Protokół z posiedzenia Parlamentarnej Grupy ds. Autyzmu oraz Zespołu do spraw rozwiązań systemowych na rzecz osób niepełnosprawnych z dnia 10 września 2013 r. Porządek obrad: 1. Sprawy organizacyjne 2. Przedstawienie informacji o wynikach prac powołanych grup roboczych tj. Grupy ds. mieszkalnictwa oraz Grupy ds. integracji społecznej i zawodowej 3. Dyskusja nad wypracowanymi w Grupach propozycjami. 4. Przyjęcie dalszego harmonogramu prac. 5. Ustalenie terminu kolejnego spotkania Zespołu. Uczestnicy: 1. Pani Katarzyna Hall Poseł na Sejm 2. Pani Iwona Kozłowska Poseł na Sejm 3. Pan Marek Plura Poseł na Sejm 4. Helena Maryjanowska - Ministerstwo Edukacji Narodowej 5. Marta Fijołek - Ministerstwo Zdrowia 6. Anna Bugalska - Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 7. Wojciech Borkowski - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 8. Jolanta Łukasik - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 9. Krzysztof Kosiński - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 10. Magdalena Radzikowska - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 11. Anna Woźniak-Szymańska - Koalicja na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością 12. Piotr Pawłowski - Koalicja na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością 13. Maria Jankowska - Rzecznik Praw Osób z Autyzmem przy Fundacji SYNAPSIS 14. Maria Wroniszewska - Fundacja SYNAPSIS 15. Małgorzata Rybicka - Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym 16. Leszek Bartoszewski- Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym 17. Monika Zima-Pariszewska - Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym 18. Katarzyna Roszewska - Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Ukrytymi Niepełnosprawnościami im. Hansa Aspergera NIE-GRZECZNE DZIECI 19. Agnieszka Kloskowska-Dudzińska - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 20. Monika Zaleska - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 21. Monika Cycling Fundacja TOTO ANIMO 22. Bożena Okuń Fundacja TOTO ANIMO 23. Joanna Wodarska Fundacja TOTO ANIMO 1
Przebieg posiedzenia: W dniu 10 września 2013 r. odbyło się wspólne posiedzenie Parlamentarnej Grupy ds. Autyzmu oraz Zespołu ds. rozwiązań systemowych na rzecz osób niepełnosprawnych. W obradach wzięli udział członkowie Zespołu oraz zaproszeni goście. Przewodnicząca otworzyła posiedzenie oraz podziękowała za nadesłane materiały. Następnie zostały przedstawione wyniki prac dwóch grup roboczych: Grupy ds. mieszkalnictwa i Grupy ds. integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych. Grupa ds. integracji społecznej i zawodowej przestawiła swoje wyniki w postaci prezentacji. Wyniki prac prezentowane były przez wybranych członków Grupy. Pan Piotr Pawłowski przestawił ogólne konkluzje. Rekomendacje dotyczyły przede wszystkim kwestii: wydatkowania środków przeznaczonych na wsparcie osób niepełnosprawnych, toczących się prac legislacyjnych w różnych instytucjach, zajmujących się problematyką osób niepełnosprawnych, braku definicji osoby niepełnosprawnej. Następie Pani Katarzyna Roszewska szczegółowo omówiła wyniki prac Grupy, plan prac, bariery systemu, kwestie do dalszej pracy. Pani Monika Zima-Parjaszewska przedstawiła propozycję dotyczącą określenia grupy docelowej, problemami której zajmuje się Zespół. Pani Monika Cycling omówiła problemy rodzin z osobą niesamodzielną, bariery w działalności i tworzeniu warsztatów terapii zajęciowej, a także propozycje Grupy w tym zakresie. Następnie Pani Katarzyna Roszewska omówiła kwestie związane z zakładami aktywności zawodowej. Pani Maria Wroniszewska przedstawiła ogólne konkluzje z prac Grupy ds. mieszkalnictwa, w tym problemy osób niesamodzielnych, w szczególności z autyzmem związane z dostępnością do instytucjonalnych form wsparcia i opieki. Pani Maria Jankowska szczegółowo omówiła propozycje Grupy w tym zakresie, a w szczególności zagadnienia dotyczące standardów działania instytucji opiekuńczych, ich finansowania oraz zasad kwalifikowania osób, które miałyby korzystać z tych form wsparcia. Ponadto poruszona została kwestia możliwości uzyskania wsparcia ze środków unijnych budowy różnych form instytucjonalnych, bądź w ramach programu budownictwa społecznego. Pani Agnieszka Dudzińska uzupełniając przypomniała, że podczas spotkań Grupy poruszone zostały kwestie dotyczące zmiany ustawy o ochronie praw lokatorów oraz ustawy o zasobie lokalowym gminy. Podczas spotkań z przedstawicielami Ministerstwa Transportu, 2
Budownictwa i Gospodarki Morskiej przedstawione zostały planowane rozwiązania w tym zakresie. Przewodnicząca podsumowując, zwróciła uwagę na konieczność aktywnego włączania się w prace legislacyjne, które toczą się w różnych resortach, aby móc na bieżąco odnosić się do zgłaszanych projektów. Następnie Pani Jolanta Łukasik przestawiła ogólne założenia projektu zmieniającego ustawę o pomocy społecznej. Główne założenia projektowanej zmiany to: 1. Wzmocnienie bezpieczeństwa socjalnego obywateli i rodzin przy jednoczesnym wzroście ich aktywności w rozwiązywaniu własnych problemów i trudności życiowych we współdziałaniu z instytucjami pomocy społecznej. 2. Podniesienie efektywności systemu organizacyjnego pomocy społecznej wraz z zapewnieniem jego kompatybilności z innymi systemami wsparcia. 3. Wzmocnienie na poziomie gminy i powiatu skuteczności podstawowych narzędzi i instrumentów pracy socjalnej dla wyprowadzania osób i rodzin ze sfery zagrożenia wykluczeniem społecznym. 4. Zmiany w obszarze instytucjonalnych form pomocy oraz wzmocnienie odpowiedzialności rodziny za swoich członków korzystających z tej formy wsparcia. W założeniach zmieniających ustawę o pomocy społecznej nastąpiło przeformułowanie celów pomocy społecznej, nadano priorytet działaniom profilaktycznym i aktywizującym oraz usługom socjalnym, wprowadzono nowe pojęcie minimalny dochód socjalny oraz metody jego weryfikacji, zmodyfikowano katalog świadczeń pieniężnych i niepieniężnych. Ponadto planowane jest wprowadzenie nowej struktury organizacyjnej systemu pomocy społecznej na szczeblu gmin i powiatów, a także wprowadzenie do systemu niepublicznych podmiotów, wykonujących na zlecenie usługi socjalne na obszarze gminy oraz stworzenie standardów usług socjalnych i usług elektronicznych w systemach informatycznych pomocy społecznej. Poruszona została kwestia włączenia się w prace zespołu zajmującego się pracami nad ustawą o niesamodzielności. Pojawić się mają również nowe specjalności zawodowe pracowników socjalnych, a także wprowadzenie nowych form kontraktu socjalnego. Ponadto planuje się wprowadzenie rozwiązań, które doprowadzą do poprawy funkcjonowania domów pomocy społecznej oraz nowych procedur ustalania odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej przez członków rodziny, a także ustalenie reguł partycypacji osoby umieszczonej w domu pomocy społecznej, której stan majątkowy pozwala na regulowanie odpłatności. Przewodnicząca zaproponowała włączenie się w proces konsultacji projektu założeń do zmiany ustawy o pomocy społecznej. Następnie rozpoczęła się dyskusja nad przestawionymi materiałami i propozycjami Grup roboczych. Zwrócono uwagę na problem resortowości w działaniach na rzecz osób niepełnosprawnych. Środki oraz instrumenty wspierające osoby niepełnosprawne umiejscowione są w różnych działach administracji. Ponadto można zauważyć, że działania te nie zawsze są spójne 3
i kompatybilne, a takie rozproszenie utrudnia zorientowanie się w możliwościach systemu wsparcia. Pan Marek Plura podziękował za pracę grup, przede wszystkim za wykazanie barier w obecnie działającym systemie wsparcia, w którym pewne grupy osób niepełnosprawnych nie znajdują dla siebie miejsca. Zwrócił uwagę na konieczność włączenia w dalsze prace strony samorządowej, ponieważ jest to grupa, która realizuje zadania wspierania osób niepełnosprawnych. Ponadto istniejące instrumenty tj. np. rodzinne domy pomocy nie są w odpowiedni sposób wykorzystywane. Proponowane rozwiązania prawne są możliwe do wprowadzenie, przede wszystkim w zakresie funkcjonowania warsztatów terapii zajęciowej. Istnieje możliwość innego wykorzystania środków PFRON przeznaczonych np. na dofinansowanie zakupu środków pomocniczych i przedmiotów ortopedycznych, gdzie właściwym do pokrywania tych kosztów jest NFZ. Pan Piotr Pawłowski stwierdził, że w pracach Zespołu dominuje temat autyzmu, brak jest określenia szerszego kontekstu. W związku z powyższym powinny może powstać grupy bardziej szczegółowe mające zająć się pracą nad innymi niepełnosprawnościami. Przewodnicząca zaproponowała, aby jednak nie stosować takiego podziału pracy w Zespole, ponieważ problem braku dostępności różnych instrumentów wsparcia dotyczy szerokiego grona osób niesamodzielnych, a nie tylko autystycznych, ponieważ nawet wśród osób z autyzmem są osoby, które nie potrzebują wzmożonego wsparcia. W związku z powyższym istnieje konieczność dalszej pracy nad definicją osoby niesamodzielnej, tak aby objęła wszystkie osoby wymagające zwiększonego wsparcia. Powinno to pomóc w dalszych pracach i być może usunąć ciągłe pytania o to kim zajmuje się Zespół. Kolejny głos dotyczył przedstawionej definicji beneficjenta. Przedstawione zostały propozycje zawężające kryteria, a także większej precyzji w określaniu osób uprawnionych. Pani Agnieszka Dudzińska stwierdziła, że w przypadku warsztatów terapii zajęciowej problem nie leży w kwestii środków, które można przesunąć z innych realizowanych zadań, a w wizji działania i celu. Ponadto warto ustalić bariery w jego działalności. Rozważając systemowe wsparcie dla osób niepełnosprawnych należy brać raczej pod uwagę tworzenie sieci instrumentów wsparcia, które są ze sobą nawzajem powiązane. Przy kreowaniu rozwiązań należy brać pod uwagę specyficzne problemy danej niepełnosprawności i szukać rozwiązań właściwych dla konkretnych grup. Następnie Pani Monika Zima-Parjaszewska zwróciła uwagę, że należałoby w pracy Zespołu skupiać się na rozwiązaniach dotyczących różnych grup osób niepełnosprawnych, a nie koncentrować się na potrzebach osób z autyzmem. Kolejna dyskusja dotyczyła kwestii genezy powołania Zespołu oraz kwalifikacji do szukania rozwiązań właściwych dla różnych grup osób niepełnosprawnych. Pani Maria Jankowska stwierdziła, że w związku z faktem specjalizacji członków Zespołu we wsparciu konkretnych 4
grup niepełnosprawnych brak jest możliwości skutecznego szukania rozwiązań dla innych grup. Pani Maria Wroniszewska zaproponowała, aby skupić się na poszukiwaniu rozwiązań dla osób, które obecnie nie mają możliwości skorzystania z instrumentów wsparcia. Pani Marta Fijołek zaproponowała aby w większym zakresie popracować nad definicją pod kątem medycznym. W związku z powyższym można by zaprosić konsultanta krajowego w zakresie neurologii oraz przewlekle chorych i niesamodzielnych.. Przewodnicząca przypomniała, że Minister Pracy i Polityki Społecznej wyraził swoją wolę podpisując zarządzenie, w którym została określona grupa docelowa, a także zadania Zespołu. Członkami Zespołu są przedstawiciele Parlamentarnej grupy ds. Autyzmu oraz Podkomisji do Spraw Osób Niepełnosprawnych, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się różnymi grupami osób niepełnosprawnych, co świadczy o tym, że Zespół ma zająć się rozwiązaniami systemowymi dla szerszej grupy osób niepełnosprawnych. W toku dyskusji ustalono plan pracy Zespołu na najbliższy okres. W związku z powyższym utworzyły się następujące grupy zadaniowe: 1. Grupa ds. definicji w składzie: Pani Katarzyna Hall, Pani Monika Zima-Pariaszewska, Pani Marta Fijołek. Spotkanie tej grupy odbędzie się w dniu 24 września 2013 r. 2. Grupa, która zajmie się projektem zmian w ustawie o pomocy społecznej w składzie: Pani Katarzyna Roszewska, Pani Maria Wroniszewska, Pani Małgorzata Rybicka, Pani Iwona Kozłowska, Pani Jolanta Łukasik, Pani Agnieszka Dudzińska. Spotkanie tej grupy odbędzie się w dniu 24 września 2013 r. Zespół ustalił, że na następne posiedzenie należy zaprosić Pana Jarosława Dudę Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, Panią Elżbietę Seredyn Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, a także przedstawicieli samorządu terytorialnego. Ustalono, że następne posiedzenie odbędzie się w dniu 8 października 2013 r. Następnie Przewodnicząca zamknęła posiedzenie Zespołu. 5