Temat: Polecenia linii komend.

Temat: Polecenia linii komend. DOS (Disk Operation System) jest dyskowym systemem operacyjnym przeznaczonym dla jednego użytkownika, do 16-bitowych mikrokomputerów wykorzystujących procesory rodziny Intel 8086. Wygoda użytkowania oraz zastosowanie systemu, pod nazwą PC DOS dla komputerów IBM PC, zapewniły mu swego czasu dużą popularność. Stworzono bogatą bibliotekę oprogramowania, działającego pod nadzorem systemu MS DOS. Obejmującą bogaty zestaw programów wspomagających pracę biurową, projektowanie, kompilatory języków programowania itp. System ten wywodzi się od systemu o nazwie QDOS, opracowanego przez Seattle Computers - pionierską firmę w dziedzinie budowy i oprogramowania komputerów z procesorem Intel 8086. Kolejne wersje tego systemu o nazwie 86 DOS zostały w 1981 roku zakupione przez firmę Microsoft i nazwane MS DOS. Sposób obsługi systemu polegający na drobiazgowym i dokładnym wpisywaniu komend również przysparza wiele kłopotów, chociaż z pewną pomocą przychodzą tu nakładki systemowe typu "Norton Commander" czy "DOS Shell", które ułatwiają sposób nawigacji. Zaletą systemu jest jego popularność, małe wymagania sprzętowe, prosta instalacja i otwartość, dzięki czemu może być uruchamiany na wielu komputerach niezależnie od producenta i konfiguracji. 1. Podstawowe komendy. CLS - czyść ekran, VER - podaje wersję DOS-a, DATE - ustawienie bieżącej daty, TIME - ustawienie bieżącego czasu, EXIT - wyjście, C: (A:) (B:) - zmiana dysku bieżącego. 2. Przygotowanie dyskietki do pracy, polecenia: VOL, FORMAT, LABEL, CHKDSK. FORMAT - formatowanie dyskietek, FORMAT / S - formatowanie dyskietek z przeniesieniem systemu operacyjnego, CHKDSK - ilość miejsca wolnego na dysku lub dyskietce, LABEL - zmiana lub nadanie etykiety dysku, VOL - wyświetlenie etykiety dysku. 3. Praca z katalogami w systemie DOS, polecenia: DIR, MD, RD, CD, TREE. DIR - listowanie zawartości katalogu, Strona - 1

DIR / W - listowanie zawartości katalogu, opcja W wyświetlenie w pięciu kolumnach, DIR / P / S - -,,- -,,- -,,-, opcja P z podziałem na ekrany, opcja S wszystkie katalogi, MD - tworzenie katalogu, RD - usuwanie katalogu, TREE - drzewo katalogów, CD - zmiana katalogu, CD \ - zmiana katalogu, przejście bezpośrednio do katalogu głównego, CD.. - zmiana katalogu, przejście jeden poziom wyżej. 4. Operacje kopiowania : COPY, COPY CON, COPY PRN, DISKCOPY, XCOPY. COPY - kopiowanie pliku, COPY CON - zakładanie pliku z klawiatury, COPY PRN - kopiowanie pliku na drukarkę, DISKCOPY - kopiowanie zawartości dyskietek, XCOPY - kopiowanie grupy plików, wraz z katalogiem.5. Praca z plikami polecenia : TYPE, MORE, PRINT, REN, DEL, HELP - pomoc. TYPE - wyświetlanie zawartości plików, MORE - zatrzymanie wyświetlania po zapełnieniu ekranu, PRINT - tworzenie kolejki do drukowania i drukowanie, REN ( RENAME ) - zmiana nazwy pliku, DEL - usuwanie pliku, HELP - system pomocy. *** Zasady pracy z systemem operacyjnym DOS. 1. Ilość znaków dla: napędy dysków - jeden znak np.: A:, B:, C:, D:, E:, katalog 2-8 znaków, duże litery np.: KATALOG, plik 2-8 znaków, kropka i 3 znaki dla rozszerzenia, np.: plik.txt, nazwa dysku lub dyskietki 2-11 znaków charakterystycznych np.: dysk_nr1. 2. Pliki systemowe: a ) firmy Microsoft: IO.SYS - zawiera procedury obsługi urządzeń ładowanych w czasie uruchamiania systemu, MS DOS.SYS - zawiera procedury odwołań systemowych ładowanych jak wyżej, COMAND.COM - interpreter poleceń wewnętrznych ładowanych w czasie uruchamiania systemu a potem po wykonaniu każdego polecenia które zmazało go w RAM-ie, Strona - 2

b ) dla użytkownika do konfiguracji komputera: CONFIG.SYS - plik tekstowy opisujący konfigurację, system interpretowany podczas ładowania systemu, AUTOEXEC.BAT - zawiera polecenia wykonywane w trybie wsadowym bezpośrednio po uruchomieniu, 3. Rodzaje plików ( wg ich rozszerzeń ):.COM - plik z programem gotowym do wykonania ( w postaci nieprzesuwalnej ),.EXE - plik z programem gotowym do wykonania w postaci przesuwalnej,.bat - plik z ciągiem poleceń wykonywanych przez DOS w trybie wsadowym,.sys - plik systemowy używany przez DOS,.ASC - plik zawierający tekst w kodzie ASCII,.BAK - plik kopia zapasowa, ale z wersją wcześniejszą,.dat - plik danych,.doc - plik zawierający dokument,.hex - plik w systemie szesnastkowym,.hlp - plik zawierający pomoc,.msg - plik zawierający komunikaty,.let - plik zawierający bibliotekę,.lib - plik zawierający list,.pas - plik w języku programowania Pascal,.TMP - plik przejściowy,.txt - plik tekstowy,.bmp - plik bitmapa,.htm - plik internetowy. Polecenie DIR DIR wyświetla zawartość katalogu - zarówno pliki jak i foldery. Składnia polecenia: DIR nazwa katalogu (nazwa katalogu musi być dokładna i pełna, tzn. podana razem z ewentualnym rozszerzeniem.) DIR (podana bez żadnego katalogu wyświetla zawartość katalogu bieżącego) DIR/p nazwa_katalogu (wyświetlanie zawartości porcjami) DIR *.pas (wyświetla pliki określonego typu - tutaj pliki paskalowe) DIR a*.* (wyswietla wszystkie pliki na literę a) DIR / (wyświetla wszystkie katalogi na dysku) DIR nazwa_katalogu>prn (wydruk zawartości katalogu na drukarce) DIR nazwa_katalogu>nazwa_pliku.txt (zapis zawartości katalogu w danym pliku) DIR/? wyświetla pomoc dla polecenia Strona - 3

DIR "c:\program files" (gdy nazwa jest dłuższa i zawiera spacje, należy ująć ją w cudzysłów. Polecenie TREE TREE wyświetla drzewo katalogów. Składnia polecenia: TREE nazwa_katalogu (nazwa katalogu musi być dokładna i pełna, tzn. podana razem z rozszerzeniem.) TREE (podana bez żadnej opcji wyświetla zawartość bieżącego katalogu.) TREE/f wyświetla również katalogi TREE/a wyświetla znaki ASCII zamiast znaków rozszerzonych TREE nazwa_katalogu>prn (wydruk drzewa katalogów na drukarce) TREE nazwa_katalogu>nazwa_pliku.txt (zapis drzewa katalogów w danym pliku) TREE/? wyświetla pomoc dla polecenia TREE (wyświetla zawartość bieżącego katalog)u TREE c:\windows (wyświetla zawartość zadanego katalogu) TREE "c:\program files" (wyświetla zawartość zadanego katalogu) Gdy nazwa jest dłuższa i zawiera spacje należy ująć ją w cudzysłów. Polecenie TYPE TYPE wyświetla zawartość pliku. Składnia polecenia TYPE nazwa_pliku.rozszerzenie (nazwa pliku musi być dokładna i pełna, tzn. podana razem z rozszerzeniem.) TYPE nazwa_pliku.rozszerzenie more (wyświetlanie zawartości porcjami) TYPE nazwa_pliku1 nazwa_pliku2.rozszerzenie (wyświetla zawartość kilku plików) TYPE nazwa_pliku>prn (wydruk zawartości pliku na drukarce) TYPE nazwa_katalogu>nazwa_pliku.txt (zapis drzewa katalogów w danym pliku) TYPE/? wyświetla pomoc dla polecenia TYPE autoexec.bat TYPE "moja praca dyplomowa.txt" (gdy nazwa jest dłuższa i zawiera spacje, należy ująć ją w cudzysłów.) Polecenie TYPE najlepiej się nadaje do wyświetlenia: - plików tekstowych - txt, - systemowych - bat, sys, ini, log, reg - stron WWW - htm, html, css, xml, js - zawierających kod programów - pas, c, cpp, for, java Przy wyświetlaniu zawartości plików binarnych np. exe, dll, na ekranie pojawiają się Strona - 4

"krzaczki", zawierające polecenia dla procesora, zapisane binarnie. Inne polecenia hostname - nazwa komputera widziana w sieci/internecie tracert - śledzenie tras pakietów sieciowych shutdown -s - zamykanie systemu (odrazu) shutdown -t 20 - zamknięcie systemu ze zwłoką (tu 20 sekund) at - wyświetlenie aktualnie zdefiniowanych zadań at 15:00 /INTERACTIVE "notepad.exe" - uruchomienie notatnika o godzinie 15:00 (/INTERACTIVE powoduje, że zadanie uruchomi się bez względu kto siedzi przy komputerze) at /delete - usunięcie wszystkich zaplanowanych zadań assoc.txt - wyświetlenie nazwy symbolicznej przyporządkowana temu rozszerzeniu ftype txtfile - wykorzystując informację uzyskaną powyższą komendą można sprawdzić z jakim programem jest powiązany ipconfig - konfiguracja karty sieciowej (adres IP, itc.) o \all - szczegółowe informacje o połączeniu sieciowym o \release - zwolnienie adresu IP o \renew - przywrócenie adresu IP getmac - adres fizyczny karty sieciowej, stosowany w celu sprawdzenia działania sieci ping - odpytywanie hosta do czasu zatrzymania (np.: ping google.pl) netstat - wyświetla wszystkie połączenia i porty nasłuchiwania Wszystkie dostępne rozszerzenia do polecenia są dostępne po wpisaniu polecenia z frazą help (np.: netstat help). Wiele innych poleceń do Linii komend znajdują się w pliku ntcmds znajdujący sie w C:\WINDOWS\Help. Strona - 5

Ćwiczenia: Tryb tekstowy systemu Ms Windows i podstawowe polecenia Praca w trybie tekstowym (zwanym również trybem wiersza poleceń) polega na wpisywaniu poleceń w wierszu poleceń i ich uruchamianiu. Uruchomienie polecenia następuje, gdy naciśniemy klawisz <Enter>. Komendy mogą posiadać argumenty. Wśród argumentów znajdują się takie, które rozpoczynamy od minusa, np. d. Są to tzw. przełączniki, które modyfikują standardowe działanie komendy. Większość poleceń ma swoje własne przełączniki. Ta sama litera może mieć różne znaczenie w różnych komendach. Podstawowe polecenia systemu DOS oraz trybu tekstowego MS Windows, które musisz poznać: a) help, /? b) a: c) dir d) cls e) cd f) md g) rd, rd /s, h) format i) copy con, edit j) del k) copy l) prompt Strona - 6

Aby uruchomić tryb wiersza poleceń wystarczy w polu Uruchom (Start Uruchom) wpisać cmd. Można też w Programach wybrać Wiersz poleceń. Zadanie 1 (podstawowe polecenia) (a) Używając tylko poleceń md i cd utwórz w katalogu Moje dokumenty następującą strukturę katalogów: (b) Jeżeli utworzyłeś poprawnie powyższą strukturę, usuń ją i spróbuj utworzyć na nowo ale używając tylko jednego polecenia md. (Do usuwania katalogów służy komenda rd /s katalog). (c) Przy pomocy edytora edit utwórz cztery pliki tekstowe o nazwach prog1.bat, prog2.bat, list1.txt, list2.txt, list3.txt i zapisz je w katalogu DOC\2000. Do plików list1.txt, list2.txt i list3.txt wpisz po kilka wierszy tekstu (używając edytora edit). (d) Jedną komendą copy przekopiuj pliki prog1.bat i prog2.bat do katalogu BATCH (użyj znaków specjalnych * lub?). (e) Jedną komendą copy przekopiuj pliki prog1.bat i list1.txt do katalogu UTIL (użyj znaków specjalnych * lub?: * oznacza dowolny ciąg znaków,? oznacza dowolny pojedynczy znak). (f) Przejdź do katalogu 2000 i jedną komendą del usuń pliki prog1.bat i prog2.bat. (g) Przejdź do katalogu PASCAL i jedną komendą usuń pliki list1.txt i list2.txt z katalogu 2000. Zadanie 2 (przełączanie wejścia-wyjścia) Z każdym programem uruchomionym w trybie wiersza poleceń jest związane tzw. standardowe wejście (input) i standardowe wyjście (output). Domyślnie standardowym wejściem jest klawiatura a standardowym wyjściem monitor komputera. Jednakże uruchamiając program możemy dokonać zmiany jego wejścia lub wyjścia. Do przełączania wejść i wyjść używamy trzech symboli: <, >, >>. Znaczenie ich jest następujące: prog < file - dane wejściowe polecenia prog pobierane są z pliku file, prog > file - dane wyjściowe polecenia prog są kierowane do pliku file, prog >> file - dane wyjściowe polecenia prog są dołączane na koniec pliku file. Aby lepiej zrozumieć sens powyższych symboli wykonaj podane polecenia i staraj się zinterpretować wyniki. Pamiętaj, że polecenie type wysyła zawartość pliku podanego jako argument do standardowego wyjścia. W praktyce oznacza to, że możemy wyświetlić zawartość pliku ASCII na ekranie. type list3.txt Strona - 7

type list3.txt > list3.bak dir dir > listing type listing dir.. >>listing type listing edit listing Potok pozwala na połączenie w łańcuch dwóch lub więcej poleceń. Działanie potoku jest takie, że wyjście jednego z nich jest używane jako wejście następnego. Znakiem służącym do tworzenia potoku jest pionowa kreska. Na przykład, często dwa polecenia prog1 > plik prog2 < plik można zapisać w formie prog1 prog2 W tym drugim przypadku nie jest potrzebny pomocniczy plik. Filtr jest to program, który jest tak skonstruowany, że może korzystać z danych wyjściowych innego programu w celu ich dalszego przetworzenia. W systemie DOS i trybie tekstowym MS Windows dostępne są trzy standardowe filtry: more, find, sort. Zadanie 3 (potoki i filtry) Wykonaj poniższe polecenia i obserwuj wyniki. cd \Documents and Settings dir dir more dir sort dir sort /+10 dir sort /+10/R Przeczytaj opis poleceń more i sort (użyj któregoś z poleceń: more /? lub help more) Zadanie 4 (filtr FIND) Przeczytaj opis polecenia find W katalogu Doc\2000 utwórz pliki dane1.txt, dane2.txt. Każdy niech zawiera po co najmniej 10 linii tekstu (wiersze mogą być krótkie, jednowyrazowe). Niektóre linie niech zawierają słowo czwartek albo spotkanie a inne oba te słowa naraz. Wejdź do katalogu Doc\2000 i wykonaj poniższe polecenia i staraj się zrozumieć, co one robią: find spotkanie dane1.txt find "spotkanie" *.txt find spotkania *.txt find czwartek find spotkania *.txt find czwartek sort more dir C:..\..\.. find <DIR> Strona - 8

dir C:..\..\.. find /V <DIR> Wykonaj dwa ostatnie polecenia używając ścieżki bezwzględnej zamiast względnej. Jak wyświetlić wszystkie wiersze z pliku dane1.txt nie zawierające słowa czwartek? Pliki wsadowe (skrypty powłoki) Pliki wsadowe (ang. batch files) są to pliki tekstowe ASCII, zawierające ciągi poleceń trybu tekstowego, które mogą być wykonane przez interpreter poleceń. Po uruchomieniu takiego pliku kolejne polecenia w nim zawarte będą wykonywane. Tak więc jest to pewien rodzaj programu. Pliki wsadowe są często wykorzystywane przez administratorów do automatyzacji różnych zadań. Plik wsadowy musi mieć rozszerzenie BAT lub CMD. W pliku wsadowym oprócz normalnych poleceń mogą wystąpić dodatkowe instrukcje sterujące takie jak: call, shift, for, if, pause. Można również przekazywać parametry do pliku wsadowego. W najnowszej generacji systemów Ms Windows zamiast nazwy plik wsadowy (lub batch) używa się określenia skrypt powłoki (ang. shell script) lub po prostu skrypt. Tak więc podsumowując, należy stwierdzić, że interpreter poleceń (w Ms DOS to command.com, w Ms Windows to cmd.exe) może pracować w dwóch różnych trybach: w trybie interaktywnym (w którym użytkownik wpisuje komendy a interpreter je natychmiast wykonuje) oraz w trybie wsadowym (batchowym) (w którym jest wykonywany ciąg wcześniej zdefiniowanych poleceń zapisanych w pliku tekstowym). Koncepcje te pochodzą z systemu operacyjnego Unix i zostały przeniesione do systemów CP/M, DOS i Ms Windows. Zadanie 5 (pierwsze pliki wsadowe) Utwórz plik tekstowy o treści jak poniżej i nazwij go echo1.bat. Zapisz go w katalogu Batch. Pamiętaj, aby używać edytora, który generuje czysty tekst bez znaków formatujących (np. Notatnik czy Edit). Obserwuj dokładnie wyniki i staraj się zrozumieć co się dzieje. echo1.bat echo Hello World! echo How are you getting on? Aby uruchomić ten plik należy z katalogu, w którym został ten on zapisany wydać polecenie np. jak poniżej: C:\Krzysiek\Batch\>echo1.bat Co się stanie gdy w powyższym przykładzie nazwę ECHO1.BAT zamienimy na ECHO.BAT? echo2.bat @echo off echo Hello World! echo on mytype.bat @type *.bat Strona - 9

Parametry pliku wsadowego Plik wsadowy można uruchomić z podaniem parametrów. Wiersz polecenia może wyglądać tak C:\Programy\Batch\>szukaj.bat 23 Franek W tym przypadku plik wsadowy to szukaj.bat, a argumenty (parametry) to 23 i Franek. Jak można używać tych parametrów wewnątrz pliku wsadowego? Należy wiedzieć, że parametry wiersza poleceń przekazane do pliku wsadowego są w nim oznaczane symbolami: %0, %1, %2,..., %9 Parametr %0 oznacza samą nazwę pliku wsadowego. Parametry %1, %2,..., to kolejne parametry, które wystąpiły w wierszu wywołania danego pliku wsadowego. Tak więc w powyższym przykładzie mamy: %0=szukaj.bat, %1=23, %2= Franek. Zadanie 6 (parametry pliku wsadowego) Utwórz plik i uruchom plik wsadowy: param1.bat @echo off echo Oto przekazane mi parametry echo %0 echo %1 echo %2 Wywołaj go z różnymi parametrami: C:\Batch\>param1.bat C:\Batch\>param1.bat a C:\Batch\>param1.bat a b c d e C:\Batch\>param1.bat Ala ma kota. As to Ali pies Zadanie 7 Utwórz plik wsadowy mkdir1.bat, który będzie tworzył w bieżącym katalogu trzy katalogi o nazwach podanych jako parametry wiersza poleceń. Wsk. Użyj poleceń takich jak md %1 Zadanie 8 Utwórz plik wsadowy mkdir2.bat, który będzie tworzył w bieżącym katalogu katalog o nazwie podanej jako pierwszy parametr wywołania, a następne dwa parametry będą nazwami podkatalogów tworzonych w tym pierwszym. Strona - 10