ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA od 7 grudnia do 7 stycznia H czy Ch H Ch Wymienia się na:g,z,ż, np. hańba (staropolska) gańba, błahy błazen, druh drużyna. Występuje w rozpoczynającej wyraz cząstce: hekto-, higro-, hiper-, hipo-, homo-, hetero-, homeo-, helio-, hydro-, np. hektolitr, hektopaskal, higrometr, higroskop, hiperinflacja, hiperpoprawność; hipoalergiczny, hipodrom; homofonia, homologacja, heteroatom, heteroseksualny, homeopatia, homeostaza, heliocentryzm,helioenergetyczny hydrobus,hydroelektrownia, hydrologia. Wymienia się na sz w wyrazach pokrewnych lub innych ich formach gramatycznych, np.: mucha muszka, cicho cisza, słuchać słyszę, itd. Występuje zawsze na końcu wyrazu, np.: mech, rolnikach, puszystych, polach, pisklętach, czerstwych, miłych, wysokich, itd. Wyjątki: druh, Boh(rzeka) W hałaśliwych słowach, np.: huk, harmider, hałas, hej, hop, hola, hasać, wataha, hejnał, hulać... Piszemy po spółgłosce s w wyrazach pochodzenia obcego, np.: schemat, pascha, schizma, itd. W wyrazach nieobjaśnionych (do zapamiętania), hotel, huśtawka, itd. W wyrazach nieobjaśnionych (do zapamiętania), np. chichotać, chochlik, itd. Rymowany słowniczek wyrazów h niewymiennym: Wystarczy nauczyć się na pamięć tych trudnych do objaśnienia wyrazów, a w pozostałych przypadkach stosować zasady, wtedy Twoje dyktanda będą bezbłędne!!! I Czyhać, hen, ohydna, hiena, harcerz, hasło, hart(ducha), higiena. Bohdan, Henryk, hoża Hania,
honor, hańba, huk, Hiszpania. Helikopter, hol, hydroplan. Halo, hola, hura, hopla, herbatniki, hurt, hektolitr. Hamak, huśtać, hak, Hipolit, horda, hultaj, herszt, hołota, hałaśliwy, hipopotam. Himalaje, Kopenhaga, hangar, hulać, hełm, huragan. Hektar, Hucuł, haft z Podhala, hufnal, hacel, handlarz, hala. Bohater, historia błaha, hetman, hejnał, hymn, wataha. Humor, hotel, zahamować, harmonogram, huta, hojny. Zapamiętaj wszystkie słowa, gdy z pisownią nie chcesz wojny. II Warto również pamiętać, że: Kłopotliwe samo "h" Dość szczególną skłonność ma: Lubi "hałaśliwe" słowa: Huk, harmider, hałasować. Pisząc "historyjka błaha", Nigdy, Haniu, się nie wahaj! Przez "h" pisz, pamiętaj o tym, "hałaśliwy wrzask hołoty". Huśtać lubisz się? Wiedz o tym, że "h" ma Hak, huśtawka oraz hamak. III A tak objaśnisz pisownię niektórych wyrazów dzisiaj trudnych do objaśnienia: Hańba to "gańba" - godna nagany, Błazen - człek z "błahych" postępków znany, Wahadło znaczy: "wagadło", "waga." Druh swemu "drużce" zawsze pomaga, Hołysz to "goły", inaczej biedak. Hardy - kto "gardzi". Tu ce-ha nie daj! Ćwiczenie 1. Wypisz znaczenia następujących wyrazów z h ze Słownika języka polskiego: hoży hol - horda herszt hołota hangar Hucuł hufnal hacel wataha hojny
Ćwiczenie 2. H cz ch? Wpisz brakujące litery, w razie niepewności sprawdź w Słowniku ortograficznym: alko ol, armonia, lor, z ołdować, ałwa, ała, emia, bo ater, aos, pu ar, arcica, olewa, za aczyć, inina, andra, łeptać, pu acz, erbatnik, uśtawka, erubin, odowla, wy ować, yżo, umor, ronometr, ybić, czmy nąć, czy ać, iszpański, ytry, Ćwiczenie 3. Uzupełnij tekst brakującymi literami: h i ch:..rabia..ipolit postanowił zorganizować..uczne przyjęcie. Wiadomość ta narobiła wiele..ałasu, wszystki.. bardzo zdziwiła. Cała okolica wiedziała, że..rabia jest wielkim..ytrusem, który nade wszystko ko..a pieniądze i nie..ce się nimi z nikim dzielić. Każdy miał ogromną o..otę uczestniczyć w tym..istorycznym wydarzeniu. W dniu przyjęcia w zamku..rabiego zjawili się wszyscy szla..etnie urodzeni goście. Panowie przybyli w czarnych fraka.., na ich biały.. koszula.. pyszniły się duże mu..y, a w butonierka.. pączki różnokolorowy.. kwiatów. Panie wyglądały uroczo w długi.., bogato zdobiony.. suknia... Przed bramami zamczyska czy..ała spragniona sensacji..mara ciekawski... Ćwiczenie 4. Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne, w których ch wymienia się na sz: brzuch -... pociecha -... strach -... suchy -... kicha -... blacha -... proch -... zawierucha -... Ćwiczenie 5. Utwórz wyrażenia, dopisując przymiotniki pochodzące od podanych rzeczowników: hala zawody halowe hetman buława... hipoteka kredyt... hydraulik prasa... mahoń meble... handel przedsiębiorstwo... herb pierścień... heroizm czyn... hotel pokój... ohyda czyn... Ćwiczenie 6. Do podanych wyrazów dopisz po dwa wyrazy pokrewne spośród słów znajdujących się w ramce: herezja -...,... hipnoza -...,... histeria -...,...
higiena -...,... rehabilitacja -...,... inhalacja -...,... chaos -...,... chart ( rasa psa ) -...,... charakter -...,... chciwiec -...,... chytrus -...,... wychowanek -...,... heretyk, chaotycznie, histeryzować, charcik, higienistka, heretycki, charakteryzować, chciwość, histeryk, chciwy, higieniczny, hipnotyzować, chytrzyć, hipnotyzer, chaotyczny, rehabilitować, charcica, rehabilitacyjny, charakteryzacja, chytrusek, inhalatorium, wychowanie, inhalować, wychowywać Ćwiczenie 7. Podane niżej wyrazy wpisz do odpowiednich rubryk tabeli: Chiny, archipelag, hufiec, Henryków, Bochnia, szlachta, herbarz, monarcha, husaria, Himalaje, Chartum, chorągiew, historyk, Chełm, hełm, Podhale, Hel, hrabia, Chęciny, Hrubieszów, chochlik Rzeczowniki pospolite Rzeczowniki własne z h z ch z h z ch Ćwiczenie 8. Dopisz po jednym wyrazie bliskoznacznym zawierającym h lub ch do podanych wyrazów. Wybierz je spośród słów zawartych w ramce, w razie potrzeby skorzystaj ze słownika wyrazów bliskoznacznych: humanitarny, hołubić, chuchrowaty, hojny, anarchiczny, chluba, heroiczny, honor, chmara, cecha, chochlik, chóralnie, niepohamowany, chciwie, hardo, chwalić się, harmonizować, chwilowo ludzki -... ozdoba -... mnogość -... szczodry -... pożądliwie -... zbiorowo -... cześć -... wyniośle -... wątły -... bezrządny -...
bohaterski -... właściwość -... skrzat -... pieścić -... szczycić się -... pasować -... nieopanowany -... czasowo -... Ćwiczenie 9. Uzupełnij tekst literami :h lub ch. Hultaj namówił raz chuligana eca zdarzyła się niesłychana, ultaj namówił raz uligana, by ład w słowniku zburzyć dla psoty. Powstał armider, okropny aos. Wszystko aniebnie się pomieszało: ińczyk z indusem, oryzont z e em, angar założył na siebie strze ę. ol w jednej parze stanął z olewą, z oinką eban(dość cenne drzewo). I, oć kłócili się do tej pory, pod rękę idzie z igieną ory. ołd gromko woła swej racji pewny: jak łód mnie piszcie, bo to mój krewny. ultaj, uligan, dwaj przyjaciele cieszą się: Będzie zamętu wiele. Nas też pomylą, no bo jest faktem, że armonijny mamy arakter. Ten niesły any słysząc armider, enryk zawołał: Dość ec!już idę zrobić porządek. Nie gnębcie ludzi. Słownik jest po to - i wtem się zbudził. Nawet w słowniku, rzecz to jest znana, trzeba uważać na uligana. Ćwiczenie 10. Odgadnij wyrazy z h lub ch o podanych znaczeniach: a) następstwo, kolejność wydarzeń w czasie.-.. b) sztuka taneczna, układ tańców i baletu -. c) źle namalowany obraz - d) pomieszczenie pod dachem, przystosowane do przechowywania samolotów... e) przewlekły, stale trwający -.. f) kask ochronny -. g) kran przy rurze wodociągowej -.. h) wdychanie pary w celach leczniczych - i) przywidzenie -. j) nierówność powierzchni, szorstkość -.. k) gromadzić coś w nadmiernej ilości - l) postawa na cechowana poszanowaniem człowieka - ł) nieporządek, bałagan, rozgardiasz - m) bohaterstwo -... n) skąpiec, sknera -