Przedmowa... XV Wykaz skrótów... XVII Bibliografia... XIX A. Tekst ustawy... 1 Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 r. (Dz.U. Nr 86, poz. 959) tekst jednolity z dnia 17 maja 2010 r. (Dz.U. Nr 101, poz. 649 ze zm.)... 3 B. Komentarz... 23 Rodział 1. Przedmiot opodatkowania... 24 Art. 1. Zakres... 24 Art. 1 ust. 1 pkt 1... 26 1. Przedmiot opodatkowania... 26 2. Czynność cywilnoprawna... 27 3. Zamknięta lista czynności cywilnoprawnych... 28 4. Umowy nazwane... 28 5. Dyrektywa z 12.2.2008 r. dotycząca podatków pośrednich od gromadzenia kapitału... 30 Art. 1 ust. 1 pkt 1a... 34 6. Definicja sprzedaży.... 34 7. Elementy przedmiotowo istotne umowy sprzedaży... 35 8. Cena... 35 9. Zamiana... 36 10. Przedmiot umowy sprzedaży rzecz... 36 11. Zwierzęta... 36 12. Energia... 38 13. Przedmiot umowy sprzedaży prawa majątkowe... 39 14. Posiadanie... 39 15. Cesja wierzytelności... 40 16. Nabycie udziałów w celu umorzenia... 40 17. Przeniesienie własności na podstawie art. 231 KC... 42 18. Przeniesienie własności w ramach prawa odkupu... 44 V
19. Przymusowy wykup akcji... 45 20. Aport udziałów lub innych aktywów do spółki kapitałowej... 47 21. Nabywanie akcji i udziałów w ramach ustaw konsolidujących spółki sektora elektroenergetycznego... 47 22. Datio in solutum... 49 23. Przejęcie długu... 50 24. Nabycie przedsiębiorstwa... 51 25. Dodatnia wartość przedsiębiorstwa (tzw. goodwill)... 54 26. Przeniesienie autorskich praw majątkowych... 56 Art. 1 ust. 1 pkt 1b... 58 27. Umowa pożyczki... 58 28. Umowa kredytu... 58 29. Pożyczka a umowa cash poolingu... 58 Art. 1 ust. 1 pkt 1c i d... 62 30. Umowa darowizny... 62 Art. 1 ust. 1 pkt 1e... 65 31. Umowa dożywocia... 65 32. Umowa z następcą / umowa przekazania gospodarstwa rolnego... 65 Art. 1 ust. 1 pkt 1f... 66 33. Umowne zniesienie współwłasności i umowny dział spadku... 66 Art. 1 ust. 1 pkt 1g i h... 67 34. Ustanowienie hipoteki... 67 Art. 1 ust. 1 pkt 1i... 69 35. Ustanowienie odpłatnego użytkowania... 69 36. Ustanowienie odpłatnego użytkowania nieprawidłowego... 70 37. Ustanowienie odpłatnej służebności... 70 Art. 1 ust. 1 pkt 1j... 71 38. Umowa depozytu nieprawidłowego... 71 39. Depozyt notarialny... 73 Art. 1 ust. 1 pkt 1k... 73 40. Umowa spółki... 73 41. Umowa spółki cywilnej... 73 42. Umowy spółek prawa handlowego... 74 43. Zawarcie umowy spółki... 74 44. Zakres i definicja spółek, których umowy objęte są zakresem Ustawy... 74 45. Czynności dokonywane w ramach zawarcia umowy spółki lub jej zmiany, objęte zakresem przedmiotowym Ustawy... 74 46. Podstawa opodatkowania w przypadku zawarcia i zmiany umowy spółki... 74 VI
Art. 1 ust. 1 pkt 2... 75 47. Zmiany umów... 75 Art. 1 ust. 1 pkt 3... 75 48. Orzeczenia sądów powszechnych... 76 49. Obowiązki informacyjne sądów... 77 50. Orzeczenia sądów polubownych... 78 51. Ugody sądowe... 78 Art. 1 ust. 2 pkt 1... 79 52. Akt założycielski, statut spółki oraz ich zmiany... 79 Art. 1 ust. 2 pkt 2... 79 53. Rozszerzenie zakresu pojęcia czynności cywilnoprawnej... 79 Art. 1 ust. 3... 80 54. Zmiana umowy spółki... 80 Art. 1 ust. 3 pkt 1... 80 55. Zmiana umowy poprzez wniesienie lub podwyższenie wkładu... 80 56. Zmiana umowy spółki cywilnej... 80 57. Zwiększenie majątku spółki albo podwyższenia kapitału zakładowego... 82 58. Pożyczka udzielana spółce osobowej przez wspólnika... 82 59. Dopłaty... 83 60. Oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego korzystania... 83 Art. 1 ust. 3 pkt 2... 84 61. Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o.... 84 62. Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej... 85 63. Dopłaty do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością... 85 64. Pozostałe przypadki dopłat... 87 65. Moment powstania obowiązku podatkowego przy uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego... 88 66. Podstawa opodatkowania przy podwyższeniu wartości kapitału zakładowego... 88 Art. 1 ust. 3 pkt 3... 88 67. Przekształcenie spółek... 88 68. Łączenie spółek... 89 69. Zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego... 90 70. Wyłączenia z zakresu opodatkowania czynności związanych z przekształceniem lub łączeniem spółek... 90 71. Podstawa opodatkowania czynności związanych z przekształceniem lub łączeniem spółek... 90 72. Zwolnienia przedmiotowe w zakresie czynności związanych z przekształceniem lub łączeniem spółek... 91 VII
VIII Art. 1 ust. 3 pkt 4... 91 73. Przeniesienie siedziby lub rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej... 91 Art. 1 ust. 4... 92 74. Terytorialny zakres ustawy... 92 75. Rzeczy... 92 76. Prawa majątkowe... 92 77. Sprzedaż udziałów i akcji w spółkach kapitałowych... 93 78. Pożyczka... 93 Art. 1 ust. 5... 96 79. Umowa spółki oraz jej zmiana... 97 80. Spółki osobowe... 97 81. Spółki kapitałowe... 97 82. Definicja spółki kapitałowej, siedziby spółki, rzeczywistego ośrodka zarządzania oraz państwa członkowskiego... 98 Art. 1a. (Objaśnienie pojęć)... 98 1. Słowniczek... 98 Art. 1a pkt 1... 99 2. Zamknięty katalog spółek osobowych... 99 3. Spółka cicha... 100 4. Spółka cywilna... 101 5. Handlowe spółki osobowe... 102 Art. 1a pkt 2... 103 6. Spółka kapitałowa... 103 7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością... 103 8. Spółka akcyjna... 103 9. Spółka europejska... 104 10. Niezgodność ustawowej definicji spółki kapitałowej z Dyrektywą... 104 11. Wpływ niezgodności definicji na prawa i obowiązki podatników... 109 Art. 1a pkt 3... 109 12. Siedziba spółki... 109 Art. 1a pkt 4... 109 13. Rzeczywisty ośrodek zarządzania... 109 Art. 1a pkt 5... 110 14. Państwo członkowskie Unii Europejskiej... 110 15. Państwo członkowskie EFTA... 110 Art. 1a pkt 6 i 7... 111 16. Definicja podatku od towarów i usług... 111 Art. 2. Wyłączenia... 112 Art. 2 pkt 1... 114 1. Ustawy szczególne... 115 3. Gospodarka nieruchomościami... 117 4. Autostrady płatne... 118
5. Inne inwestycje drogowe... 119 Art. 2 pkt 2... 119 6. Sprzedaż a ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska... 119 Art. 2 pkt 2a... 121 7. Umowy sprzedaży lokali mieszkalnych przez Wojskową Agencję Mieszkaniową... 121 Art. 2 pkt 3... 122 8. Sprzedaż rzeczy w postępowaniu upadłościowym i egzekucyjnym... 122 Art. 2 pkt 4... 124 9. Opodatkowanie czynności podatkiem VAT... 124 10. Zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy o VAT... 125 11. Umowa spółki i jej zmiany... 126 12. Sprzedaż lub zamiana nieruchomości (prawa wieczystego użytkowania) niezabudowanych... 131 13. Sprzedaż lub zamiana nieruchomości (prawa wieczystego użytkowania) zabudowanych... 135 14. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu... 138 15. Sprzedaż wierzytelności a VAT... 139 16. Umowa sprzedaży udziałów lub akcji w spółkach handlowych... 141 Art. 2 pkt 5... 143 17. Wolne obszary celne, składy wolnocłowe i składy celne... 143 18. Procedura składu celnego... 144 Art. 2 pkt 6... 145 19. Wyłączenia dotyczące działań restrukturyzacyjnych... 146 20. Pojęcie spółki kapitałowej... 146 21. Łączenie lub przekształcenie spółek kapitałowych... 146 22. Wniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części... 147 23. Wniesienie udziałów lub akcji... 149 Rozdział 2. Obowiązek podatkowy... 150 Art. 3. Powstanie obowiązku... 151 1. Dokonanie czynności cywilnoprawnej... 151 2. Umowa rozporządzająca... 152 3. Umowa spółki cywilnej... 153 4. Umowa spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej... 155 5. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz umowy spółki komandytowo-akcyjnej i spółki akcyjnej... 156 6. Zmiany umowy spółki osobowej, w tym spółki cywilnej... 156 7. Dopłaty w spółkach osobowych lub kapitałowych... 157 8. Zmiany umowy spółki kapitałowej przed rejestracją spółki... 158 IX
X 9. Zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (podwyższenie kapitału) po rejestracji spółki... 158 10. Zmiany umowy spółki akcyjnej (podwyższenie kapitału) po rejestracji spółki... 159 11. Przekształcenia i łączenia spółek... 161 12. Przeniesienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania lub siedziby spółki kapitałowej... 164 13. Złożenie oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcie umowy ustanowienia hipoteki... 164 14. Orzeczenia sądów, w tym polubownych, oraz ugody... 165 15. Powołanie się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej... 166 Art. 4. Obowiązek podatkowy... 168 1. Podatnik PCC... 169 2. Umowa spółki inna niż umowa spółki cywilnej... 169 Art. 5. Obowiązek zapłaty podatku... 170 1. Solidarna odpowiedzialność podatników... 171 Rozdział 3. Podstawa opodatkowania oraz wysokość podatku... 173 Art. 6. Podstawa opodatkowania... 177 Art. 6 ust. 1 pkt 1... 176 1. Umowa sprzedaży... 176 Art. 6 ust. 1 pkt 2... 177 2. Umowa zamiany... 177 Art. 6 ust. 1 pkt 3... 179 3. Umowa darowizny... 179 Art. 6 ust. 1 pkt 4... 179 4. Umowa dożywocia... 179 Art. 6 ust. 1 pkt 5... 179 5. Zniesienie współwłasności lub dział spadku... 179 Art. 6 ust. 1 pkt 6... 180 6. Ustanowienie odpłatnego użytkowania oraz odpłatnej służebności... 180 Art. 6 ust. 1 pkt 7... 180 7. Umowa pożyczki i depozytu nieprawidłowego... 181 Art. 6 ust. 1 pkt 8a... 181 8. Umowa spółki... 181 9. Podstawa opodatkowania w przypadku spółki osobowej... 181 10. Podstawa opodatkowania w przypadku spółki kapitałowej... 183 Art. 6 ust. 1 pkt 8b... 183 11. Podwyższenie wkładów albo podwyższenia kapitału zakładowego... 183 Art. 6 ust. 1 pkt 8c... 184
12. Dopłaty... 184 Art. 6 ust. 1 pkt 8d... 184 13. Pożyczka... 184 14. Pożyczka udzielana przez akcjonariusza oraz komandytariusza... 184 Art. 6 ust. 1 pkt 8e... 184 15. Oddanie rzeczy lub praw od używania... 184 16. Podstawa prawna korzystania z rzeczy przez spółkę cywilną... 185 Art. 6 ust. 1 pkt 8f... 185 17. Zasady opodatkowania przekształcenia lub łączenia spółek... 185 18. Zwolnienia kapitału/majątku wcześniej opodatkowanego... 186 Art. 6 ust. 1 pkt 8g... 187 19. Definicja spółki kapitałowej a zakres opodatkowania... 187 Art. 6 ust. 1 pkt 10... 187 20. Ustanowienie hipoteki... 187 Art. 6 ust. 2... 187 21. Wartość rynkowa pojęcie... 187 Art. 6 ust. 3... 191 22. Wartość rynkowa procedura... 192 Art. 6 ust. 4... 195 23. Wartość rynkowa wykorzystanie opinii biegłego... 195 Art. 6 ust. 5... 199 24. Świadczenie nieoznaczone pod względem wielkości... 199 Art. 6 ust. 6... 199 25. Umowa odpłatnego użytkowania lub służebności zawarta na czas nieokreślony... 199 Art. 6 ust. 7... 200 26. Udostępnienie rzeczy lub praw majątkowych przez wspólnika... 200 Art. 6 ust. 8... 200 27. Zmiany umów odpłatnego użytkowania oraz służebności... 200 Art. 6 ust. 9... 201 28. Cel wyłączenia... 201 29. Wynagrodzenie notariusza... 201 30. Opłata sądowa... 202 31. Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym... 202 Art. 7. Stawki... 202 Art. 7 ust. 1 i 2... 204 1. Stawki podatku... 205 Art. 7 ust. 3... 208 2. Najwyższa stawka podatku... 208 Art. 7 ust. 5... 210 3. Sankcyjna stawka podatku... 210 XI
Rozdział 4. Zwolnienia od podatku... 214 Art. 8. Zwolnienia podmiotowe... 215 1. Państwa obce... 216 2. Organizacje pożytku publicznego... 216 3. Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego... 218 4. Zwolnienia dla osób niepełnosprawnych... 219 5. Inne zwolnienia podmiotowe... 220 Art. 9. Zwolnienia przedmiotowe... 226 Art. 9 pkt 1... 226 1. Waluty obce... 226 Art. 9 pkt 2... 227 2. Rodzaje umów przeniesienia własności nieruchomości... 227 3. Definicja gospodarstwa rolnego... 228 4. Szczególne warunki zwolnienia... 228 5. Użytkowanie wieczyste... 230 6. Lasy... 231 Art. 9 pkt 3... 231 7. Zakup nieruchomości w związku z wywłaszczeniem i ochroną środowiska... 231 Art. 9 pkt 4... 234 8. Szczególne regulacje dotyczące sprzedaży budynków i lokali mieszkalnych... 235 Art. 9 pkt 5... 235 9. Zamiana budynków i lokali mieszkalnych... 235 Art. 9 pkt 6... 237 10. Sprzedaż rzeczy ruchomych... 237 Art. 9 pkt 7... 238 11. Bony i obligacje skarbowe... 238 Art. 9 pkt 8... 239 12. Bony pieniężne NBP... 239 Art. 9 pkt 9... 240 13. Definicje pojęć... 240 14. Kryteria zastosowania zwolnienia... 243 Art. 9 pkt 9a... 245 15. Towary giełdowe na giełdach towarowych... 245 Art. 9 pkt 9b... 245 16. Zbycie akcji i udziałów przez Bank Gospodarstwa Krajowego... 245 Art. 9 pkt 10a... 246 17. Pożyczki udzielane przez podmioty profesjonalne... 246 Art. 9 pkt 10b i c... 247 18. Pożyczki pomiędzy osobami bliskimi... 247 Art. 9 pkt 10d... 248 19. Pożyczki pomiędzy osobami obcymi... 248 Art. 9 pkt 10e... 248 XII
20. Kasy i fundusze zakładowe... 249 Art. 9 pkt 10f... 249 21. Pożyczki z funduszy celowych.... 249 Art. 9 pkt 10g, h, i... 250 22. Pożyczki udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej... 250 Art. 9 pkt 11a... 254 23. Przekształcenie lub łączenie spółek... 254 24. Wartość wkładów lub kapitału zakładowego opodatkowanego w innym państwie członkowskim... 255 Art. 9 pkt 11b... 257 25. Wartość wcześniejszych pożyczek lub dopłat... 257 26. Uwagi w zakresie podatku od wkładów kapitałowych uiszczonego na terytorium innego państwa członkowskiego... 258 Art. 9 pkt 11c... 259 27. Obniżenie kapitału w związku z poniesionymi stratami... 259 Art. 9 pkt 11d... 259 28. Spółki z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego... 259 Art. 9 pkt 12 i 13... 260 29. Ustanowienie hipoteki... 261 Art. 9 pkt 14 i 15... 263 30. Realizacja prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza granicami Polski... 263 Rozdział 5. Zapłata, pobór i zwrot podatku... 266 Art. 10. Zapłata... 266 Art. 10 ust. 1... 268 1. Obowiązki podatnika... 268 Art. 10 ust. 2 i 3... 270 2. Notariusz jako płatnik podatku... 270 Art. 10 ust. 3a i 4... 272 3. Obowiązki płatnika... 273 4. Rejestr podatku... 273 5. Informacja o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom... 274 Art. 11. Zwrot... 275 Art. 11 ust. 1... 276 1. Nadpłata a zwrot podatku... 276 Art. 11 ust. 1 pkt 1... 277 2. Nieważność względna... 277 3. Okoliczności wykluczające zwrot podatku... 278 Art. 11 ust. 1 pkt 2 i 3... 278 4. Warunek zawieszający... 278 XIII
Art. 11 ust. 1 pkt 4... 281 5. Rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego.... 281 Art. 11 ust. 1 pkt 5... 282 6. Wpis hipoteki... 282 Art. 11 ust. 2... 283 7. Termin zwrotu... 283 Rozdział 6. Właściwość organów podatkowych... 285 Art. 12. Właściwość miejscowa... 286 1. Pojęcie właściwości... 287 2. Umowy dotyczące rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych wykonywanych w Polsce zasada ogólna... 287 3. Umowy związane z przeniesieniem własności oraz niektórych praw rzeczowych związanych z nieruchomościami... 288 4. Umowy spółki... 289 Art. 12 ust. 2... 290 5. Właściwość pomocnicza... 290 Art. 12 ust. 3 i 4... 290 6. Umowy zamiany... 290 Art. 13. Właściwość miejscowa... 292 1. Umowy dotyczące rzeczy znajdujących się za granicą Polski lub praw majątkowych wykonywanychz a granicą... 292 Art. 13a. Właściwość organu podatkowego... 292 1. Właściwość rzeczowa... 293 Rodział 7. Przepisy przejściowe i końcowe... 294 Art. 14 i 15 Zastosowanie ustawy... 294 Art. 16 Wejście w życie... 294 Indeks... 295 XIV