CHARAKTERYSTYKA POTENCJALNYCH ZAGRO

Spis treści: ROZDZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ DLA ŻYCIA I ZDROWIA LUDZI 1.1. Charakterystyka ogólna województwa podkarpackiego.. 1.2. Sieć komunikacyjna.. 1.2.1. Długość oraz charakterystyka dróg publicznych 1.2.2. Linie kolejowe 1.3. Struktura demograficzna i urbanistyka 1.3.1. Charakterystyka ogólna... 1.3.2. Struktura demograficzna. 1.3.3. Struktura oraz ważniejsze gałęzie przemysłu. 1.3.4. Zakłady zwiększonego ryzyka i zakłady dużego ryzyka 1.4. Charakterystyka zagrożeń i ocena ryzyka ich występowania.. 1.4.1. Powodzie 1.4.2. Osuwiska 1.4.3. Zagrożenia lodowe. 1.4.4. Zagrożenia epidemiologiczne.. 1.4.5. Zagrożenia epizootyczne. 1.4.6. Zagrożenia metereologiczne 1.4.7. Pożary.. 1.4.8. Katastrofy komunikacyjne... 1.4.9. Zagrożenia transgraniczne.. 5 6 6 7 8 8 8 11 13 16 16 18 19 20 21 22 23 24 25 1

1.4.10.Protesty społeczne... 1.4.11.Zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego... 1.4.12.Poważne awarie przemysłowo techniczne.. 1.4.13.Przewóz materiałów niebezpiecznych 1.4.14.Zagrożenie radiacyjne. 1.4.15.Katastrofy budowlane. 1.4.16.Katastrofa lotnicza.. 1.4.17.Zagrożenie terrorystyczne.. 1.4.18.Analiza zagrożeń, które wystąpiły na obszarze województwa w 2010 r... 1.5. Liczba wyjazdów zespołów ratownictwa medycznego wylotów lotniczego zespołu ratownictwa medycznego... 1.6. Liczba wylotów lotniczego zespołu ratownictwa medycznego... 1.7. Hospitalizacja osób w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego 27 27 29 30 32 33 34 35 38 39 46 47 ROZDZIAŁ II INFORMACJE O LICZBIE I ROZMIESZCZENIU NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA JEDNOSTEK SYSTEMU, CENTRUM URAZOWEGO JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH SZPITALI WYSPECJALIZOWANYCH W ZAKRESIE UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH NIEZBĘDNYCH DLA RATOWNICTWA MEDYCZNEGO (stan na dzień 31.12.2009r.) 2.1. Zespoły ratownictwa medycznego... 2.1.1 Lotnicze zespoły ratownictwa medycznego. 2.2. Szpitalne oddziały ratunkowe.. 2.3. Centrum urazowe. 2.4. Jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego 56 66 71 81 84 2

2.4.1. Ośrodki hemodynamiki... 2.5. Liczba i rozmieszczenie szpitali wraz z liczbą łóżek... 2.6. Organizacja systemu powiadamiania o stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. 2.6.1. Lokalizacja oraz teren obsługiwany przez wojewódzkie centrum powiadamiania ratunkowego... 2.6.2. Struktura i organizacja systemów teleinformatycznych.. 2.6.2.1. Funkcjonowanie numerów alarmowych 999 i 112... 2.6.2.1.1.Stanowiska dyspozytorów medycznych. 2.6.3. Organizacja i procedury koordynacji działań jednostek systemu... 2.7. Współpraca wojewody i dysponentów jednostek systemu z organami administracji publicznej i jednostki systemu z innych województw.. 2.8. Współdziałanie jednostek systemu z jednostkami współpracującymi z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne. 2.9. Jednostki współpracujące z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne. 2.10. Informacja na temat zatwierdzonych programów kursów w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy... 2.11. Informacja na temat personelu pracującego w jednostkach systemu 95 97 99 99 101 109 109 114 117 120 144 144 145 ROZDZIAŁ III KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI ZESPOŁÓW RATOWNICTWA MEDYCZNEGO... ROZDZIAŁ IV PLANOWANE NOWE JEDNOSTKI SYSTEMU PAŃSTWOWE RATOWNICTWO MEDYCZNE.. ROZDZIAŁ V UWAGI I WNIOSKI.... ARKUSZ UZGODNIEŃ.. 148 151 152 153 3

ROZDZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA POTENCJALNYCH ZAGROZEŃ DLA ŻYCIA I ZDROWIA LUDZI W WOJEWÓDZTWIE 1.1. Charakterystyka ogólna Województwo podkarpackie położone jest w południowo wschodnim rejonie Polski, na terenie historycznej małopolski, na obszarze trzech krain geograficznych: Podgórza Karpackiego, Kotliny Sandomierskiej i Beskidu Niskiego. Od wschodu Podkarpacie sąsiaduje z Ukrainą, a od południa ze Słowacją; od zachodu z regionem małopolskim, od północnego zachodu ze świętokrzyskim, od północnego wschodu z regionem lubelskim. Ogółem długość granicy administracyjnej województwa wynosi 815 km. Długości granic wynoszą: z Republiką Ukrainy - 236 km, z Republiką Słowacji - 134 km, z województwem lubelskim - 198 km, z województwem świętokrzyskim - 75 km, z województwem małopolskim - 180 km. Południowa i wschodnia granica województwa pokrywa się z granicą państwową na odcinku 370 km. Na terenie województwa funkcjonują główne przejścia graniczne z Ukrainą i Słowacją, tj.: kolejowe w: Medyce i Malhowicach (powiat przemyski), Krościenku (powiat bieszczadzki) i Łupkowie (powiat sanocki). drogowe w: Korczowej (powiat jarosławski), Medyce (powiat przemyski) i Barwinku (powiat krośnieński). 4

Rysunek nr 1 długość granic województwa Ukształtowanie terytorium województwa zaznacza się wyraźną strefowością o przebiegu równoleżnikowym oraz bardzo zróżnicowaną rzeźbą. Od południa tworzą ją: Górny Beskid Niski i Bieszczady Zachodnie (najwyższy punkt położony na terenie województwa to Tarnica 1346 m n.p.m.), Kotlina - Doły Jasielsko Sanockie, Wyżyny Pogórze Strzyżowskie, Pogórze Dynowskie, Roztocze Rawskie, Wysoczyzny Wysoczyzna Przykarpacka, Wysoczyzna Tarnowska, Wysoczyzna Kolbuszowska, Wysoczyzna Tarnogrodzka, Doliny rzek: Wisły, Sanu, Wisłoki i Wisłoka oraz ich dopływy. 5

1.2. SIEĆ KOMUNIKACYJNA 1.2.1. Drogi Przez teren województwa przebiega 9167,3 km dróg, w tym; 719 km dróg krajowych administrowanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, na których znajduje się 64 mosty drogowe o długości 20-300 m każdy oraz 1 most o dł. 426 m w m. Nagnajów k. Tarnobrzega, 1628 km dróg wojewódzkich obsługiwanych przez Zarząd Dróg Wojewódzkich, na których jest 286 mostów: - do 10 m 106 szt, - do 30 m 140 szt, - do 100 20 szt., - powyżej 100 m 20szt, 6 820,30 km dróg powiatowych. Do najbardziej obciążonych ruchem dróg zalicza się: drogę międzynarodową E-4 (40) prowadząca z Europy zachodniej na Ukrainę oraz drogę nr 9 prowadząca z Warszawy i Lublina przez Rzeszów do przejścia granicznego w Barwinku. Transport prowadzony po drogach można podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowi tranzyt do krajów sąsiednich, natomiast drugą grupę znacznie liczniejszą i obejmującą większą ilość towarów stanowią przewozy przedsiębiorstw do zakładów na terenie województwa. 6

1.2.2. Linie kolejowe Główna oś transportu kolejowego to międzynarodowa magistrala kolejowa nr 91 należąca do trasy E-30. Prowadzi ona ruch z Europy Zachodniej na Ukrainę. Magistrala wyposażona jest w kilka stacji węzłowych i towarowych, w tym w węzeł przeładunkowy Medyka Przemyśl Żurawica. Drugą linią na kierunku zachód wschód jest linia Stróże Krościenko. Linie kolejowe relacji północ południe to linie: - Lublin Rozwadów Przemyśl - Łódź Sandomierz Dębica. Przez teren województwa przebiega linia hutniczo siarkowa (LHS) relacji granica państwa z Ukrainą Huta Katowice. Zagrożenia dotyczą głównie magistrali kolejowej łączącej Śląsk i Kraków z portami przeładunkowymi w Żurawicy i Medyce oraz trasy łączące Lublin, Tarnobrzeg, Rzeszów, Jasło z węzłami na wschód i zachód. Rysunek nr 2 drogi, linie kolejowe oraz przejścia graniczne 7

1.3. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA I URBANISTYKA (W TYM ZAKŁADY ZWIĘKSZONEGO ORAZ DUŻEGO RYZYKA) 1.3.1. Charakterystyka ogólna Województwo podkarpackie ma charakter rolniczo-przemysłowy, obejmuje obszar o powierzchni 1 784 573 km². Pod względem administracyjnym województwo dzieli się na: powiaty 4 miasta na prawach powiatu: Rzeszów, Przemyśl, Tarnobrzeg, Krosno, 21 powiatów ziemskich, 160 gmin. miasta na prawach powiatu Zestawienie jednostek podziału terytorialnego - stan w dniu 01.01.2011 r. Jednostki podziału terytorialnego gminy Ogółem miejskie wiejskie miejsko-wiejskie Ogółem Miasta w tym w gm miejskowiejskich 21 4 160 16 110 34 50 34 1.3.2. Struktura demograficzna Teren województwa zamieszkuje 2 101 732 mieszkańców (5,8 % ludności kraju), z czego 850 665 (tj.40,6%) ogółu ludności województwa to mieszkańcy miast (w kraju wskaźnik ten wyniósł 61,2%), a 1 246 673 osób (tj. 59,4%) stanowią mieszkańcy wsi (w skali kraju wskaźnik ten wyniósł 38,8%). Gęstość zaludnienia w województwie podkarpackim w 2009 r. wynosiła 118 osób na km² (w kraju 122 osoby na km²). Wskaźnik gęstości zaludnienia na terenie województwa jest zróżnicowany. Największe zaludnienie występuje na terenach położonych w sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych i w dolinach rzek, a najmniejsze na obszarach wysoczyzn i na obszarach leśnych. Największa gęstość zaludnienia występuje w miastach i całym pasie środkowym województwa, najmniejsza w części południowej i wschodniej. 8

Do największych miast regionu należą: Rzeszów - 173 000 mieszkańców Przemyśl - 67 000 mieszkańców Tarnobrzeg - 50 000 mieszkańców Krosno - 47 000 mieszkańców Stalowa Wola - 65 000 mieszkańców Mielec - 66 000 mieszkańców Dębica - 46 000 mieszkańców Lp. Powiat Powierzchnia w ha Ludność Ludność na km² 1. Bieszczadzki 113 906 22 001 19 2. Brzozowski 53 934 65 253 121 3. Dębicki 77 748 133 244 171 4. Jarosławski 102 866 121 654 118 5. Jasielski 83 087 114 689 138 6. Kolbuszowski 77 316 61 546 80 7. Krośnieński 92 588 110 849 120 8. Leski 83 494 26 608 32 9. Leżajski 58 426 69 105 118 10. Lubaczowski 130 835 56 811 43 11. Łańcucki 45 184 78 359 173 12. Mielecki 88 049 133 986 152 13. Niżański 78 564 66 947 85 14. Przemyski 121363 71 231 59 15. Przeworski 69 748 78 630 113 16. Ropczycko-sędziszowski 54 832 71 751 131 9

17. Rzeszowski 117 613 164 900 140 18. Sanocki 122 365 94 857 78 19. Stalowowolski 83 175 107 815 130 20. Strzyżowski 50 352 61 897 123 21. Tarnobrzeski 52 107 53 487 103 22. m. Rzeszów 9 755 172 770 1 770 23. m. Krosno 4 350 47 534 1 093 24. m. Przemyśl 4 376 66 389 1 519 25. m. Tarnobrzeg 8 540 49 419 581 Źródło: Urząd Statystyczny w Rzeszowie Struktura wiekowa ludności przedstawia się następująco w poszczególnych przedziałach Wiek Ogółem Mężczyźni Kobiety 0-4 105 956 54 540 51 416 5-9 106 009 54 434 51 575 10-14 126 855 65 189 61 666 15-18 24 420 63 357 61 063 19-29 392 922 200 851 192 071 30-39 305 476 156 085 149 391 40-49 273 870 138 344 135 526 50-59 287 707 141126 146 581 60-64 103 548 47 829 55 719 65 i więcej lat 274 969 105 823 169 146 Tabela 2. Ludność w woj. podkarpackim według grup wiekowych stan w dniu 31.12.2009 r. 10

1.3.3. Struktura oraz ważniejsze gałęzie przemysłu Do podstawowych gałęzi przemysłowych województwa należą przemysł: maszynowy i elektromaszynowy, lotniczy, gumowy, elektroenergetyczny, chemiczny, wydobywczy, spożywczy oraz farmaceutyczny. Przemysł województwa skupiony jest głównie w stolicy województwa Rzeszowie oraz w większych miastach województwa: Tarnobrzeg, Stalowa Wola, Nisko, Przemyśl, Nowa Dęba, Jarosław, Przeworsk, Krosno, Jasło, Sanok, Dębica, Mielec, Łańcut, Nowa Sarzyna. Ważniejsze gałęzie przemysłu w województwie: LOTNICZY: - Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. PZL MIELEC - Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego Polskie Zakłady Lotnicze RZESZÓW S.A. CIĘŻKI: - Huta Stalowa Wola S.A, - Federal - Mogul GORZYCE S.A., ELEKTROMASZYNOWY: - AUTOSAN S.A. SANOK, - ZELMER S.A. RZESZÓW, CHEMICZNY: - TC Dębica S.A. DĘBICA - Rafineria Nafty JEDLICZE S.A., - Rafineria JASŁO S.A., 11

- SANWIL POLSKA Sp. z o.o. PRZEMYŚL, - Zakład Tworzyw Sztucznych GAMRAT S.A.JASŁO, - Zakład Tworzyw Sztucznych ERG S.A. PUSTKÓW, - Zakłady Chemiczne ORGANIKA S.A. NOWA SARZYNA - STOMIL S.A. SANOK, - Zakłady Chemiczne Siarkopol Sp. z o.o. TARNOBRZEG SPOŻYWCZY: - Cukrownia ROPCZYCE S.A., - POLMOS S.A. ŁAŃCUT, - ALIMA GERBER S.A. RZESZÓW, - Browar VAN PUR S.A. RZESZÓW, - Grupa Żywiec S.A.- Browar LEŻAJSK, - HORTINO Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Sp. z o.o., LEŻAJSK - Beef-San Zakłady Mięsne S.A. SANOK, - "Sokołów" S.A. Oddział - Zakłady Mięsne,,Jarosław Do największych zakładów pracy w województwie należy zaliczyć: - Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. PZL MIELEC - WSK PZL Rzeszów S.A. - RZESZÓW - TC Dębica S.A. DĘBICA - Huta Stalowa Wola S.A STALOWA WOLA - Federal - Mogul S.A. GORZYCE 12

- Zakłady Tworzyw Sztucznych GAMRAT S.A. - JASŁO - STOMIL S.A. SANOK - Rafineria Nafty Jedlicze S.A.- JEDLICZE - Rafineria Jasło S.A. JASŁO 1.3.4. Zakłady zwiększonego ryzyka i zakłady dużego ryzyka Aktualnie na terenie województwa podkarpackiego znajduje się 25 zakłady zagrażające wystąpieniem poważnej awarii przemysłowej, w tym: 12 zakładów o dużym ryzyku oraz 13 zakładów o zwiększonym ryzyku zagrożenia awarią przemysłową. Do zakładów o dużym ryzyku zagrożenia awarią przemysłową zakwalifikowano: 1) LOTOS Jasło S.A. w Jaśle ze względu na ilość substancji palnych, 2) Rafinerię Nafty Jedlicze S.A w Jedliczu ze względu na ilość substancji palnych, 3) GAS TRADING PODKARPACIE S.p. z o.o. w Dębicy ze względu na ilość substancji palnych, 4) Orlen Petro-Tank Sp. z o.o. w Widełce ze względu na ilość substancji palnych, 5) Podziemny Magazyn Gazu Ziemnego w Brzeźnicy ze względu na ilość substancji palnych, 6) Podziemny Magazyn Gazu Ziemnego w Strachocinie ze względu na ilość substancji palnych, 7) Podziemny Magazyn Gazu Ziemnego w Husowie ze względu na ilość substancji palnych, 8) Zakład Produkcji Specjalnej Gamrat Sp. z o.o w Jaśle ze względu na ilość substancji wybuchowych, 13

9) Zakłady Tworzyw Sztucznych LERG w Pustkowie ze względu na ilość substancji toksycznych, 10) Zakłady Chemiczne Organika Sarzyna S.A. w Nowej Sarzynie ze względu na ilość substancji toksycznych, 11) Evonik Carbon Black Polska Sp. z o.o. w Jaśle ze względu na ilość substancji niebezpiecznych dla środowiska, 12) Kronospan HPL Pustków Sp. z o.o. w Pustkowie ze względu na ilość substancji toksycznych. Do zakładów o zwiększonym ryzyku zagrożenia awarią przemysłową zakwalifikowano natomiast: 1) Elektrociepłownię Nowa Sarzyna Sp. z o.o. ze względu na ilość substancji palnych, 2) Punk Przeładunku Surowców Chemicznych w Chałupkach Medyckich ze względu na ilość substancji palnych, 3) PKN ORLEN Baza Magazynowa Nr 82 w Żurawicy ze względu na ilość substancji palnych, 4) Tikkurila Polska S.A. w Dębicy ze względu na ilość substancji palnych, 5) Fabrykę Farb i Lakierów Śnieżka S. A. w Lubzinie Oddział w Brzeźnicy ze względu na ilość substancji palnych, 6) Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Rzeszów S.A. ze względu na ilość substancji toksycznych, 7) Hortino Zakład Przetwórstwa Owocowo Warzywnego Sp. z o.o. w Leżajsku ze względu na ilość substancji toksycznych, 8) KRONOSPAN Sp. z o.o. w Mielcu ze względu na ilość substancji toksycznych, 9) Przedsiębiorstwo Produkcji Usług i Handlu CIS w Pogwizdowie ze względu na ilość substancji toksycznych, 10) Zakład Chemiczny Silikony Polskie Sp. z o.o. w Nowej Sarzynie ze względu na ilość substancji niebezpiecznych dla ludzi i środowiska, 11) Fabryka Wódek Polmos Łańcut S.A. w Łańcucie ze względu na ilość substancji palnych, 12) Zakłady Chemiczne Siarkopol Sp. z o.o. w Tarnobrzegu ze względu na ilość substancji toksycznych, 13) Przedsiębiorstwo Produkcji Lodów,,KORAL s.c. Józef i Marian Koral Zakład w Limanowej Oddział w Rzeszowie. 14

15

1.4. CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ I OCENA RYZYKA ICH WYSTĘPOWANIA Do potencjalnych zagrożeń województwa podkarpackiego mogących spowodować sytuacje kryzysowe, masowe zagrożenia życia i zdrowia ludności, mienia lub degradację środowiska naturalnego należy zaliczyć: 1.4.1. Powodzie Powodzie opadowe/letnie Prawie całe województwo podkarpackie leży w dorzeczu Wisły i Sanu, jedynie niewielki fragment obejmujący Góry Sanocko Turczańskie w dorzeczu Dniestru należy do zlewiska Morza Czarnego. Sieć rzeczna województwa podkarpackiego jest dobrze rozwinięta. Rysunek 3 wykaz większych rzek 16

Ukształtowanie terenu województwa podkarpackiego powoduje, że jego obszar charakteryzuje się częstym występowaniem powodzi w wyniku: - letnich wezbrań wód, wywołanymi intensywnymi bądź długotrwałymi opadami deszczu; - wiosennych spływów wód roztopowych i kry lodowej, spowodowanych gwałtownym topnieniem śniegu i lodu. Na terenie województwa podkarpackiego jest ok. 280 tys. ha terenów zagrożonych zalewem lub podtopieniem przez wody z roztopów wiosennych lub letnich opadów atmosferycznych. Obszary zalewowe zlokalizowane są głównie w dolinach rzek Wisły, Sanu, Wisłoki i Wisłoka oraz ich dopływów w dolnych odcinkach o charakterze nizinnym. Duże lokalne zagrożenie zwłaszcza w okresach roztopowych stwarzają rzeki i potoki: rzeka Ropa, Jasiołka (pow. jasielski), Osława (pow. sanocki) rzeka Wiar (pow. przemyski), rzeka Wisznia i Szkło (pow. jarosławski, przemyski, lubaczowski), rzeka Łęg (pow. tarnobrzeski, kolbuszowski), rzeka Wielopolka (pow. ropczycko-sędziszowski). Obszar o powierzchni 71 tys. ha, głównie w północnej części województwa, chroniony jest wałami. Długość obwałowań głównych rzek województwa wynosi 630,1 km, w tym m. in.: Wisły 65 km, Sanu 64 km, Wisłoka 18 km, Wisłoki 165 km. Powodzie roztopowe/zimowe Powodowane są gwałtownym topnieniem pokrywy śnieżnej, często potęgowanym nagłym ociepleniem i opadami deszczu oraz utrudnieniem przepływu wody i podnoszenie się poziomu wody w korytach rzek. Przebieg wezbrania uzależniony jest od grubości pokrywy śnieżnej oraz warunków meteorologicznych w okresie tajania śniegu oraz tworzenia zatorów lodowych. Wiążą się one z gospodarowaniem wodą na zbiornikach, a zwłaszcza z ich funkcją przeciwpowodziową. Ich zasięg terytorialny jest duży. Zbiorniki retencyjne: Istotne znaczenie dla bezpieczeństwa powodziowego województwa podkarpackiego mają zbiorniki retencyjne: Solina i Myczkowce na Sanie oraz Besko na Wisłoku. Zbiornik Solina położony jest w południowej części województwa. Zbiornik i jego zlewnia znajduje się w powiecie bieszczadzkim i leskim. 17

Południową granicę zlewni stanowi granica państwowa ze Słowacją, natomiast za wschodnią można uznać granicę między Polską i Ukrainą. Jest to akwen o powierzchni 22 km 2 i długości wzdłuż Sanu 21,2 km, który gromadzi przy maksymalnym spiętrzeniu 503,97 mln m 3 wody. Jest największym pod względem objętości zbiornikiem zaporowym w Polsce. Głębokość przy zaporze wynosi 60,5 m. Zbiornik Besko w Sieniawie i jego zlewnia położone są w południowej części województwa podkarpackiego, w powiatach: krośnieńskim i sanockim. Południową granicę zlewni stanowi granica państwowa ze Słowacją. Główną rzeką zasilającą zbiornik Besko jest Wisłok. Akwen ten o powierzchni 131,0 ha i długości wzdłuż Wisłoka 4,0 km gromadzi przy maksymalnym spiętrzeniu 15,4 mln m 3 wody. Średnia głębokość zbiornika wynosi 11,8 m, długość zapory 174 m, maksymalna wysokość 38,2 m, a szerokość korony 8,5 m. Poza ww. zbiornikami na terenie województwa znajduje się 30 zbiorników tzw. małej retencji wodnej o łącznej powierzchni 422,2 ha i pojemności 9,8 mln m 3. Do największych z nich zalicza się zbiornik retencyjny Maziarnia na rzece Łęg (pojemności 6,5 mln m 3 ) a także na Wisłoku w Rzeszowie o pojemności 1,8 mln m 3. Na obszarze województwa podkarpackiego znajduje się również polder na Potoku Flora w Klimkówce w powiecie krośnieńskim o powierzchni 6,8 km 2 i pojemności 2,6 mln m 3. OCENA WYSTĘPOWANIA Duże prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia mogącego doprowadzić do sytuacji kryzysowych. Występują one najczęściej w miesiącach kwiecień maj, lipiec sierpień oraz listopad, zagrażają terenom położonym wzdłuż rzek: Wisły, Sanu, Wisłoka i Wisłoki oraz lokalnych cieków wodnych. 1.4.2. Osuwiska Osuwiska, czyli powierzchniowe ruchy masowe w Podkarpackim występują najczęściej w obszarach górskich na zboczach. Obserwacje wskazują, że 40% wszystkich osuwisk istniejących w Karpatach powstało na zboczach o nachyleniu 9 14. W nieco mniejszym stopniu zbocza podatne na powstawanie osuwisk wykazują nachylenia 15-25. Podatność zboczy o nachyleniu większym od 25 znacznie maleje, zaś osuwiska na zboczach nachylonych pod kątem mniejszym od 9 należą do rzadkości. 18

Powstawanie osuwisk w województwie warunkuje zaleganie pokryw zwietrzelinowych na podłożu łupkowym, w połączeniu z naturalnymi zjawiskami przyrodniczymi (np. spływ wód po intensywnych opadach deszczu lub z szybko topniejącego śniegu) oraz działalnością człowieka (np. mechaniczne podcięcie skarp i zboczy, budowle, kanały na zboczach, dodatkowe obciążenie zbocza przez nasypy lub budynki, wycięcie drzew oraz intensywny ruch kołowy). Ruchy masowe w zdecydowanej większości przypadków stanowią zagrożenia dla obiektów budowlanych posadowionych na uruchomionej powierzchni, jak również znajdujących się na drodze uruchomionych mas ziemnych. W niektórych przypadkach mogą stanowić również zagrożenie dla życia i zdrowia. Budowa zabezpieczeń przeciwosuwiskowych jest bardzo droga, a w przypadkach usuwania skutków osuwisk - długotrwała i kosztowna, bywa, że nieskuteczna. Najskuteczniejszym sposobem unikania zniszczeń, jakie wynikają z powstania ruchów masowych, jest omijanie terenów predysponowanych do powstawania tych ruchów i wykluczenie z ich zasięgu działalności gospodarczej. Obszary narażone na wystąpienie osuwisk powinny podlegać szczególnym zasadom zagospodarowania, np.: drenowaniu i odwadnianiu. OCENA WYSTĘPOWANIA Bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia 1.4.3. Zagrożenia lodowe Na obszarze województwa podkarpackiego występują wezbrania zatorowo-lodowe i śryżowe powstające w wyniku spiętrzenia wody przez zator lodowy lub śryżowy, co ma miejsce głównie w dolinach rzek Sanu, Wisłoki i Wisłoka oraz ich dopływów. Charakteryzują się one wybitną śryżogennością, zmiennością charakteru koryta oraz jego zabudowy hydrotechnicznej. Prowadzi to do znacznego zróżnicowania struktury zlodzenia rzeki (czasu trwania faz zlodzenia) wzdłuż biegu rzeki. Przy zmiennych warunkach pogodowych panujących podczas jednej zimy często może dochodzić do występowania więcej niż jednego cyklu zlodzenia i nakładania się fazy formowania pokrywy lodowej na fazę rozpadu pokrywy lodowej (pochód kry). Znaczne niebezpieczeństwo stwarzają zatory lodowe na rzekach: 19

- Wisła na odcinku Różniaty Popowice (powiat mielecki), - San na odcinku Sanok Dynów - Babice; Wrzawy Krzeszów, - Wisłoka zbiornik wodny Mokrzec, - Wisłok zbiornik wodny- Rzeszów. OCENA WYSTĘPOWANIA Duże prawdopodobieństwo wystąpienia 1.4.4. Zagrożenia epidemiologiczne W województwie podkarpackim może wystąpić: zagrożenie epidemiologiczne ludzi powstałe w wyniku katastrof naturalnych lub związanych z rozprzestrzenianiem się w atmosferze drobnoustrojów i bakterii chorobotwórczych, zbiorowe zatrucie bakteryjne lub substancjami chemicznymi, które znalazły się przypadkowo lub zostały dodane świadomie do produktów żywnościowych i wody pitnej np. wodociągów. Miejsce i zasięg występowania wymienionych zagrożeń są trudne do przewidzenia. Najczęściej mają one miejsce: w miastach, w dużych skupiskach ludzkich, podczas długotrwałych imprez masowych, zjazdów, w ośrodkach wypoczynkowych, pogorszenie warunków higieniczno sanitarnych na terenach, przy utrudnionym dostępie do urządzeń sanitarnych i punktów wody pitnej, szczególnie po przekroczeniu stanów alarmowych wód rzek co w konsekwencji może doprowadzić do zagrożenia epidemiologicznego, bliskość krajów sąsiednich, a zwłaszcza wschodniej granicy mogą stanowić problem epidemiologiczny, (obecnie nie stanowią problemu epidemiologicznego), takich jak: błonica, dur brzuszny i paradury, poliomyelitis, wirusowe zapalenie wątroby typu A oraz cholera i HIV, prawdopodobieństwo występowania chorób wysokozakaźnych, o bardzo ciężkim przebiegu o wysokim odsetku śmiertelności, takich jak: gorączka krwotoczna, w tym wywołane wirusami Marburg i Ebola, w przypadku coraz częstszych podróży do krajów tropikalnych, w tym przebywanie stosunkowo długo poza rejonami zurbanizowanymi. 20

OCENA WYSTĘPOWANIA Średnie prawdopodobieństwo wystąpienia, wymagające podjęcia nadzwyczajnych działań, może wiązać się z sytuacją kryzysową lub możliwością ogłoszenia stanu klęski żywiołowej. 1.4.5. Zagrożenia epizootyczne Zachorowania (epidemie) mogą wystąpić także wśród zwierząt i w skrajnych przypadkach powodować masowe ich padanie. Sytuacja taka, oprócz znacznych strat materialnych stwarza także niebezpieczeństwo przeniesienia się niektórych chorób na ludzi (wścieklizna, toxoplazmoza). Możliwość pojawienia się masowych zachorowań zwierząt związane jest z następującymi czynnikami: specyficznym przygranicznym położeniem województwa, którego granica wschodnia i południowa stanowi jednocześnie granicę państwa z Ukrainą i Słowacją co stwarza możliwość przeniesienia chorób z zagranicy, funkcjonowaniem przejść granicznych w Barwinku, Medyce i Korczowej, przez które importowane są do kraju zwierzęta, artykuły i surowce pochodzenia zwierzęcego, występowaniem w dużych kompleksach leśnych dzikich, wolno żyjących zwierząt mogących rozprzestrzeniać groźne, także dla człowieka, choroby zakaźne, np. wściekliznę, gruźlicę, itp., koncentracją się na niektórych terenach chowu określonych gatunków zwierząt gospodarskich, sprzyjającą szybkiemu przenoszeniu się chorób zakaźnych na zwierzęta zdrowe, np. duże fermy drobiu w powiatach mieleckim i jarosławskim mogą sprzyjać masowemu występowaniu takich chorób, jak: choroba Newcastle (czyli padanie drobiu). Zagrożenie mogące objąć cały obszar województwa ze szczególnym uwzględnieniem rejonów przyległych do rzek, potoków ze względu na prawdopodobieństwo wystąpienia wysoce zjadliwej grypy ptaków. Zjawisko może dotyczyć zarówno ptaków dziko żyjących jak hodowlanych. OCENA WYSTĘPOWANIA Średnie prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia. Możliwość wystąpienia zwłaszcza w okresach wiosennych w czasie migracji ptaków, może lokalnie stwarzać sytuacje kryzysowe. 21

1.4.6. Zagrożenia meteorologiczne Silne wiatry huragany Określane są jako wiatry wiejące z prędkością powyżej 35 m/s (12 w skali Beauforta), występują w województwie podkarpackim sporadycznie. Odmianą huraganów w Polsce są występujące sporadycznie trąby powietrzne o zasięgu oddziaływania kilkudziesięciu metrów i na długości do kilku kilometrów. Huragany według wieloletnich obserwacji stacji synoptycznych mogą występować w całym obszarze województwa. Szczególną formą huraganu są wiatry halne wiejące z południa. Gradobicia czyli intensywne opady gradu najczęściej w połączeniu z burzami, występują sporadycznie, powodując skutki klęski żywiołowej na obszarach do 1 km 2. Zjawiska te w ostatnich latach nasilają się w okresie letnim. Zawieje i zamiecie śnieżne silne mrozy Duże opady śniegu, nagłe ataki mrozu mogą sparaliżować życie w wielu miejscowościach na obszarze województwa. Niska temperatura może doprowadzić do odmrożenia i wychłodzenia ciała, co może spowodować bezpośrednie zagrożenie życia. Szczególne zagrożeniem życia na osoby bezdomne. W okresie zimowym zwiększone jest prawdopodobieństwo zagrożenia życia i zdrowia, zwłaszcza osób bezdomnych, pozbawionych opieki, a także osób ze środowisk patologicznych. W związku z silnymi opadami śniegu wiąże się również podwyższone ryzyko obiektów wielopowierzchniowych poprzez zaleganie śniegu na dachach ze względu na możliwość przebywania znacznej liczby osób, takich jak: hale widowiskowo-sportowe, handlowe, dworce, kina, teatry, przykrycia trybun na stadionach. Susze Cały teren kraju ulega stopniowemu przesuszaniu poprzez zmniejszanie naturalnej retencyjności zlewni oraz obniżaniu się poziomów zwierciadeł wód podziemnych oraz zmian klimatu. OCENA WYSTĘPOWANIA Średnie prawdopodobieństwo wystąpienia. 22

1.4.7. Pożary Pożary blokowe Decydujący wpływ na zagrożenie pożarowe w obiektach mieszkalnych ma występowanie zabudowy zwartej, konstrukcji palnych obiektów oraz wysokość tych budynków. Według tych kryteriów największe zagrożenie pożarowe budynków mieszkalnych występuje w dużych miastach województwa tj. w Rzeszowie, Przemyślu, Krośnie, Tarnobrzegu, Stalowej Woli i Mielcu głównie ze względu na występowanie budynków wysokich oraz terenów o zwartej zabudowie. Podobny stopień zagrożenia pożarowego występuje w budynkach mieszkalnych w Dębicy, Brzozowie, Łańcucie, Ropczycach i Sanoku. W tych przypadkach o poziomie zagrożenia decyduje występowanie terenów o zwartej zabudowie oraz budynków o palnej konstrukcji. Pożary przestrzenne Ogólna lesistość województwa wynosi 36,7 % i jest wyższa od średniej krajowej o około 8,5 %. Całkowita powierzchnia lasów wszystkich form własności, łącznie z parkami narodowymi, w województwie podkarpackim stanowi 658 279 ha, z czego lasy zarządzane przez administrację Lasów Państwowych stanowią 82,4 %, a lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa 17,6 %. Zagrożenie lasów uzależnione jest przede wszystkim od wieku i rodzaju drzewostanów. Szata roślinna województwa podkarpackiego jest bardzo różnorodna i w poszczególnych częściach województwa uzależniona od środowiska geograficznego, klimatu i sposobu użytkowania ziemi. W północnej części, w rejonie Kotliny Sandomierskiej na piaszczystych glebach występują przeważnie bory sosnowe. Często spotyka się także lasy mieszane i liściaste, w których obok sosny występuje jodła, modrzew i świerk, a z drzew liściastych buk, dąb, grab, olsza czarna i brzoza. Na Pogórzu Karpackim lasy występują w większości w szczytowych partiach wzniesień. Są to głównie lasy mieszane. W niższych terenach Pogórza rośnie grab, dąb, brzoza i sosna, w wyższych partiach: jodła, buk, świerk. Na całym Pogórzu przeważają lasy jodłowo bukowe. Najbardziej różnorodna i bogata szata roślinna występuje w południowej, górzystej części województwa. W Beskidzie Niskim przeważają lasy mieszane jodłowo bukowe z domieszką jaworu, jesionu, brzozy i wiązów. Spotyka się 23

także skupiska cisów i modrzewia. W partiach szczytowych występują lasy bukowe. W rejonie Bieszczadów głównymi gatunkami drzewiastymi są buk i jodła. W niższych terenach górskich występują lasy jodłowe lub mieszane, w wyższych wyłącznie lasy bukowe, często z domieszką jaworu. O podatności lasów na pożary decyduje ich kwalifikacja do kategorii zagrożenia pożarowego, uzależniona przede wszystkim o rodzaju i wieku drzewostanu. Aktualnie na terenie województwa nie występują lasy o największym zagrożeniu tj. zakwalifikowane do I kategorii zagrożenia pożarowego. Lasy podkarpacia podzielone są na 35 nadleśnictw, spośród których 14 zaliczanych jest do II a pozostałe 21 do III kategorii zagrożenia pożarowego. Nadzór nad stanem lasów sprawują 3 Regionalne Dyrekcje Lasów: w Krośnie (27 nadleśnictw), w Krakowie (2 nadleśnictwa) oraz Lublinie - (6 nadleśnictw). Największe zagrożenie pożarowe występuje w lasach zaliczonych do II kategorii zagrożenia pożarowego, które znajdują się na terenie nadleśnictw: Głogów, Leżajsk, Lubaczów, Mielec, Radymno, Tuszyma, Buda Stalowska, Rudnik, Rozwadów, Gościeradów, Janów Lubelski, Biłgoraj, Dębica oraz Dąbrowa Tarnowska. OCENA WYSTĘPOWANIA Średnie prawdopodobieństwo wystąpienia. 1.4.8. Katastrofy komunikacyjne Około 90% działań to akcji ratownictwa technicznego prowadzonych jest podczas zdarzeń w komunikacji (wypadki katastrofy drogowe i kolejowe). Głównymi czynnikami wpływającymi na fakt wzrostu występowania tych zdarzeń są: wzrost liczby pojazdów przy nie zwiększającej się praktycznie powierzchni i jakości dróg, wzrost osiąganych przez pojazdy prędkości, łamanie przepisów o ruchu drogowym. W 2010 r. na terenie województwa podkarpackiego doszło do 1957 wypadków - ich liczba zmniejszyła się o 10 % w stosunku do roku 2009. W zdarzeniach tych śmierć poniosły 202 osoby, o 8,2 % mniej niż przed rokiem. Zmniejszyła się również liczba osób rannych w wypadkach drogowych, było ich 2574 (spadek o 7,4 %). 24