3.4. Wrocławski obszar funkcjonalny (metropolitalny) ponadregionalny ośrodek rozwoju społeczno ekonomicznego i transferu innowacyjności 1. Podstawy formułowania polityki przestrzennej 1.1. Opis obszaru działań Wrocławski obszar funkcjonalny stanowi specyficzny subregion o cechach rozwijającego się obszaru metropolitalnego, którego rozwój społeczno gospodarczy jest bardzo intensywny, zarówno w skali kraju jak i województwa. Głównym ośrodkiem obszaru jest Wrocław, w którym mieszka 22% ogółu mieszkańców Dolnego Śląska i pracuje ok. 31% ogółu zatrudnionych. Strefa jego wpływów i powiązań z otoczeniem obejmuje miasta i tereny wiejskie położone na terenie powiatów: średzkiego, wołowskiego, trzebnickiego, oleśnickiego, oławskiego, strzelińskiego i wrocławskiego. Dotychczas przeprowadzane próby delimitacji granic wrocławskiego obszaru funkcjonalnego wskazywały ten obszar (z nieznacznymi różnicami w określeniu jego zasięgu) jako aglomerację, obszar metropolitalny lub też obszar zorganizowanej współpracy w ramach działania Agencji Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej. Najważniejsze problemy wrocławskiego obszaru funkcjonalnego związane są ze wzmożoną presją inwestycyjną oraz dostępnością ośrodka rdzennego. Ma to swe odzwierciedlenie w postępującej urbanizacji i niekontrolowanym rozprzestrzenianiu się zabudowy różnego typu wokół Wrocławia, co powoduje z jednej strony zagrożenie dla walorów przyrodniczych, objętych ochroną prawną, oraz przestrzeni otwartych, z drugiej zaś wzrost znaczenia transportu indywidualnego w codziennych dojazdach, skutkujący nadmiernym zatłoczeniem szlaków dojazdowych. Wspomniana presja inwestycyjna przyczynia się również do stałego wzrostu zagrożenia powodziowego przez zabudowywanie dolin rzecznych, co jest szczególnie niebezpieczne na tak intensywnie zagospodarowanym obszarze. Nasilony rozwój gospodarczy powoduje także, iż wrocławski obszar funkcjonalny cechuje znaczące w skali regionu zużycie wody oraz zapotrzebowanie na energię i paliwa. 1.2. Ustalenia dokumentów strategicznych szczebla krajowego Cel i kierunek rozwoju według Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010 2020 Cel strategiczny: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów. Kierunek: Wzmacnianie funkcji metropolitalnych największych ośrodków miejskich kraju (w tym Wrocławia). Istotą realizacji wyznaczonego kierunku jest oddziaływanie na czynniki rozwojowe, które stanowią o sile konkurencyjnej miast i koncentrują się na: rozwijaniu powiązań infrastrukturalnych i instytucjonalnych między miastami węzłami sieci w układzie międzynarodowym i krajowym, wzmacnianie funkcji metropolitalnych w sferze gospodarki, nauki i kultury oraz wzmacnianie roli ośrodków edukacji na poziomie wyższym tworzących warunki dla gospodarki opartej na wiedzy, wspieranie rozwiązań integrujących przestrzeń obszarów metropolitalnych w zakresie zagospodarowania przestrzennego, zbiorowego transportu multimodalnego, usług komunalnych. Cel i kierunek rozwoju według Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Cel: Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej poprzez integrację funkcjonalna przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności. Kierunki: wspieranie rozwoju funkcji metropolitalnych głównych ośrodków miejskich. 1
intensyfikacja powiązań funkcjonalnych pomiędzy głównymi węzłami sieci osadniczej w układzie krajowym i międzynarodowym. integracja obszarów funkcjonalnych głównych obszarów miejskich. 1.3. Ustalenia dokumentów strategicznych szczebla wojewódzkiego Cel strategicznym jest harmonijny, zintegrowany rozwój przestrzenny i społeczno gospodarczy oraz integracja wrocławskiego obszaru funkcjonalnego (metropolitalnego) jako głównego węzła sieci osadniczej województwa dolnośląskiego. Kierunki zagospodarowania przestrzennego i działania służące ich realizacji w ramach poszczególnych sfer Kierunki Rozszerzenie i umocnienie regionalnego systemu obszarów chronionych i jego zintegrowanie z systemami krajowymi i europejskimi Ochrona oraz poprawa stanu i wykorzystania zespołów zabytkowych Zachowanie i racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych Poprawa stanu powietrza atmosferycznego Wzmocnienie funkcji metropolitalnych Wrocławia oraz rozwój wrocławskiego obszaru funkcjonalnego (metropolitalnego) Zasoby przyrodnicze i krajobrazowe Zasoby kulturowe Stan środowiska Osadnictwo Działania Utworzenie parku krajobrazowego w dolinie Odry i Oławy Opracowanie koncepcji zintegrowanego systemu terenów zieleni w ramach zielonego pierścienia wokół Wrocławia Eksponowanie i udostępnianie stanowisk archeologicznych o zachowanych formach krajobrazowych zespoły grodzisk wrocławskich na Ostrowie Tumskim, w Sołtysowicach, Pawłowicach, Widawie, Osobowicach, Praczach Odrzańskich, Marszowicach, Mokrej, Leśnej, Złotnikach, Ratyniu (m. Wrocław) Ochrona gleb najwyższej jakości przed ich przeznaczaniem na cele nierolnicze obszary z glebami w klasach bonitacyjnych I III na obszarach wiejskich Opracowanie programów naprawczych ochrony powietrza dla stref przekroczeń dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu strefa aglomeracja wrocławska Rewitalizacja zdekapitalizowanej zabudowy mieszkaniowej i produkcyjno usługowej oraz rekreacyjno turystycznej w obrębie terenów zainwestowanych Lokowanie nowych zespołów zabudowy mieszkaniowej i produkcyjno usługowej w sąsiedztwie istniejących jej kompleksów, z dostępem do komunikacji zbiorowej Rozbudowa systemu terenów chronionych i 2
Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu powiązań komunikacyjnych wewnątrz obszarach rozwoju i pomiędzy nimi Stworzenie sprawnego systemu powiązań kolejowych Wzmacnianie transportu lotniczego Wdrożenie nowoczesnego systemu zarządzania ryzykiem powodziowym poprzez realizację oraz koordynację pośredniej i bezpośredniej ochrony przeciwpowodziowej Transport drogowy Transport kolejowy Transport lotniczy Transport wodny terenów zieleni urządzonej przy utrzymaniu jak największej ilości terenów biologicznie aktywnych Rozbudowa sieci wewnętrznych powiązań komunikacyjnych Rozbudowa zintegrowanego systemu transportu zbiorowego zapewniającego powiązania Wrocławia z głównymi ośrodkami równoważenia rozwoju w obszarze Kreowanie rozwoju obszaru poprzez aktywizację ośrodków równoważenia jego rozwoju Rozbudowa reprezentacyjnych obiektów szkolnictwa wyższego, ochrony zdrowia, kultury, sportu, turystyki infrastruktury dla badań i rozwoju infrastruktury targowowystawienniczej Realizacja sprawnego systemu powiązań drogowych we wrocławskim obszarze funkcjonalnym poprzez budowę lub modernizację dróg, w szczególności: Autostradowej Obwodnicy Wrocławia; Długołęka węzeł Krajków; Oława Oleśnica; Oborniki Śląskie Brzeg Dolny Błonie Powiązania kolejowe o kluczowym znaczeniu: Dolnośląska Kolej Dojazdowa / Kolej Aglomeracyjna; budowa połączenia kolejowego z wrocławskim portem lotniczym; budowa obwodnicy kolejowej Wrocławia Rozbudowa i modernizacja głównego portu lotniczego regionu Wrocław Strachowice Modernizacja wrocławskiego węzła wodnego poprzez budowę i przebudowę wałów, zwiększenie przepustowości, przebudowę mostów (nowa rozpiętość) 3
1.4. Identyfikacja potencjału i barier rozwoju Potencjał rozwoju silny ośrodek akademicki z dużym potencjałem naukowo badawczym suża koncentracja wysoko wykwalifikowanej kadry liczne powiązania drogowe i kolejowe o znaczeniu międzynarodowym (III Paneuropejski Korytarz Transportowy Berlin/Drezno Wrocław Katowice Kraków Przemyśl Lwów Kijów, sieci funkcjonujące w ramach europejskiej sieci TEN T) korzystne położenie pomiędzy głównymi węzłami komunikacyjnymi, takimi jak: Belin, Drezno, Praga, Brno, Ostrawa, Katowice, Warszawa, Poznań oraz centralna lokalizacja względem czołowych stolic Europy Środkowej (Berlin, Praga, Warszawa), umożliwiająca wykorzystanie renty położenia działania na rzecz usprawnienia sieci drogowej (m.in. Autostradowa Obwodnica Wrocławia) duża aktywność ekonomiczna ludności Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego, wyrażona sukcesywnym wzrostem liczby nowych podmiotów gospodarczych wysoka atrakcyjność inwestycyjna podregionu wrocławskiego (4. miejsce w kraju), zwłaszcza dla inwestorów z kapitałem zagranicznym koncentracja obiektów innowacji i przedsiębiorczości (centra transferu technologii, inkubatory przedsiębiorczości, parki przemysłowe i technologiczne) działanie na rzecz budowy konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy (Centrum EIT+) inicjatywy tworzenia nowych form kooperacji przedsiębiorstw, na wzór realizowanych z dużym powodzeniem w UE powiązań klastrowych lokalizacja obszarów umożliwiających prowadzenie działalności gospodarczej na warunkach preferencyjnych, które stanowią atrakcyjny instrument dla inwestorów Bariery rozwoju wzrastający udział bezrobotnych z wykształceniem wyższym w strukturze bezrobotnych nierównowaga pomiędzy podażą a popytem na usługi społeczne (szczególnie z zakresu opieki na dziećmi i usług medycznych) niedostateczne przygotowanie organizacyjno techniczne niektórych gmin do skonsumowania środków pomocowych UE postępująca suburbanizacja strefy podmiejskiej, generująca konflikty przyrodnicze, społeczne i komunikacyjne niedostatecznie rozwinięte społeczeństwo obywatelskie niekorzystne trendy demograficzne i społeczne, szczególnie niski przyrost naturalny i starzenie się społeczeństwa opóźnienia w realizacji inwestycji infrastrukturalnych podyktowane brakiem środków finansowych wzrost natężenia ruchu na drogach krajowych i wojewódzkich zły stan techniczny dróg powiatowych nieracjonalna polityka związana z transportem publicznym (brak korelacji połączeń, mała częstotliwość kursów) utrzymywanie się przewagi przemysłów tradycyjnych nad przemysłami związanymi z nowymi technologiami niedoinwestowanie sektora badawczorozwojowego spadek liczby zatrudnionych w działalności badawczo rozwojowej niewystarczająca dostępność komunikacyjna pomiędzy Wrocławskim Obszarem Metropolitalnym a pozostałymi ośrodkami regionalnymi nieracjonalna polityka przestrzenna gmin nadmierny udział terenów przeznaczonych w dokumentach planistycznych pod tereny aktywności gospodarczej występowanie atrakcyjnych turystycznie 4
transgraniczny potencjał turystyczny (Dolina Odry) oraz walory turystyczne o międzynarodowym znaczeniu (zabytki UNESCO i kompleks obszarów wodno błotnych Ramsar Stawy Milickie w Dolinie Baryczy) bliskość granicy polsko czeskiej i polskoniemieckiej generująca ruch przyjazdowy cudzoziemców duże zasoby wysokostandardowej bazy hotelowo gastronomicznej oraz sportoworekreacyjnej i konferencyjnej cykliczne międzynarodowe imprezy sportowe, wystawiennicze i kulturalne rejonów bez infrastruktury turystycznej lub z niewystarczającą jej ilością zwłaszcza w Dolinie Odry, brak wystarczającego zaplecza codziennej i cotygodniowej rekreacji dla mieszkańców obszaru niespójność istniejącej sieci szlaków turystycznych koncentracja większości bazy noclegowej, sportowo rekreacyjnej i konferencyjnowystawowej we Wrocławiu, złe połączenia komunikacyjne z resztą kraju niewystarczająca dla potrzeb obsługi ruchu turystycznego dostępność komunikacyjna do pasma Sudetów brak efektywnej współpracy pomiędzy podmiotami gospodarki turystycznej brak kompleksowej koncepcji rozwoju turystyki i rekreacji dla całości wrocławskiego obszaru funkcjonalnego 2. Cele i kierunki polityki przestrzennej CEL 1. Wrocławski Obszar Metropolitalny zwornikiem krajowych i transeuropejskich powiązań na kierunkach północ południe i wschód zachód Kierunek 1. Wzmocnienie dostępności komunikacyjnej metropolii wrocławskiej w układzie krajowym i międzynarodowym Realizacja multimodalnego korytarza transportowego Wrocław Łódź Warszawa budowa drogi ekspresowej S8 Wrocław Warszawa (iw realizacji) budowa linii kolei dużych prędkości relacji Wrocław Poznań Łódź Warszawa Termin: po 2020 r. Poprawa powiązań kolejowych, drogowych i lotniczych z Berlinem budowa autostrady A18 Olszyna Golnice (przebudowa jezdni południowej) oraz przebudowa autostrady A4 na odcinku Krzyżowa Wrocław (budowa pasa awaryjnego) modernizacja linii kolejowej E30 na odcinku Wrocław Legnica Węgliniec Bielawa Dolna oraz modernizacja linii kolejowej 275 relacji Le Termin: /po 2020 r. 5
gnica Gubin Kierunek 2. Działanie 4. Działanie 5. zwiększenie ilości połączeń lotniczych do lotniska BBI Berlinie z portu lotniczego we Wrocławiu, jako lotniska uzupełniającego międzykontynentalne połączenia lotnicze poprzez zebranie obciążenia z regionu południowo wschodniej części kraju Utworzenie szybkich powiązań drogowych i kolejowych z Pragą budowa drogi ekspresowej S8 Wrocław droga ekspresowa S3 (R11 i D11 na terenie Republiki Czeskiej) budowa linii kolei dużych prędkości relacji Wrocław Praga Termin: po 2020 r. po 2020 r. Utworzenie szybkich powiązań w korytarzu: Poznań Wrocław Brno Wiedeń budowa drogi ekspresowej S5 Wrocław Kłodzko Boboszów (granica państwa) (R43/D2 na terenie Republiki Czeskiej) modernizacja linii kolejowej C59/2 relacji Wrocław Międzylesie (granica państwa) przygotowanie dokumentacji przedprojektowej Termin: po 2020 r. Wzmocnienie powiązań ze Szczecinem i ośrodkami południowej Skandynawii Podjęte działania inwestycyjne budowa drogi ekspresowej S3 Legnica Szczecin (częściowo w realizacji) modernizacja linii kolejowej C E59 relacji Wrocław Zielona Góra Szczecin oraz linii kolejowej E59 relacji Wrocław Poznań Szczecin Termin Wzmacnianie gospodarczych, naukowych i inwestycyjnych powiązań Wrocławia z ośrodkami metropolitalnymi Europy Centralnej, w oparciu o wykorzystanie strategicznego położenia Wrocławia w trójkącie stolic: Warszawa Berlin Praga Rozwijanie bazy dla gospodarki opartej na wiedzy oraz funkcjonowania tzw. przemysłów kreatywnych Wrocławskie Centrum Badań EIT + dolnośląskie parki technologiczne: Wrocławski Park Technologiczny S.A.; Dolnośląski Park Innowacji i Nauki S.A. we Wrocławiu;Wrocławski Medyczny Park Naukowo Technologiczny; Dolnośląski Park Technologiczny T Park w Szczawnie Zdroju; ChemiPark 6
Technologiczny w Brzegu Dolnym; Park Technologiczny LG w Kobierzycach; KGHM Letia Legnicki Park Technologiczny S.A. w Legnicy czołowe inkubatory przedsiębiorczości: akademickie inkubatory przedsiębiorczości przy uczelniach wyższych Uniwersytecie Wrocławskim, Uniwersytecie Przyrodnicznym, Uniwersytecie Ekonomicznym, Wyższej Szkole Bankowej, przy Wrocławskim Medycznym Parku Naukowo Technologicznym, przy Wrocławskim Inkubatorze Przedsiębiorczości Kierunek 3. centra transferu technologii: Wrocławskie Centrum Transferu Technologii Politechniki Wrocławskiej, Ośrodek Transferu Wiedzy i Technologii przy Uniwersytecie Wrocławskim, Ośrodki Innowacji NOT we Wrocławiu Świdnicy i Legnicy Tworzenie zaplecza dla organizacji wydarzeń kulturalnych i sportowych o randze europejskiej Forum Muzyki stadion centrum konferencyjne Hala Stulecia Wzmacnianie wielokulturowości Wrocławia w oparciu o dziedzictwo historyczne i tożsamość trzech narodów: Polaków, Czechów i Niemców Wykorzystanie potencjału odrzańskiej drogi wodnej dla transportu i turystyki Modernizacja zabudowy regulacyjnej na Odrze w celu zapewnienia żeglowności szlaku wodnego o parametrach III klasy żeglowności (szczegółowe opis w priorytecie 3.8) budowa stopnia wodnego Malczyce modernizacja wrocławskiego węzła wodnego Stworzenie spójnego sytemu oferty rekreacyjno turystycznej oraz obsługi turystów, promocja Odry jako ponadregionalnej marki turystycznej działania związane z turystyką wodną śródmieście Wrocławia, miasto i gmina Brzeg Dolny Zmiana tendencji rozwoju obszarów nadrzecznych miast odwracanie się miast ku rzece, w tym podniesienie jakości wizualnej frontów wodnych miast (Oława, Wrocław, Brzeg Dolny, Ścinawa, Głogów). śródmieście Wrocławia 7
CEL 2. Wrocław wiodącym ośrodkiem generowania i dyfuzji impulsów rozwoju społecznogospodarczego i innowacji dla pogranicza Polski i Niemiec Kierunek 1. Kierunek 2. Kierunek 3. Wzmacnianie rangi Wrocławia w sieci stolic regionalnych Wzmocnienie powiązań z ośrodkami Saksonii i północnych Czech Intensyfikacja współpracy ze Szczecinem, Zieloną Górą i Poznaniem Wzmocnione Wrocławia jako generatora impulsów rozwojowych dla całego obszaru pogranicza Tworzenie na polskiej części pogranicza Polski i Niemiec oraz Polski i Czech klastrów produkcji i wiedzy w oparciu o zaplecze technologiczne i naukowe Wrocławia Inicjatywy klastrowe: klaster ICT Wspólnota Wiedzy i Innowacji w Zakresie Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych; Klaster Ceramika i Turystyka Bolesławiecka; Dolnośląski Klaster Ekoenergetyczny EEI Energia, Ekologia, Innowacje; Dolnośląski Klaster Energii Odnawialnej; Dolnośląski Klaster Surowcowy; Innowacyjny Klaster Generacji i Użytkowania Energii w Mega i Nano Skali; Klaster drzewny SIDE CLUSTER; Klaster e zdrowie; klaster NutriBio Med Wzmocnienie funkcji Wrocławia jako bramy dla obszaru Sudetów Wzmocnienie dostępności portu lotniczego Wrocław Strachowice z obszaru pogranicza Polski i Niemiec Tworzenie wysokiej jakości oferty inwestycyjnej na obszarze metropolitalnym Wrocławia w oparciu o ład przestrzeni i zintegrowane planowanie przestrzenne Działanie 4. Budowa zintegrowanego systemu informacji przestrzennej dla WrOM, wzmacniającego bezpieczeństwo inwestycyjne budowa wojewódzkiego węzła infrastruktury informacji przestrzennej Przygotowanie i promowanie obszarów pod nowe, prestiżowe inwestycje w układach ponadgminnych Tworzenie spójnych, hierarchicznych powiązań w zakresie podstawowych systemów przestrzennych, w tym m.in.: układu transportowego, w tym transportu publicznego, układu terenów zielonych i cennych przyrodniczo, układu usług społecznych, w tym sportu i rekreacji Stworzenie planu krajobrazowego dla Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego, który przyczyni się do ochrony terenów biologicznie czynnych i krajobrazowo cennych 8