- informacja tajna czy jawna? sierpień 2013
Informacja o badaniu Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) przygotowuje projekt ustawy wprowadzającej jawność płac wśród wszystkich pracowników i pracodawców w Polsce. Czy Polacy chcieliby jawności wysokości wynagrodzeń w miejscach, w których pracują? A jak zapatrujemy się na jawność zarobków w instytucjach publicznych? Czy ogłoszenia w sprawie pracy także powinny zawierać informacje o proponowanych zarobkach? O opinię Polaków na ten temat zapytał TNS Polska. Termin badania: 2-7 sierpnia 2013 r. Próba: ogólnopolska, reprezentatywna próba 1000 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS Polska. 2
Podsumowanie! Zdecydowana większość Polaków (66%) uważa, że wysokość zarobków na poszczególnych stanowiskach powinna być jawna. Przeciwnego zdania jest prawie jedna czwarta z nas (23%). Co dziewiąty badany (11%) nie ma na ten temat jednoznacznego stanowiska. Osoby z wyższym wykształceniem częściej niż ogół badanych wypowiadają się przeciw jawności wysokości wynagrodzeń (32% wobec 23%). Mimo to wśród osób z wyższym wykształceniem badani opowiadający się za jawnością zarobków wciąż stanowią większość (56%).! Ponad trzy czwarte Polaków (77%) opowiada się za tym, by zarobki w instytucjach publicznych były jawne. Przeciwnych temu rozwiązaniu jest 16%, natomiast 7% nie ma na ten temat zdania.! Ośmiu na dziesięciu Polaków (%) jest zdania, że ogłoszenia w sprawie pracy powinny zawierać informacje o proponowanych zarobkach. 13% badanych jest temu przeciwna, a 7% nie ma na ten temat zdecydowanej opinii. Za jawnością proponowanych zarobków w ogłoszeniach o pracę opowiedzieli się jednogłośnie wszyscy przedstawiciele grup społecznozawodowych. 3
1 Tajność i jawność zarobków na poszczególnych stanowiskach
Czy ogólnie rzecz biorąc, Pana(i) zdaniem, zarobki na poszczególnych stanowiskach pracy powinny być jawne czy też objęte tajemnicą? Dane w [%] powinny być jawne mężczyzna kobieta 67 64 23 24 10 12 powinny być objęte tajemnicą trudno powiedzieć 15 19 lat 20 29 lat 30 39 lat 40 49 lat 50 59 lat 60 lat i więcej 59 65 66 64 68 68 17 24 26 9 24 10 25 11 24 8 20 12 66 23 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe 74 71 66 56 15 19 26 32 11 10 8 12 Dane w [%] 11 kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gosp. domowe / nie pracuje emeryci / renciści uczniowie i studenci bezrobotni 45 58 63 68 65 72 73 63 68 44 11 31 11 28 9 23 9 18 17 15 13 17 10 15 22 24 8 5
Zarobki na poszczególnych stanowiskach tajne czy jawne? Zdecydowana większość Polaków (66%) uważa, że wysokość zarobków na poszczególnych stanowiskach powinna być jawna. Przeciwnego zdania jest prawie jedna czwarta z nas (23%). Co dziewiąty badany (11%) nie ma na ten temat jednoznacznego stanowiska. Najtrudniej w tej sprawie było wypowiedzieć się najmłodszym respondentom (15-19 lat) jedna czwarta z nich (24%) udzieliła odpowiedzi trudno powiedzieć. Poza tym wiek nie różnicuje badanych w kwestii stosunku do jawności wynagrodzeń w Polsce. Cechą różnicującą odpowiedzi okazał się natomiast poziom wykształcenia respondentów. Osoby z wyższym wykształceniem częściej niż ogół badanych wypowiadają się przeciwko jawności wysokości wynagrodzeń (32% wobec 23%). Mimo to wśród osób z wyższym wykształceniem badani opowiadający się za jawnością zarobków wciąż stanowią większość (56%). Z drugiej strony, wśród osób z wykształceniem podstawowym możemy zaobserwować najmniejszy odsetek zwolenników objęcia tajemnicą zarobków na poszczególnych stanowiskach pracy (15% wobec 23% ogółu). Pewne istotne różnice w deklarowanym stosunku do jawności wynagrodzeń można także zauważyć wśród przedstawicieli poszczególnych grup społeczno-zawodowych. Najbardziej wyróżniają się kierownicy i specjaliści, wśród których liczba zwolenników i przeciwników jawności wynagrodzeń jest w zasadzie taka sama (45% i 44%). Wśród emerytów i rencistów wyjątkowo liczną grupę stanowią zaś badani opowiadający się za tym, by wysokość zarobków w Polsce była jawna (73% wobec 66% ogółu). 6
2 Tajność i jawność zarobków w instytucjach publicznych
Czy ogólnie rzecz biorąc, Pana(i) zdaniem, zarobki w instytucjach publicznych powinny być jawne czy też objęte tajemnicą? Dane w [%] powinny być jawne mężczyzna kobieta 78 76 15 16 7 8 powinny być objęte tajemnicą trudno powiedzieć 15 19 lat 20 29 lat 30 39 lat 40 49 lat 50 59 lat 60 lat i więcej 66 76 79 76 81 78 13 21 18 6 14 7 16 8 15 4 15 7 77 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe 79 78 74 11 14 17 18 9 7 5 8 Dane w [%] 7 16 kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gosp. domowe / nie pracuje emeryci / renciści uczniowie i studenci bezrobotni 68 82 75 78 71 81 71 77 24 8 13 5 20 5 17 5 15 14 7 13 13 6 11 18 18 5 8
Zarobki w instytucjach publicznych tajne czy jawne? Ponad trzy czwarte Polaków (77%) opowiada się za tym, by zarobki w instytucjach publicznych były jawne. Przeciwnych temu rozwiązaniu jest 16%, natomiast 7% nie ma na ten temat zdania. Ponownie, tak jak w przypadku pytania o jawność wynagrodzeń na poszczególnych stanowiskach pracy, największe trudności z wyrażeniem opinii mieli badani z grupy wiekowej 15-19 lat jedna piąta z nich (21%) udzieliła odpowiedzi trudno powiedzieć. W kwestii jawności wynagrodzeń w instytucjach publicznych w Polsce badani są bardzo zgodni i nie różnicują ich w tym przypadku ani poziom wykształcenia, ani płeć czy wiek. W grupach społeczno-zawodowych kolejny raz wyróżnili się przedstawiciele kierowników i specjalistów. Wśród tej właśnie grupy udział zwolenników jawności wynagrodzeń jest o 9 punktów procentowych mniejszy niż wśród ogółu badanych (68% wobec 77%). W porównaniu do ogółu, więcej kierowników i specjalistów zadeklarowało też, że wysokość zarobków powinna być tajemnicą (24% wobec 16%). 9
3 Ogłoszenia o pracę a tajność i jawność proponowanych zarobków
Czy Pana(i) zdaniem ogłoszenia w sprawie pracy powinny czy też nie powinny zawierać informacji o proponowanych zarobkach? Dane w [%] powinny zawierać informację o zarobkach nie powinny zawierać informacji o zarobkach trudno powiedzieć mężczyzna kobieta 15 19 lat 20 29 lat 30 39 lat 40 49 lat 50 59 lat 60 lat i więcej 75 82 79 77 82 13 7 13 7 9 16 14 4 14 7 14 9 15 5 10 8 podstawowe zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat i wyższe 83 77 83 79 9 8 15 8 13 4 12 9 Dane w [%] 7 13 kierownicy / specjaliści prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług robotnicy rolnicy gosp. domowe / nie pracuje emeryci / renciści uczniowie i studenci bezrobotni 76 78 78 74 91 85 77 74 18 6 13 9 14 6 16 6 20 6 9 8 7 10 13 20 6 11
Ogłoszenia o pracę a tajność i jawność proponowanych zarobków Ośmiu na dziesięciu Polaków (%) jest zdania, że ogłoszenia w sprawie pracy powinny zawierać informacje o proponowanych zarobkach. 13% badanych jest temu przeciwne, a 7% nie ma na ten temat konkretnej opinii. Za jawnością proponowanych zarobków w ogłoszeniach o pracę opowiedziała się jednogłośnie większość respondentów bez względu na płeć, wiek, poziom wykształcenia, a także przedstawiciele wszystkich grup społeczno-zawodowych. Szczególnie licznie zrobili to jednak emeryci i renciści (85% wobec % ogółu), a także kobiety pracujące w domu (91% wobec % ogółu). Przez ostatnie miesiące liczni eksperci wypowiadali się w sposób niejednokrotnie sceptyczny na temat powszechnego ujawnienia płac, podając argumenty odwołujące się do ludzkiej zawiści, ogólnej niechęci Polaków do tego pomysłu, czy też do sytuacji z czasów socjalizmu. Zwolennicy ustawy proponowanej przez OPZZ przekonywali natomiast, że taka jawność wynagrodzeń ucięłaby spekulacje oraz przyczyniłaby się m.in. do zrównania płac kobiet i mężczyzn. Sierpniowy sondaż pokazuje, że większość Polaków jest, mimo różnych obaw ekspertów, pozytywnie nastawiona do jawności wysokości zarobków na różnych stanowiskach pracy, a tym bardziej w instytucjach publicznych. Natomiast postulat jawności proponowanych zarobków w treści ogłoszeń w sprawie pracy spotkał się z jeszcze większym entuzjazmem niż dwa pozostałe pomysły. 12
Zespół badań społecznych OBOP w TNS Polska Urszula Krassowska Account Director Urszula.Krassowska@tnsglobal.com +48 22 598 97 11 Marzena Ciesielska Research Executive Marzena.Ciesielska@tnsglobal.com +48 22 598 97 07 Joanna Skrzyńska Senior Research Executive Joanna.Skrzynska@tnsglobal.com +48 22 598 96 73 Monika Pałasz-Szczęsna Account Manager Monika.Palasz-Szczesna@tnsglobal.com +48 22 598 96 75 Agata Zadrożna Account Manager Agata.Zadrozna@tnsglobal.com +48 22 598 97 14 13