Piotr Krzywiec*, Pawe³ Aleksandrowski**, Rados³aw Florek***, Janusz Siupik***

Budowa frontalnej strefy Karpat zewnêtrznych na przyk³adzie mioceñskiej jednostki Zg³obic w rejonie Brzeska Wojnicza nowe dane, nowe modele, nowe pytania Piotr Krzywiec*, Pawe³ Aleksandrowski**, Rados³aw Florek***, Janusz iupik*** The structure of the Outer Carpathian orogenic front: an example of the Miocene Zg³obice Unit between Brzesko and Wojnicz (E Poland) new data, new models, new questions. Prz. Geol., 52: 151 159. ummary.pilot interpretation of selected new seismic profiles located within the Miocene Zg³obice Unit (Polish Outer Carpathians, Brzesko Wojnicz area) allowed us to set up a new tectonic model of the Carpathian front in this area, in many respects different from the previously proposed ones. The central part of the Zg³obice Unit is interpreted as a passive-roof duplex defining a Miocene triangle zone. Above the duplex, in the roof of the triangle zone, major synclinal folds are recognised in the Miocene deposits and attributed to shortening in the hanging wall of the frontal roof backthrust of the duplex. ome of the inferred tectonic structures are classified as syn-depositional, coeval with sedimentation of the upper portion of the post-evaporitic siliciclastic foredeep succession (Grabowiec Beds). Three main types of hydrocarbon traps are identified within the Zg³obice Unit and within the sedimentary infill of deep palaeovalleys developed within the Mesozoic basement. Because of pilot character of the interpretation here discussed, some of the solutions proposed in this paper should be regarded as working hypotheses, requiring further, more detailed studies. The latter should include detailed stratigraphic investigations in the key structural elements of the Zg³obice Unit, applying advanced techniques of seismic data processing (pre-stack depth migration, structural seismic modelling) and acquisition of shallow high-resolution seismic images. In order to better understand the geometry and kinematics of the interpreted linked thrust system, application of quantitative balancing techniques will be necessary. Key words: Miocene, Outer Carpathians, Carpathian Foredeep, Zg³obice Unit, reflection seismics, dipmeter data interpretation, thrust tectonics, triangle zone, passive-roof duplex, hydrocarbon prospection Problematyka genezy i budowy specyficznych struktur tektonicznych stref trójk¹tnych (ang. triangle zones) oraz dupleksów o pasywnym stropie (ang. passive-roof duplexes), rozwijaj¹cych siê czêsto na frontach orogenicznych w strefie przejœciowej miêdzy brze nymi pasmami fa³dowo-nasuwczymi a osadami zapadlisk przedgórskich, zosta³a przedstawiona w poprzednim numerze Przegl¹du Geologicznego (Krzywiec & Aleksandrowski, 24). Celem tej publikacji by³o wprowadzenie czytelnika w zagadnienia zwi¹zane z now¹ interpretacj¹ budowy frontu Karpat pomiêdzy Brzeskiem i Wojniczem. Interpretacja ta jest przedmiotem niniejszego artyku³u, który dokumentuje wyniki pierwszego etapu prac badawczych poœwiêconych analizie budowy geologicznej i ewolucji strukturalnej strefy frontalnej polskiego segmentu orogenu karpackiego i jej pod³o a, w oparciu o najnowsze dane sejsmiczne uzyskanych w trakcie poszukiwañ naftowych. W obszarze tym intensywne prace poszukiwawcze prowadzone ju od wielu lat, uwieñczone zosta³y licznymi odkryciami z³ó gazu ziemnego i ropy naftowej (Karnkowski, 1993, 1994, 21). Przedstawiane wyniki prac interpretacyjnych oparte s¹ na analizie dwóch profili sejsmicznych (2 2 2K i 3 2 2K), wchodz¹cych w sk³ad zdjêcia sejsmicznego Brzesko Wojnicz, zrealizowanego w 22 r. przez Geofizykê Kraków p. z o.o. na zlecenie PGNiG.A. (Borowska & Fuks-Kopiejko, 22). Celem tego etapu prac by³o dokonanie pilota owej, zintegrowanej interpretacji geofizyczno geologicznej wybranych profili, przy uwzglêdnieniu wspó³czesnego stanu wiedzy dotyczacej *Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, -975 Warszawa; piotr.krzywiec@pgi.gov.pl **Uniwersytet Wroc³awski, Instytut Nauk Geologicznych, ul. Cybulskiego, 5-25 Wroc³aw; palex@ing.uni.wroc.pl ***PGNiG.A., Departament Poszukiwania Z³ó, Oœrodek Po³udnie, Lubicz 25, 31-53 Kraków; radekf@geonafta.krakow.pl; jsiupik@geonafta.krakow.pl tektoniki nasuwczej, oraz opracowanie wstêpnego modelu ideowego ró nego rodzaju pu³apek dla wêglowodorów wystêpuj¹cych w obrêbie allochtonicznych i autochtonicznych utworów miocenu zapadliska przedkarpackiego, a tak e w obrêbie pod³o a frontalnej czêœci orogenu karpackiego (Krzywiec i in., 23). Oprócz interpretacji danych sejsmicznych, wykonano równie strukturaln¹ interpretacjê danych upadomierza oraz prace terenowe. Uzyskane wyniki, poza opracowaniem nowego modelu tektonicznego frontu orogenu karpackiego w rejonie Brzeska Wojnicza, pozwoli³y te na sformu³owanie nowych pytañ i zgadnieñ, a tak e wniosków dotycz¹cych planowania przysz³ych badañ geofizyczno-geologicznych oraz poszukiwañ naftowych na tym obszarze. Jednostka Zg³obic i jej bezpoœrednie pod³o e ogólna charakterystyka Obszar badañ ulokowany jest na styku dwóch regionalnych jednostek tektonicznych: Karpat zewnêtrznych i zapadliska przedkarpackiego (ryc. 1). Pod³o e centralnej czêœci zapadliska jest zbudowane z osadów mezozoicznych bêd¹cych bezpoœrednim przed³u eniem utworów niecki nidziañskiej (Jawor, 197). trop pod³o a tej czêœci zapadliska przedkarpackiego, odwzorowany przez ukszta³towanie badeñskich ewaporatów (ryc. 1), charakteryzuje siê wystêpowaniem znacznych deniwelacji morfologicznych. Deniwelacje te tworz¹ charakterystyczny system paleodolin (D¹brówki, Rysiów i zczurowej), ³¹cz¹cych siê na wschód od Brzeska w jedn¹ formê morfologiczn¹ zanurzaj¹c¹ siê pod Karpaty. Paleodoliny te rozpoznano ju w latach 6. ubieg³ego wieku (Karpa³a & apinkiewicz, 1962; Po³towicz, 1964), wykorzystuj¹c dane sejsmiczne. Ich genezê wi¹zano z paleogeñsk¹ erozj¹ (np. Karnkowski, 1978; Oszczypko & Tomaœ, 1976; Po³towicz, 1964, 1997a), b¹dÿ z mioceñsk¹ ekstensj¹ plat- 151

KRAKÓW Przegl¹d Geologiczny, vol. 52, nr 11, 24 A KRAKÓW formowego przedpola Karpat (Oszczypko & Œl¹czka, 1985). W przeci¹gu kilku ostatnich dziesiêcioleci opublikowano ogromn¹ liczbê prac poœwiêconych ró nym aspektom stratygrafii mioceñskich osadów zapadliska przedkarpackiego. Detaliczne omówienie zagadnieñ biostratygrafii i litostratygrafii zapadliska przedkarpackiego w nawi¹zaniu do innych rejonów Polski i krajów otaczaj¹cych znaleÿæ mo na w pracy Malinowskiej i Piwockiego (1996). W obrêbie osadów mioceñskich zapadliska przedkarpackiego wyró niono szereg formalnych i nieformalnych jednostek litostratygraficznych (por. Oszczypko, 1996, 1997; Piwocki i in., 1996), których wzajemne relacje stratygraficzne nadal nie s¹ jednak jednoznacznie okreœlone. W obszarze badañ znajduj¹ siê utwory mioceñskie tradycyjnie zaliczane do badenu i sarmatu. We wczesnym badenie powsta³ tzw. basen zewnêtrzny zapadliska przedkarpackiego (Ney i in., 1974), w którego po³udniowej czêœci osadzi³y siê, siêgaj¹ce m mi¹ szoœci, ilasto-piaszczyste osady formacji skawiñskiej (Oszczypko, 1996, 1998). W pó³nocno-wschodniej czêœci zapadliska (obszar przed obecnym czo³em Karpat i na wschód od Krakowa) pocz¹tek sedymentacji zwi¹zanej z rozwojem zapadliska przedkarpackiego jest reprezentowany przez tzw. warstwy baranowskie. ¹ to osady ilasto-piaszczyste, miejscami ze zlepieñcami transgresywnymi w sp¹gu, o 152 RABA 1 km ZAPADLIKO PRZEDKARPACKIE CARPATHIAN FOREDEEP KARPATY ZEWNETRZNE OUTER CARPATHIAN OWACJA LOVAKIA POLKA POLAND UKRAINA UKRAINE 4 BOCHNIA WI A BRZEKO ZEWNÊTRZNE KARPATY FLIZOWE OUTER FLYCH CARPATHIAN profile sejsmiczne 2-2-2K i 3-2-2K przedstawione na ryc. 3 seismic profiles 2-2-2K i 3-2-2K shown in fig. 3 osie paleogeñskich dolin erozyjnych axes of the Palaeogene erosional valleys 65 75 85 75 Ryc. 2 Fig. 2 95 95 DUNAJEC TARNÓW Ryc. 1. A Lokalizacja obszaru badañ (prostok¹t) na tle uproszczonej mapy geologicznej Karpat zewnêtrznych i ich przedpola (wg ytko i in., 1988, 1989, zmodyfikowane); B Czasowa mapa strukturalna stropu autochtonicznych ewaporatów mioceñskich i (w miejscach ich braku) stropu mezozoicznego pod³o a (z Krzywiec, 1997, 1998, 21). Zasiêg mapy na po³udnie i wschód zdeterminowany jest dostêpnoœci¹ wykorzystanych do jej konstrukcji danych sejsmicznych. W zwi¹zku z na ogó³ niewielk¹ mi¹ szoœci¹ utworów podewaporatowych, mapa ta mo e byæ traktowana jako bliska aproksymacja mapy stropu pod³o a mezozoicznego Fig. 1. A Location of the study area (rectangle) at the background of the simplified geological map of the Outer Carpathians and their foreland (after ytko et al., 1988, 1989, modified). B Time structural map of the top of Miocene autochthonous evaporites and (for areas without the evaporates) top of the Mesozoic basement (from Krzywiec, 1997, 1998, 21). Map extent towards south and east is determined by availability of seismic data used for its construction. Because of usually small thickness of the sub-evaporitic deposits, this map can be regarded as a close approximation of map of the top of the Mesozoic basement 65 75 65 65 B mi¹ szoœci od kilku do ok. 9 m (Jawor, 1983; Ney i in., 1974). W póÿnym badenie postêpuj¹ca izolacja zapadliska przedkarpackiego od pozosta³ych czêœci Paratetydy, po³¹czona z wzrastaj¹cym zasoleniem wód doprowadzi³a do depozycji szeroko rozprzestrzenionych osadów ewaporatowych (Ney i in., 1974; Andreyeva-Grigorovich i in., 23). NajpóŸniejszy baden i sarmat to okres odtworzenia warunków otwartego morza w polskiej czêœci zapadliska przedkarpackiego (Oszczypko & Œl¹czka, 1989). Osady wystêpuj¹ce ponad poziomem ewaporatów obejmuj¹ warstwy chodenickie, warstwy grabowieckie, i³y spirialisowe oraz piaski bogucickie. Badania poœwiêcone tektonice frontalnej strefy orogenu karpackiego prowadzone s¹ na terenie Polski od wielu lat (np. Ksi¹ kiewicz, 1972, 1977; To³wiñski, 1956; Unrug, 1984, Karnkowski, 1986; Kirchner & Po³towicz, 1974; Kotlarczyk, 1985; Koszarski, 1985; Ney, 1968; Oszczypko i Tomaœ, 1985; Oszczypko i Œl¹czka, 1989; Po³towicz, 1991a, b, 1994, 1997a, b; Wdowiarz, 1976). Badania geologiczne sfa³dowanych osadów mioceñskich zapadliska przedkarpackiego wystêpuj¹cych przed czo³em polskich Karpat w rejonie miêdzy Krakowem a Tarnowem, w du ej czêœci zwi¹zane by³y z rozpoznaniem z³ó soli kamiennej wystêpuj¹cych od Wieliczki po Bochniê (m.in. Friedberg, 1929; Garlicki, 196, 197, 1971; NiedŸwiedzki 1883; Poborski i koczylas-ciszewska, 1963; Po³towicz, 1977; zybist & Tobo³a, 1995). Oceny wieku poszczególnych etapów nasuwania orogenu karpackiego dokonywano na podstawie relacji stratygraficznych i tektonicznych pomiêdzy p³aszczowinami fliszowymi a mioceñskimi osadami zapadliska, wystêpuj¹cymi b¹dÿ to w pozycji autochtonicznej (pod nasuniêciem karpackim lub na pó³noc od niego), b¹dÿ te allochtonicznej (bezpoœrednio przed czo³em fliszu), albo te parautochtonicznej (ponad nasuniêtym fliszem karpackim). W centralnej czêœci polskiego fragmentu zapadliska przedkarpackiego dla strefy zdeformowanych utworów mioceñskich u ywano rozmaitych nazw, takich jak fa³dy bocheñskie (Ksi¹ kiewicz, 1972), p³aszczowina bocheñska (Olewicz, 1973a, 1973b) czy te jednostka wojnicka (j. Wojnicza; Koszarski, 1985). Obecnie szeroko akceptowanym terminem, wprowadzonym przez Kotlarczyka (1985), jest jednostka Zg³obic. Informacje na temat jej budowy oraz stratygrafii pochodz¹ w przewa- aj¹cej mierze z otworów wiertniczych (np. Kirchner & Moryc, 1966; Kirchner & Po³towicz, 1974), a tylko w niewielkim stopniu z badañ w nielicznych tu ods³oniêciach (Kozikowski & Morawska, 1957). Obiektem przedstawionej poni ej analizy tektonicznej jest obszar znajduj¹cy siê miêdzy Brzeskiem a Wojniczem (ryc. 2). Autorzy podstawowej pracy dotycz¹cej tektoniki jednostki Zg³obic w tym obszarze (Kirchner & Po³towicz, 1974) przyjmuj¹ istnienie trzech ³usek: tektonicznie najwy szej, najbardziej po³udniowej ³uski Dêbna, œrodkowej

Por¹bka Uszewska-4 Dwojanów-1 Maszkienice-8 opoñ-3 Por¹bka Uszewska-3 1 km ufczyn-4 êtowice-18 ufczyn-3 ufczyn-1 Jaworsko-1 Biadoliny-12 Biadoliny-11 opoñ-2 Biadoliny-8 ufczyn-2 êtowice-1 Biadoliny-14 opoñ-1 ³uski Wojnicza oraz najbardziej pó³nocnej, najni szej ³uski Biadolin. W nowszej pracy Po³towicz (1997b) po³¹czy³ klasyczne koncepcje tektoniki nasuwczej z elementami tektoniki grawitacyjnej. Dla frontu orogenu karpackiego zaproponowany zosta³ równie model zak³adaj¹cy obecnoœæ strefy trójk¹tnej, jednak by³a to tylko prezentacja na konferencji, która nie doczeka³a siê pe³niejszej opublikowanej wersji (Jones, 1997). Rejon Brzesko Wojnicz interpretacja danych sejsmicznych Wojnicz-6 Zakrzów-5 Ryc. 2. Lokalizacja profili sejsmicznych i otworów wiertniczych omówionych w tekœcie na tle mapy geologicznej bez utworów czwartorzêdowych w skali 1:2 (objaœnienia patrz Jurkiewicz & Woiñski, 1977 oraz Burtan i in., 1981). Profile 2 2 2K i 3 2 2K przedstawione s¹ na ryc. 3, profil 7 2 2K na ryc. 5 Fig. 2. Location of seismic lines and wells described in the text at the background of the geological map (without Quaternary), scale 1:2 (explanations see Jurkiewicz & Woiñski, 1977 and Burtan et al., 1981). Lines 2 2 2K and 3 2 2K are shown in ryc. 3, and line 7 2 2K in ryc. 5 Przegl¹d Geologiczny, vol. 52, nr 11, 24 Wykonane badania opieraj¹ siê na interpretacji dwóch profili sejsmiki refleksyjnej, wchodz¹cych w sk³ad zdjêcia sejsmicznego Brzesko Wojnicz zrealizowanego przez Geofizykê Kraków (Borowska & Fuks-Kopiejko, 22): 2 2 2K i 3 2 2K, przy uwzglêdnieniu równie pozosta³ych profili tego zdjêcia oraz profili starszych, zlokalizowanych w obszarze badañ (ryc. 2). Do kalibracji danych sejsmicznych wykorzystano wiele otworów, dla których dane stratygraficzne uzyskano z bazy danych ADOG, wykorzystywanej przez PGNiG.A. W obrêbie utworów mioceñskich wydzielenia stratygraficzne ograniczaj¹ siê w tej bazie albo do rozró nienia pomiêdzy miocenem allochtonicznym a miocenem sfa³dowanym, albo do ogólnych wydzieleñ: Mb 1 (baden podewaporatowy), Mb 2 (ewaporaty) i Mb 3 (baden nadewaporatowy). Interpretacja strukturalno-geologiczna g³êbokoœciowych profili sejsmicznych 2 2 2K i 3 2 2K przedstawiona jest na ryc. 3. We frontalnej czêœci jednostki Zg³obic, poni ej stromego poddarcia ewaporatowych utworów górnego badenu, wyinterpretowano wystêpowanie dupleksu o pasywnym stropie i stowarzyszonej z nim strefy trójk¹tnej (por. Krzywiec & Aleksandrowski, 24), bêd¹cej ekwiwalentem ³uski Wojnicza w nomenklaturze Kirchnera i Po³towicza (1974). W obrêbie s³abo zdeformowanych utworów mioceñskich na przedpolu strefy trójk¹tnej, zidentyfikowano warstwy chodenickie i grabowieckie na podstawie wykonanych przez E. uczkowsk¹ badañ mikrofaunistycznych w rejonie zczepanowa (por. Krzywiec, 1998; Krzywiec i in., 1995). Obszar ten ograniczony jest od pó³nocy przez frontalne nasuniêcie jednostki Zg³obic (front ³uski Biadolin w nomenklaturze Kirchnera & Po³towicza, 1974). Profil 2 2 2K struktury frontu ³uski Biadolin nie pokazuje widaæ j¹ natomiast na profilu 3 2 2K (ryc. 3). Dalej na pó³noc od frontu nasuwczego ³uski Biadolin nie wystêpuj¹ ju w obrêbie utworów mioceñskich adne struktury kompresyjne. W obrêbie warstw grabowieckich, a szczególnie w ich stropowej czêœci, zaznacza siê wyraÿna redukcja mi¹ szoœci, tak ku po³udniowi (w kierunku strefy trójk¹tnej), jak i ku pó³nocy (w kierunku frontalnego nasuniêcia jednostki Zg³obic elementu Biadolin). Tego typu geometria oznacza, e s¹ to osady syntektoniczne, deponowane w trakcie kompresji i tektonicznego unoszenia obu elementów strukturalnych (por. Krzywiec, 1997, 1998, 21; Krzywiec & Aleksandrowski, 24). W obrêbie dupleksu bêd¹cego ekwiwalentem ³uski Wojnicza w nomenklaturze Kirchnera i Po³towicza (1974), wstêpnie wyinterpretowano kilka jego sk³adowych elementów (³usek). Element antyklinalny, ulokowany bezpoœrednio poni ej poddartych ku górze ewaporatów, jest zarysowany na obu profilach tak e w innych, wczeœniejszych interpretacjach (Borowska & Fuks-Kopiejko, 22). W niniejszej interpretacji, w obrêbie dupleksu powierzchnie ograniczaj¹ce jego wstêpnie zarysowane ³uski sk³adowe poprowadzono stosunkowo stromo, zakorzeniaj¹c je w pobli u autochtonicznych ewaporatów (por. ni ej). Podkreœliæ nale y wystêpowanie na obu zinterpretowanych profilach w obrêbie dupleksu szeregu poziomych horyzontów sejsmicznych (czerwone przerywane linie), tn¹cych 153

m p.p.t. UFCZYN-1 ÊTOWICE-18 m p.p.t. m b.g.l. POR BKA UZEWKA-4 UFCZYN-4 UFCZYN-3 POR BKA UZEWKA-3 OPOÑ-3 BIADOLINY-11 DWOJANÓW-1 MAZKIENICE-8 BIADOLINY-12 m b.g.l. 1 1 2 2 4 4 11 11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 21 21 22 22 2 2 24 24 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 31 31 32 32 3 3 34 34 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 41 41 42 42 4 4 44 44 4 4 4 4 H mi g n O 513m 16 tr/cm 194 m/cm m p.p.t. m b.g.l. 1 2 4 11 1 1 1 1 1 1 2 21 22 2 24 2 2 2 2 2 31 32 3 34 3 3 3 3 3 4 41 42 4 44 4 4 H mi g n O ÊTOWICE-18 JAWORKO-1 UFCZYN-1 UFCZYN-2 UFCZYN-3 OPOÑ-1 OPOÑ-2 BIADOLINY-11 BIADOLINY-14 BIADOLINY-8 512m 16 tr/cm 194 m/cm ³uska Dêbna Dêbno slice ³uska Dêbna Dêbno slice ³uska Wojnicza Wojnicz slice ³uska Wojnicza Wojnicz slice ³uska Biadolin Biadoliny slice ³uska Biadolin Biadoliny slice Ryc. 3. Zinterpretowane g³êbokoœciowe profile sejsmiczne 2 2 2K i 3 2 2K. Niebieski horyzont ewaporaty. uska Dêbna, ³uska Wojnicza i ³uska Biadolin stanowi¹ podstawowe elementy tektoniczne wyró nione w obrêbie jednostki Zg³obic przez Kirchnera i Po³towicza (1974). Wiêkszoœæ otworów by³a rzutowana ze stosunkowo du ej odleg³oœci (por. ryc. 2) i w zwi¹zku z tym otwory pokazane na obu profilach mog¹ siê znajdowaæ w odmiennej pozycji strukturalnej. Lokalizacja patrz ryc. 1i2.Pozosta³e opisy w tekœcie Fig. 3. Interpreted depth seismic sections 2 2 2K and 3 2 2K. Blue horizon evaporites. The Dêbno, Wojnicz and Biadoliny thrust slices are main tectonic elements distinguished by Kirchner and Po³towicz (1974) within the Zg³obice unit. Most of wells have been projected from relatively large distance (comp. ryc. 2) hence wells shown on both seismic profiles could be located in different structural position. Location shown in fig 1 and 2. ee text for further explanations BIADOLINY-12 N N m p.p.t. m b.g.l. 1 2 4 11 1 1 1 1 1 1 2 21 22 2 24 2 2 2 2 2 31 32 3 34 3 3 3 3 3 4 41 42 4 44 4 4 horyzonty nachylone zwi¹zane jak tu przyjêto z ³uskami dupleksu. Taki krzy owy uk³ad horyzontów sejsmicznych jest, oczywiœcie, z punktu widzenia poprawnoœci interpretacji geologiczno-strukturalnej, wewnêtrznie sprzeczny. W trakcie interpretacji przyjêto za³o enie, e poziome horyzonty s¹ artefaktami sejsmicznymi, najprawdopodobniej nie w pe³ni usuniêtymi falami wielokrotnymi, a horyzonty nachylone odzwierciedlaj¹ rzeczywist¹ budowê geologiczn¹ omawianej strefy utworów mioceñskich. Pogl¹d ten móg³by zostaæ zweryfikowany poprzez zaawansowane przetwarzanie danych sejsmicznych, np. z wykorzystaniem migracji g³êbokoœciowej przed sk³adaniem, opartej na szczegó³owym modelu prêdkoœciowym zgodnym ze skomplikowanym modelem strukturalnym (por. Lines i in., 2) oraz poprzez strukturalne modelowania sejsmiczne (por. Fagin, 1998). Od po³udnia mioceñska strefa trójk¹tna i zwi¹zany z ni¹ dupleks o pasywnym stropie, odpowiadaj¹ce elementowi Wojnicza w nomenklaturze Kirchnera i Po³towicza (1974), ograniczone s¹ frontalnym nasuniêciem elementu Dêbna, który ma wyra- Ÿnie odmienn¹ strukturê. Wydaje siê, e ma on strukturalnie du o wiêcej wspólnego ze stref¹ nasuwczo zdeformowanego fliszu, ni z le ¹cymi bardziej na pó³noc allochtonicznymi elementami mioceñskimi. Poni ej strefy trójk¹tnej wyinterpretowano ci¹g³y horyzont sejsmiczny, wi¹ ¹c go z autochtonicznymi ewaporatami. Taka interpretacja jest analogiczna do innych interpretacji tego horyzontu, w których wskazywana jest korelacja tego horyzontu z ewaporatami nawierconymi w otworze Dwojanów 1 (por. Borowska & Fuks-Kopiejko, 22). Horyzont ten przewiercony zosta³ m.in. przez otwór Biadoliny 11 (ryc. 3; por. Kirchner & Po³towicz, 1974). Ponad frontalnym nasuniêciem wstecznym strefy trójk¹tnej wystêpuje charakterystyczna struktura, w której sp¹gu zaznacza siê silny horyzont sejsmiczny, zbli ony do horyzontu zwi¹zanego z poziomem ewaporatowym, co potwierdzone jest m.in. w otworze Zakrzów 5. zczegó³y budowy i genezy tej p³ytkiej struktury omówione s¹ ni ej. Pod jednostk¹ Zg³obic, w obrêbie pod³o a mezozoicznego wystêpuje wydatne obni enie morfologiczne. Jest ono bezpoœredni¹ kontynuacj¹ systemu dolin erozyjnych znanych z przedpola Karpat (doliny D¹brówki, Rysiów i zczurowej; por. ryc. 1). W bardziej pó³nocnej czêœci tego systemu dolin erozyjnych, ewaporaty spoczywaj¹ na bardzo cienkiej warstwie dolnobadeñskich klastyków, oble- 154

M I O C E N M I O C E N E M I O C E N M I O C E N E kaj¹c pod³o e (z wyj¹tkiem miejsc, gdzie lokalnie ewaporaty nie wystêpuj¹ g³ównie na zboczach dolin). Pod jednostk¹ Zg³obic, poni ej poziomu ewaporatowego, wystêpuj¹ utwory o doœæ znacznej mi¹ szoœci maksymalnie rzêdu m, wype³niaj¹ce obni enie erozyjne. Otwart¹ kwesti¹ pozostaje wiek tych utworów (por. ni ej). Interpretacja strukturalna danych upadomierza W bezpoœrednim otoczeniu zanalizowanych profili sejsmicznych znajduje siê piêæ otworów, w których wykonano pomiary upadomierzem: êtowice 1, êtowice 18, Dwojanów 1, opoñ 3 i Maszkienice 8. Pomiary te pochodz¹ z ró nych okresów czasu, od lat 196-tych do 9-tych, i wykonane zosta³y ró nego typu sprzêtem a G ÊBOKOŒÆ (m) DEPTH (m) 11 TRATYGRAFIA wg PGNiG POGC TRATIGRAPHY Dwojanów- 1 ED -4 25- -6 UPAD TRUKTURALNY TRUCTURAL DIP 28 42 32-4 36 12 36 17 28-4 2 kontynuacja continuaton ED ~7() 6 ~7 UTB-1 UTB-1 65 65-7 NIECI G OŒCI TRUKTURALNE TRUCTURAL DICONTINUITIE ZKIC TRUKTURALNY N- TRUCTURAL ECTION N b G ÊBOKOŒÆ (m) DEPTH (m) 4 TRATYGRAFIA wg PGNiG POGC TRATIGRAPHY êtowice-18 UPAD TRUKTURALNY TRUCTURAL DIP ED 7 7-75 45 4-5 25-25 15-2 25 28 4-5 4 13 13 25 4-4 4-65 2 4 32 22 6 ~ (2-5) ~ ~ ~ ~ 48 28 NIECI G OŒCI TRUKTURALNE TRUCTURAL DICONTINUITIE ED 1-4 1 5 5 5 65 7 ZKIC TRUKTURALNY N- TRUCTURAL ECTION Przegl¹d Geologiczny, vol. 52, nr 11, 24 upadomierzem 3-ramiennym UTRP lub UTB ( êtowice 1, Dwojanów 1, opoñ 3, Maszkienice 8), wzglêdnie nowoczesn¹ 6-ramienn¹ sond¹ ED Halliburtona ( êtowice 18, Dwojanów 1 dolna czêœæ profilu). Zwi¹zana jest z tym zró nicowana jakoœæ uzyskanych danych pomiarowych. Do celów analizy geologiczno-strukturalnej uda³o siê pomyœlnie wykorzystaæ przetworzone cyfrowo przez Geofizykê Kraków dane pomiarowe z otworów Dwojanów 1, êtowice 1 i êtowice 18. Uzyskane rezultaty analizy danych upadomierza pozwoli³y na pozytywn¹ weryfikacjê danych sejsmiki refleksyjnej, w pe³ni potwierdzaj¹c widoczne w zapisie sejsmicznym orientacje warstw miocenu i jego pod³o a, które pos³u y³y do interpretacji budowy strefy brze nej zapadliska przedkarpackiego i strefy frontalnej orogenu karpackiego. W otworze Dwojanów 1 pó³nocne upady utworów miocenu w górnej czêœci profilu (do g³êbokoœci ok. m) odpowiadaj¹ frontalnej monoklinie rozwiniêtej w obrêbie nadk³adu strefy trójk¹tnej (por. Krzywiec & Aleksandrowski, N 24) oraz najwy szej partii wnêtrza strefy trójk¹tnej (ryc. 4). Zaburzenia tektoniczne odcinka pomiêdzy ok. i 125 m zlokalizowane s¹ w obrêbie prawdopodobnych wygiêæ czo³owych ³usek buduj¹cych centrum strefy trójk¹tnej, zaœ po³ogie upady warstw poni ej ok. 1 m odzwierciedlaj¹ spokojne zaleganie autochtonicznego miocenu podanhydrytowego i jego pod³o a. Podobnie w profilu upadomierza z otworu êtowice 18 obserwuje siê od góry do g³êbokoœci ok. 15 m sta³e pó³nocne upady warstw, œwiadcz¹ce o udziale przewierconych tym otworem utworów w nadk³adzie strefy trójk¹tnej (ryc. 4). Nastêpnie, do ok. m, otwór przebija strefê tektonicznie zaburzon¹, zlokalizowan¹ w pó³nocnym klinowym zamkniêciu wnêtrza strefy trójk¹tnej, zaœ poziomo zalegaj¹ce warstwy poni ej m nale ¹ do niezaburzonej podanhydrytowej czêœci sukcesji mioceñskiej i do pod³o a mezozoicznego. ta³e, pó³nocne upady warstw stwierdzone w profilu upadomierza z otworu êtowice 1, siêgaj¹ce od góry do g³êbokoœci ok. m, odzwierciedlaj¹ po³o enie przewierconych warstw miocenu w wychylonym ku N nadk³adzie pó³nocnego skrzyd³a strefy trójk¹tnej. 1 1 Lokalnie: Locally: ~-7 5-6 41 28 9 5 6 9 5 8 8 14 2 ~5 ~6 ~7 ~7 ~8 8 5 3 3 5 6() 11 1 2 2-25 ~6 5 ~6-65 58 6 7 5 2 5-18 38 45 4 9 11 65 58 Budowa i mioceñska ewolucja tektoniczna jednostki Zg³obic i jej pod³o a w rejonie Brzeska Wojnicza dyskusja Opisany w niniejszej publikacji model budowy geologicznej jednostki Zg³obic w rejonie Brzeska Wojnicza zak³ada wystêpowanie w obrêbie tzw. 1 1 JURA JURAIC 11 7 7 2 25 45 12 1 9 ~7 5 5 5 45 5-7 7 1 1 KREDA CRETACEOU JURA JURAIC senon enonian turon + cenoman Turonian + Cenomanian 2 2 3 1 1 7 ~3 ~5 ~2 ~ Ryc. 4. Interpretacja strukturalna profilu otworów Dwojanów 1 (a) oraz êtowice 18 (b) na podstawie danych upadomierza. ED dane upadomierza 6-ramiennego; UTB1 dane upadomierza 3-ramiennego Fig. 4. tructural interpretation of wells Dwojanów 1 (a) and êtowice 18 (b) based on dipmeter data. ED 6-arm dipmeter data; UTB1 3-arm dipmeterd 1

TWT [msec] 11-2-2K 12X-7-76K 12-2-2K 62a-7-92K 1 1 145 55m elementu Wojnicza (sensu Kirchner & Po³towicz, 1974) strefy trójk¹tnej wype³nionej dupleksem o pasywnym stropie. Wybrane zagadnienia zwi¹zane z tzw. tektonik¹ klinow¹ oraz rozwojem stref trójk¹tnych i zwi¹zanych z nimi dupleksów omówione s¹ w pracy Krzywca i Aleksandrowskiego (24). Powstanie mioceñskiej strefy trójk¹tnej by³o w znacznym stopniu kontrolowane przez wystêpuj¹ce w tym obszarze ewaporaty. Elementy ³uskowe dupleksu s¹ najprawdopodobniej zakorzenione w horyzoncie ewaporatowym b¹dÿ te bezpoœrednio ponad nim; równie g³ówne nasuniêcie wsteczne, wyznaczaj¹ce pó³nocn¹ granicê strefy trójk¹tnej, zwi¹zane jest z tym poziomem. Nukleacja antyklinalnie wygiêtych ³usek w obrêbie dupleksu strefy trójk¹tnej (na ogó³ w sekwencji m³odniej¹cej ku ty³owi pryzmy orogenicznej) nastêpuje w sytuacji, kiedy dochodzi do lokalnego zablokowania ruchów nasuwczych po bazalnej powierzchni odk³ucia (Morley, 1986; por. Krzywiec i Aleksandrowski, 24 i ich ryc. 5). W przypadku obszaru Brzesko Wojnicz ³atwo wskazaæ potencjaln¹ przyczynê takiego zjawiska: wyhamowanie ruchów nasuwczych i lokalne skoncentrowanie naprê eñ kompresyjnych spowodowane mog³o byæ morfologi¹ pod³o a, tj. wystêpowaniem jego lokalnych deniwelacji zwi¹zanych z dolinami opisanymi powy ej. Dodatkowo, istotne znaczenie dla rozwoju powierzchni odk³ucia mog³y mieæ zmiany facjalne w obrêbie utworów ewaporatowych. Powierzchnie odspojeñ powstawaæ mog³y w miejscach, w których sole zazêbia³y siê z anhydrytami, gdy utwory te charakteryzuj¹ siê odmiennymi w³aœciwoœciami mechanicznymi. 13-7-2K N 26a-7-9 91K TWT [msec] Ryc. 5. Zinterpretowany czasowy profil 7 2 2K (fragment) pokazuj¹cy wystêpowanie fa³du rozwiniêtego ponad g³ównym, frontalnym nasuniêciem wstecznym zwi¹zanym ze stref¹ trójk¹tn¹ jednostki zg³obickiej. Niebieski horyzont ewaporaty. W obrêbie warstw grabowieckich zaznaczono redukcjê mi¹ szoœci w kierunku fa³du (cienkie przerywane ó³te linie), wskazuj¹c¹ na ich synkinematyczny charakter. Lokalizacja patrz ryc. 2 Fig. 5. Interpreted time seismic section 7 2 2K (fragment) showing fold developed above the frontal roof backthrust of the Zg³obice triangle zone. Blue horizon evaporites. The thickness reduction occurring in Grabowiec beds towards this fold (thin dashed yellow lines) suggests their synkinematic deposition. Location see ryc. 2 1 Przyjêcie modelu strefy trójk¹tnej z dupleksem o pasywnym stropie dla opisywanego fragmentu jednostki Zg³obic ma istotne znaczenie dla datowania ostatnich faz mioceñskich ruchów nasuwczych na tym obszarze. W trakcie wzrostu takiego dupleksu poprzez rozwój i nasuwanie na siebie kolejnych jego elementów (antyklinalnie wygiêtych ³usek), dochodzi do rozwoju frontalnego nasuniêcia wstecznego i znacznego uniesienia pokrywy osadowej (czêsto wchodz¹cej ju w sk³ad wype³nienia osadowego zapadliska przedgórskiego; por. Krzywiec & Aleksandrowski, 24). W przypadku wykorzystywania danych sejsmicznych o niskiej jakoœci i niedostatku ods³oniêæ dokumentuj¹cych rzeczywiste relacje pomiêdzy utworami dupleksu i jego nadk³adu na ogó³ zak³ada siê, e osady nadk³adu przykrywaj¹ niezgodnie z k¹tow¹ niezgodnoœci¹ sedymentacyjn¹ starsze, zdeformowane utwory, co oznacza, e ostatnie ruchy nasuwcze mia³y miejsce przed sedymentacj¹ utworów nadk³adu. W przypadku modelu strefy trójk¹tnej mamy do czynienia z odmiennym scenariuszem ruchy nasuwcze mia³y miejsce (z ew. przerwami) w trakcie i/lub po sedymentacji utworów nadk³adu, spoczywaj¹cych ponad dupleksem z niezgodnoœci¹ tektoniczn¹. Jak widaæ, odmienne warianty interpretacji tektonicznej implikuj¹ w istotny sposób odmienne scenariusze ewolucji partii brze nej orogenu, co z kolei mo e mieæ du e znaczenie np. dla datowania migracji wêglowodorów w kontekœcie okreœlenia czasu powstawania pu³apek strukturalnych. W przypadku obszaru Brzeska Wojnicza ostatnie fazy ruchów nasuwczych zwi¹zanych z propagacj¹ karpackiej pryzmy orogenicznej ku pó³nocy mia³yby w zwi¹zku z tym miejsce najwczeœniej w trakcie sedymentacji warstw grabowieckich b¹dÿ te jeszcze póÿniej. Przyjmuj¹c, e kompleks nadleg³ych utworów klastycznych (warstwy chodenickie i grabowieckie) to utwory najwy szego badenu i sarmatu (por. Andreyeva-Grigorovich i in., 23), mo na stwierdziæ, e ostatnie ruchy nasuwcze w obrêbie tej czêœci frontu orogenu karpackiego nast¹pi³y w sarmacie, i to raczej w jego póÿniejszej czêœci. Warto podkreœliæ, e pewne cechy budowy strukturalnej frontu orogenu karpackiego zwi¹zane z tektonik¹ klinow¹ pokazywane by³y na przekrojach geologicznych ju wiele lat temu. W publikacji To³wiñskiego (1954 ryc. 3 i 11 oraz tablica III) znajduj¹ siê przekroje geologiczne przez alidy rejonu Wieliczki i Bochni klarownie obrazuj¹ce tak klinowy typ frontu orogenu, jak i uniesienie 156

utworów mioceñskich ponad frontem nasuwczym, czyli strukturê frontalnej monokliny. Porównanie tych przekrojów geologicznych z modelami tektoniki klinowej (Krzywiec & Aleksandrowski, 24) oraz ze zinterpretowanymi profilami sejsmicznymi z rejonu Brzeska Wojnicza (ryc. 3) pokazuje, e równie na zachód od strefy Brzesko Wojnicz model tektoniki klinowej jest najprawdopodobniej do zastosowania. Byæ mo e z analogiczn¹ sytuacj¹ mamy do czynienia równie w rejonie Rzeszowa, gdzie w tzw. zatoce rzeszowskiej utwory mioceñskie wystêpuj¹ ponad fliszem karpackim. Nie wykluczaj¹c a priori mo liwoœci mioceñskiej transgresji na sfa³dowany flisz warto jednak bior¹c pod uwagê wyniki interpretacji danych sejsmicznych przedstawione powy ej rozwa yæ mo liwoœæ wystêpowania tych utworów przynajmniej czêœciowo z niezgodnoœci¹ tektoniczn¹ a nie sedymentacyjn¹. Teza taka musia³a by zostaæ oczywiœcie zweryfikowana interpretacj¹ danych sejsmicznych wysokiej jakoœci oraz pracami terenowymi. Model strefy trójk¹tnej zawiera element bardzo istotny w kontekœcie interpretacji danych z rejonu Brzesko Wojnicz: w stropowej czêœci nadk³adu takiej strefy mo e dojœæ do sfa³dowania utworów ponad nasuniêciem wstecznym oraz do rozdzielenia g³ównego nasuniêcia wstecznego na kilka elementów (Jones, 1996; por. Krzywiec & Aleksandrowski, 24). Pomiêdzy powsta³ymi w ten sposób wstecznie nasuniêtymi ³uskami wystêpuj¹ pozosta³oœci utworów osadowych nadk³adu, które przy wyrywkowych danych terenowych b¹dÿ/i danych sejsmicznych niskiej jakoœci, mog¹ byæ wziête za utwory po- b¹dÿ póÿnoorogeniczne. Jak pokazano wczeœniej, w takiej w³aœnie pozycji, na niewielkich g³êbokoœciach wystêpuj¹ utwory ewaporatowe (stanowi¹ce preferowany poziom odk³ucia, równie dla nasuniêcia wstecznego i zwi¹zanych z nim struktur pochodnych), a ponad nimi znajduj¹ siê utwory osadowe o generalnie s³abiej zaburzonej strukturze. Tak¹ w³aœnie interpretacjê mo na zaproponowaæ dla najp³ytszych czêœci strefy trójk¹tnej jednostki Zg³obic i jej nadk³adu. Na obu zinterpretowanych profilach obszar p³ytkiego wystêpowania ewaporatów jest doœæ s³abo widoczny i dlatego jego budowê omówiono na przyk³adzie profilu 7 2 2K, równie pochodz¹cego ze zrealizowanego przez Geofizykê Kraków zdjêcia sejsmicznego Brzesko Wojnicz. We wschodniej czêœci strefy trójk¹tnej jednostki Zg³obic zobrazowanej na tym profilu, charakter nasuniêcia wstecznego i zwi¹zanych z nim deformacji pochodnych jest nieco mniej skomplikowany, a same deformacje po³o one s¹ nieco g³êbiej, w zwi¹zku z czym dane sejsmiczne du o precyzyjniej pokazuj¹ ich budowê (ryc. 5). Mamy tu do czynienia z fa³dem, który powsta³ ponad g³ównym nasuniêciem wstecznym. Ku zachodowi struktura staje siê bardziej skomplikowana, najprawdopodobniej w zwi¹zku z powstaniem kolejnego pochodnego nasuniêcia w obrêbie strefy j¹drowej fa³du. W obrêbie górnej czêœci warstw grabowieckich obserwuje siê wyraÿn¹ redukcjê mi¹ szoœci w kierunku opisanego fa³du. Oznacza to, e osady te by³y deponowane w trakcie wzrostu fa³du, tj. e s¹ to utwory synkinematyczne (por. Hardy i in., 1996; Krzywiec & Aleksandrowski, 24). W otworze Wojnicz 6 w obrêbie tej p³ytko po³o onej strefy tektonicznej zarejestrowano horyzont gazowy (por. Borowska & Fuks-Kopiejko, 22). W zwi¹zku z tym, oraz bior¹c pod uwagê skomplikowan¹ budowê wewnêtrzn¹ i p³ytkie wystêpowanie opisanej strefy deformacji miocenu, celowa wydaje siê realizacja specjalnie zaprojektowanych p³ytkich badañ sejsmicznych o podwy szonej rozdzielczoœci, które mia³yby na celu precyzyjne zobrazowanie tej strefy. P³ytkie, wysokorozdzielcze badania sejsmiczne wykorzystano ostatnio np. do szczegó³owego rozpoznania bardzo skomplikowanej strefy kompresyjnych deformacji glacitektonicznych z rejonu Or³owa na Mazurach (Krzywiec i in., w druku). Uzyskano wyniki o bardzo wysokiej jakoœci, które przekonuj¹, i podobne badania sejsmiczne w obrêbie jednostki Zg³obic mog³yby równie dostarczyæ istotnych danych, niezbêdnych dla konstrukcji precyzyjnego modelu budowy i ewolucji mioceñskiej tego fragmentu orogenu oraz dla zrozumienia jego potencja³u z³o owego. Wa nym problemem, rozwa anym w trakcie interpretacji danych sejsmicznych z rejonu Brzeska Wojnicza, by³a kwestia wykszta³cenia i wieku osadów wype³niaj¹cych obserwowane deniwelacje stropu pod³o a premioceñskiego. Jak ju wy ej stwierdzono, obni enie wystêpuj¹ce w stropie utworów pod³o a przedmioceñskiego jest bezpoœredni¹ kontynuacj¹ systemu dolin erozyjnych znanych z przedpola Karpat (ryc. 1). W obszarze Brzeska Wojnicza, ponad erozyjn¹ dolin¹ bêd¹c¹ bezpoœrednim przed³u eniem doliny D¹brówki, a zarazem poni ej jednostki Zg³obic wystêpuje mocny, ci¹g³y horyzont sejsmiczny który skorelowano z autochtonicznymi ewaporatami. Poniewa ponad wspomnian¹ dolin¹ a poni ej jednostki Zg³obic, pomiêdzy ewaporatami a stropem pod³o a miocenu, wystêpuj¹ utwory o doœæ znacznej mi¹ szoœci (ponad m w czêœci osiowej doliny), mo na postawiæ hipotezê, i poni ej ewaporatów, oprócz utworów dolnego badenu formacji skawiñskiej, niewykluczone jest te wystêpowanie utworów starszych dolnomioceñskich b¹dÿ paleogeñskich. Fakt udokumentowania paleogeñskich utworów l¹dowych w osiowej czeœci podobnej formy erozyjnej w rejonie Rzeszowa (Moryc, 1995) sugeruje, i w bardziej po³udniowych czêœciach paleodolin mog³o siê zachowaæ ich paleogeñskie wype³nienie. By³aby to sytuacja analogiczna do wciêtych dolin znanych z Moraw (Picha, 1979, 1996). W swoich osiowych partiach wype³nione one s¹ przytransportowanymi z pó³nocy osadami paleogeñskimi, przykrytymi nastêpnie przez osady neogeñskie zapadliska przedkarpackiego pochodz¹ce z erodowanych Karpat. Wartym podkreœlenia faktem jest wystêpowanie w obrêbie tego typu form kompletnego systemu naftowego paleogeñskich ska³ macierzystych, ska³ zbiornikowych (wype³nienie osadowe dolin oraz porowate ska³y otaczaj¹ce) oraz regionalnego uszczelnienia w postaci sp¹gowego nasuniêcia karpackiego (Picha, 1996). W przypadku paleodolin wystêpuj¹cych w pod³o u polskich Karpat, dodatkowym korzystnym czynnikiem mo e byæ pokrywa badeñskich ewaporatów, zapewniaj¹ca doskona³e uszczelnienie dla potencjalnych akumulacji wêglowodorów. Na podstawie wyników interpretacji danych sejsmicznych i wiertniczych z rejonu Brzesko Wojnicz, zapropo- 157

nowano trzy zasadnicze grupy pu³apek dla wêglowodorów wystêpuj¹cych w obrêbie strefy trójk¹tnej mioceñskiej jednostki Zg³obic i jej bezpoœredniego pod³o a: 1. Pu³apki strukturalne zwi¹zane z antyklinalnie wygiêtymi elementami ³uskowymi, buduj¹cymi dupleks wewn¹trz strefy trójk¹tnej. W zwi¹zku z mo liwoœci¹ wystêpowania w obrêbie takich elementów gruboklastycznych utworów syntektonicznych, mo liwe jest tu wystêpowanie pu³apek strukturalno-stratygraficznych. Regionalnym uszczelnieniem dla tego typu pu³apek mog¹ byæ ewaporaty wystêpuj¹ce wzd³u frontalnego nasuniêcia wstecznego ograniczaj¹cego od góry strefê trójk¹tn¹. 2. P³ytko wystêpuj¹ce pu³apki strukturalne zwi¹zane z elementami antyklinalnymi powsta³ymi w zwi¹zku z nasuniêciem wstecznym ponad stref¹ trójk¹tn¹. W zwi¹zku z mo liwoœci¹ wystêpowania w obrêbie takich elementów gruboklastycznych utworów synkinematycznych, mo liwe jest wystêpowanie w tym obszarze ró norakich pu³apek strukturalno-stratygraficznych. Perspektywicznoœæ tego poziomu strukturalnego potwierdzone jest przez wyniki otworowe (np. otwór Wojnicz 3). 3. Pu³apki stratygraficzne zwi¹zane z wyklinowaniami podewaporatowych (dolnobadeñskich b¹dÿ starszych) osadów gruboklastycznych potencjalnie wystêpuj¹cych w strefach krawêdziowych wype³nienia osadowego dolin erozyjnych. Efektywnym regionalnym uszczelnieniem dla tych pu³apek mog¹ byæ zachowane pod jednostk¹ Zg³obic ewaporaty oraz regionalne nasuniêcie sp¹gowe orogenu karpackiego (por. Picha, 1996). Podsumowanie Zaprezentowana w niniejszej pracy interpretacja budowy i ewolucji geologicznej mioceñskiej jednostki Zg³obic od wieloma wzglêdami ró ni siê od proponowanych do tej pory modeli tektonicznych charakteryzuj¹cych brzeg Karpat w rejonie Brzeska Wojnicza. Wiele w¹tków zaprezentowanej interpretacji nale y traktowaæ jako wstêpne. Dla pe³nego zrozumienia mechanizmu powstawania opisanych deformacji kompresyjnych w obrêbie utworów mioceñskich konieczne jest ich iloœciowe zbilansowanie. Do takiego bilansowania niezbêdne bêd¹ szczegó³owe badania stratygraficzne, precyzyjnie datuj¹ce wybrane, kluczowe elementy tektoniczne opisanych struktur i oparte na mo liwie komplementarnym wykorzystaniu ró nego rodzaju niezale nych narzêdzi stratygraficznych (nanoplankton, otwornice, dinocysty, palinologia, datowania radiometryczne, etc.) Celowe by³oby równie wykonanie p³ytkich, wysokorozdzielczych badañ sejsmicznych skoncentrowanych na p³ytkich (pierwsze kilkaset metrów) elementach tektonicznych jednostki Zg³obic. Tektonikê g³êbszego pod³o a w kontekœcie jego wp³ywu na mioceñsk¹ ewolucjê strefy frontalnej Karpat, mo na by rozpoznaæ poprzez zintegrowanie interpretacji danych sejsmicznych z interpretacj¹ i modelowaniami danych grawimetrycznych. Dla jeszcze bardziej precyzyjnego odwzorowania skomplikowanej mioceñskiej strefy trójk¹tnej wykorzystane powinny byæ zaawansowane procedury przetwarzania danych sejsmicznych (np. migracja g³êbokoœciowa przed sk³adaniem) oraz strukturalne modelowania sejsmiczne. Na podstawie uzyskanych wyników mo na te stwierdziæ, e budowa frontu orogenu karpackiego w Polsce nadal daleka jest od szczegó³owego rozpoznania. Dokonany w ostatnich latach postêp w technikach badañ geofizycznych (g³ównie sejsmicznych) oraz w metodologii jakoœciowych i iloœciowych interpretacji geologicznych pozwala mieæ nadziejê, e integruj¹c geofizyczne i geologiczne dane archiwalne z nowymi danymi uzyskanymi w trakcie poszukiwañ naftowych, mo na bêdzie osi¹gn¹æ znaczy postêp w rozpoznaniu tej skomplikowanej strefy. Lepsze rozpoznanie wsparte iloœciowymi (zbilansowanymi) modelami jej ewolucji powinno z kolei bezpoœrednio prze³o yæ siê na znacz¹co lepsze wyniki poszukiwañ naftowych. Artyku³ oparty jest na wynikach pierwszego (pilota owego) etapu badañ zrealizowanych w Pañstwowym Instytucie Geologicznym na zlecenie PGNiG.A., którego Dyrekcji autorzy dziêkuj¹ za zgodê na publikacjê niniejszego tekstu. woje podziêkowania kierujemy równie do pracowników Francuskiego Instytutu Naftowego (prof. F. Roure, dr. Rodriguez, dr A. Ehinger, dr A. Jardin) za dyskusje dotycz¹ce przetwarzania i interpretacji danych sejsmicznych. Literatura ANDREYEVA-GRIGOROVICH A.., OZCZYPKO N., AVITKA N.A., ŒL CZKA A. & TROFIMOVICH N.A. 23 Correlation of Late Badenian salts of the Wieliczka, Bochnia and Kalush areas (Polish and Ukrainian Carpathian Foredep). Ann. oc. Geol. Pol., 73: 67 89. BOROWKA L. & FUK-KOPIEJKO A. (red.) 22 Opracowanie wyników badañ sejsmicznych temat: Brzesko Wojnicz. PGNiG.A. Oddzia³ Górnictwo Naftowe, niepublikowane. FAGIN. 1998 Model-Based Depth Imaging. EG Course Notes eries, 1: 1 173. FRIEDBERG W. 1929 tudya nad formacj¹ mioceñsk¹ Polski. Kosmos, 53: 313 325. GARECKA M. & OLZEWKA B. 1997 O stratygrafii jednostki stebnickiej w Polsce. Prz. Geol., 45: 793 798. GARLICKI A. 196 Z³o e soli kamiennej ê kowice iedlec w zatoce gdowskiej. Prz. Geol., 8: 43 45. GARLICKI A. 197 Z³o e soli kamiennej Moszczenica apczyca na zachód od Bochni. Kwart. Geol., 14: 36. GARLICKI A. 1971 Z³o e soli kamiennej w ê kowicach nad Rab¹. Kwart. Geol., 15: 9 946. HARDY., POBLET J., MCCLAY K. & WALTHAM D. 1996 Mathematical modelling of growth strata associated with fault-related structures. [W:] Buchanan P.G., Nieuwland D.A. (ed.) Modern Developments in tructural Interpretation, Validation and Modelling. Geol. oc. pec.l Publ., 99: 265 282. JAWOR E. 1983 Utwory miocenu miêdzy Krakowem a Dêbic¹. Prz. Geol., 31: 6 641. JONE P. 1996 Triangle zone geometry, terminology and kinematics. Bull. Canad. Petrol. Geol., 44: 139 152. JONE P. 1997 The Carpathians of the outhern Poland: thrust tectonic or wedge tectonics AAPG Int. Conf. And Exhibition. eptember 7 1, 1997 Vienna. Abstracts: A27 A28. KARNKOWKI P. 1978 Paleodelta w miocenie Przedgórza Karpt. Prz. Geol., 26: 625 629. KARNKOWKI P. 1986 O wieku ruchów nasuwczych Karpat fliszowych. Nafta, 11: 293 295. KARNKOWKI P. 1993 Z³o a gazu ziemnego i ropy naftowej w Polsce. t. II, Karpaty i zapadlisko przedkarpackie.towarzystwo Geosynoptyków GEO (AGH): 1 256. KARNKOWKI P. 1994 Miocene deposits of the Carpathian Foredeep (according to results of oil and gas prospecting). Geol. Quart., 38: 377 394. KARNKOWKI P. 21 Geologia i ropogazonoœnoœæ Przedgórza Karpat. Pr. Inst. Górn. Naft. i Gaz., 19: 1 79. 158

KARPA A A. & APINKIEWICZ A. 1962 Kilka uwag o interpretacji materia³ów sejsmicznych w czêœci œrodkowej i zachodniej przedgórza Karpat. Geofizyka Poszukiwawcza i Wiertnicza, 68 7: 3 16. KIRCHNER Z. & MORYC W. 1966 Zarys budowy geologicznej okolic Tarnowa adnej. Geofizyka i Geologia Naftowa, 115 116: 1 166. KIRCHNER Z. & PO TOWICZ. 1974 Budowa geologiczna obszaru miêdzy Brzeskiem a Wojniczem. Rocz. Pol. Tow. Geol., 44: 293 32. KOZARKI L. 1985 General outline of geology of central part of Carpathian foredeep and some essential data on the nappes of Polish Outer Carpathians. [W:] Koszarski L. (ed.) Geology of the Middle Carpathians and the Carpathian Foredeep. Guide to excursion 3 of the Carpatho Balkan Geological Association XIII Congress: 16 39. KOTLARCZYK J. 1985 Evolution of the Carpathian tectogene in the Miocene. [W:] Kotlarczyk J. (ed.) Geotraverse Kraków Baranów Rzeszów Przemyœl Ustrzyki Dolne Komañcza Dukla. Guide to excursion 4 of the Carpatho Balkan Geological Association XIII Congress: 21 32. KOZIKOWKI H. & MORAWKA K. 1957 Miocen ze Zg³obic ko³o Tarnowa w œwietle badañ geologicznych i mikropaleontologicznych. Acta Geol. Pol., 7: 71 13. KRZYWIEC P. 1997 Large-scale tectono-sedimentary Middel Miocene history of the central and eastern Polish Carpathian Foredeep Basin results of seismic data interpretation. Prz. Geol., 45: 139 153. KRZYWIEC P. 1998 Badeñska ewolucja centralnej czêœci zapadliska przedkarpackiego na podstawie danych sejsmicznych i jej geodynamiczne uwarunkowania. Niepublikowana praca doktorska, AGH, Kraków. KRZYWIEC P. 21 Contrasting tectonic and sedimentary history of the central and eastern parts of the Polish Carpathian Foredeep Basin results of seismic data interpretation. [W:].Cloetingh, M. Nemcok, F. Neubauer, F. Horvath & P. eifert, (ed.) The Hydrocarbon potential of the Carpathian Pannonian Region. Marine & Petroleum Geology, 18: 13 38. KRZYWIEC P., ALEKANDROWKI P. 24 Tektonika klinowa, strefy trójk¹tne. Prz. Geol., 52: 985 989. KRZYWIEC P., MORAWKI W., ZIENTARA P., JÓ WIAK W. (w druku) Badania metod¹ p³ytkiej sejsmiki refleksyjnej wysokiej rozdzielczoœci w rejonie Or³owa (po³udniowo zachodnie Mazury). Pr. Pañstw. Inst. Geol. KRZYWIEC P., UCZKOWKA-CHILLER E., ADOWKA A. & ŒLÊZAK J. 1995 Depositional model of the central part of the Carpathian Foredeep basin, Poland results of integrated bio- and seismostratigraphic study. pec. Publ. Geol. oc. Greece, 4: 1113 1118. KRZYWIEC P. (red.) 23 Analiza deformacji kompresyjnych (miocen wraz z pod³o em) centralnej czêœci zapadliska przedkarpackiego (zatoka gdowska Dêbica) pod k¹tem detekcji pu³apek strukturalno-stratygraficznych I etap. Archiwum PGNiG.A. (niepublikowany raport). KI KIEWICZ M. 1972 Budowa Geologiczna Polski, t. IV, Tektonika, cz. 3, Karpaty. Wyd. Geol. KI KIEWICZ M. 1977 The Tectonics of the Carpathians. [W:] Po aryski W. (ed.) Geology of Poland, t. IV, Tectonics: 476 62. LINE L.R., GRAY.H. & LAWTON D.C. (ed.) 2 Depth Imaging of Foothills eismic Data. Canadian ociety of Exploration Geophysicists p. Publ. MORLEY C.K. 1986 A classification of thrust fronts. Amer. Ass. Petrol. Geol. Bull., 7: 12 25. MORYC W. 1995 L¹dowe utwory paleogenu na obszarze przedgórza Karpat. Nafta Gaz, 51: 181 195. NEY R. 1968 Rola rygla krakowskiego w geologii zapadliska przedkarpackiego i rozmieszczeniu z³ó ropy i gazu. Pr. Geol. Kom. Nauk Geol., PAN, Oddz. w Krakowie, 45: 1 86. NEY R., BURZEWKI W., BACHLEDA T., GÓRECKI W., JAKÓB- CZAK K. & UPCZYÑKI K. 1974 Zarys paleogeografii i rozwoju litologiczno-facjalnego utworów miocenu zapadliska przedkarpackiego. Pr. Geol. Kom. Nauk Geol., PAN, Oddz. Krakowie, 82: 1 65. NIED WIEDZKI J. 1883 tosunki geologiczne formacyi solonoœnej Wieliczki i Bochni. odbitka z Kosmosu : 1 81. OLEWICZ Z.R. 1973a Geologia przedkarpackiego obszaru miêdzy Wieliczk¹ a Bochni¹. Pr. Inst. Naft., 1 51. OLEWICZ Z.R. 1973b Tektonika jednostki bocheñskiej i brzegu jednostki œl¹skiej miêdzy Rab¹ a Uszwic¹. Acta Geol. Pol., 23: 71 761. OZCZYPKO N. 1996 Mioceñska dynamika polskiej czêœci zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol., 44: 17 118. OZCZYPKO N. 1997 The Early Middle Miocene Carpathian peripheral foreland basin (Western Carpathians, Poland). Prz. Geol., 45: 154 163. OZCZYPKO N. 1998 The Western Carpathian Foredeep Development of the Foreland Basin in Front of the Accretionary Wedge and its Burial History (Poland). Geol. Carpath., 49: 415 431. OZCZYPKO N. & ŒL CZKA A. 1985 An attempt to palinspastic reconstruction of Neogene basins in the Carpathian foredeep. Ann. oc. Geol. Pol., : 75. OZCZYPKO N. & ŒL CZKA A. 1989 The evolution of the Miocene basin in the Polish Outer Carpathians and their foreland. Geol. Carpath., 4: 23 36. OZCZYPKO N. & TOMAŒ A. 1976 Przedtortoñska rzeÿba Przedgórza Karpat miêdzy Krakowem a Dêbic¹ oraz jej wp³yw na sedymentacjê miocenu. Roczn. Pol. Tow. Geol., 46: 53 521. OZCZYPKO N. & TOMAŒ A. 1985 Tectonic evolution of marginal part of the Polish Flysch Carpathians in the Middle Miocene. Kwart. Geol., 29: 19 128. PICHA F. 1979 Ancient ubmarine Canyons of Tethyan Continental Margins, Czechoslovakia. Amer. Ass. Petrol. Geol. Bull., 63: 67 86. PICHA F. 1996 Exploring for hydrocarbons under thrust belts a challenging new frontier in the Carpathians and elsewhere. Amer. Ass. Petrol. Geol. Bull., 8: 1547 1564. PIWOCKI M., OLZEWKA B. & CZAPOWKI G. 1996 Korelacja litostratygraficzna neogenu Polski z innymi obszarami. [W:] Malinowska L. & Piwocki M. (ed.) Budowa Geologiczna Polski, Atlas skamienia³oœci przewodnich i charakterystycznych, t. II, cz. 3a, Kenozoik, Trzeciorzêd, Neogen: 517 529. Polska Agencja Ekologiczna. POBORKI J. & KOCZYLA-CIZEWKA K. 1963 O miocenie w strefie nasuniêcia karpackiego w okolicy Wieliczki i Bochni. Roczn. Pol. Tow. Geol., 33: 339 348. PO TOWICZ. 1964 Przedtortoñska dolina rzeczna miêdzy Rab¹ i Dunajcem. Geofizyka i Geologia Naftowa, 9 91: 176 181. PO TOWICZ. 1977 Uwagi o rozwoju tektonicznym z³ó soli kamiennej w Wieliczce i Baryczy. Roczn. Pol. Tow. Geol., 47: 279 299. PO TOWICZ. 1991a Miocen strefy karpackiej miêdzy Wieliczk¹ a Dêbic¹. Geologia, Kwart. AGH, 17: 19 57. PO TOWICZ. 1991b Miocen strefy karpackiej miêdzy Dêbic¹ a Przemyœlem. Geologia, Kwart. AGH, 17: 5 27. PO TOWICZ. 1994 Znaczenie badeñskiej formacji solonoœnej w tektogenezie polskich Karpat brze nych. Geologia, Kwart. AGH, 2: 59 75. PO TOWICZ. 1997a Pozornie przekraczaj¹ce zaleganie badenu na sekcjach sejmicznych. Nafta Gaz, 53: 117 126. PO TOWICZ. 1997b Grawitacyjna tektonika jednostki zg³obickiej miêdzy Brzeskiem a Wojniczem w œwietle wyników badañ sejsmicznych. Geologia, Kwart. AGH, 23: 7 329. ZYBIT A. & TOBO A T. 1995 Budowa geologiczna z³o a soli kamiennej iedlec Moszczenica w œwietle nowych danych. Prz. Geol., 43: 682 686. TO WIÑKI K. 1956 G³ówne elementy tektoniczne Karpat z uwzglêdnieniem górotworu alidów. Acta Geol. Pol., 4: 75 226. UNRUG R. 1984 Geodynamic evolution of the Carpathians. Roczn. Pol. Tow. Geologicznego, 52: 39 66. WDOWIARZ. 1976 O stosunku Karpat do zapadliska przedkarpackiego w Polsce. Prz. Geol., 24: 7. 159