INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI KONTROLNEJ WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORATU OCHRONY SRODOWISKA W KRAKOWIE W 2011 ROKU 1. Kierunki działalności kontrolnej Podstawowym celem działań kontrolnych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie w 2011 r. było zapewnienie odpowiednich standardów jakości środowiska poprzez egzekwowanie przestrzegania przepisów ochrony środowiska. Powyższe zadania były realizowane na podstawie opracowanych rocznych celów kontrolnych i kwartalnych planów kontroli. Przy wyborze celów kontrolnych uwzględniono założenia: określone w opracowaniu pn. Ogólne kierunki działania organów Inspekcji Ochrony Środowiska na lata 2007-2013, w wytycznych do planowania działalności organów Inspekcji Ochrony Środowiska w 2011 r. zatwierdzonych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, jak również określane przez Ministra Środowiska obowiązki raportowania do Komisji Europejskiej wynikające m.in. z Traktatu Akcesyjnego - Środowisko naturalne. Uwzględniono ponadto: wyniki monitoringu powietrza i wód powierzchniowych w województwie małopolskim, ocenę jakości powietrza w województwie małopolskim w 2009 r., podstawowe problemy ochrony środowiska na terenie województwa oraz wnioski z oceny stanu przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez kontrolowane podmioty. Dokonano przeglądu: zakładów o dużym ryzyku zaistnienia awarii (kontrola co najmniej raz w roku) i o zwiększonym ryzyku zaistnienia awarii (kontrola co najmniej raz na dwa lata), stacji demontażu pojazdów z wykazu Marszałka Województwa Małopolskiego (kontrola co najmniej raz w roku) oraz wykorzystano: informacje o nielegalnych stacjach demontażu, dane z rejestrów prowadzonych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska o podmiotach podlegających ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, dane zawarte w ewidencji kontroli i ewidencji podmiotów korzystających ze środowiska oraz dokumentacji przebiegu i efektów kontroli w tym również dane z prowadzonej przez WIOŚ listy zakładów eksploatujących instalacje podlegające obowiązkowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego, skargi i interwencje wpływające do WIOŚ. Na podstawie analizy przedstawionych wyżej materiałów oraz możliwości kontrolnych WIOŚ ustalono ostatecznie 16 celów kontrolnych. Tabela nr 1. e działań kontrolnych WIOŚ w Krakowie w 2011 r. lp Nazwa celu uwagi 1. Ocena realizacji zadań określonych dla Polski w Traktacie Akcesyjnym 2. Ocena przestrzegania przepisów w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń do wód powierzchniowych z punktowych źródeł komunalnych 3. Ocena przestrzegania przepisów w zakładach zlokalizowanych na obszarach zagrożonych wg oceny jakości powietrza z uwagi na 1
emisję PM10 i B(a)P 4. Ocena realizacji zadań ujętych w KPGO 2014 w zakresie likwidacji mogilników 5. Ocena jakości danych dostarczanych przez prowadzących instalacje w ramach Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń 6. Ocena przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez prowadzących instalacje objęte pozwoleniami zintegrowanymi 7. Ocena zgodności wyrobów z zasadniczymi wymaganiami 8. Ocena przestrzegania przepisów w zakresie gospodarki ściekowej (w tym: obowiązujące dyrektywy UE) 9. Ocena przestrzegania przepisów w zakresie ochrony powietrza (w tym: monitorowanie i kontrolowanie jakości paliw, duże źródła spalania paliw, substancje zubożające warstwę ozonową, emisja lotnych związków organicznych) 10. Ocena przestrzegania przepisów dot. postępowania z odpadami (w tym: przemieszczanie odpadów, opakowania, opłata produktowa i depozytowa, składowiska, oleje odpadowe, PCB, azbest, spalanie i współspalanie odpadów, osady ściekowe) 11. Ocena przestrzegania wymagań ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji 12. Ocena przestrzegania wymagań ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym 13. Ocena przestrzegania wymagań ustawy o bateriach i akumulatorach 14. Ograniczenie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu i promieniowania elektromagnetycznego 15. Ocena realizacji obowiązków wynikających z przeciwdziałania poważnym awariom 16. Ocena przestrzegania wymagań ustawy o substancjach i preparatach chemicznych 2
W 2011 r. zadania kontrolne realizowane były zgodnie z obowiązującą zasadą planowania określoną w Systemie Kontroli opracowanym w ramach Projektu PL-0100 Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich". Wykonywano: - kontrole typowe związane z wyjazdem w teren do kontrolowanych przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, - kontrole bez wyjazdu w teren oparte na analizie posiadanej albo dostarczonej do WIOŚ dokumentacji. Poza kontrolami planowymi podejmowane były także pozaplanowe działania kontrolne na wniosek m. in.: GIOŚ, wojewody, organów samorządowych oraz obywateli. W 2011 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska trzy cykle kontrolne: - Ocena realizacji ujętego w Krajowym planie gospodarki odpadami 2010 zadania: zaprzestanie użytkowania instalacji i urządzeń zawierających PCB; dekontaminacja i unieszkodliwianie PCB, na terenie województwa małopolskiego - Ogólnokrajowy cykl kontrolny podmiotów prowadzących odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych ze szczególnym uwzględnieniem instalacji do zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji - Ocena wykonania zadań KPOŚK przez aglomeracje 15 000 RLM, które miały osiągnąć oczekiwany efekt do dnia 31.12.2010 r. oraz dla niektórych aglomeracji <15 000 RLM odprowadzających ścieki do rzek Przymorza i wód Bałtyku 2. Realizacja zadań kontrolnych 2.1 Ewidencja podmiotów W 2011 r. w ewidencji WIOŚ zarejestrowano 5585 zakłady. W porównaniu z rokiem 2010 ilość ta zmalała o 419 tj. ok. 7%. Rys. nr 1. Ilość podmiotów kontrolowanych przez WIOŚ w Krakowie w latach 2010 i 2011 3
7000 6000 5000 4000 6004 5585 Liczba podmiotów w ewidencji WIOŚ 3000 2000 1000 1978 1900 33% 30 % Liczba podmiotów objętych kontrolą 0 2010 r. 2011 r. 2.2 Kontrole Plan kontroli Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie na rok 2011 zakładał przeprowadzenie 710 kontroli z wyjazdem w teren (typowych) oraz 154 kontroli na podstawie dokumentacji przesyłanej do WIOŚ (inne niż typowe). Plan nie został w całości zrealizowany. W III i IV kwartale nie zostało wykonanych 16 kontroli typowych z powodu odejścia inspektorów na emeryturę i długotrwałą chorobę pracowników. Poza planem wykonano 438 kontroli typowych w terenie. Kontrole te były podejmowane z wniosków m.in: GIOŚ, wojewody i organów samorządowych, inwestorów o pozwolenie na użytkowanie lub oddania do eksploatacji realizowanych inwestycji, o wydanie opinii i zaświadczeń, o interwencję na uciążliwość zakładów, rolników korzystających z funduszy unijnych W 2011 r. prowadzono również kontrole na podstawie dokumentacji bez wyjazdu w teren oraz kontrole inne niż typowe w terenie tzw. kontrole nietypowe. Do kontroli nietypowych, zaliczane są m.in. następujące czynności: analiza przekazywanych przez podmioty wyników pomiarów emisji, badań monitoringowych składowisk odpadów, baz magazynowych i stacji paliw płynnych, analiza dokumentów celem wydania zaświadczenia, opinii albo innego dokumentu, opinii dotyczącej raportu o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, opinii w związku z postępowaniem GIOŚ w sprawie zezwolenia na międzynarodowe przemieszczanie odpadów, weryfikacja rocznego raportu emisji CO 2, PRTR, ocena przewożonego przez granicę towaru pod kątem identyfikacji, czy nie jest odpadem, rozpoznanie w terenie zgłoszenia dotyczącego zanieczyszczenia środowiska, w tym poważnej awarii, z nieustalonym sprawcą zdarzenia, akcyjne kontrole przewozu towarów niebezpiecznych lub odpadów przeprowadzane z innymi organami, 4
analiza zawiadomienia o planowanym terminie oddania obiektu, instalacji do użytkowania. W 2011 r. przeprowadzono 1154 takie kontrole. W roku 2011 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził łącznie 2286 kontroli, w tym podczas 210 kontroli wykonano badania i pomiary. Naruszenia wymagań ochrony środowiska stwierdzono podczas 719 kontroli. Skontrolowano 1900 użytkowników środowiska, nastąpił spadek o ok. 4 % w stosunku do roku ubiegłego. Ilość podmiotów objętych kontrolą w odniesieniu do ogólnej ilości zakładów w ewidencji stanowiło 34 %. Rys. nr 2. Liczba przeprowadzonych kontroli przez WIOŚ w roku 2011 1200 1000 800 1132 1154 694 1006 liczba kontroli ogółem planowe 600 438 400 200 148 pozaplanowe 0 kontrole typowe kontrole nietypowe 5
3. Działania pokontrolne Zestawienie rodzajów działań pokontrolnych z kontroli przeprowadzonych w 2011 r. przedstawiono na rysunku nr 3. 22 110 18 ilość wydanych zarządzeń pokontrolnych ilość mandatów karnych ilość zastosowanych pouczeń 314 315 166 489 ilość wystąpień do organów administracji liczba decyzji dotyczących kar biegnących liczba decyzji karnych za okres trwania naruszenia liczba wydanych decyzji o charakterze niepieniężnym Jednym z instrumentów postępowania pokontrolnego są kary pieniężne ponoszone za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska ustalonych właściwą decyzją. Zgodnie z procedurą ich wymierzania są to kary biegnące (godzinowe lub dobowe) a następnie po ustaniu naruszenia lub po zakończeniu roku kalendarzowego ustalane są kary za czas trwania naruszenia. Wymierzane są także kary za cały rok kalendarzowy. Przepisy umożliwiają odraczanie na okres 5 lat termin płatności kary pod warunkiem realizacji przedsięwzięcia, które zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia kar pieniężnych. Oddzielną grupę stanowią kary pieniężne kwotowe, których wysokość określona jest ustawowo i wymierzane są za naruszenie przepisów związanych z międzynarodowym przemieszczaniem odpadów, ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, ustawy o bateriach i akumulatorach, ustawy o odpadach, ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, PRTR. Oprócz nakładania sankcji o charakterze dyscyplinujących należy także: pieniężnym do podstawowych działań - wydawanie zarządzeń pokontrolnych, - wydawanie decyzji administracyjnych, w których można wstrzymać działalność powodującą naruszenie wymagań ochrony środowiska (pod warunkami określonymi w przepisach) lub ustalić termin usunięcia naruszenia (decyzje o charakterze niepieniężnym), - kierowanie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przeciwko środowisku bądź kierowanie wniosków do sądów lub do organów administracji publicznej, - nakładanie mandatów karnych, 6
- udzielanie pouczeń. 3.1 Administracyjne kary pieniężne 3.1.1 Kary za nieprzestrzeganie warunków jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód i do ziemi. W roku 2011 wydano 8 decyzji wymierzających kary dobowe. Najwyższą karę biegnącą (879,14 8 zł/dobę) wymierzono Gminie Bukowina Tatrzańska Gminny Zakład Komunalny, za przekroczenie dopuszczalnej wartości wskaźnika azot amonowy w odprowadzanych ściekach. W roku 2011 Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 67 decyzji wymierzających kary pieniężne za naruszenie warunków jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód powierzchniowych lub do ziemi na łączną kwotę 3 697 224,19 zł Najwyższe kary łączne zostały ustalone dla: Burmistrza Miasta i Gminy Skała 1 194 627,78 zł Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowo-Usługowego PROMEROL 315 624,21 zł Stanowiły one 41 % ogólnej kwoty naliczonych kar łącznych. W związku z realizacją inwestycji w zakresie gospodarki wodno-ściekowej decyzjami Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska odroczono termin płatności w 37 przypadkach na kwotę 3 242 199,67 zł. W związku z zakończeniem realizowanych inwestycji w zakresie gospodarki wodnościekowej zmniejszono wymierzone kary pieniężne w 4 przypadkach na kwotę 287 349,33 zł Rozłożono na raty 1 karę na kwotę 57 490,74 zł + 10 080,00 zł opłata prolongacyjna. 2.1.1 Kary za zanieczyszczenie powietrza. W roku 2011 wydano 1 decyzję o karze godzinowej za przekroczenie dopuszczalnych wielkości emisji pyłów i gazów oraz 1 decyzję naliczającą karę pieniężną za czas trwania naruszenia warunków wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza na kwotę 34301,09 zł. dla DROGBUD Podkarpacki Holding Budowy Dróg Sp. z o.o. w Strzyżowie Wytwórnia Mas Bitumicznych w Klęczanach. 2.1.2 Kary za przekroczenie emisji hałasu. W roku 2011 wydano 14 decyzji o karze biegnącej za przekroczenie dopuszczalnej emisji hałasu oraz 8 decyzji naliczających kary łączne na kwotę 70 178,84 zł. Najwyższą karę naliczono Fabryce Narzędzi Kuźnia S.A. w Sułkowicach 39 189,15 zł. Odroczono termin płatności w 4 przypadkach w związku z realizacją inwestycji zmierzających do usunięcia przyczyny naliczenia kary na kwotę 50 702,17 zł. 2.1.3 Kary za składowanie odpadów w miejscu na ten cel nie wyznaczonym. W 2011 roku wydano w tym zakresie 1 decyzję o karze biegnącej dobowej w wysokości 53,71 zł/dobę oraz 1 decyzję wymierzającą karę za okres naruszenia w wysokości 4 379,85 zł za naruszenie warunków w zakresie miejsca i sposobu magazynowania odpadów. 7
W związku z realizacją inwestycji w zakresie gospodarki odpadami odroczono termin płatności 1 kary pieniężnej na kwotę 1 150 219,60 zł. (kara wymierzona w 2010 r.) 3.1.5. Kary za nielegalne, międzynarodowe przemieszczanie odpadów W roku 2011 Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska nie nakładał kar pieniężnych w tym zakresie. 3.1.6. Kary w zakresie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego W roku 2011 Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 13 decyzji wymierzających kary pieniężne za wprowadzanie używanego sprzętu elektrycznego bez wpisu do rejestru GIOŚ na kwotę 65 000 zł. Rozłożono na raty 2 kary pieniężne na kwotę 10.000 zł + opłata prolongacyjna 351 zł. 3.1.7 Kary w zakresie PRTR W roku 2011 Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 4 decyzje za nieterminowe przekazywanie sprawozdania PRTR na kwotę 35.000 zł. Rozłożono na raty 1 karę pieniężną na kwotę 10.000 zł + opłata prolongacyjna 123 zł. 3.1.8 Kary za nieprzestrzeganie przepisów ustawy o odpadach W roku 2011 Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 13 decyzji wymierzających kary pieniężne na kwotę 80 000 zł. Rozłożono na raty 5 kar pieniężnych na kwotę 35 000 zł + opłata prolongacyjna 1 280 zł. 3.1.9.Kary za nieprzestrzeganie przepisów w zakresie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji W roku 2011 Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 2 decyzje wymierzające kary pieniężne na kwotę 25 000 zł. Rozłożono na raty 1 karę pieniężną na kwotę 15 000 zł + opłata prolongacyjna 1 115 zł. Umorzono zapłatę 1 kary pieniężnej w wysokości 10 000 zł. 3.2. Zarządzenia pokontrolne Wskaźnik wykonania zarządzeń pokontrolnych w 2011 r. wynosi: 90,8%. W 2011 roku wydano 489 zarządzeń pokontrolnych, z czego zrealizowano w całości 319 zarządzeń. Nie wykonano 45 zarządzeń. W 125 przypadkach termin wykonania wszystkich punktów zarządzeń przypada na 2012 r. Związane jest to przede wszystkim z wydaniem zarządzeń pod koniec IV kwartału 2011 r. W przypadkach zakładów, które nie zgłosiły 8
wykonania zarządzeń pokontrolnych wydanych w latach uprzednich lub których informacje o wykonaniu zarządzeń budziły wątpliwości przeprowadzano w 2011 r. kontrole sprawdzające wykonanie zarządzeń. W 10 przypadkach ukarano mandatami przedstawicieli zakładów, za brak informacji do WIOŚ o zakresie wykonania zarządzeń pokontrolnych, na kwotę 2 800 oraz skierowano 1 wniosek do sądu. 3.3. Kary za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku W 2011 r. inspektorzy WIOŚ nałożyli 166 mandatów na łączną kwotę 49200 zł. Najwięcej mandatów nałożono za wykroczenia dot. naruszenia przepisów ustawy o odpadach. Mniej dotkliwą karą jest zastosowanie pouczenia osób naruszających przepisy. W 2011 r. inspektorzy WIOŚ skorzystali z tej formy kary w 315 przypadkach. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa kierowane są wnioski do organów ścigania. W 2011 r. skierowano 2 wnioski do organów ścigania i 9 wniosków do sądów. 3.4. Inne sankcje o charakterze niepieniężnym Przepisy Prawa ochrony środowiska dają możliwość wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wydania decyzji wstrzymującej eksploatację instalacji lub wyznaczającej termin usunięcia naruszenia. W 2011 r. wydano: - 3 decyzje wstrzymujące eksploatację instalacji, - 15 decyzji wyznaczających termin usunięcia naruszeń lub zaniedbań. Zgodnie z ustawą o Inspekcji Ochrony Środowiska, wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ramach współpracy może informować organy rządowe i samorządowe o ustaleniach kontroli i wnioskować o podjęcie działań należących do kompetencji tych organów. W 2011 r. Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska skierował: - 114 wystąpienia do administracji rządowej, - 200 wystąpień do administracji samorządowej. 9