Selection of English exams. Testowanie jest nieodłączną częścią procesu uczenia się języka obcego, tak jak i każdego procesu uczenia. W trakcie lub pod koniec procesu szkoleniowego daje nam informacje o naszych postępach, nauczycielom daje też informacje zwrotne na temat efektywności ich pracy, a wynik testu powinien stanowić jeden z elementów składowych dobrze przygotowanego raportu o postępach. Z drugiej strony, często spotykamy się z tak zwanymi pre-testami do których podchodzimy na początku procesu szkoleniowego, co ułatwia prawidłowe określenie poziomu zaawansowania a nawet dobór materiałów nauczania. Można zaryzykować stwierdzenie, że nie przepadamy za testami i egzaminami, traktujemy je jak zło koniecznie, może z tego względu że wynosimy negatywne skojarzenia ze szkoły i studiów, czujemy się oceniani, być może też obawiamy się, że wynik testu z języka angielskiego w jakimś stopniu zaważy na naszej karierze zawodowej. Jest to dość dobrze widocznie, jak wynika z mojego doświadczenia, kiedy słuchacze podchodząc do testów wstępnych korzystają z różnych pomocy zapominając o tym, że celem takiego testu nie jest uzyskanie jak najlepszego wyniku, ale rzetelne określenie poziomu zaawansowania na którym aktualnie się znajdują. Wydaje się jednak, że nasze podejście do egzaminów językowych powoli się zmienia, pracownicy są coraz bardziej świadomi tego, że posiadanie certyfikatu językowego wymagane jest przez wielu potencjalnych pracodawców, a dobrze zdany standaryzowany i uznawany międzynarodowo egzamin z języka obcego zwiększa ich atrakcyjność na rynku pracy. Mówiąc o standaryzacji i uznawalności egzaminów z języka angielskiego (choć nie tylko) warto w takim razie zorientować się co, gdzie, jak, kiedy i po co możemy zdawać w Polsce. Przyjrzymy się więc takim egzaminom jak Aptis, BEC, BULATS, CAE, CPE, FCE, IELTS, PET, PTE, TOEIC oraz TOEFL ibt. Najpierw jednak warto przypomnieć sobie system określający poziomy biegłości językowej wprowadzony przez Radę Europy, ponieważ większość powyższych egzaminów się do niej odwołuje, a nawet podaje wyniki na certyfikatach stosując wspomniany system: A1 - poziom podstawowy A2 - poziom niższy średnio zaawansowany B1 - poziom średnio zaawansowany B2 - poziom wyższy średnio zaawansowany C1 - poziom zaawansowany C2 - poziom biegły Po co zdawać? Oczywiście, żeby zdać, przekonać się jaki mamy poziom kompetencji i uzyskać certyfikat, ale pod tym pytaniem kryje się inne: czy zależy nam na tym aby uzyskać certyfikat ogólnej, czy biznesowej znajomości języka angielskiego, a może mamy zamiar studiować lub pracować za granicą? Egzaminy takie jak Aptis, BEC (jak sama nazwa na to wskazuje - Business English Certificate), BULATS (Business Language Testing Service), TOEIC (Test of English for International Communication) chętnie stosowane są przez instytucje aby sprawdzić poziom biegłości języka biznesowego. PTE, czyli Pearson Test of English, zdawany w Polsce w wersji PTE General (poza naszym krajem dostępny również w wersji Pearson Test Academic) jak można się domyślić sprawdza ogólny angielski, ale jest uznawany przez polskie służby cywilne. Egzaminy takie jak PET (Preliminary English Test), FCE (First Certificate in English), CAE (Certificate of Advanced English), CPE (Certificate of Proficiency in English) są egzaminami najchętniej zdawanymi przez młodzież i mają opinę egzaminów ogólnych. IELTS oraz TOEFL chętnie stosowane są przez instytucje akademickie podczas rekrutacji na studia w języku
angielskim, choć IELTS ma również opinię egzaminu potwierdzającego zdolności komunikacyjne w środowisku pracy. Oba egzaminy często spotykane są w trakcie procesów migracyjnych, przy czym IELTS jest egzaminem bazującym bardziej na angielskim brytyjskim choć uwzględnia róznorodne akcenty, TOEFL zaś na amerykańskim angielskim, co szczególnie odczuwalne w sekcji na słuchanie ze zrozumieniem. Do wyboru, do koloru. Przyjrzyjmy się więc dostępnemu wachlarzowi egzaminów poczynając od egzaminu Aptis, chociażby z tego względu że jest egzaminem relatywnie nowym i jeszcze mało spopularyzowanym. Egzamin opracowany i administrowany jest przez British Council i w materiałach reklamowych opisany jest jako skierowany do klientów sektora korporacyjnego. Dostępny jest w czterech niezależnych modułach sprawdzających umiejętności językowe, takich jak słuchanie, pisanie, rozumienie tekstu czytanego oraz mówienie, które to moduły mogą być organizowane pojedynczo lub łącznie w dowolnych konfiguracjach. Elementem obowiązującym każdego modułu jest komponent testujący gramatykę i słownictwo. Egzamin dostępny jest na żądanie, w wersji online, a więc może być przeprowadzony w siedzibie klienta w dogodnym dla niego terminie, choć na życzenie możliwe jest przeprowadzenie egzaminu w wersji papierowej, a modułu speaking przez telefon. Obowiązkowy moduł gramatyka i słownictwo testowany jest w czasie 25 minut, test na rozumienie tekstu czytanego trwa 30 minut, słuchanie 50 minut, mówienie 12 minut i pisanie 50 minut. Wyniki egzaminu dostępne są w bardzo krótkim terminie, przedstawione są w przejrzystej formie uwzględniającej poszczególne kompetencje językowe i nawiązują do skali poziomów biegłości językowej CEFR. Więcej na temat egzaminu Aptis: http://www.britishcouncil.org/pl/poland-aptis.htm BULATS. Nazwa często używana do określenia samego egzaminu, ale nie zapominajmy o tym, że jest to system testowania języków obcych i nie jest ograniczony jedynie do języka angielskiego. Egzaminy dostępne są także dla innych języków, a mianowicie francuskiego, niemieckiego i hiszpańskiego, choć dostępność tych wersji językowych zależy od wersji egzaminu. Egzaminy BULATS dostępne są w wersjach online oraz standardowych, w wersji online wszystkie komponenty, czyli test zrozumienia tekstów czytanych oraz słuchania, test pisania i mówienia dostępne są jedynie (jak na razie) dla egzaminu angielskiego. Dla wersji francuskiej, hiszpańskiej i niemieckiej wersja online oferuje tylko test rozumienia tekstów czytanych i słuchania. Wersja standardowa, często nazywane także papierową, obejmuje te same komponenty, ale dostępna jest we wszystkich wersjach językowych. Zalety wersji online? Przede wszystkim logistyczne, jako że łatwiej taki egzamin jest zorganizować i przeprowadzić w dowolnym miejscu i czasie, pod warunkiem że spełnione są podstawowe (i rzeczywiście na dzień dzisiejszy są to podstawowe) warunki techniczne. Wersja online jest też wersją "inteligentną" czyli adaptacyjną - na podstawie udzielonych przez zdającego odpowiedzi system modyfikuje pytania dostosowując je do poziomu, co ma też inną zaletę - jako że jesteśmy narodem o niechlubnej tradycji korzystania z różnych pomocy naukowych podczas zdawania egzaminów, w tym pomocy najbliższego sąsiada, proceder zaglądania przez ramię nie ma najmniejszego sensu i w jednej sali egzaminacyjnej (przynajmniej dla wersji reading and listening i rekomendowanym zestawie słuchawkowym) można upakować wielu zdających. Wersja online ma także inną zaletę - jest tańsza, wyniki sekcji reading and listening są dostępne natychmiast, sekcji na mówienie i pisanie w bardzo krótkim czasie. W wersji online sekcja na rozumienie tekstu czytanego i słuchanie trwa od godziny do 85 minut Egzamin ustny (mówienie) trwa do 15 minut i składa się z pięciu części gdzie zdający między innymi musi się przedstawić, przeczytać na głos tekst (ta część ocenia przede wszystkim wymowę), dokonać minutowej prezentacji na podany temat, zinterpretować wykres lub grafikę, przedstawić swoją opinię na podany temat według zaprezentowanego scenariusza. Tematyka zadań w tej części egzaminu związana jest ze sprzedażą, produktami i usługami, podróżami biznesowymi, organizacją konferencji, HR i podobnymi.
Egzamin z pisania koncentruje się na podobnej tematyce i składa się z dwóch zadań - odpowiedzi na e-maila, do 50-60 słów oraz krótkiego sprawozdania lub listu (wypowiedź między 180 a 200 słów). Na tę część przeznaczone jest 45 minut. O egzaminach BULATS należy powiedzieć, że są zdecydowanie niedoceniane, być może ich popularność nie jest jeszcze duża ze względu na niewielką świadomość tej marki na polskim rynku, ale są łatwe w organizacji, dobrze przygotowane merytorycznie i miarodajne. Są typowymi egzaminami diagnostycznymi, których nie można nie zdać, prezentują jedynie poziom zaawansowania językowego, podobnie jak egzamin Aptis, wynik dostępny jest w punktach, ale przełożony jest też na skalę CEF oraz ALTE (Association of Language Testers in Europe). Egzaminy BULATS administrowane są w Polsce przez Cambridge ESOL (aktualnie w trakcie zmiany nazwy na CELA czyli Cambridge English Language Assesment) i można je zdawać przy kilku ośrodkach egzaminacyjnych (http://www.cambridgeesol.pl/centres/index.php), co w praktyce oznacza kontakt i umówienie się na dogodny dla klienta termin zdawania egzaminu. Innym egzaminem administrowanym przez Cambridge ESOL jest Business English Certificate czyli BEC. Dostępny jest na trzech poziomach: Preliminary na poziomie B1, Vantage na poziomie B2, oraz Higher na poziomie C1. Nie jest to typowy egzamin diagnostyczny, oznacza to, że musimy go zdać aby uzyskać certyfikat potwierdzający założony poziom zaawansowania. Nie jest dostępny w wersji online, co oznacza, że kandydaci muszą zarejestrować się na najbliższą sesję egzaminacyjną we współpracujących z ESOL ośrodkach egzaminacyjnych, ale dostępny jest również w wersji komputerowej. Egzamin składa się z czterech części: reading - 60 minut na 6 zadań czytania ze zrozumieniem, writing - 70 minut na dwa zadania, listening, około 40 minut na 3 zadania, oraz interview, czyli część ustna, na który przeznaczone jest około 15 minut, podczas których zdający ma okazję dokonać krótkiej samoprezentacji i rozmowy z egzaminatorem, a następnie dyskutuje z drugim kandydatem kwestię o tematyce biznewsoej. BEC ma w Polsce długą tradycję, jest egzaminem rzetelnym i ma opinię relatywnie trudnego. Koncepcja zdawania egzaminu w parach ma swoje plusy, bo jest to a miarę autentyczna sytuacja komunikacyjna, ale z doświadczenia egzaminatora w podobnie skonstruowanych egzamich wiem, że punktowana jest również interakcja, co w przypadku wyjątkowo małomównego lub wręcz przeciwnie, dominującego partnera w rozmowie może mieć wpływ na ocenę tego drugiego. Egzaminy FCE, CAE i CPE są nam chyba bardzo dobrze znane, ich struktura jest podobna do egzaminu BEC, tyle że skupiają się na znajomości ogólnego języka angielskiego. Zdanie FCE jest równoważne z uzyskaniem poziomu B2, odpowiednio CAE - C1, oraz CPE - C2. Egzamin PET (Preliminary Test of English) odpowiada poziomowi B1. Egzaminy FCE i CAE składają się z pięciu części: Reading, gdzie kandydat może wykazać się znajomością rozumienia tekstu czytanego w różnych formach - broszur, wyjątków z literatury, magazynów, Writing - na który składają się dwa zadania, Use of English, który testuje znajomość struktur gramatycznych i słownictwa, Listening składający się z czterech części, gdzie testowane jest rozumienie wypowiedzi, konwersacji, fragmentów programów radiowych i prezentacji, oraz Interview z egzaminatorem oraz rozmowa z innym zdającym lub zdającymi. Egzamin CPE składa się z czterech części, Reading i Use of English są połączone, Writing składa się z dwóch części gdzie kandydat ma okazję wypowiedzieć się między innymi w formie eseju i zaprezentować nie tylko znajomość języka, ale także formy wypowiedzi, dobrej organizacji tekstu oraz wyczucia stylu i rejestru językowego. Egzaminy PET, FCE, CPE, CPE admin są przez ESOL/CELA i można je zdawać w wielu centrach i ośrodkach egzaminacyjnych w Polsce. Dostępne są w wersji papierowej i komputerowej, ale jedynie w wyznaczonych (średnio raz w miesiącu) przez ośrodki terminach sesji egzaminacyjnych. IELTS (International English Language Testing System) jest egzaminem zarządzanym przez konsorcjum ESOL, British Council oraz IDP Education (Australia). Test obecny jest na rynku od ponad dwudziestu lat,
dostępny jest w wersjach IELTS Academic oraz IELTS General. W Polsce dostępny w obydwu wersjach, należy zwrócić uwagę na dosyć częste terminy sesji egzaminacyjnych (kilka w miesiącu) IELTS Academic skierowany jest do osób zamierzających studiować w krajach anglojęzycznych lub pracować jako profesjonalista w środowisku anglojęzycznym. IELTS General rekomendowany jest dla osób pragnących wyemigrować do krajów obcojęzycznych, pracować lub szkolić się w takich krajach. IELTS uznawany jest międzynarodowo (również w USA) przez ponad 7,000 organizacji, włączając w to uniwersytety, organizacje rządowe i pracodawców. W Polsce uznawany jest przez wiele uczelni wyższych, Ministerstwo Edukacji, Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz służby cywilne. Wyróżnia go dosyć rozbudowana skala wyników (skala od 0 do 9), gdzie wyniki 8 i 9 odpowiadają poziomom C2 według skali CEF, wyniki między 6,5-7 odpowiadają poziomowi C1, wyniki między 5-6 poziomowi B2, wyniki między 3,5-4,5 poziomowi B1, wyniki między 2-3 poziomowi A2, wyniki powyżej 1 poziomowi A1, wynik 0 oznacza osobę nie będącą w stanie komunikować się po angielsku lub brak możliwości oceny ze względu na zbyt małą liczbę odpowiedzi. Egzamin w obydwu wersjach składa się z takich samych części, czyli Reading - 60 minut, Writing - 60 minut, Listening - 30 minut, Speaking - około 15 minut. Listening i Speaking są takie same dla obydwu części, Reading i Writing różnią się poziomem zaawansowania i przeznaczeniem, IELTS Academic koncentruje się bardziej na umiejętnościach analitycznych oraz tematyce związanej ze środowiskiem profesjonalnym lub akademickim. W Polsce test administrowany jest przez British Council oraz akredytowane ośrodki egzaminacyjne. Nie jest dostępny w wersji online, ale w większych grupach można zdawać go poza ośrodkami egzaminacyjnymi, np w miejscu pracy lub szkole. PTE General PTE General administrowane są przez Pearson Longman, przeprowadzane są we współpracy z firmą Edexcel. Wprowadzone przez University of London Examination Board, która połączyła się z Radą Biznesu i Technologii (BTEC) przyjmując nazwę Edexcel i stała się się jedną z największych instytucji organizujących egzaminy przyznające kwalifikacje akademickie i zawodowe w Zjednoczonym Królestwie. Edexcel jest obecnie częścią grupy Pearson i współpracuje z Pearson Language Tests przy organizacji PTE General. PTE General są egzaminami, umożliwiającymi ocenę oraz zdobycie certyfikatu poświadczającego kompetencje językowe. Skierowane są do osób, dla których język angielski nie jest językiem ojczystym (English for speakers of other languages - ESOL). Egzaminy te uznawane są na całym świecie przez uczelnie wyższe, pracodawców, a także krajowe władze oświatowe wielu państw jako potwierdzenie opanowania wymaganego standardu języka angielskiego. Egzaminy składają się z dwóch części. Pierwszą część stanowi egzamin pisemny sprawdzający rozumienie ze słuchu, rozumienie tekstu czytanego oraz umiejętność pisania. Natomiast druga część stanowi narzędzie weryfikacji sprawności komunikacji ustnej. Ustna część egzaminu sprawdzająca umiejętność poprawnego komunikowania się w obcym języku może mieć miejsce przed lub po części pisemnej. Egzaminy oferowane są w sześciu poziomach: A1 (Foundation), 1 (Elementary), 2 (Intermediate), 3 (Upper Intermediate), 4 (Advanced) i 5 (Proficient), które odzwierciedlają poziomy CEF od A1 do C2. Struktura poszczególnych poziomów jest podobna, przy czym róznią się oczywiście stopniem skomplikowania zadań oraz długością trwania egzaminu pisemnego - poziom piąty trwa prawie trzy godziny, najniższy godzinę i piętnaście minut. Egzamin przprowadzany jest w dwóch sesjach, zimowej (listopad - grudzień), oraz wiosennej (maj - czerwiec) w ponad dwudziestu ośrodkach egzaminacyjnych w Polsce : http://pearsonpte.com/polish/pages/testcenters.aspx Egzamin dostępny jest jedynie w wersji papierowej. TOEIC, czyli Test of English for International Communication, obecny na rynku od ponad 30 lat w swojej najnowszej odsłonie dostępny jest w wersji uproszczonej, testującej poziomy od A1 do B1 pod nazwą TOEIC Bridge i o ile najchętniej zdawany jest przez młodzież gimnazjalną i licealistów, rekomendowany jest również dla klientów instytucjonalnych o niższym poziomie zaawansowania. Ta wersja egzaminu składa się z dwóch części: 50 pytań w trzech sekcjach w teście rozumienia ze słuchu, oraz dwóch sekcjach obejmujących również 50 pytań na rozumienie i interakcję z tekstem pisanym. Poszczególne części trwają
odpowiednio 25 i 35 minut. TOEIC Bridge dostępny jest w wersji papierowej. Bardziej zaawansowania, trudniejsza i najpopularniejsza wersja egzaminu to TOEIC Speaking and Writing oraz TOEIC Listening and Reading. Egzaminy dostępne są jako odrębne moduły z odrębną punktacją, która odzwierciedla poziomy od A1 do C1 według skali CEF. W module TOEIC Listening and Reading można uzyskać łącznie 945 punktów (maksymalnie 490 za zadania ze słuchania i maksymalnie 455 za zadania z pracy z tekstem) Każda z sekcji obejmuje 100 pytań, na listening przeznaczone jest 45 minut, obejmuj on takie zadania jak interpretacja fotografii, reakcje na sytuacje komunikacyjne, pytania do dialogów oraz pytania do dłuższych wypowiedzi. Odsłuchiwane wypowiedzi reprezentują różne akcenty języka angielskiego. Zadania z readingu badają gramatyczną i leksykalną znajomość języka. Zdający uzupełnia fragmenty zdań, tekstów, odpowiada na pytania dotyczące tekstów oraz dwóch tekstów powiązanych ze sobą. Moduł Speaking and Writing przeprowadzany jest komputerowo w akredytowanych przez właściciela egzaminu, firmę ETS, ośrodkach. Wypowiedzi kandydatów są nagrywane i przesyłane do sieci zewnętrznych egzaminatorów (podobnie jak w wersji online egzaminu BULTS), co zapewnia standaryzację i obiektywizm. Zadania z mówienia obejmują czytanie tekstu na głos, opisywanie fotografii lub obrazka, odpowiedź na pytanie. Część na słuchanie trwa około 20 minut. Część poświęcona pisaniu trwa około 60 minut i zawiera osiem zadań, pierwszych pięć polega na napisaniu zdań opisującego zaprezentowaną fotografię w taki sposób, aby zawierały podane podczas egzaminu dwa słowa lub wyrażenia. Dwa następne zadania polegają na odpisaniu na e-mail, ostatnie zadanie to esej na który zdający ma do 30 minut i powinien zawierać co najmniej 300 słów. Zadania oceniane są pod kątem poprawności gramatycznej, adekwatności stylistycznej, ortografii, dobrej organizacji tekstu, argumentacji. Za test Speaking and Writing można uzyskać maksymalnie od 80 do 400 punktów (od 50 do 200 za Speaking i od 30 do 200 za Writing), co odzwierciedla poziomy od A1 do C1. Testy TOEIC organizowane są przez firmę ETS Global, oraz akredytowane przez nią ośrodki, certyfikaty uznawane są przez ponad 12 tysięcy organizacji. Jak wspomniałem wcześniej, test TOEIC ma ugruntowaną na rynku pozycję i korzysta z niego wiele firm oceniając kompetencje językowe swoich pracowników. Jest również uznawalny przez służby cywilne z wymaganym wynikiem minimum 700 punktów z modułu Listening and Reading. Sesje egzaminów TOEIC odbywają się praktycznie co tydzień, egzamin można zdawać bezpośrednio w ośrodku ETS Global lub u akredytowanych partnerów, którzy umożliwiają również sesje zamknięte dla grypy pracowników w terminie dostępnym na żądanie. Więcej informacji: http://www.etsglobal.org/pl/pol/testy-i-przygotowanie/certyfikaty-toeic-r Kolejnym egzaminem oferowanym przez firmę ETS Global jest egzamin TOEFL, występujący w wersji online, czyli TOEFL ibt. Dostępna jest również wersja papierowa, TOEFL ITP, ale wykorzystywana jest jedynie przez instytucje akademickie jako wewnętrzny test diagnostyczny i nie daje certyfikacji równoważnej z wersją internetową. Dla przypomnienia, TOEFL ibt jest egzaminem skierowanym głównie do osób planujących studiować za granicą i uznawany jest międzynarodowo w większości krajów anglojęzycznych, choć ze względu na swoje pochodzenie najbardziej popularnny jest w Ameryce Północnej i Kanadzie. W Polsce uznawany jest przez Ministersttwo Edukacji (często zdawany jest przez nauczycieli języka angielskiego dla potwierdzenia kompetencji językowych) oraz służby cywilnie. Uzyskanie wyniku wyższego niż 87 punktów stanowi podstawę do zwolnienia z egzaminu doktorskiego w zakresie języka angielskiego. Uznawalność TOEFL ibt według krajów i instytucji można sprawdzić pod adresem: http://www.toeflgoanywhere.org/ Rocznie odbywa się ponad 30 sesji egzaminacyjnych egzaminu. Cały egzamin trwa około czterech godzin i zdawany jest w jednym podejściu.
Ciekawostką jest to, że punktacja egzaminu odzwierciedla jedynie poziomu od B1 do C1 według skali CEF. Skala ocen egzaminu to od 0 do 120 punktów, przy czym wynik między 57-86 punktów odpowiada poziomowi B1, wynik między 87-109 poziomowi B2, wynik między 110 a 120 punktów poziomowi C1. Sam egzamin składa się z czterech części: czytanie (3 lub 4 testy), słuchanie (od 4 do 6 mini-wykładów oraz 2-3 dialogi), mówienie (2 zadania niezleżne i 4 zadania zintegrowane), pisanie (jedno zadanie niezależne i jedno zadanie zintegrowane) Formuła egzaminu TOEFL ibt została uproszczona w stosunku do obowiązującej kiedyś wersji papierowej, ale w dalszym ciągu egzamin ma opinię dość trudnego ze względu na zdecydowanie inny od popularnych w Polsce egzaminów ESOL Cambridge takich jak BEC, CAE czy FCE format. Więcej na temat egzaminu TOEFL ibt oraz ośrodków egzaminacyjnych: http://www.etsglobal.org/pl/pol/testy-i-przygotowanie/certyfikaty-toefl-r/toefl-r-ibt Podsumowując przegląd dostępnych na rynku egzaminów przy podejmowaniu decyzji o tym jaki wybrać, należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak jego dostępność: czy dostępny jest w wersji online, czy tylko papierowej, czy może być zorganizowany w siedzibie klienta w terminie na żądanie, czy terminy sesji egzaminacyjnych są częste. Drugim wyznacznikiem jest uznawalność, oraz to czy testuje wszystkie poziomy skali CEF. Po trzecie, warto też zastanowić się czy interesuje nas egzamin diagnostyczny, który może być używany jako część składowa audytu językowego lub pre-testu, czyli taki, który jako wynik oferuje nam konkretną punktację odpowiadającą skali CEF, lub idealnie wynik przedstawiony na skali CEF. Do takich egzaminów należą Aptis, BULATS, IELTS, TOEIC oraz TOEFL. Oczywiście należy zadać sobie też pytanie czy zdajemy go aby określić swoje kompetencje języka biznesowego, czy ogólnego. Powodzenia!