SZCZEGÓŁOWE ZASADY OBROTU I ROZLICZEŃ DLA RYNKU UPRAWNIEŃ DO EMISJI Zatwierdzone Uchwałą Zarządu Nr 96/21/16 z dnia 04 kwietnia 2016 roku wchodzi w życie z dniem 12 kwietnia 2016 roku. Strona 1 z 11
Rozdział 1 Definicje 1) Członek Giełdy podmiot posiadający status Członka Giełdy, dopuszczony przez Zarząd Giełdy do działania na RUE, 2) Dzień Dostawy dzień, w którym Uprawnienie do emisji nabyte na RUE w Dniu Obrotu, zostanie zarejestrowane na rachunku ewidencyjnym, 3) Dzień Obrotu dzień, w którym odbywa się określenie kursów na RUE, 4) giełda Rynek Towarów Giełdowych prowadzony przez Towarową Giełdę Energii S.A. zgodnie z Regulaminem, 5) Giełda lub TGE Towarowa Giełda Energii S.A. z siedzibą w Warszawie, 6) Izba Rozliczeniowa Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych S.A. z siedzibą w Warszawie prowadząca izbę rozliczeniową i rozrachunkową, która pełni funkcję giełdowej izby rozrachunkowej, zgodnie z ustawą o obrocie instrumentami finansowymi, 7) Okres Rozliczeniowy okres od dnia 1 stycznia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku, oraz każdy następujący po nim ośmioletni okres, 8) Rejestr Unii - rozumie się przez to rejestr Unii, o którym mowa w art. 3 pkt 17) ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1223, z późn. zm.), stanowiący system ewidencji Uprawnień do emisji dla państw objętych wspólnotowym systemem handlu Uprawnieniami do emisji, 9) niepubliczna strona internetowa strona internetowa dostępna tylko dla danego Członka Giełdy i dla Giełdy, 10) RUE Rynek Uprawnień do Emisji, prowadzony przez Giełdę, 11) Regulamin Regulamin obrotu Rynku Towarów Giełdowych Towarowej Giełdy Energii S.A., 12) system informatyczny giełdy zespół urządzeń i oprogramowania, w szczególności wyspecjalizowany program komputerowy, za pośrednictwem którego odbywa się obrót na RUE, 13) Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń niniejsze Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla RUE, 14) transakcja umowa sprzedaży Uprawnień do emisji zawarta między Członkami Giełdy na RUE, 15) Uprawnienie do emisji uprawnienie do wprowadzania do powietrza ekwiwalentu w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2013 r., poz. 1107, z późn. zm.), dwutlenku węgla (CO2), które służy do rozliczenia wielkości emisji w ramach systemu i którym można rozporządzać na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1223), 16) Rozporządzenie ustanawiające rejestr Unii Rozporządzenie Komisji (UE) nr 389/2013 z dnia 2 maja 2013 r. ustanawiające rejestr Unii zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, decyzjami nr 280/2004/WE i nr 406/2009/WE Strona 2 z 11
Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylające rozporządzenia Komisji (UE) nr 920/2010 i nr 1193/2011, 17) zlecenie złożona przez Członka Giełdy oferta kupna lub sprzedaży Uprawnień do emisji na RUE. Rozdział 2 Postanowienia ogólne. 1 1. Zarząd Giełdy określa rodzaje Uprawnień do emisji, które mogą być wprowadzone do obrotu na RUE. 2. Specyfikacja instrumentu na poszczególne rodzaje Uprawnień do emisji, wprowadzonych do obrotu na RUE, określona jest w treści załącznika do Szczegółowych zasad obrotu i rozliczeń. 2 W obrocie giełdowym Uprawnienia do emisji występują w formie zdematerializowanej, w postaci zapisu elektronicznego na koncie ewidencyjnym Członka Giełdy. Obrót Uprawnieniami do emisji odbywa się na RUE w trakcie trwania sesji. 3 4 1. Uprawnienia do emisji są ważne w Okresie Rozliczeniowym, na który zostały przydzielone. Uprawnienia do emisji znajdujące się na rachunku w Rejestrze Unii, niewykorzystane w danym Okresie Rozliczeniowym są zastępowane równoważną liczbą Uprawnień do emisji ważnych w kolejnym Okresie Rozliczeniowym, zgodnie z ustawą z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1223). 2. Od 1 stycznia do 30 kwietnia pierwszego roku danego Okresu Rozliczeniowego notowane są dwa instrumenty: z datą ostatniego roku poprzedniego Okresu Rozliczeniowego i z datą ostatniego roku bieżącego Okresu Rozliczeniowego. 5 Transakcje na RUE zawierane są na warunkach określonych zgodnie ze specyfikacją instrumentu stanowiącą załącznik do Szczegółowych zasad obrotu i rozliczeń. Dzień obrotu jest równy Dniu Dostawy. Strona 3 z 11
Rozdział 3 Zasady obrotu Uprawnieniami do emisji. 6 Nabywcami i sprzedawcami Uprawnień do emisji mogą być osoby, będące uczestnikami obrotu na RUE Członkowie Giełdy dopuszczeni do działania na RUE zgodnie z Regulaminem Giełdy oraz osoby działające za pośrednictwem Członka Giełdy. Stronami transakcji na RUE mogą być wyłącznie podmioty, które posiadają możliwość dokonywania rozliczeń transakcji giełdowych w Rejestrze Unii. 7 Uprawnienia i obowiązki wynikające z transakcji zawartych na RUE ustala się jako należności i zobowiązania poszczególnych Członków Giełdy realizujących transakcje. Członek Giełdy realizujący transakcje sprzedaży jest zobowiązany do dostarczenia odpowiedniej liczby Uprawnień do emisji. Członek Giełdy zawierający transakcję sprzedaży na rachunek klienta odpowiada za pokrycie tego zlecenia na koncie klienta w Rejestrze Unii. Członek Giełdy realizujący transakcje kupna jest zobowiązany do dokonania zapłaty za dostarczoną ilość Uprawnień do emisji. 8 Wykonanie zawartej na giełdzie umowy następuje poprzez rozliczenie pieniężne oraz zmianę stanu posiadania Uprawnień do emisji na koncie ewidencyjnym na zasadach określonych przez Izbę Rozliczeniową. Rozdział 4 Podstawowe zasady obrotu Uprawnieniami do emisji w systemie notowań ciągłych. Oddział 1 Organizacja notowań na RUE. 9 Notowania Uprawnień do emisji odbywają się wyłącznie w systemie notowań ciągłych, przy wykorzystaniu systemu informatycznego giełdy. Na RUE nie obowiązują ograniczenia wahań kursów. Kurs Uprawnień do emisji określany jest z dokładnością do 0,01 PLN/tonę (1 Mg). 10 Notowania odbywają się od poniedziałku do piątku (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy) w godzinach 11:00 14:00, o ile Zarząd Giełdy nie postanowi inaczej. Strona 4 z 11
Oddział 2 Harmonogram notowań na RUE. 11 Notowania na RUE odbywają się wg poniższego harmonogramu: Godziny Do 18:30 na 1 dzień przed Dniem Obrotu Od 11:00 w Dniu Obrotu Od 11:00 w Dniu Obrotu do 14:00 w Dniu Obrotu Do 15:00 w Dniu Obrotu Faza notowań Wprowadzenie i aktualizacja kwot zabezpieczeń Zlecenia kupna przekraczające kwotę zabezpieczeń są usuwane. Zlecenia sprzedaży przekraczające liczbę posiadanych Uprawnień do emisji są usuwane. Faza notowań w systemie notowań ciągłych Przyjmowanie zleceń; zlecenia można usuwać i modyfikować. Zlecenia są sprawdzane ze względu na stan zabezpieczeń i stan posiadanych Uprawnień do emisji. Opublikowanie wyników notowań na publicznej stronie internetowej Oddział 3 Zlecenia. 12 Członkowie Giełdy składają zlecenia w odniesieniu do Portfeli. W systemie informatycznym giełdy Portfel jest zdefiniowany jako konto. 13 Członek Giełdy może złożyć więcej niż jedno zlecenie w odniesieniu do danego Portfela. 14 1. Każde zlecenie Członka Giełdy składane na RUE powinno zawierać w szczególności następujące parametry: a) oznaczenie (kod) towaru giełdowego danego rodzaju będącego przedmiotem zlecenia, b) rodzaj zlecenia (kupno / sprzedaż), c) Portfel, w odniesieniu do którego zlecenie jest składane, d) liczbę Uprawnień do emisji będących przedmiotem zlecenia sprzedaży lub kupna, e) limit ceny wyrażony w PLN/tonę (1Mg) z dokładnością do jednego grosza lub polecenie wykonania zlecenia bez limitu ceny, f) termin ważności, Strona 5 z 11
g) warunki realizacji zlecenia (typ zlecenia), określone w ust. 2. h) oznaczenie Członka Giełdy wystawiającego zlecenie, i) datę i godzinę wystawienia zlecenia, j) numer zlecenia. 2. Zlecenia wprowadzane do notowań w systemie notowań ciągłych powinny zawierać warunki realizacji i termin ich ważności. W zależności od warunków i terminu realizacji występują następujące typy zleceń: a) Zlecenie dzienne (Rest of day) zlecenie jest ważne w dniu przekazania na giełdę. b) Zlecenie ważne do końca okresu notowań (Good until expiry) - zlecenie jest ważne do końca notowania instrumentu. Niezrealizowana część zlecenia przechodzi na kolejną sesję notowania instrumentu. c) Zlecenie do dnia (Good until date) - zlecenie jest ważne do daty określonej na etapie składania zlecenia. Niezrealizowana część zlecenia przechodzi na kolejną sesję notowania instrumentu. Notowanie odbywa się do daty dnia, w którym upływa określony termin. d) Zlecenie czasowe (Timed order) - zlecenie jest ważne w dniu przekazania na giełdę do czasu określonego na etapie składania zlecenia. e) Zlecenie typu zrealizuj i anuluj (Fill and kill) jest ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie jest realizowane w kilku transakcjach jednocześnie), przy czym niezrealizowana część zlecenia traci ważność. Zlecenie może być realizowane w całości, częściowo lub nie zostać zrealizowane w ogóle. Zlecenie to można złożyć bez podania limitu ceny. f) Zlecenie typu zrealizuj lub anuluj (Fill or kill) - jest ono ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie jest realizowane w kilku transakcjach jednocześnie), przy czym zlecenie musi być zrealizowane w całości albo nie zostać zrealizowane w ogóle. Jeżeli układ zleceń nie pozwala na realizację zlecenia w całości, zlecenie traci ważność. 15 Zlecenia typu Fill and kill i Fill or kill nie są ujęte w tabeli zleceń. Po złożeniu takich typów zlecenia następuje zawarcie transakcji albo są one usuwane. 16 Zlecenia mogą zostać złożone na rynek (zlecenie rynkowe) albo lokalnie (zlecenie lokalne). Zlecenia lokalne nie biorą udziału w notowaniach. 17 Zlecenie lokalne może zostać złożone na rynek przez aktywowanie. Czas aktywowania wyznacza czas przyjęcia zlecenia na giełdę. Zlecenie rynkowe może stać się zleceniem Strona 6 z 11
lokalnym przez zawieszenie. Aktywowanie i zawieszenie zleceń można wykonać podczas prowadzenia notowań na RUE. 18 1. Zlecenia lokalne nie są weryfikowane ze względu na okres ważności zlecenia i pozostają ważne do ich usunięcia. 2. Zlecenia lokalne są weryfikowane ze względu na okres ważności zlecenia w momencie aktywowania. 19 Składanie zleceń na rynek możliwe jest tylko podczas prowadzenia notowań na RUE. Poza okresem prowadzenia notowań na RUE Członek Giełdy może złożyć zlecenie lokalne. 20 1. Zlecenie może zawierać dodatkowo warunek, od którego zależy pojawienie się tego zlecenia na rynku zlecenie z warunkiem aktywacji (Stop Loss), na zasadach określonych w niniejszym paragrafie. 2. Warunek aktywacji zlecenia (Stop Loss) obejmuje następujące parametry: a) instrument warunku aktywacji nazwa instrumentu, którego dotyczy warunek aktywacji b) limit warunku aktywacji kurs lub limit ceny instrumentu warunku aktywacji c) rodzaj warunku aktywacji oznaczenie, czy spełnienie warunku aktywacji zlecenia nastąpi z chwilą, gdy: i) kurs ostatniej transakcji będzie równy lub niższy od limitu warunku aktywacji, ii) kurs ostatniej transakcji będzie równy lub wyższy od limitu warunku aktywacji, iii) w tabeli zleceń pojawi się zlecenie rynkowe określonego rodzaju (kupno / sprzedaż) z limitem ceny równym lub niższym od limitu warunku aktywacji, z zastrzeżeniem ust.5, iv) w tabeli zleceń pojawi się zlecenie rynkowe określonego rodzaju (kupno / sprzedaż) z limitem ceny równym lub wyższym od limitu warunku aktywacji, z zastrzeżeniem ust.5. 3. Do momentu aktywacji zlecenie z warunkiem aktywacji jest zleceniem lokalnym. 4. Aktywacja zlecenia z warunkiem aktywacji następuje w chwili spełnienia warunku aktywacji. W wyniku aktywacji zlecenie z warunkiem aktywacji zostaje złożone na rynek, a jego modyfikacja, zawieszenie, anulowanie oraz realizacja następuje zgodnie z zasadami określonymi dla zleceń bez warunku aktywacji. O kolejności aktywacji zleceń z warunkiem aktywacji decyduje czas przyjęcia zlecenia na giełdę. 5. Zlecenie rynkowe, które podlega natychmiastowej realizacji nie powoduje spełnienia warunku aktywacji. 6. Aktywacja zlecenia z warunkiem aktywacji następuje wyłącznie w fazie notowań ciągłych. Strona 7 z 11
7. Zlecenie z warunkiem aktywacji przed jego aktywacją ma termin ważności do końca okresu notowania instrumentu. Zlecenie z warunkiem aktywacji po jego aktywacji ma termin ważności zgodny z wybranym typem zlecenia. 8. Zlecenia z warunkiem aktywacji nie podlegają modyfikacji w zakresie warunków aktywacji. 21 1. Każde zlecenie kupna składane na RUE weryfikowane jest pod względem pokrycia finansowego poprzez porównanie zabezpieczenia wymaganego ustanowionego jako suma wartości składanego zlecenia, zleceń kupna wcześniej złożonych na rynek przez Członka Giełdy oraz wartości zawartych transakcji kupna, pomniejszona o wartość zawartych transakcji sprzedaży, z limitem transakcyjnym ustanowionym przez Izbę Rozliczeniową na zasadach przez nią określonych. 2. Giełda nie realizuje zleceń kupna Członka Giełdy w stosunku, do którego weryfikacja zlecenia wykaże, że kwota zabezpieczenia wymaganego jest wyższa od wysokości limitu transakcyjnego. 3. Każde zlecenie sprzedaży składane na RUE weryfikowane jest pod względem liczby Uprawnień do emisji poprzez porównanie zabezpieczenia wymaganego ustanowionego jako suma liczby Uprawnień do emisji składanego zlecenia, zleceń sprzedaży złożonych na rynek przez Członka Giełdy oraz liczby Uprawnień do emisji w zawartych transakcjach sprzedaży, pomniejszona o liczbę Uprawnień do emisji w zawartych transakcjach kupna, ze stanem liczby Uprawnień do emisji określonej przez Izbę Rozliczeniową. 4. Giełda nie realizuje zleceń sprzedaży Członka Giełdy w stosunku, do którego weryfikacja zlecenia wykaże, że wymagana liczba Uprawnień do emisji jest wyższa od określonego przez Izbę Rozliczeniową stanu posiadanych Uprawnień do emisji. 5. Każdego dnia przed rozpoczęciem sesji limit transakcyjny jest aktualizowany w oparciu o informacje przekazane przez Izbę Rozliczeniową. 6. Tylko zlecenia lokalne nie są sprawdzane pod względem zabezpieczeń. 22 1. Członkowie Giełdy mogą modyfikować własne zlecenia. Modyfikacji mogą podlegać: a) oferowana liczba Uprawnień do emisji, b) limit ceny. 2. Zlecenie może być modyfikowane podczas prowadzenia notowań na RUE. Jeśli podczas modyfikacji zmniejszony zostanie wolumen, nie ulega zmianie czas złożenia zlecenia. W pozostałych przypadkach modyfikacji (zwiększenie wolumenu i zmiana ceny), zlecenie otrzyma nowy czas złożenia. 3. Zlecenie złożone na rynek pozostaje aktywne do czasu zakończenia procesu modyfikacji albo anulowania. 4. W przypadku, gdy notowania na RUE są zawieszone, zlecenia nie mogą być modyfikowane. Strona 8 z 11
5. Zlecenie może zostać anulowane przez Członka Giełdy, który złożył to zlecenie, podczas prowadzenia notowań na RUE przed upływem terminu ważności zlecenia. Nie mogą być anulowane zlecenia, na podstawie których zawarte zostały transakcje. Rozdział 5 Zasady ustalania kursu, realizacja zleceń i transakcje. Oddział 1 Zasady ustalania kursu, realizacja zleceń i transakcji w systemie notowań ciągłych na RUE. 23 1. Transakcje w systemie notowań ciągłych zawierane są po kursie równym limitowi ceny, jaki został podany w zleceniu wcześniej wprowadzonym, oczekującym w tabeli zleceń na realizację, zgodnie z następującymi zasadami: a) w pierwszej kolejności będą realizowane zlecenia o najwyższym limicie ceny w przypadku zleceń kupna i o najniższym limicie ceny w przypadku zleceń sprzedaży, b) w przypadku zleceń z równymi limitami ceny będą one realizowane według czasu przyjęcia zlecenia (zlecenie przyjęte wcześniej zostanie zrealizowane w pierwszej kolejności). 2. Zlecenia mogą być zrealizowane częściowo, przy czym każda częściowa transakcja będzie dotyczyła przynajmniej 1 tony dwutlenku węgla (1 Mg). 24 Kurs RUE określany jest z dokładnością do 0,01 PLN. Wolumen określany jest z dokładnością do jednej tony (1 Mg). 25 Na RUE nie obowiązują ograniczenia wahań kursów. Oddział 2 Tryb i terminy udostępnienia do publicznej wiadomości informacji dotyczących kursów Uprawnień do emisji na RUE. 26 Informacje o wolumenie, kursach oraz wartości zawartych transakcji są udostępniane Członkom Giełdy na niepublicznej stronie internetowej systemu informatycznego giełdy, określonej przez Giełdę. Strona 9 z 11
27 Niezwłocznie po zakończeniu sesji giełdowej informacje o wolumenie, kursach oraz wartości zawartych transakcji Giełda publikuje na swojej publicznej stronie internetowej. Rozdział 6 Indeks na Rynku Uprawnień do Emisji. 28 1. Giełda podaje do publicznej wiadomości informacje dotyczące notowań na RUE, obejmujące kursy, wolumen obrotów oraz wartości indeksu CO2PL: gdzie : n Vi CO2 PL Pi, V i 1 n Pi Vi V liczba transakcji, kurs ustalony dla i-tej transakcji, wolumen obrotu w i-tej transakcji, łączny wolumen obrotu w danej dobie. 29 1. W przypadku gdy, na danej sesji nie zawarto żadnej transakcji, za wartość indeksu CO2PL przyjmuje się ostatnią ustaloną wartość tego indeksu. 2. Giełda dla każdego instrumentu, podaje do publicznej wiadomości kurs: min., max. oraz łączny wolumen transakcji. Strona 10 z 11
Załącznik nr 1 Specyfikacja instrumentu na Uprawnienia do emisji ogólnych Kod Przedmiot obrotu Nominał Kurs Cena minimalna Cena maksymalna Wartość Termin notowania Jednostka notowania Sposób rozliczenia CO2-RRRR - gdzie RRRR oznacza ostatni rok Okresu Rozliczeniowego Uprawnienia do emisji ogólnych w rozumieniu art. 3 pkt 8 Rozporządzenia ustanawiającego rejestr Unii ważne w danym Okresie Rozliczeniowym 1 Uprawnienie do emisji odpowiada jednej tonie (1Mg) dwutlenku węgla (CO2) Wyrażony jako 1 PLN/tonę z dokładnością do 1 grosza 0,01 PLN 400 PLN Iloczyn Kursu i Nominału Od 1 stycznia pierwszego roku danego Okresu Rozliczeniowego do 30 kwietnia pierwszego roku kolejnego Okresu Rozliczeniowego 1 tona (Mg) Zmiana stanu posiadania Uprawnień do emisji na koncie ewidencyjnym w Rejestrze Unii. Strona 11 z 11