Karpaty zewnętrzne fliszowe

Transkrypt

1 Karpaty zewnętrzne fliszowe Opracowanie: Kaźnica Gabriela Kęska Danuta Geologia regionalna

2 Wstęp : Karpaty polskie stanowią cześć wielkiego pasma górskiego, ciągnącego się łukiem od Wiednia do przełomu Dunaju w Żelaznej Bramie na pograniczu Jugosławii i Rumunii. W łańcuchu Karpat wyróżniamy dwie części które różnią się od siebie budową oraz historią geologiczną: Karpaty Zewnętrzne, Karpaty Wewnętrzne,

3

4 Karpaty fliszowe zewnętrzne: na terenie Polski, są ograniczone od południa na linii Krościenko- Nowy Targ- Czarny Dunajec. Północna granica biegnie nieco na północ od Cieszyna i Skoczowa, przez Kęty, w dolinie Skawy kieruje się na północ i ciągnie na południe do Zatora i Skawiny, biegnie przez Wieliczkę. Następnie omijając Gdów granica przebiega przez Bochnię i Brzesko, ciągnąc się nieco na południe od Tarnowa do okolic Rzeszowa i Przemyśla

5 Stratygrafia Osady budujące Karpaty Zewnętrzne tworzyły się od Górnej Jury poprzez całą Kredę, Paleogen aż do Miocenu, kiedy nastąpiło fałdowanie Karpat. Głównym osadem budującym Karpaty jest flisz.

6 Flisz- osad głębokomorski, powstały pod wpływem działania spływów grawitacyjnych, a w szczególności prądów zawiesinowych.

7 Cechy charakterystyczne fliszu: - występowanie naprzemianległych piaskowców i łupków (mułowcowych i iłowcowych), - duża miąższość osadów, - brak makroskamieniałośc, - duża ilość mikrofauny, - liczne struktury sedymentacyjne z występującymi w spągu hieroglifami, - stropowe części piaskowców niewyraźnie przechodzą w łupki, - spągowe części piaskowców są ostro odgraniczone, - obecność Sekwencji Bouny (ławice turbidytowe), - obecność substancji węglistej w piaskowcach.

8 ERA MEZOZOICZNA: -jura Najstarszymi osadami są: dolne łupki cieszyńskie tyton wapienie cieszyńskie tyton/berias charakterystyczne dla zachodniej części Karpat Zewnętrznych.

9 -kreda Do osadów kredy wczesnej należą: górne łupki cieszyńskie walanż/hoteryw piaskowce grodziskie hoteryw/barrem/apt łupki wierzchowskie i łupki spaskie barrem/apt czarne łupki ilaste piaskowce Iigockie alb/dolny cenoman Warstwy radiolariowe dolny cenoman

10 W koniaku powstał podział na prowincje sedymentacyjne: Śląską na zachodzie Inoceramową północną na wschodzie, charakterystyczna dla jednostki skolskiej, Inoceramową południową na wschodzie, charakterystyczna dla płaszczowiny magurskiej

11 - cd.kredapóźna Wśród osadów tego okresu wyróżniamy: margle krzemionkowe pstre łupki - osady prowincji śląskiej warstwy godulskie warstwy istebniańskie - osady prowincji inoceramowej [górny senon/paleocen] Północne: piaskowce wapniste, margle z Węgierki. Południowe: piaskowce z detrytusem skorup inoceramów, Kamieniołom Węgierka

12 -trzeciorzęd ERA KEOZOICZNA Osady z tego okresu to: piaskowce ciężkowickie W S części serii magurskiej ich odpowiednikami są: warstwy beloweskie, warstwy hieroglifowe, margle łąckie, łupki i margle piaskowce magurskie, warstwy menilitowe formacja malcowska Warstwy krośnieńskie

13 -czwartorzęd Lądolód skandynawski dotarł do wysokości 420m npm tarasując po drodze ujścia dolin, zostały one zasypane materiałem żwirowym. Peryglacjalny klimat sprzyjał intensywnemu wietrzeniu mrozowemu, erozji. Dziś większość Karpat Fliszowych pokryta jest gruba warstwą zwietrzeliny, która maskuje ich budowę geologiczną oraz przyczynia się do powstawania częstych osuwisk

14 Tektonika Karpaty powstały w wyniku ruchów górotwórczych, które miały miejsce w początkowej fazie neogenu, podczas orogenezy alpejskiej a w szczególności faz stryjskiej i sławskiej

15

16 . Fałdowanie osadów w basenie karpackim-czyli marginalnej częścią oceanu Tetydy, nastąpiło poprzez subdukcje płyty europejskiej pod znajdujący się na południu grzbiet czorsztyński. Serie osadowe zostały odcięte od starszego podłoża i przesunięte na północ, wielkość nasunięcia szacowana jest na kilkaset kilometrów. W wyniku tych procesów powstały jednostki zwane płaszczowinami.

17 Płaszczowiny Karpat fliszowych przesuwając się na północ zostały nasunięte na platformę europejską i osady miocenu, które wypełniają zapadlisko przedkarpackie.

18 Karpaty zewnętrzne tworzą łuk skierowany wypukłością na północ. Składają się na niego następujące płaszczowiny : płaszczowina magurska płaszczowina grybowska (podmagurska) płaszczowina dukielska płaszczowina śląska płaszczowina podśląską płaszczowina skolska płaszczowina stebnicka skałki andrychowskie

19

20 płaszczowina magurska największą jednostką w obrębie Karpat Zewnętrznych. Od południa graniczy z PPS, północny brzeg płaszczowiny tworzy wygięty ku północy łuk. Jest ona dość silnie sfałdowana. Posiada szereg siodeł i łęków. Występują okna tektoniczne, największe jest okno tektoniczne Mszany Dolnej.

21 Okno tektoniczne

22 płaszczowina grybowska (podmagurska) tworzy wąską strefę łusek u czoła płaszczowiny magurskiej i nasuniętych na płaszczowinę śląską. Ciągnących się od Istebnej przez Koniaków aż do Sporysza, a na wschodzie wciskając się pod płaszczowinę magurska. Skały tej płaszczowiny odsłaniają się w obrębie okien tektonicznych płaszczowiny magurskiej

23 płaszczowina dukielska występuje we wschodniej części Karpat Zewnętrznych. Jest nasunięta na płaszczowinę śląską. Zbudowana z wąsko promiennych fałdów, z których większość ma splaszczone elementy atyklinalne. Fałdy i łuski są obalone w kierunku NE.

24 płaszczowina śląska - Cechuje się znaczną zmiennością budowy geologicznej. Zudowana jest z kilku płatów. W części zachodniej jest podzielona na jednostki: cieszyńską i gadulską, mniejsze płaty, które w początkowej fazie były jedna warstwa zostały rozbite przez nacisk jednostki gadulskiej.

25 We wschodniej części płaszczowiny podział na jednostkę godulską i cieszyńską zanika, wyróżnić można za to dwie strefy północną i południową przedzielone strefą lanckorońską. Na wschód od Dunajca występują łuski oraz wąsko promienne fałdy.

26 płaszczowina podśląską - leży w spągu płaszczowiny śląskiej. ciapie się w wąskiej, nieciągłej strefie u czoła nasunięć Karpat Zewnętrznych w zachodniej części karpat oraz między płaszczowiną śląską a sokolską w części wschodniej. Skały tej płaszczowiny tworzą okna tektoniczne w obrębie płaszczowiny śląskiej- największe okno tektoniczne Żywca

27 płaszczowina skolska zajmuje największy obszar Wschodnich Karpat Fliszowych. W płaszczyźnie tej wyróżnia się strefę antyklinorialną i wewnętrzną synklinorialną

28 płaszczowina stebnicka - stanowi strefę przejściową pomiędzy Karpatami Fliszowymi a zapadliskiem przedkarpackim. Zbudowana jest z łusek i fałdów obalonych na N i nasuniętych na mioceńskie utwory Zapadliska Przedkarpackiego

29 skałki andrychowskie jest to pas skałek, dość dużych rozmiarów występujący miedzy płaszczowinami śląską i podśląską w rejonie Andrychowa. Maja one formę odkorzenionych od,podłoża skał.

30

31 Przyroda nieożywiona w Karpatach Zewnętrznych Parki Narodowe w Karpatach Zewnętrznych: Babiogórski PN

32 Bieszczadzki PN

33 Gorczański PN

34 Magurski PN