji kryzysowej obowiązek weryfikacji decyzji (o rodzaju i zakresie wykorzystania potencjału logistycznego) pod względem ekonomicznym tzn. rozpatrywanie racjonalności postępowania według reguły ekonomizacji działań, czyli oszczędności i wydajności 20 10
Prymat zasady skuteczności Dopuszcza się stosowanie (zastosowanie) rozwiązań droższych, porównując je np. z rozwiązaniami obowiązującymi w działalności gospodarczej, Kiedy? Pod warunkiem, że sprzyjają one ratowaniu życia i zdrowia u większej niż w innych wypadkach liczbie poszkodowanych 21 Utrzymanie potencjału logistycznego Utrzymanie potencjału logistycznego w gotowości do użycia polega przede wszystkim na: zapewnieniu pożądanej dyspozycyjności posiadanych (zakontraktowanych u dostawcy) zapasów zaopatrzenia niezbędnej zdolności (wydolności) podporządkowanych organom logistycznym w sytuacjach kryzysowych sił i środków do realizacji dostaw zaopatrzenia oraz świadczenia usług logistycznych zapewnieniu usług medycznych na rzecz ludności poszkodowanej 22 11
Racjonalny podział sił i środków Urzutowanie potencjału logistycznego polega na umiejętnym (racjonalnym) podziale sił i środków logistycznych między poszczególne szczeble administracji publicznej (powoływane na tych szczeblach ZZK) Przyjmuje się, że wielkość potencjału logistycznego przydzielonego poszczególnym organom administracji publicznej powinna odpowiadać średnim potrzebom logistycznym skalkulowanym na podstawie występujących potencjalnych zagrożeń. 23 Zasady użycia dodatkowych sił i środków W sytuacji kiedy potrzeby logistyczne będą wyższe od możliwości (wydolności) przygotowanego, według średnich potrzeb potencjału logistycznego danego szczebla administracji publicznej, Przełożony (wyższy szczebel administracji publicznej) wydziela (bądź przydziela na wzmocnienie) dodatkowe siły i środki logistyczne. 24 12
Zasady lokowania sił i środków Rozmieszczenie potencjału logistycznego polega na: umiejętnym (racjonalnym) usytuowaniu sił i środków logistycznych w terenie w stosunku do obszarów (kierunków) potencjalnych zagrożeń, przy jednoczesnym zapewnieniu dogodnych warunków do ich wykorzystania (wyzyskania, użycia) w prognozowanej sytuacji kryzysowej. 25 Rola infrastruktury logistycznej Przygotowanie zasobów terenowej infrastruktury logistycznej do ich wykorzystania w sytuacji kryzysowej polega na realizacji celowych przedsięwzięć związanych z: ich fizycznym tworzeniem (gromadzeniem, rozbudową) racjonalnym i bezpiecznym rozmieszczeniem w rejonach priorytetowych działań logistycznych oraz przygotowaniem mechanizmów" prawnych, organizacyjnych i proceduralnych umożliwiających ich racjonalną dystrybucję i pozyskiwanie. 26 13
Kluczowe pojęcia używane w logistyce w sytuacjach kryzysowych 27 Zabezpieczenie logistyczne Zabezpieczenie logistyczne ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych obejmuje: dostawy zaopatrzenia (zaopatrywanie w środki materiałowe) usługi logistyczne usługi medyczne 28 14
Zakres dostaw zaopatrzenia Dostawy zaopatrzenia dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych obejmują zaopatrywanie: w wodę do picia (wodę pitną), żywność, artykuły powszechnego użytku (odzież, środki higieny osobistej, pościel, sprzęt gospodarstwa domowego, środki czystości, zastępcze źródła światła), nośniki energii (opał, paliwa płynne, gaz, energia elektryczna, ciepło) itp. 29 Usługi logistyczne Usługi logistyczne dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych obejmują: usługi specjalistyczne usługi gospodarczo-bytowe. Usługi specjalistyczne to przede wszystkim: usługi transportowe usługi przeładunkowe 30 15
31 Usługi logistyczne Usługi gospodarczo-bytowe obejmują głównie: usługi gastronomiczne (przygotowanie i dostarczanie posiłków), wypiek chleba, usługi kwaterunkowe (zapewnienie tymczasowych miejsc zakwaterowania), usługi kąpielowe i pralnicze, usługi szewsko-krawieckie, usługi fryzjerskie, usługi handlowe inne. Usługi medyczne Usługi medyczne w sytuacjach kryzysowych obejmują: pierwszą pomoc, kwalifikowaną pierwszą pomoc, medyczne czynności ratunkowe pomoc lekarską. Pierwsza pomoc, kwalifikowana pierwsza pomoc oraz medyczne czynności ratunkowe wykonywane są w ramach ratownictwa medycznego. 32 16
Usługi medyczne Pomoc lekarska dzieli się na: pierwszą pomoc lekarską, kwalifikowaną pomoc lekarską specjalistyczną pomoc lekarską wraz z rehabilitacją. Usługi medyczne, w formie kompleksowej pomocy medycznej, obejmują: przedsięwzięcia leczniczo-ewakuacyjne przedsięwzięcia sanitarnohigieniczne przedsięwzięcia przeciwepidemiczne * 33 Pomoc socjalna W sytuacjach kryzysowych realizowana jest również pomoc socjalna Skierowana jest ona przede wszystkim do osób poszkodowanych, które utraciły swoje mienie i znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji. Zwykle są to: wypłaty zasiłków pieniężnych dary w tzw. naturze" (odzież, artykuły powszechnego użytku, paczki żywnościowe). 34 17
Podsumowanie Ratowanie życia i zdrowia rannych i chorych oraz zapewnienie ludności poszkodowanej możliwości przetrwania zaistniałej sytuacji to podstawowe zadanie logistyki w sytuacjach kryzysowych Priorytetowymi sposobami użycia dostępnych sił i środków (zasobów logistycznych) są te, które gwarantują pomyślne wykonanie zadania Przyjmuje się, że wielkość potencjału logistycznego przydzielonego poszczególnym organom administracji publicznej powinna odpowiadać średnim potrzebom logistycznym skalkulowanym na podstawie występujących potencjalnych zagrożeń. 35 36 Zagadnienia do dyskusji Cele działań logistycznych w sytuacjach kryzysowych Rola i zadania zabezpieczenia logistycznego Potencjał sił i środków wykorzystywanych w LwSK Zasady racjonalności działania Kluczowe pojęcia w logistyce w sytuacjach kryzysowych 18
Literatura do wykładu E. Nowak, Logistyka w sytuacjach kryzysowych, AON, Warszawa 2009. W. Nowak, E. Nowak, Podstawy logistyki w sytuacjach kryzysowych z elementami zarządzania logistycznego, SWSPiZ, Łódż-Warszawa 2009. 37 Andrzej Marjański ( 35 ) Pytania? Stan katastrofy równa się często stanowi klęski, gdyż tego typu wydarzeniom towarzyszą z reguły zmasowane, tragiczne skutki. Niespotykana dotychczas częstotliwość i rozmiar katastrof naturalnych oraz wywoływanych przez człowieka, zdeterminowała niespotykany w historii ludzkości wzrost liczby poszkodowanych. 38 Jan CIEĆKIEWICZ www.amarjanski.san.edu.pl 19