LGD 4113-001-05-2013 D/13/508 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LGD 4113-001-05-2013 D/13/508 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli D/13/508 Prawidłowość realizacji zadań przez straże miejskie (gminne) w zakresie wykorzystania urządzeń ujawniających i zapisujących za pomocą technik utrwalania obrazów naruszenia przepisów ruchu drogowego Jednostka przeprowadza jąca kontrolę Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku Kontroler Iwona Miklikowska, główny specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr 88811 z 14 października 2013 r. (dowód: akta kontroli str.1-2) Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej Urząd Miasta w Wejherowie, 84-200 Wejherowo, Plac Jakuba Wejhera 8 (dalej: Urząd ). Krzysztof Hildebrandt, Prezydent Miasta Wejherowo (dalej Prezydent Miasta ). (dowód: akta kontroli str.3-4) Ocena ogólna II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonej nieprawidłowości 1, realizację przez Urząd zadań w zakresie wykorzystywania urządzeń ujawniających i zapisujących za pomocą technik utrwalania obrazów naruszenia przepisów ruchu drogowego w latach 2011 2013 (do 30 września). Pozytywną ocenę uzasadnia przede wszystkim: prawidłowa lokalizacja urządzeń, sposób pomiarów i oznakowanie fotoradarów stacjonarnych jak i urządzenia przenośnego; posiadanie przez te urządzenia aktualnych legalizacji; przeprowadzanie analiz porównawczych dotyczących ilości zdarzeń drogowych na odcinkach dróg, na których ustawione zostały te urządzenia; prawidłowe wykorzystanie środków finansowych uzyskanych z mandatów za wykroczenia drogowe ujawnione za pomocą urządzeń rejestrujących. Stwierdzona nieprawidłowość dotyczyła prowadzenia kontroli ruchu drogowego przy użyciu fotoradaru mobilnego przed wejściem w życie rozporządzenia wykonawczego 2 do ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym 3, określającego m.in. szczegółowe warunki wykonywania takich kontroli. 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 2 Rozporządzenie z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie warunków lokalizacji i sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące (Dz. U. Nr 133, poz. 770) 3 Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm. 2

III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Warunki lokalizacji, legalność, sposób oznakowania i dokonywanie pomiarów przez urządzenia rejestrujące Opis stanu faktycznego 1.1. Komenda Straży Miejskiej, w kontrolowanym okresie, była jednostką organizacyjną (wydziałem) Urzędu. Według stanu na dzień kontroli (23 października 2013 r.) Urząd posiadał: trzy fotoradary stacjonarne o oznaczeniu fabrycznym Multanowa 6F wraz z oprogramowaniem i masztami, na których były zainstalowane (zakupione w latach 2008-2009); jeden maszt wieżowy przygotowany do zainstalowania fotoradaru, zakupiony w 2010 r.; jeden fotoradar Multanowa 6F mobilny, zakupiony w 2006 r. (dowód: akta kontroli str. 5-6;85-95) 1.2. Prezydent Miasta spełniając wymóg 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące 4 (dalej rozporządzenie w sprawie lokalizacji fotoradarów ), przedstawił 23 kwietnia 2013 r. Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w Gdańsku (dalej Komendant Wojewódzki ) analizę stanu bezpieczeństwa drogowego w miejscach lokalizacji masztów, informację o miejscach lokalizacji fotoradarów z zaopiniowanymi przez odpowiednie jednostki organizacyjne (Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Starostwo Powiatowe w Wejherowie) projektami zmiany organizacji ruchu drogowego oraz informację Komendy Powiatowej Policji w Wejherowie (dalej KPP ) o zdarzeniach za lata 2010-2012, które miały miejsce na drogach i ulicach w granicach administracyjnych miasta i gminy Wejherowo. Pozytywną opinię o zasadności lokalizacji tych urządzeń uzyskał w dniu 23 maja 2013 r. Powyższa analiza stanu bezpieczeństwa drogowego w miejscach lokalizacji fotoradarów została pozytywnie zweryfikowana przez Kierownika Ogniwa Kontroli Ruchu Drogowego Wydziału Ruchu Drogowego KPP pod względem rzetelności zawartych w niej danych. Lokalizacja stacjonarnych urządzeń rejestrujących prędkość, obsługiwanych przez funkcjonariuszy Straży Miejskiej w Wejherowie (dalej Straż Miejska ) została określona, zgodnie z 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów, po uwzględnieniu: analizy stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego za ostatnie 3 lata z uwzględnieniem przyczyn zdarzeń drogowych występujących na tym odcinku, sporządzonej przez KPP; informacji o miejscu lokalizacji fotoradarów wymaganą dla projektu organizacji ruchu (ul. Ofiar Piaśnicy, 3 Maja, Sucharskiego, Strzelecka), z podaniem dopuszczalnej prędkości w miejscu lokalizacji, kategorii i klasy drogi, obiektów użyteczności publicznej (wszystkie stacjonarne fotoradary zostały zlokalizowane na prostych odcinkach dróg). (Dowód: akta kontroli str.127-136;218-236) 4 Dz. U. z 2013 r. poz. 366 3

1.3. Wszystkie stacjonarne fotoradary: zostały zlokalizowane w obszarze zabudowanym, w odległości nie mniejszej niż 500 m od innego stacjonarnego fotoradaru zlokalizowanego na tej drodze, tj. zgodnie z 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów; zostały poprzedzone, w myśl przepisu 4 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów, znakami drogowymi D-51 (z obu stron fotoradaru), zlokalizowanymi w odległościach od 112 m do 190 m przed fotoradarami, a dokonywany przez fotoradary pomiar prędkości pojazdów nie dotyczył drogi znajdującej się przed tymi znakami; posiadały stałą obudowę ochronną fotoradarów, która zabezpieczała przed dostępem osób nieuprawnionych do jego wnętrza i do elementów regulacyjnych; posiadały zabezpieczenia zgodne z aktualnymi świadectwami legalizacji ponownej (tj. po 3 szt. plomb ołowianych z cechą 6PL* ); nie dokonywały zapisu naruszeń dopuszczalnej prędkości o 10 lub mniej km/h, co było zgodne z 6 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów; zapisywały naruszenia dopuszczalnej prędkości o ustawioną w fotoradarze wartość postępującą (próg) wynoszącą 1 km/h; rejestrowały ruch pojazdów: z odległości od 5 do 10 m dla pojazdów nadjeżdżających (odległość pomiaru uzależniona jest m.in. od odległości ustawienie fotoradaru od krawędzi jezdni, kierunku ruchu pojazdu, toru jazdy pojazdu krawędź bądź oś jezdni, gabarytu i prędkości mierzonego pojazdu, panujących warunków atmosferycznych); z odległości od 10 do 21 m dla pojazdów oddalających (różnice wynikają z powodów wymienionych powyżej); zostały zlokalizowane w sposób widoczny dla prowadzących pojazdy, umiejscowienie znaków i sygnałów drogowych nie powodowało w żaden sposób ukrycia fotoradaru. W odległości około 500 m od lokalizacji radaru znajdowały się obiekty użyteczności publicznej, m.in.: skrzyżowanie dróg 3 Maja i Wybickiego przedszkole, ośrodek dla dzieci specjalnej troski, wjazd i wyjazd ze stadionu miejskiego, główne wejście na Kalwarię Wejherowską (grupy pielgrzymkowe); ul. Strzelecka Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2, hala sportowa, sklep wielkopowierzchniowy Biedronka, duży parking samochodowy Starostwa Powiatowego, park miejski; ul. Sucharskiego ośrodek szkolno-wychowawczy dla osób głuchych i specjalnej troski, przystanek MZK (bez zatoczki), Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowa Komisja Orzekania o Niepełnosprawności, urząd skarbowy, ogrody działkowe, baza PKS; ul. Ofiar Piaśnicy ośrodek dla osób głuchoniemych, wjazd na strzelnicę wojskową, przecięcie ścieżki rowerowej z drogą, droga boczna do Szpitala Specjalistycznego, stadnina koni (odbywają się jazdy konne wierzchem). (Dowód: akta kontroli str.7-9;82-84;109;113-115) Fotoradary stacjonarne w dwóch przypadkach zlokalizowane zostały na drogach wojewódzkich (maszt przy ul. Ofiar Piaśnicy i ul. 3 Maja) i w dwóch - na drogach powiatowych (maszt przy ul. Strzeleckiej i Sucharskiego). (Dowód: akta kontroli str.129) 4

1.4. W dniu oględzin przenośne urządzenie rejestrujące ustawione zostało na ulicy Marynarki Wojennej 29 (droga wojewódzka) i umieszczone było: w widocznym miejscu drogi, w sposób niepowodujący dodatkowego utrudnienia w ruchu innym jego uczestnikom, ponad wynikający z ograniczeń w obowiązującej organizacji ruchu na tej drodze, zgodnie z 8 pkt 1 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów; w odległości większej niż 500 m od innego urządzenia rejestrującego zlokalizowanego na tej samej drodze i dokonującego pomiarów prędkości w tym samym kierunku ruchu ( 8 pkt 2 ww. rozporządzenia); poprzedzone zostało, zgodnie z przepisem 4 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów, znakami drogowymi D-51 (z obu stron fotoradaru), zlokalizowanymi w odległościach 520 m od strony centrum Wejherowa i 452 m od strony gminy Szemud, pomiar prędkości pojazdów dokonywany przez fotoradary nie dotyczył drogi znajdującej się przed tymi znakami; nie dokonywało zapisu naruszeń dopuszczalnej prędkości o 10 lub mniej km/h (przy dopuszczalnej prędkości do 50 km/h urządzenie zapisywało przekroczenia prędkości od 64 km/h), co było zgodne z 6 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów; zapisywało naruszenia dopuszczalnej prędkości o ustawioną w fotoradarze wartość postępującą (próg) wynoszącą 1 km/h; rejestrowało ruch pojazdów z odległości od 5m do 8 m dla pojazdów nadjeżdżających i 13-16 m dla pojazdów oddalających; w odległości około 500 m od miejsca ustawienie fotoradaru znajdował się szlak pielgrzymek kalwaryjskich, przystanek autobusowy, wjazd i wyjazd ze stadionu miejskiego, gęsta zabudowa domów jednorodzinnych i brak chodnika z jednej strony jezdni. Drugie miejsce ustawiania przenośnego fotoradaru znajdowało się na ul. Gdańskiej kilometraż 296/9 (droga krajowa nr 6): było umieszczone w widocznym miejscu drogi, w sposób niepowodujący dodatkowego utrudnienia w ruchu innym jego uczestnikom, ponad wynikający z ograniczeń w obowiązującej organizacji ruchu na tej drodze ( 8 pkt. 1 rozporządzenia w sprawie lokalizacji fotoradarów); zgodnie z 8 pkt. 2 ww. rozporządzenia znajdowało się w odległości większej niż 500 m od innego urządzenia rejestrującego zlokalizowanego na tej samej drodze i dokonującego pomiarów prędkości w tym samym kierunku ruchu; było poprzedzone, w myśl wymogu 4 ww. rozporządzenia, znakami drogowymi D-51 (z obu stron fotoradaru), zlokalizowanymi w odległościach 520 m od strony centrum Wejherowa i 452 m od strony gminy Szemud, pomiar prędkości pojazdów, dokonywany przez fotoradary, nie dotyczył drogi znajdującej się przed tymi znakami; rejestrowało ruch pojazdu z odległości od 5 do 15 m dla pojazdów nadjeżdżających (jezdnia dwupasmowa, w tym miejscu dokonuje się tylko pomiaru dla samochodów nadjeżdżających); w odległości około 500 m od ustawienia fotoradaru znajdował się m.in. przystanek SKM Wejherowo-Śmiechowo, stacja CPN, Centrum Zabaw Dziecka, Stacja Pogotowia Ratunkowego, Wydział Ruchu Drogowego KPP, przedszkole, wyjazd z sieci warsztatów i salonów samochodowych. (Dowód: akta kontroli str.172-173) 1.5. Do wykonywania kontroli ruchu drogowego w Straży Miejskiej Komendant Powiatowy Policji w Wejherowie (dalej Komendant Powiatowy ) upoważnił 5

cena cząstkowa 26 funkcjonariuszy. Zostali oni przeszkoleni z zakresu prawa o ruchu drogowym - 24 funkcjonariuszy zakończyło przeszkolenie uzupełniające z zakresu kontroli ruchu drogowego organizowane przez Studium Szkolenia Specjalistycznego Służb Mundurowych w Gdańsku, 2 funkcjonariuszy odbyło szkolenie w zakresie kontroli ruchu drogowego w ramach szkolenia podstawowego strażników gminnych (miejskich), organizowane przez Studium Szkolenia Specjalistycznego ZW NSZZ Policjantów). Poprzednie upoważnienia do wykonywania kontroli ruchu drogowego Komendant Powiatowy wydał w 2009 r. (Dowód: akta kontroli str. 10-63;153-164) 1.6. Funkcjonujące na terenie miasta Wejherowa trzy fotoradary stacjonarne i jeden przenośny zostały dopuszczone do użytku na podstawie decyzji wydanej przez Prezesa Głównego Urzędu Miar w Warszawie z 19 czerwca 2007 r., bezterminowo zatwierdzającej typ przyrządów radarowych do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym o oznaczeniu fabrycznym Multanova 6F. Wszystkie fotoradary posiadały również świadectwa legalizacji ponownej, ważne do 30 sierpnia 2014 r. Urządzenia te poddawane były w okresie objętym kontrolą rokrocznie legalizacji. (Dowód: akta kontroli str.65-81;148-152) 1.7. Na terenie miasta Wejherowa w latach 2011 2013 (do 30.09.) nie doszło do uszkodzenia fotoradarów w wyniku kolizji drogowych (Dowód: akta kontroli str. 64) W działalności Urzędu w przedstawionym powyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie 5 działalność Urzędu w zakresie warunków lokalizacji, legalności, sposobów oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące za pomocą technik utrwalania obrazów naruszenia przepisów ruchu drogowego. 2. Działania Urzędu w zakresie analiz funkcjonowania fotoradarów stacjonarnych i mobilnych. 2.1. W okresie objętym kontrolą Straż Miejska uzgadniała z Komendantem Powiatowym comiesięczne wykazy Dyslokacji punktów pomiarowych dla urządzenia przenośnego, samoczynnie ujawniającego i rejestrującego naruszenia przepisów ruchu drogowego przez kierujących pojazdami, zgodnie z art. 129 b ust. 4 Prawa o ruchu drogowym. Wykazy zawierały dane w następującym zakresie: dzień miesiąca, typ urządzenia, czas pracy urządzenia (od 6;00 do 22;00, lub od 05;00 do 23;00) oraz dokładną lokalizację punktu pomiarowego z podaniem kierunku odczytu. Zgodnie z wykazami w latach 2011-2013 (do 31.10.) fotoradar był używany: w 2011 r. od miesiąca kwietnia do czerwca i od października do listopada; w 2012 r. od miesiąca marca do grudnia; w 2013 r. od miesiąca stycznia do października. (Dowód: akta kontroli str.207-209) 5 Podobnie jak przy ocenie ogólnej, Najwyższa Izba kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen cząstkowych dotyczących działalności w badanym obszarze: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 6

W wyniku analizy harmonogramów pracy fotoradarów (uzgodnionych z Komendantem Powiatowym) z kartami ich użycia w miesiącach: marzec, maj, lipiec 2013 r. stwierdzono, że kontrola pomiarów prędkości przy użyciu fotoradaru mobilnego prowadzona była zgodnie z tymi harmonogramami, za wyjątkiem czterech dni, tj.: 29 marca, 2 i 31 maja oraz 30 lipca. W tych dniach Straż Miejska nie prowadziła kontroli prędkości i nie powiadomiła Komendanta Powiatowego o zaistniałych zmianach harmonogramu. (Dowód: akta kontroli str.207-212) Komendant Straży wyjaśnił, że w ww. dniach brak pomiarów prędkości przez mobilny fotoradar spowodowany był: w dwóch dniach urlopem pracownika (dzień wolny za dodatkową służbę), w jednym dniu służbą w Zespole Obsługi Administracyjnej Straży Miejskiej i w jednym szkoleniem z zakresu BiHP. Natomiast co do braku powiadamiania KPP o niewystawieniu w danym dniu fotoradaru mobilnego stwierdził, że nie ma żadnego prawnego obowiązku informowania Komendanta Powiatowego o przyczynach niewystawienia fotoradaru mobilnego. Przyczyn tych może być wiele, jak np. urlop na żądanie, choroba, szkolenie pracownika, złe warunki atmosferyczna itp. Nie ma żadnych przepisów wykonawczych i szczegółowych mówiących o formie i trybie uzgadniania, a tym bardziej o przyczynie niewystawienia urządzenia. Uzgodnienia z Komendantem Powiatowym zawierane są raz na dany miesiąc kalendarzowy. (Dowód: akta kontroli str.237-239) 2.2. Prezydent Miasta wyjaśnił, że Gmina Miasta Wejherowa nie planuje w najbliższym czasie zakupu nowych urządzeń i elementów do urządzeń samoczynnie rejestrujących prędkość. W chwili obecnej trwają prace projektowe związane ze zmianą lokalizacji fotoradaru ZURAD, który był własnością Policji i został użyczony bezpłatnie Gminie Miasta Wejherowa. Po przeanalizowaniu wykroczeń i zdarzeń drogowych podjęto decyzję o przeniesieniu urządzenia z drogi krajowej nr 6 (skrzyżowanie ulic Rybacka-Gdańska-12 Marca) na skrzyżowanie ulic Gdańska-Świętopełka. Nowa lokalizacja otrzymała pozytywną opinię Zarządcy Drogi, Inspekcji Transportu Drogowego w Gdańsku oraz Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku. Urządzenie w nowym miejscu ma zostać zamontowane do końca 2013 r. (Dowód: akta kontroli str. 213) 2.3. Straż Miejska, w okresie objętym kontrolą, nałożyła mandaty karne: w 2011 r.- ogółem 18.125 na kwotę 2.689,4 tys. zł, m.in. : za przekroczenie prędkości 11.216 mandatów (61,9% mandatów ogółem) na kwotę 1.691,8 tys. zł; za niewskazanie kierowcy 3.254 mandaty (18,0% ) na kwotę 855,9 tys. zł; skierowano do sądu 2.471 mandatów (13,6%). Za pozostałe wykroczenia, do karania których uprawniona była Straż Miejska, wystawiono 1.184 mandaty (6,5%) na kwotę 141,7 tys. zł. w 2012 r.- ogółem 15.574 na kwotę 2.103,8 tys. zł, z tego: za przekroczenie prędkości 10.108 mandatów (65% mandatów ogółem) na kwotę 1.387,9 tys. zł; za niewskazanie kierowcy w 2.242 mandaty (14,4%) na kwotę 586,3 tys. zł; skierowano do sądu 1.976 mandatów (12,6%). Za pozostałe wykroczenia, do karania których uprawniona była wystawiono 1.248 mandatów (8,0%) na kwotę 129,6 tys. zł. Straż Miejska, 7

w 2013 r. (do 30.09.) - ogółem 9.265 na kwotę 1.320,15 tys. zł, z tego: za przekroczenie prędkości 6.203 mandaty (67%) na kwotę 774,9 tys. zł; za niewskazanie kierowcy 1.573 mandaty (17%) na kwotę 422,6 tys. zł; skierowano do sądu 344 mandaty (3,7%). Za pozostałe wykroczenia, do karania których uprawniona była Straż Miejska wystawiono 1.145 mandatów (12,3%) na kwotę 122,65 tys. zł. (akta kontroli str.165-167) 2.4. Urząd prowadził na bieżąco analizy porównawcze lokalnego stanu bezpieczeństwa w zakupionym przez Urząd systemie elektronicznym Fet Trafic, gdzie gromadzona była statystyka ilości popełnionych wykroczeń oraz progu przekroczeń prędkości w danym roku. Z przeprowadzonej przez Straż Miejską Analizy wykroczeń drogowych zarejestrowanych przez fotoradary w okresie od 01.01.2013 r. do 30.09.2013 r. wynika, że dla fotoradarów stacjonarnych zlokalizowanych: na ul. Ofiar Piaśnicy liczba wykroczeń w latach 2011 2013 zmalała (z 8.376 w 2011 r. do 3.077 w 2013 r.), za wyjątkiem okresów wakacyjnych, gdzie sprawcami wykroczeń byli głównie kierowcy spoza województwa udający się w kierunku miejscowości nadmorskich, wg danych przekazanych przez KPP, ilość wypadków i kolizji drogowych, w miejscu lokalizacji fotoradaru, zmalała z 14 kolizji w 2011 r. do 8 kolizji w 2013 r. i z 3 wypadków drogowych (ranne trzy osoby) do jednego wypadku drogowego (ranna jedna osoba); na ul. Strzeleckiej liczba wykroczeń w latach 2011 2013 zmalała (z 4.952 w 2011 r. do 1.462 w 2013 r.), według danych przekazanych przez KPP ilość wypadków i kolizji drogowych w miejscu lokalizacji fotoradaru zmalała z sześciu kolizji w 2012 r. do dwóch w 2013 r. i z dwóch wypadków drogowych (ranne dwie osoby) do jednego wypadku drogowego (ranna jedna osoba); na skrzyżowaniu ulic 3 Maja i Wybickiego nie można było dokonać analizy ilości wykroczeń na tym odcinku, ponieważ w 2011 r. (odnotowano tylko 129 przekroczeń prędkości), prowadzono remont nawierzchni drogi wojewódzkiej, w 2012 r, fotoradar był instalowany naprzemiennie na 2 masztach, w 2013 r. po stałej instalacji urządzenia odnotowano 2.933 wykroczenia, wg danych przekazanych przez KPP ilość wypadów i kolizji drogowych w miejscu lokalizacji fotoradaru wzrosła z trzech kolizji w 2011 r. do pięciu kolizji w 2013 r., nie odnotowano wypadków drogowych; na ul. Sucharskiego nie można dokonać analizy porównawczej, fotoradar wykorzystywany jest do wyrywkowej kontroli prędkości, ponieważ maszt nie posiada stałego zasilania w energię elektryczną. Urządzenie rejestrujące zasilane bateriami ma bardzo niską żywotność, stąd nie pracuje w systemie ciągłym, całodobowo. W 2011 r. zarejestrowano 3.967 wykroczeń (urządzenie działało prewencyjnie w godzinach szczytu), w 2012 zarejestrowano 1.559 wykroczeń, a w 2013 r. przez 4 dni pracy odnotowano 16 wykroczeń, wg danych przekazanych przez KPP ilość wypadów i kolizji drogowych, w miejscu lokalizacji fotoradaru kształtuje się na podobnym poziomie: cztery kolizje i dwa wypadki drogowe (ranne dwie osoby) w 2011 r. siedem kolizji w 2013 r. (nie odnotowano wypadków drogowych). (Dowód: akta kontroli str. 117-126;137-139) Z przedstawionych przez KPP danych wynika, że na skrzyżowaniach ul. Brygady Pancernej WP z ulicami Przemysłową i Chopina w latach 2011-2013 dochodziło do większej ilości kolizji (odpowiednio 32 i 13) niż na skrzyżowaniu z ul. Ofiar Piaśnicy (9), na której ustawiony jest fotoradar. Ponadto na ul. Sobieskiego w tym okresie 8

wydarzyło się 49 zdarzeń drogowych, na ul. Chopina 43, podczas gdy na ulicach, na których ustawione są fotoradary odnotowano w tym samym okresie na ul. Sucharskiego 24 zdarzenia drogowe, a na ul. Strzeleckiej 14 i na ul. 3 Maja po 11 zdarzeń. (Dowód: akta kontroli str. 168-171) Prezydent Miasta wyjaśnił, że fotoradary ustawione zostały przed 5 laty po przeprowadzonej analizie zdarzeń oraz zgodnie z wnioskami lokalnej społeczności. W tamtym okresie dochodziło w tych miejscach do wielu wypadków drogowych i kolizji. Postawione w tych miejscach fotoradary sprawdziły się i skutek prewencyjny został osiągnięty. Na niektórych ulicach miasta Wejherowa odnotowuje się więcej zdarzeń drogowych niż na ulicach, na których ustawione są fotoradary, ale prowadzone wspólnie z KPP w Wejherowie analizy zdarzeń dowodzą, że w wymienionych powyżej miejscach do wypadków i kolizji nie dochodzi z powodu przekroczeń prędkości, a w wyniku przejazdu przez skrzyżowanie na czerwonym świetle, wymuszania pierwszeństwa przejazdu, niezachowania bezpiecznej odległości między pojazdami, potraceń pieszych. Z analiz tych wynika również, że miejscem niebezpiecznym jest droga powiatowa ul. Sucharskiego, jednak kierowane do Zarządcy Drogi wnioski o wyrażenie zgody na ustawienie fotoradaru są załatwiane przez Starostwo Powiatowe w Wejherowie negatywnie. Ponadto na podstawie prowadzonych analiz wykroczeń rejestrowanych na drogach gdzie są ustawione fotoradary, należy stwierdzić, że muszą one stać w tych miejscach, bo wymaga tego interes społeczny i dbałość o bezpieczeństwo mieszkańców. Fotoradary ustawione są na stałe w pasie drogowym, na ich usadowienie wykonano dokumentację techniczną, doprowadzono zasilanie w energię, były to duże nakłady finansowe i przenoszenie tych fotoradarów w inne miejsca ze względów logistycznych, technicznych i ekonomicznych jest nieuzasadnione. Za poniesione koszty łatwiej jest wybudować i ustawić nowe urządzenia. Jednak gmina nie przewiduje stawiania nowych urządzeń, samoczynnie rejestrujących prędkość. (Dowód: akta kontroli str.214-217) 2.5. Urząd prowadził w sposób rzetelny postępowania, które zostały wszczęte w związku ze składanymi przez Radę Miasta Wejherowa i mieszkańców wnioskami o zmiany w organizacji ruchu na ulicach Wejherowa. Komisja Bezpieczeństwa i Samorządów Rady Miasta Wejherowa występowała dwukrotnie do Prezydenta Miasta o prowadzenie przez Straż Miejską automatycznej kontroli prędkości fotoradarem mobilnym na ulicach Sucharskiego i Sikorskiego, tj.: 20 grudnia 2011 r. (wniosek Nr 8/2011) - o postawienie na ww. drogach powiatowych znaku D-51 (kontrola prędkości). Urząd w marcu 2012 r. opracował projekt zmiany organizacji ruchu na ul. Sucharskiego związany z oznakowaniem urządzeń rejestrujących. Powyższy projekt został zaopiniowany pozytywnie przez KPP i negatywnie przez Zarząd Drogowy dla Powiatu Puckiego i Wejherowskiego z siedzibą w Pucku (m.in. malejąca tendencja wypadków od końca 2010 r. na tej drodze, dokonywanie pomiarów prędkości na wskazanym odcinku drogi wpłynie w niewielkim stopniu na poprawę warunków bezpieczeństwa i będzie całkowicie nieadekwatne do poniesionych kosztów, poprawę bezpieczeństwa należałoby zapewnić przede wszystkim poprzez poprawę płynności ruchu, budowę nowych chodników, pasów wyłączeń, planowana jest przebudowa skrzyżowania ul. Sucharskiego z drogą do Zybertowa); 9

Ustalone nieprawidłowości 4 października 2012 r. (wniosek 11/2012) - o postawienie na ul. Sikorskiego znaków informacyjnych o ustawieniu radaru mobilnego. Urząd w marcu 2013 r. opracował projekt zmiany organizacji ruchu na ul. Sikorskiego związany z oznakowaniem miejsc kontroli prędkości przenośnym urządzeniem rejestrującym. Powyższy projekt został zaopiniowany pozytywnie przez KPP w Wejherowie. Zarząd Drogowy dla Powiatu Puckiego i Wejherowskiego z siedzibą w Pucku wskazał inny odcinek tej samej drogi, na którym zdaniem Zarządu pomiar kontroli prędkości byłby bardziej zasadny. W dniu 10 kwietnia 2013 r. Urząd wystąpił do Starosty Wejherowskiego z wnioskiem o zmianę organizacji ruchu na ul. Sikorskiego, dla której Starosta jest organem zarządzającym ruchem, jednak do dnia kontroli (13.11.2013 r.) nie otrzymał odpowiedzi na złożony wniosek. Ponadto mieszkaniec Wejherowa złożył w dniu 8 października 2013 r. osobiście u Komendanta Straży Miejskiej, wniosek o zmianę organizacji ruchu na ul. Sikorskiego, w celu umożliwienia kontroli ruchu za pomocą mobilnego urządzenia samoczynnie rejestrującego. Zgodnie z opinią wnioskodawcy na nowo wyremontowanej drodze kierowcy nagminnie łamią obowiązujące ograniczenie prędkości do 50 km/h. Komendant Straży złożył 17 października 2013 r. do Starostwa Powiatowego w Wejherowie wniosek o zmianę organizacji ruchu na ww. ulicy. Do dnia kontroli (13.11.2013r.) do Urzędu nie wpłynęła odpowiedź w tej sprawie. (Dowód: akta kontroli str.174-206) W okresie od 06 kwietnia (pierwsza kontrola przy użyciu fotoradaru w 2011 r.) do 27 czerwca 2011 r., Straż Miejska wystawiła, w oparciu o wskazania uzyskane z fotoradaru mobilnego, 992 mandaty (o wartości 119,00 tys. zł) za przekroczenie prędkości, oraz 230 mandatów (o wartości 55,7 tys. zł) za niewskazanie danych kierowcy lub użytkownika pojazdu, pomimo, że z uwagi na brak rozporządzenia wykonawczego do ustawy Prawo o ruchu drogowym, kontrole takie nie powinny być prowadzone. Rozporządzenie weszło w życie dopiero z dniem 28 czerwca 2011 r. (Dowód: akta kontroli str. 240) Komendant Straży wyjaśnił, że kontroli pomiarów prędkości dokonywano na podstawie znowelizowanych przepisów ww. ustawy, to jest w oparciu o ustawę z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw 6, w której nie umieszczono żadnego przepisu prawnego uzależniającego wejście w życie oraz stosowanie przepisów ustawy od wydania rozporządzenia 7. Przy wykonywaniu tych czynności Straż Miejska kierowała się ogólnymi zasadami stosowania prawa jak również opiniami prawnymi z Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komendy Głównej Policji, a także orzecznictwem sądów administracyjnych. Według opinii Ministerstwa Infrastruktury, do chwili wejścia w życie odpowiedniego rozporządzenia kontrola ruchu drogowego przy pomocy urządzeń rejestrujących mogła być prowadzona przez strażników miejskich (gminnych) na dotychczasowych zasadach. Wszystkie urządzenia rejestrujące poprzedzone były znakami D-51, a zgodnie ze stanowiskiem Departamentu Analiz i Nadzoru MSWiA, uzgodnionym z Biurem Ruchu Drogowego 6 Dz. U. z 2010 r. Nr 225 poz. 1466 7 Wyrok NSA z 25 listopada 2003 r. (II SA/Kr2680/00) skład sędziowski stwierdził, że Całkowite uzależnienie stosowania przepisu ustawowego od wydania wykonawczego rozporządzenia jest wykładnią nie dającą się pogodzić z art. 87 ust. 1 i art. 88 ust. 1 Konstytucji RP. Ustawa wchodzi w życie w dniu wskazanym przez ustawodawcę i jej stosowanie nie zależy od wydania rozporządzenia wykonawczego (chyba, że sama ustawa stanowi inaczej). W przeciwnym wypadku ustawa byłaby podporządkowana rozporządzeniu. 10

Komendy Głównej Policji, do czasu wydania rozporządzenia dopuszczalne było stosowanie powyższych znaków. (Dowód: akta kontroli str.109-112) W ocenie NIK, wyjaśnienia Komendanta Straży nie mogą zostać uwzględnione bowiem wykonywanie kontroli w świetle obowiązujących przepisów nie było możliwe. Wprawdzie na mocy przepisu art. 129b ustawy Prawo o ruchu drogowym strażnikom straży miejskiej (gminnej) przyznano uprawnienia do dokonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego z użyciem przenośnych albo zainstalowanych w pojeździe urządzeń rejestrujących, to jednocześnie jednak zobowiązano ministra właściwego ds. transportu do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków wykonywania tych czynności (art. 129h ust. 5 pkt 4 ww. ustawy). Z zestawienia obu przepisów wynika, że ustawodawca nie uważał regulacji ustawowej za wystarczającą do wykonywania ww. kontroli, skoro zawarł ustawowe upoważnienie do określenia szczegółowych warunków wykonywania przez strażników miejskich (gminnych) wymienionych czynności. Wykonywanie kontroli drogowych pomimo braku aktu wykonawczego skutkowało tym, że kierowcy objęci taką kontrolą nie znali szczegółowych warunków, na jakich można było zgodnie z prawem prowadzić kontrole ruchu drogowego z użyciem fotoradarów. NIK przyznaje jednak, że otrzymane przez Urząd pozytywne opinie w sprawie możliwości prowadzenia kontroli ruchu drogowego przez strażników straży miejskiej w okresie przejściowym są okolicznością usprawiedliwiającą ww. nieprawidłowość. cena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, pomimo stwierdzonej nieprawidłowości, działalność Urzędu w powyżej zbadanym zakresie. 3. Wykorzystanie dochodów uzyskanych z grzywien nałożonych w drodze mandatu za naruszenia przepisów ruchu drogowego ujawnione za pomocą urządzeń rejestrujących. W latach 2011 i 2012 r. nie prowadzono w Urzędzie odrębnej ewidencji dochodów z tytułu mandatów nałożonych za naruszenie przepisów ruchu drogowego, ujawnionych przez fotoradary. Odrębna ewidencja dochodów z tego tytułu wprowadzona została w 2013 r. Planowane dochody miasta Wejherowo na 2011 r. określone zostały na poziomie 131.553,6 tys. zł, w tym dochody ogółem z mandatów i grzywien ( 0570 grzywny mandaty i inne kary pieniężne od osób fizycznych) w rozdziale 75416 - straże gminne (miejskie) zaplanowane zostały w kwocie 1.907,6 tys. zł, co stanowiło 1,5% planowanych dochodów gminy. Natomiast w 2012 r. dochody Miasta Wejherowa zaplanowane zostały na poziomie 145.194,5 tys. zł, w tym dochody z tytułu mandatów wystawionych przez Straż Miejską zaplanowano ( 0570) w kwocie 2.000,0 tys. zł, co stanowiło 1,4% planowanych dochodów miasta. W roku 2013 dochody Miasta Wejherowa zaplanowane zostały na poziomie 151.394,5 tys. zł, w tym dochody z tytułu mandatów wystawionych przez Straż Miejską zaplanowano ( 0570) w kwocie 2.000,0 tys. zł, co stanowiło 1,3% planowanych dochodów (dochody z mandatów za wykroczenia drogowe rejestrowane prze fotoradary zaplanowane zostały wysokości 1.850,0 tys. zł, tj. 1,2% planowanych dochodów miasta). 11

ocena cząstkowa Zgodnie z art. 20d ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych 8 uzyskane wpływy z tytułu wystawionych przez Straż Miejską mandatów w latach 2011 2013 (do 30.09.) wydatkowane zostały: a) w 2011 r. wpływy ( 0570) w kwocie 2.180,9 tys. zł: na zadania inwestycyjne, modernizacyjne, remontowe związane z siecią drogową - w wysokości 1.454,6 tys. zł, na utrzymanie i funkcjonowanie infrastruktury oraz urządzeń drogowych w wysokości 726,3 tys. zł. Wydatki Urzędu w 2011 r. na zadania inwestycyjne związane z siecią drogową oraz utrzymaniem i funkcjonowaniem infrastruktury oraz urządzeń drogowych wynosiły łącznie 4.342,9 tys. zł. (nie wystąpiły wydatki na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, o których mowa w art. 20 d pkt 3 ww. ustawy). b) w 2012 r. wpływy ( 0570) w kwocie 2.079,0 tys. zł: na zadania inwestycyjne, modernizacyjne, remontowe związane z siecią drogową - w wysokości 286 tys. zł; na utrzymanie i funkcjonowanie infrastruktury oraz urządzeń drogowych w wysokości 1.793,0 tys. zł. Wydatki Urzędu w 2012 r. na zadania inwestycyjne związane z siecią drogową oraz utrzymaniem i funkcjonowaniem infrastruktury oraz urządzeń drogowych wynosiły łącznie 2.350,4 tys. zł (nie wystąpiły wydatki na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, o których mowa w art. 20 d pkt 3 ww. ustawy). c) w 2013 r. (do 30.09.) wpływy ( 0570) 1.413,2 tys. zł (w tym za wykroczenia drogowe zarejestrowane przy pomocy fotoradarów 1.290,4 tys. zł 9 ): na zadania inwestycyjne, modernizacyjne, remontowe związane z siecią drogową - w wysokości 497,1 tys. zł, na utrzymanie i funkcjonowanie infrastruktury oraz urządzeń drogowych w wysokości 263,6 tys. zł. Wydatki Urzędu na zadania inwestycyjne związane z siecią drogową oraz utrzymaniem i funkcjonowaniem infrastruktury oraz urządzeń drogowych zaplanowane w 2013 r. zostały na kwotę 9.828,4 tys. zł, do dnia 30.09.2013 r. zrealizowane zostały w kwocie 760,7 tys. zł (nie wystąpiły wydatki na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, o których mowa w art. 20d pkt 3 ww. ustawy). (Dowód: akta kontroli str.96-108;140-47) W działalności Urzędu w przedstawionym powyżej zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie wykorzystanie dochodów uzyskanych z grzywien nałożonych za naruszenia przepisów ruchu drogowego ujawnione za pomocą urządzeń rejestrujących. 8 Dz. U. z 2013 r. poz. 260 ze zm. 9 Urząd wprowadził od tego roku odrębną ewidencję z tyt. mandatów nałożonych za naruszenie przepisów ruchu drogowego ujawnionych przez fotoradary. 12

Prawo zgłoszenia zastrzeżeń IV. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Gdańsku. Gdańsk, dnia 04 grudnia 2013 r. Najwyższa Izba Kontroli Kontroler Iwona Miklikowska Główny specjalista kontroli państwowej... Podpis Delegatura w Gdańsku Dyrektor.. Podpis. 13