7. Zmiana wartości nieruchomości na skutek uchwalenia planu miejscowego



Podobne dokumenty
SKUTKI PRAWNE UCHWALENIA PLANU MIEJSCOWEGO

Renta planistyczna - kto i kiedy płaci?

- 1 - PROGNOZA SKUTKÓW FINANSOWYCH UCHWALENIA MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (druk nr 3610).

NABYWANIE NIERUCHOMOŚCI POD INWESTYCJE PUBLICZNE I ZASADY WYPŁATY ODSZKODOWAŃ

4. Sprawy z zakresu wywłaszczeń 4.1. Wywłaszczenie nieruchomości i odszkodowanie, w tym wywłaszczenie gruntów pod autostradę.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

"Gazeta Prawna": Za rezerwację gruntu należy się odszkodowanie

Dr Anna Fogel. Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa Warszawa

PROGNOZA SKUTKÓW FINANSOWYCH

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie Wydział Ochrony Gruntów Leśnych

VIII. WYPŁATA ODSZKODOWAŃ Z TYTUŁU UTRATY PRAWA WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI

UCHWAŁA. Protokolant Bożena Kowalska

2. C E L I Z A K R E S

- podziału nieruchomości, - scalenia i podziału nieruchomości, - budowy urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa lub

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

2. C E L I Z A K R E S

Ekonomiczne aspekty gospodarowania przestrzenią

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała 1 z dnia 29 marca 1993 r. Sygn. akt (W. 13/92)

Należy jednak zauważyć, że jest to specyficzna wycena. Nawet w orzecznictwie sądowym występują różne odmienne poglądy.

Potencjalne pływy za bezumowne korzystanie z gruntów pod liniami przesyłowymi

Spis treści Ustawa o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 115, poz. 741) Dział I. Przepisy ogólne

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący) SSN Katarzyna Tyczka-Rote SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 26 czerwca 2001 r., III CZP 30/01

UCHWAŁA NR XIX/.../2016 RADY GMINY STANISŁAWÓW

Nowy Sącz: Prace związane ze sporządzaniem operatów szacunkowych - wycena nieruchomości gruntowych

Studia Podyplomowe Wycena Nieruchomości. Cz. 3/3. Gospodarka Przestrzenna r. dr inż. Wioleta Krupowicz

Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Ustawa z r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.

Spis treści Wstęp Wykaz skrótów Ustawa z r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.

Cz. 3/3 Gospodarka Przestrzenna r.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

Kwalifikacja gruntów gminnych dla celów VAT przysparza problemów zarówno organom podatkowym, jak i sądom.

KARTA USŁUG. Nazwa usługi: PRZEKSZTAŁCENIE PRAWA UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO W PRAWO WŁASNOŚCI. Czas załatwienia sprawy:

UMOWA NR. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą.. z siedzibą w NIP. REGON zwanym dalej Zleceniobiorcą, o następującej treści:

Wykład. Wywłaszczenie nieruchomości. Podstawy prawne:

D E C Y Z J A o ustaleniu odszkodowania. o r z e k a m:

Zasada ciągłości planowania przestrzennego jako dyrektywa wykładni w procesach stosowania prawa administracyjnego

GS-21. URZĄD MIASTA KRAKOWA Wydział Skarbu Miasta

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

D E C Y Z J A. Opole, GN UL.8

Rodzaj dokumentu Interpretacja indywidualna

PROGNOZA SKUTKÓW FINANSOWYCH UCHWALENIA MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO PRZY ULICY HALLERA W MIEŚCIE MOGILNO

RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO IV/ll/DZ. Pan Sławomir Nowak Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

GOSPODARKA PRZESTRZENNA

Prawo własności a treść miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Sopot, 8 czerwca 2018 r.

POSTANOWIENIE. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Karol Weitz (sprawozdawca)

UCHWAŁA. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Anna Owczarek. Protokolant Bożena Kowalska

Uchwała Nr XII/67/07 Rady Gminy Dobromierz z dnia 30 sierpnia 2007r.

Naliczanie odsetek i egzekucja.

Dział II. Gospodarowanie nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz własność jednostki samorządu terytorialnego

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Piotr Malczewski

Węzłowe zagadnienia administracyjnoprawne planowania i zagospodarowania przestrzennego

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote

Wyrok z dnia 5 kwietnia 2002 r. III RN 125/01

Spis treści PYTANIE 1. Przedmowa... XIII. Wykaz skrótów... Część I. Kodeks postępowania administracyjnego... 1

W jaki sposób można zakwestionować wysokość opłaty z tytułu tego użytkowania?

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich

UCHWAŁA NR RADY GMINY MIELEC. z dnia..

D E C Y Z J A. Opole, GN UL.23

POLSKIE ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE WŁADANIA NIERUCHOMOŚCIAMI 1

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE

1) Prognozę wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na dochody

WYKORZYSTANIE MAPY WARTOŚCI GRUNTÓW W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM NA POZIOMIE GMINY

Nr referencyjny nadany sprawie przez Zamawiającego

Zasady opodatkowania gruntu budowlanego

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Pełnienie funkcji rzeczoznawcy 2009

Zarządzenie Nr 325/GN/16 Prezydenta Miasta Słupska z dnia 16 maja 2016 r. zarządzam, co następuje:

POSTANOWIENIE. SSN Władysław Pawlak

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości

Procedura zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Bronisław Czech (sprawozdawca)

Dz. U Nr 175 poz z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości

Pani Elżbieta Smolińska Starosta Pruszkowski

Gmina Żabia Wola, ul. Główna 3, Żabia Wola, adres do doręczeń: Urząd Gminy Żabia Wola ul. Główna 3, , Żabia Wola

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote. Protokolant Katarzyna Bartczak

Ograniczone prawo rzeczowe - służebność przesyłu

UCHWAŁA. SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący) SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka. Protokolant Bożena Kowalska

CZAS DOPIEWA 10/2011, strona 4

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

i wysokości stawek procentowych tych bonifikat. 2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta.

UCHWAŁA NR.../.../.. RADY POWIATU PABIANICKIEGO z dnia r.

RADY MIEJSKIEJ w PRÓSZKOWIE. z dnia 2016 roku

UCHWAŁA NR III/5/2016 RADY MIEJSKIEJ W BIERUNIU. z dnia 31 marca 2016 r.

UCHWAŁA Nr VID175/03 RADY GMINY W LUBRZY. w sprawie określenia zasad nabywania, zbywania, obciążania nieruchomości

POSTANOWIENIE. SSN Maria Szulc (przewodniczący) SSN Władysław Pawlak SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

Część I. Pytania testowe

Kowary dnia r.

ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE

D E C Y Z J A. orzekam:

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 15

STANDARD ZAWODOWY RZECZOZNAWCÓW MAJĄTKOWYCH WYCENA NIERUCHOMOŚCI DROGOWYCH z dnia 22 sierpnia 2017r.

21. Sprawy z zakresu geodezji i kartografii

USTAWA. z dnia 2017 r. o zmianie ustawy o lasach

Umowa Nr ZP.GG

ZARZĄDZENIE Nr 48/2017 STAROSTY POZNAŃSKIEGO z dnia 6 lipca 2017 roku

Transkrypt:

Zmiana wartości nieruchomości na skutek uchwalenia planu miejscowego 7. Zmiana wartości nieruchomości na skutek uchwalenia planu miejscowego 7.1. Opłata planistyczna z tytułu wzrostu wartości nieruchomości Przeznaczenie nieruchomości pod drogi publiczne w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego może powodować skutki określone w art. 36 oraz art. 37 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Przepis art. 36 ust. 4 cytowanej ustawy stanowi, że jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości wzrosła, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę ustaloną w tym planie, określoną w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Opłatę ustala się na dzień sprzedaży nieruchomości. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego ustaleniami planistycznymi. Opłaty te, stanowiące dochód własny gminy, można pobierać w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące. Dlatego jeżeli właściciel zbywa na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego nieruchomość przeznaczoną w planie miejscowym pod drogę publiczną, winien uwzględnić ewentualną opłatę planistyczną, do uiszczenia której będzie zobowiązany, jeśli nastąpiło zwiększenie wartości nieruchomości związane z ustaleniami planistycznymi. Taka sytuacja może mieć miejsce, jeśli np. tereny o przeznaczeniu dotychczas rolnym, leśnym (lub innym nieinwestycyjnym) przeznaczone zostały na cele drogowe. Z obserwacji rynku nieruchomości wynika, że w takich przypadkach ceny transakcyjne nieruchomości drogowych są wyższe niż ceny nieruchomości o przeznaczeniu rolnym lub leśnym. W terminie 7 dni od dnia sporządzenia umowy dotyczącej zbycia nieruchomości, w formie aktu notarialnego, notariusz jest zobowiązany przesłać wypis z tego aktu wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta, który bezzwłocznie winien ustalić opłatę w drodze decyzji (art. 37 ust. 5 i 6 u.plan. zag.przestrz.). Opłatę można także ustalić przed zbyciem nieruchomości, której wartość wzrosła w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego, jeżeli z takim żądaniem wystąpi właściciel albo użytkownik wieczysty. Możliwość ustalenia opłaty planistycznej wynika ze wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego wyłącznie zmianą przeznaczenia nieruchomości 201

Regulowanie Stanu Prawnego Nieruchomości pod Drogi w planie zagospodarowania przestrzennego, a nie innymi okolicznościami, które nie mają związku z uchwaleniem lub zmianą miejscowego planu (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lipca 2008 r. 212 ). W wyroku z dnia 9 lipca 2009 r. 213 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, iż Użyte w art. 36 ust. 4 u.plan.zag.przestrz. sformułowanie,»jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego (...) wartość nieruchomości wzrosła«, należy rozumieć w ten sposób, że wzrost wartości nieruchomości musi być bezpośrednim następstwem uchwalenia planu miejscowego. Nie jest natomiast możliwe ustalenie opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości jeżeli wzrost ten jest spowodowany wydaniem decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 marca 2008 r. 214 ). W ww. wyroku NSA sformułował następującą tezę: Rada gminy nie jest wobec braku szczególnej podstawy prawnej uprawniona, w sytuacji gdy brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, do ustalania wysokości stawek procentowych opłaty od wzrostu wartości nieruchomości w związku z wydaniem decyzji o warunkach zabudowy i nie jest także uprawniony do jej ustalania w konkretnych decyzjach wójt, burmistrz, prezydent. Podobny pogląd wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 14 stycznia 2010 r. 215, w którym WSA stwierdził, że: 1. Nie istnieje przepis prawa powszechnie obowiązującego dający organowi wykonawczemu gminy, przy braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, podstawę do określenia w decyzji o warunkach zabudowy stawki procentowej opłaty należnej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, o której mowa w art. 36 ust. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 2. Obowiązek pobrania na rzecz gminy opłaty, o której mowa w art. 36 ust. 4 cytowanej ustawy powiązano nie tylko z objęciem nieruchomości planem i związanym z tym wzrostem wartości nieruchomości, ale także z określeniem w tymże planie stawek procentowych tej opłaty. Ustalenie stawek procentowych opłaty jest więc ściśle powiązane z uchwaleniem planu dla danego terenu i wzrostem, na skutek zapisów planu, wartości nieruchomości. Brak określenia stawek procentowych w planie czyni niemożliwym pobranie opłaty przez organ wykonawczy gminy. 212 sygn. akt II OSK 774/07 Wspólnota 2008, nr 41, poz. 34. 213 sygn. akt IV SA/Wa 629/09, publ. LEX nr 553488. 214 sygn. akt II OSK 1887/07, publ. LEX nr 464945. 215 sygn. akt II SA/Bk 603/09, publ. LEX nr 554968. 202

Zmiana wartości nieruchomości na skutek uchwalenia planu miejscowego Podstawy do ustalenia opłaty planistycznej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości istnieją wówczas, gdy zbycie jest odpłatne. Stanowisko to potwierdza uchwała z dnia 10 grudnia 2009 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie 216 w brzmieniu: Pobieranie opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, o której mowa w art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (...) nie obejmuje sytuacji, gdy nieruchomość została darowana osobie bliskiej. W uzasadnieniu ww. uchwały NSA stwierdził, że opłata jest powiązana ze wzrostem wartości nieruchomości. Zbycie nieruchomości o powiększonej wartości w wyniku uchwalenia lub zmiany planu powoduje, że właściciel (użytkownik wieczysty) jest zobowiązany do uiszczenia opłaty planistycznej. Zobowiązanym do uiszczenia opłaty planistycznej jest zarówno ten, kto jest właścicielem (użytkownikiem wieczystym) nieruchomości w dniu uchwalenia planu, jak i ten, kto taką nieruchomość dziedziczy. Można zatem przyjąć, że opłata obciąża też tego, kto otrzymał nieruchomość w drodze darowizny, a następnie zbył ją odpłatnie w terminie pięciu lat od uchwalenia lub zmiany planu. Inaczej rzecz będzie się kształtowała wówczas, gdy zbycie nieruchomości nastąpi w formie zamiany. Wówczas opłatę planistyczną ponosi dokonujący zamiany nieruchomości, której wartość wzrosła w związku z uchwaleniem lub zmianą planu. Nie można bowiem oderwać opłaty od wzrostu wartości nieruchomości, z którą opłata ta jest związana. W razie stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy w sprawie planu miejscowego, w części lub w całości, opłata planistyczna podlega zwrotowi na rzecz aktualnego właściciela albo użytkownika wieczystego nieruchomości (art. 36 ust. 5 u.plan.zag.przestrz.). Na marginesie należy wspomnieć, że w sytuacji przeznaczenia gruntu w planie miejscowym pod drogę, dla właściciela (użytkownika wieczystego) korzystniejszym rozwiązaniem będzie wywłaszczenie (zamiast zbycia), gdyż wywłaszczenie nie będzie skutkować ewentualnym ponoszeniem opłat planistycznych. 7.2. Roszczenia z tytułu obniżenia wartości nieruchomości oraz ograniczenia możliwości korzystania z nieruchomości 1) Roszczenia w przypadku zbycia nieruchomości Jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel albo użytkownik 216 sygn. akt II OPS 3/09, publ. ONSA/WSA 2010 nr 2, poz. 22. 203

Regulowanie Stanu Prawnego Nieruchomości pod Drogi wieczysty zbywa tę nieruchomość, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości (art. 36 ust. 3 u.plan.zag.przestrz.). Celem tej normy prawnej jest ochrona właściciela lub użytkownika wieczystego przed negatywnymi skutkami zmian planistycznych powodujących obniżenie wartości nieruchomości. Przykładem sytuacji opisanej w hipotezie art. 36 ust. 3 u.plan.zag.przestrz. może być nieruchomość przeznaczona dotychczas na cele budownictwa wielorodzinnego, która została przeznaczona w nowym planie zagospodarowania przestrzennego pod drogę, a następnie właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość. Wysokość odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, ustala się na dzień jej sprzedaży. Roszczenia te można zgłaszać w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące. Przesłanki warunkujące powstanie roszczeń w oparciu o art. 36 ust. 3 u.plan.zag.przestrz. to: obniżenie wartości nieruchomości wskutek uchwalenia lub zmiany planu zagospodarowania przestrzennnego, dokonanie zbycia nieruchomości. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2009 r. 217 użyte w art. 36 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym pojęcie zbycie nie może być utożsamiane ze wszystkimi, tj. zarówno odpłatnymi, jak i nieodplatnymi formami przeniesienia własności lub prawa użytkowania wieczystego. Zdaniem Sądu Najwyższego: Ustawa wiąże bowiem skutek, o którym mowa w art. 36 ust. 3 z nieuzyskaniem dodatkowej korzyści majątkowej w razie obniżenia wartości nieruchomości, co może nastąpić tylko przy jej odpłatnym zbyciu. Uprawnionymi do wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości w oparciu o art. 36 ust. 3 u.plan. zag.przestrz. są osoby legitymujące się prawem własności lub użytkowania wieczystego w dacie zmiany planistycznej, które nie skorzystały uprzednio z uprawnień określonych w art. 36 ust. 1 i 2 u.plan.zag.przestrz. 2) Roszczenia w przypadku ograniczenia lub braku możliwości korzystania z nieruchomości Zgodnie z art. 36 ust. 1 u.plan.zag.przestrz. jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości 217 sygn. akt IV CSK 508/08, publ. LEX nr 520034. 204

Zmiana wartości nieruchomości na skutek uchwalenia planu miejscowego lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może żądać od gminy: odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo wykupienia nieruchomości lub jej części. Realizacja powyższych roszczeń może nastąpić również w drodze zaoferowania przez gminę właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej (art. 36 ust. 2 u.plan.zag.przestrz.). Z dniem zawarcia umowy zamiany roszczenia wygasają. Termin na wykonanie obowiązku wynikającego z ww. roszczeń wynosi 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku, chyba że strony postanowią inaczej. W przypadku opóźnienia w wypłacie odszkodowania lub w wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują odsetki ustawowe. Sytuacje takie mogą wystąpić, jeśli np. część nieruchomości została przeznaczona pod drogę, co spowodowało ograniczenie możliwości wykorzystania pozostałej części nieruchomości w sposób dotychczasowy. W razie stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy w sprawie planu miejscowego, w części lub w całości, odszkodowanie ustalone i wypłacone za poniesioną szkodę podlega zwrotowi na rzecz gminy (art. 36 ust. 5 u.plan.zag. przestrz.). Przepis art. 36 ust. 1 u.plan.zag.przestrz. wskazuje na pojęcie szkody rzeczywistej, czyli poniesionej przez poszkodowanego straty. Tak zdefiniowana szkoda nie obejmuje natomiast ewentualnych korzyści, które poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Stosownie do art. 6 Kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. W wyroku z dnia 12 października 2007 r. 218 Sąd Najwyższy stwierdził, że z art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika, że roszczenie przysługuje właścicielowi nieruchomości i że odszkodowanie przysługuje tylko za szkodę rzeczywiście poniesioną przez niego w związku ze zmianą planu zagospodarowania przestrzennego. Oznacza to, w ocenie sądu, że chodzi o szkodę, która polega na obniżeniu się wartości nieruchomości lub która pozostaje w bezpośrednim związku ze zmianą przeznaczenia nieruchomości. W odniesieniu do nieruchomości przeznaczonych w planie miejscowym pod drogi publiczne w praktyce najczęściej zgłaszane są przez właścicieli 218 sygn. akt V CSK 230/07, publ. LEX nr 485903. 205

Regulowanie Stanu Prawnego Nieruchomości pod Drogi lub użytkowników wieczystych roszczenia o wykup nieruchomości lub wnioski o zaoferowanie nieruchomości zamiennych. Zgodnie z art. 37 ust. 10 u.plan.zag.przestrz. spory w sprawach, dotyczących roszczeń z tytułu obniżenia wartości nieruchomości oraz z tytułu ograniczenia lub braku możliwości korzystania z nieruchomości w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego, rozstrzygają sądy powszechne. Skutki uchwalenia lub zmiany planu miejscowego w aspekcie zmiany wartości nieruchomości przedstawiono na schemacie nr 13. 206

Zmiana wartości nieruchomości na skutek uchwalenia planu miejscowego Od Autorów Schemat 13. Skutki uchwalenia lub zmiany planu miejscowego w aspekcie Skutki uchwalenia zmiany lub zmiany wartości planu nieruchomości miejscowego w aspekcie zmiany wartości nieruchomości określenie w planie miejscowym stawki procentowej jako podstawy naliczenia opłaty planistycznej wzrost wartości nieruchomości zbycie nieruchomości przed upływem 5 lat od uchwalenia lub zmiany planu miejscowego uchwalenie lub zmiana planu miejscowego opłata planistyczna art. 36 ust. 4 u.plan.zag.przestrz korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone obniżenie wartości nieruchomości zbycie nieruchomości przed upływem 5 lat od uchwalenia lub zmiany planu miejscowego roszczenie właściciela lub użytkownika wieczystego o odszkodowanie roszczenie właściciela lub użytkownika wieczystego o: odszkodowanie wykupienie nieruchomości lub jej części art. 36 ust. 3 u.plan.zag.przestrz (jeżeli nie skorzystano z uprawnień wynikających z art. 36 ust. 1 i 2 u.plan.zag.przestrz) (gmina może zaoferować nieruchomość zamienną) art. 36 ust. 1 i 2 u.plan.zag.przestrz Źródło: Opracowanie własne 207 1

Regulowanie Stanu Prawnego Nieruchomości pod Drogi 7.3. Określenie wzrostu oraz obniżenia wartości nieruchomości w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego Wzrost oraz obniżenie wartości nieruchomości stanowi różnicę między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu obowiązującego po uchwaleniu lub zmianie planu miejscowego a jej wartością, określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu, obowiązującego przed zmianą tego planu lub faktycznego sposobu wykorzystywania nieruchomości przed jego uchwaleniem (art. 37 ust. 1 u.plan.zag.przestrz.). Wartość nieruchomości określana jest w operacie szacunkowym przez rzeczoznawcę majątkowego. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości dla ustalenia odszkodowania lub opłaty, o których mowa w art. 36 ust. 3 i 4 u.plan.zag.przestrz. stosuje się zasady określone w 50 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego. Przepisy te stanowią, że wartość nieruchomości ustala się, uwzględniając jej przeznaczenie przed uchwaleniem planu miejscowego lub przed jego zmianą oraz jej przeznaczenie po uchwaleniu planu miejscowego lub po jego zmianie, przy czym nie uwzględnia się części składowych tej nieruchomości. Dla potrzeb szacowania przyjmuje się stan nieruchomości z dnia wejścia w życie planu miejscowego lub jego zmiany, a ceny z dnia zbycia nieruchomości. W przypadku gdy przed uchwaleniem obowiązującego planu miejscowego nie obowiązywał plan miejscowy lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy określaniu wartości nieruchomości dla ww. celów, przyjmuje się faktyczny sposób wykorzystywania nieruchomości przed uchwaleniem tego planu. Pojęcie faktyczny sposób użytkowania nie zostało zdefiniowane w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jak również w ustawie o gospodarce nieruchomościami, co powoduje w praktyce wątpliwości interpretacyjne. Ustalenie faktycznego sposobu wykorzystywania nieruchomości nie powinno opierać się wyłącznie na danych wynikających z ewidencji gruntów i budynków. W wyroku z dnia 4 marca 2009 r. 219 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie stwierdził, że: Ustalenie faktycznego sposobu wykorzystywania działki przed uchwaleniem planu winno wynikać z materiału dowodowego. Udowodnienie bowiem»faktycznego użytkowania«spornej działki może nastąpić za pomocą dowodów (art. 75 Kpa), które nie powinny ograniczać się do zaświadczeń z wpisu w ewidencji gruntów i budynków. 219 sygn. akt II SA/Ol 927/08, publ. LEX nr 530480. 208

Zmiana wartości nieruchomości na skutek uchwalenia planu miejscowego W postępowaniu administracyjnym dotyczącym ustalenia opłat planistycznych operat szacunkowy jak każdy dowód w postępowaniu podlega ocenie organu zgodnie z art. 80 Kpa. W przypadku zarzutów do operatu organ winien zwrócić się do rzeczoznawcy majątkowego, który sporządzał operat o przedstawienie szczegółowych wyjaśnień bądź skierować wniosek do organizacji zawodowej rzeczoznawców majątkowych o ocenę prawidłowości operatu zgodnie z art. 157 ust. 1 u.gosp.nier. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 grudnia 2009 r. 220, z którego uzasadnienia wynika, że w postępowaniu administracyjnym, mającym na celu ustalenie opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości w związku z uchwaleniem planu miejscowego należy wyczerpać wszelkie niezbędne środki do właściwego wyjaśnienia sprawy. Niezbędne może być skorzystanie z dowodu w postaci kolejnego operatu sporządzonego przez innego rzeczoznawcę majątkowego oraz przeprowadzenie rozprawy administracyjnej zgodnie z regułami określonymi w Kpa. W ww. wyroku NSA przedstawił następujący pogląd: Podstawowym warunkiem prawidłowo podjętej decyzji administracyjnej jest wyczerpanie wszelkich, niezbędnych środków prawnych, tak aby można było dojść do przekonania, że decyzja nie jest oparta na dowolnym uznaniu organu ją wydającego, lecz jest wynikiem dążenia do osiągnięcia prawdy materialnej. W związku z wątpliwościami dotyczącymi określania wzrostu wartości nieruchomości dla celów opłat planistycznych Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie postanowieniem z dnia 27 marca 2008 r. 221 skierował do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne czy art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w zakresie w jakim wzrost wartości nieruchomości odnosi do kryterium faktycznego jej wykorzystania w sytuacjach, kiedy przeznaczenie nieruchomości było określone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed 1 stycznia 1995 r., który utracił moc z uwagi na upływ terminu określonego w art. 87 ust. 3 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W odpowiedzi na powyższe zapytanie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 9 lutego 2010 r. sygn. akt P 58/08 222 zawarł następującą tezę: Art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( ) w zakresie, w jakim wzrost wartości nieruchomości 220 sygn. akt II OSK 4/09, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, online <http://orzeczenia.nsa.gov.pl>. 221 sygn. akt II SA/Kr 778/07, publ. LEX nr 552030. 222 Dz.U. Nr 24, poz. 124. 209

Regulowanie Stanu Prawnego Nieruchomości pod Drogi odnosi do kryterium faktycznego jej wykorzystywania w sytuacjach, gdy przeznaczenie nieruchomości zostało określone tak samo jak w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed 1 stycznia 1995 r., który utracił moc z powodu upływu terminu wyznaczonego w art. 87 ust. 3 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W sprawie będącej przedmiotem analizy Trybunału Konstytucyjnego miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego utracił moc na podstawie art. 87 ust. 3 u.plan.zag.przestrz., a nowy plan uchwalono po ponadrocznym okresie nieobowiązywania żadnego planu. W tej sytuacji, zdaniem Trybunału, właściciele nieruchomości nie powinni ponosić negatywnych konsekwencji nieobowiązywania planu miejscowego z powodu zaniechania działań przez władzę lokalną. Wzrost wartości nieruchomości powinien być rozpatrywany jako skutek uchwalenia nowego planu miejscowego bezpośrednio po poprzednim, a nie jako efekt utraty ciągłości planowania. Brak aktywności gminy w uchwalaniu lub zmianie miejscowego planu przy jednoczesnym pobraniu opłaty w sytuacji, gdy nowo uchwalony plan nie zmienił przeznaczenia terenów w stosunku do planu poprzednio obowiązującego, prowadzi do zróżnicowania sytuacji prawnej właścicieli i użytkowników wieczystych zbywców nieruchomości na terenie gminy. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny uznał ten stan za niezgodny z Konstytucją Rzecz.P. Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego wyjaśnił wątpliwości interpretacyjne dotyczące ustalania opłat planistycznych dla terenów pozbawionych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie art. 87 ust. 3 u.plan.zag.przestrz. W świetle przywołanego wyroku TK, określając wartość nieruchomości dla celów ustalenia opłaty planistycznej, należy uwzględnić zapisy poprzednio obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego, nawet jeśli pomiędzy poprzednim planem a obecnie obowiązującym wystąpiła przerwa. Wobec powyższego brzmienie 50 rozp.wycena.nier. należy dostosować do treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego. 210