Budowa reflektora/lampy Elementy składowe: Źródło światła Odbłyśnik Dodatkowe elementy kształtujące strumień światła (ewent.) Elektrotechnika w środkach transportu 39
Podstawowe wielkości fizyczne Jednostka fotometryczna vs. jednostka energetyczna Moc źródła światła Strumień świetlny Natężenie źródła światła (światłość) Natężenie oświetlenia Elektrotechnika w środkach transportu 40
Podstawowe wielkości fizyczne Moc źródła światła P [W] iloczyn napięcia i natężenia Strumień świetlnyф[lm] całkowita moc źródła światła wywołująca określone wrażenie wzrokowe Elektrotechnika w środkach transportu 41
Podstawowe wielkości fizyczne Wielkości energetyczne vs. wielkości fotometryczne Elektrotechnika w środkach transportu 42
Efektywność źródeł światła Elektrotechnika w środkach transportu 43
Podstawowe wielkości fizyczne Światłość (natężenie) źródła światła I [cd] Stosunek strumienia świetlnego do kąta bryłowego [lm/sr] Natężenie oświetleniae[lx] Stosunek strumienia świetnego do pola oświetlanej powierzchni [lm/m 2 ] 1 mlx = 1 noks Elektrotechnika w środkach transportu 44
Temperatura barwowa Elektrotechnika w środkach transportu 45
Budowa reflektora/lampy Elementy składowe: Źródło światła Odbłyśnik Dodatkowe elementy kształtujące strumień światła (ewent.) Elektrotechnika w środkach transportu 46
Budowa reflektora/lampy Źródło światła: Żarówka żarnikowa Żarówka halogenowa Lampa wyładowcza (ksenon) Dioda Odbłyśnik: Paraboloidalny Wieloparaboloidalny Elipsoidalny Dodatkowe elementy kształtujące strumień światła (ewent.): Przysłona Soczewka Klosz Elektrotechnika w środkach transportu 47
Źródła światła Żarówka żarnikowa (klasyczna): Żarnik spiralny z wolframu Destrukcja żarnika odparowanie wolframu i osadzenie na powierzchni bańki (czernienie) Bańka dużych rozmiarów z mieszaniną azotu i argonu Kilka procent energii zamieniane jest na światło (reszta na ciepło) Mała żywotność Elektrotechnika w środkach transportu 48
Źródła światła Żarówka halogenowa: Spiralny żarnik z wolframu Bańka z gazem szlachetnym zawierającym związki jodu i bromu (tzw. halogenki) Przeciwdziałanie osadzaniu wolframu (halogenowy cykl regeneracji żarnika) halogen tworzy związek chemiczny z odparowanym wolframem, powstały związek rozpada się napowierzchni żarnika na wolfram i halogen Bańka o mniejszej objętości Elektrotechnika w środkach transportu 49
Źródła światła Lampa wyładowcza (ksenon): Zjawisko wyładowania w gazach gaz emituje światło (jonizacja gazu) Dwie elektrody napięciowe przyspieszenie jonów gazu w polu elektrycznym, powstała lawina jonów (prąd elektryczny) powoduje efekt świetlny Długość łuku elektrycznego 4-5 mm Bańka wypełniona gazem szlachetnym ksenonem (+ sole metali z grupy halogenów) ciśnienie kilkadziesiąt atm. Wysokie napięcie do zapalenia łuku (nawet 5-25 kv), a do jego utrzymania ok. 100 V Elektrotechnika w środkach transportu 50
Źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 51
Źródła światła Źródło diodowe: Złącze P-N Półprzewodniki N nośnik stanowią elektrony (ładunek ujemy) P nośnik stanowią dziury elektronowe (ładunek dodatni) Spolaryzowanie złącza przyłożenie dodatniego bieguna napięcia do P (płynie prąd dyfuzyjny) przeskok elektronu z wyższego na niższy poziom energetyczny i oddanie energii w postaci promieniowania Luminescencja zjawisko emisji fal świetlnych przez ciała (luminofory), wywołane inną przyczyną niż rozgrzanie do wysokiej temperatury (luminescencja nie jest promieniowaniem cieplnym) Elektroluminescencja luminescencja w ciałach stałych i gazach pod wpływem przepływu prądu (wyładowania, pola elektrycznego, fali elektromagnetycznej) Elektrotechnika w środkach transportu 52
Źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 53
Źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 54
Źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 55
Budowa reflektora/lampy Elementy składowe: Źródło światła Odbłyśnik Dodatkowe elementy kształtujące strumień światła (ewent.) Elektrotechnika w środkach transportu 56
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Paraboloida powierzchnia opisana równaniem drugiego stopnia, która posiada jedną oś symetrii: Paraboloida eliptyczna Paraboloida hiperboliczna Elektrotechnika w środkach transportu 57
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Paraboloida eliptyczna posiada dwie wzajemnie prostopadłe płaszczyzny symetrii, powstaje w wyniku przesunięcia jednej paraboli wzdłuż innej paraboli (ramiona obu parabol skierowane w tą samą stronę) Elektrotechnika w środkach transportu 58
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Paraboloida hiperboliczna posiada dwie wzajemnie prostopadłe płaszczyzny symetrii, powstaje w wyniku przesunięcia jednej paraboli wzdłuż innej paraboli (ramiona skierowane w przeciwną stronę) Elektrotechnika w środkach transportu 59
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Paraboloida obrotowa szczególny przypadek paraboloidy eliptycznej, powstaje w wyniku obrotu paraboli wokół jej osi symetrii Wycinek czaszy satelitarnej promienie padające równolegle po odbiciu skupiają się w jednym punkcie Powierzchnia cieczy wirującej w okrągłym naczyniu pod wpływem siły odśrodkowej i siły ciężkości Elektrotechnika w środkach transportu 60
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Elektrotechnika w środkach transportu 61
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Elektrotechnika w środkach transportu 62
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Elektrotechnika w środkach transportu 63
Odbłyśniki Odbłyśnik paraboloidalny: Elektrotechnika w środkach transportu 64
Odbłyśniki Odbłyśnik wieloparaboloidalny: Kilka wycinków paraboloid o tym samym ognisku Możliwość doświetlenia i wygaszenia odpowiednich stref Wyeliminowanie przysłony Stosowanie wyłącznie żarówek jednowłóknowych Elektrotechnika w środkach transportu 65
Odbłyśniki Odbłyśnik wieloparaboloidalny: Elektrotechnika w środkach transportu 66
Odbłyśniki Odbłyśnik elipsoidalny: Elipsa Elipsoida - powierzchnia, której wszystkie przekroje płaskie są elipsami Elipsoida obrotowa powierzchnia powstała na skutek obrotu elipsy wokół ej osi symetrii (osi małej lub osi dużej) Elektrotechnika w środkach transportu 67
Odbłyśniki Odbłyśnik elipsoidalny: Źródło światła w jednym z dwóch ognisk elipsoidy Po odbiciu od powierzchni zwierciadlanej promień przechodzi przez drugie ognisko Soczewka płasko-wypukła skupia promienie w pożądanym kierunku Mechaniczna przysłona do uzyskania granicy światła-cienia Stosowane są żarówki halogenowe jednowłóknowe oraz ksenonowe Układ projektorowy (działanie podobne do rzutnika) Elektrotechnika w środkach transportu 68
Budowa reflektora/lampy Elementy składowe: Źródło światła Odbłyśnik Dodatkowe elementy kształtujące strumień światła (ewent.) Elektrotechnika w środkach transportu 69
Dodatkowe elementy Szyby: Szyby rozpraszające zespół pryzmatów i soczewek do kształtowania źródła światła Szyby gładkie funkcja zabezpieczająca i dekoracyjna Elektrotechnika w środkach transportu 70
Ekran homologacyjny Elektrotechnika w środkach transportu 71
Ekran homologacyjny Natężenie oświetlenia Punkty 75R i 50R - min 12 lx Elektrotechnika w środkach transportu 72
Inne rozwiązania Biksenon (reflektor dwufunkcyjny) pojedyncza lampa ksenonowa z ruchomą przesłoną: Światła drogowe Światła mijania Światła staniu pośredniego między drogowym a mijania Elektrotechnika w środkach transportu 73
Inne rozwiązania Dynamiczna automatyczna regulacja zasięgu świateł Elektrotechnika w środkach transportu 74
Inne rozwiązania Adaptacyjne źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 75
Inne rozwiązania Adaptacyjne źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 76
Inne rozwiązania Adaptacyjne źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 77
Inne rozwiązania Adaptacyjne źródła światła Elektrotechnika w środkach transportu 78
Inne rozwiązania System ALP (światłowody) 1 odbłyśnik elipsoidalny 2 lampa wyładowcza 3 koncentrator światłowodowy 4 światłowody 5 soczewki Elektrotechnika w środkach transportu 79
Inne rozwiązania System ALP (światłowody) MI - podstawowe światło mijania DR - podstawowe światło drogowe PL - oświetlenie pobocza lewego PP - oświetlenie pobocza prawego S - światło skupione dalekiego zasięgu P - oświetlenie przy złej pogodzie Elektrotechnika w środkach transportu 80
Inne rozwiązania Światła z pionową granicą światłocienia AHB (Volvo) / DLA (VW) Światła drogowe włączone w sposób ciągły przy określonej prędkości Rozpoznawanie pojazdów i oświetlenia infrastruktury drogowej Pionowa przysłona Elektrotechnika w środkach transportu 81
Inne rozwiązania Światła z pionową granicą światłocienia AHB (Volvo) / DLA (VW) Elektrotechnika w środkach transportu 82
Inne rozwiązania Laser półprzewodnikowy (dioda laserowa) Elektrotechnika w środkach transportu 83