2008-09-27 Spis treści EUR/USD 2 Koszyk PLN 3 EUR/PLN 8 USD/PLN 9 GBP/PLN 10 CHF/PLN 11 JPY/PLN 12 Wybrane pary walutowe 14 W następnym tygodniu 18 Wydarzenia minionego tygodnia USA: sierpniowa sprzedaż istniejących domów -2,20% m/m sierpniowa sprzedaż nowych domów -11,50% m/m dynamika PKB za 2Q odczyt finalny, 2,8% q/q Euroland: rachunek bieżący za lipiec, -1,1 mld EUR Niemcy: wrześniowa inflacja CPI pierwszy odczyt, 2,90% y/y, Japonia: sierpniowa inflacja CPI 2,10% y/y % Polska: sierpniowa sprzedaż detaliczna 7,7% y/y stopa bezrobocia za sierpień 9,3% decyzja RPP w sprawie stóp procentowych, bez zmian na poziomie 6,00%y Raport przygotowuje Jacek Maliszewski Główny Ekonomista Alpha Financial Services 1
Eur/Usd wielka niepewność Kolejne upadające banki w Stanach Zjednoczonych, zagrożenie upadłością banków europejskich, prace w Kongresie Stanów Zjednoczonych nad tak zwanym Planem Poulsona to wszystko przyczynia się do coraz większej nerwowości wśród uczestników rynku walutowego na świecie. W takich chwilach jak obecne, gdzie emocje są biorą górę nad racjonalnym myśleniem, analiza techniczna nie przynosi dobrych wyjaśnień. Tak jak fizykom trudno jest opisać modelowo zachowanie się materii w skrajnych warunkach ciśnienia i temperatury, tak ekonomistom trudno jest opisać modelowo zachowanie się rynków finansowych w skrajnych przypływach emocji ich uczestników. Niemniej jednak można zerknąć na wykresy, by sprawdzić jakie możliwe ruchy powinien wykonać rynek Euro-Dolara w nadchodzących tygodniach. Oczywiście przyjmuję założenie, iż a ciągu kilku najbliższych tygodni, po przyjęciu przez Kongres USA pakietu ustaw ratujących upadające instytucje finansowe, atmosfera na głównych rynkach finansowych uspokoi się i będzie można ponownie analizować rozwój wydarzeń pod kątem danych makroekonomicznych oraz statystycznych wskaźników analizy technicznej. Krótkoterminowo rynek Euro-Dolara może jeszcze wykonać ruch w kierunku poziomu 1,52, przy czym nie wykluczone są bardzo mocne wahania góre/dół w ramach tej fali wzrostowej. Średnioterminowo zaś rynek jest w trendzie spadkowym i po ewentualnym dojściu w okolice 1,52 powinien pojawić się sygnał do powiększania długich pozycji dolarowych. 2
Tabela Proces odwracania trendu długoterminowego Eur/Usd 3
Koszyk/Pln olbrzymia zmienność Diagnoza: Podobnie jak na rynku światowym, tak i w Polsce mamy do czynienia z olbrzymią zmiennością kursów walut. Rok temu sytuacja była bardzo podobna o tej porze roku z tym, że wtedy zmienność była nieco mniejsza. Co ciekawe każdego roku w okresie wakacyjnym, gdy przedłuża się okres umacniania Złotego znaczna część uczestników rynku nie wierzy w to, iż tradycyjnie powinna pojawić się mocna korekta dywidendowa osłabiająca naszą walutę krajową. Korekta taka przychodzi jednak każdego roku i tak jest już od ponad pięciu lat. Za każdym razem korektę tę wywołuje jakieś nieoczekiwane zdarzenie ze światowych rynków finansowych. Co ciekawe gdy już trwa taka korekta osłabiająca Złotego znaczna część uczestników rynku nie wierzy w możliwość pojawienia się grudniowej fali umacniania naszej waluty. A przypomnę, iż w grudniu Złoty od wielu już lat jest najsilniejszy. Czy w tym roku po uspokojeniu się na rynkach finansowych (koniec października?) rozpocznie się tradycyjna fala umacniania Złotego? Nie można tego powiedzieć z całą pewnością. Ale prawdopodobieństwo wystąpienia takiej fali jest znaczące. Może się więc okazać, iż obecne poziomy notowań są doskonałą okazją dla eksporterów do tego, by zabezpieczyć cały swój przyszłoroczny plan finansowy kupując opcje PUT out-the-money lub też tworząc zero-kosztowe korytarze. 1. Krótkoterminowe zabezpieczenie się przed ryzykiem dla eksporterów i importerów: Eksporterzy Euro wykorzystując sezonowe osłabienie Złotego zabezpieczamy (jak co roku) cały plan finansowy na rok 2009 kupując opcje PUT 3,30 wygasające w marcu, czerwcu i wrześniu 2009. Eksporterzy dolarowi wykorzystując sezonowe osłabienie Złotego zabezpieczamy (jak co roku) cały plan finansowy na rok 2009 kupując opcje PUT 2,26 wygasające w marcu, czerwcu i wrześniu 2009. Importerzy dolarowi - Do końca roku posiadamy zabezpieczenia pozwalające kupować Dolary po kursie nie wyższym niż 2,14. Jeśli pod koniec grudnia kurs Dolara znacząco spadnie wydłużymy horyzont zabezpieczeń na pierwsze półrocze 2009 - oczywiście za pomocą opcji CALL. Importerzy Euro Do końca roku posiadamy zabezpieczenia pozwalające kupować Euro po kursie nie wyższym niż 3,30. Jeśli pod koniec grudnia kurs Dolara znacząco spadnie wydłużymy horyzont zabezpieczeń na pierwsze półrocze 2009 - oczywiście za pomocą opcji CALL. 2. Długoterminowe zalecenia dla oszczędzających i kredytobiorców: Jeśli zawierzyć prawidłowością statystycznym, to w końcówce roku 2008 powinniśmy zobaczyć poziom Euro-Złoty niższy niż w lipcu (może nawet okolice 3,05-3,10). W przyszłym roku zaś zmienność może być jeszcze większa niż w obecnym i możemy zobaczyć zarówno poziom 3,60 jak też 3,00 na Euro-Złotym. Zalecenia: Oszczędności. Pozbywamy się walut zagranicznych i od tej pory utrzymujemy oszczędności WYŁĄCZNIE w Złotych. Kredyty. Złoty osłabił się na tyle mocno, iż pojawiła się okazja do spekulacyjnego przewalutowanie kredytów ze złotowych na frankowe lub jenowe. 4
Najbezpieczniej jednak jest wziąć kredyt w Euro, gdyż ryzyko kursowe zostało ograniczone do 3-4 lat. Wróćmy ponownie do analizy technicznej. Kurs Koszyka odbił z poziomu wsparcia 2,75 i zmierza w kierunku oporu technicznego znajdującego się na wysokości 2,90-2,92. Jeśli rynek dotrze w te rejony, a MACD dzienne nadal będzie wskazywać na trend spadkowy (czerwone pole Bearish pod wykresem głównym), pojawi się sygnał do spekulacyjnego otwierania krótkich pozycji w Koszyku. Importerzy będą mogli taki sygnał wykorzystać do spekulacyjnego zredukowania części posiadanych zabezpieczeń z planem ich późniejszego odkupienia po lepszych cenach. Odpowiadałoby to poziomowi 3,42 Eur/Pln oraz 2,40 Usd/Pln. Wprawne oko może dostrzec tworzącą się formację RGR z lewym ramieniem ukształtowanym w połowie sierpnia, głową wykończoną na początku września i z rosnącym właśnie prawym ramieniem. Na chwilę obecną może się wydawać mało prawdopodobny spadek poniżej linii szyi (2,75), lecz gdyby do takiego spadku doszło, to od szczytu głowy do linii szyi mamy aż 23 grosze! I o tyle właśnie mógłby spaść Koszyk poniżej linii szyi czyli w okolice 2,52. Wydaje się to wręcz niewiarygodne, gdyż przy kursie 1,45 Euro-Dolar oznaczałoby to możliwości spadku Euro-Złoty poniżej 3,00 przy jednoczesnym utrzymaniu się Dolar-Złoty powyżej 2,05. Odłóżmy na półkę tę niewiarygodną prognozie średnioterminową i póki co skupmy uwagę na trwającej korekcie wzrostowej. 5
A teraz tradycyjnie spójrzmy, jak wyglądały trendy na Koszyku w ostatnich czterech latach. Rok 2005 6
Rok 2006 Rok 2007 7
Rok 2008 Można dostrzec kilka prawidłowości: 1) w roku 2005 zatrzymanie spadków zanotowaliśmy w okolicach 10-15 grudnia, po czym rynek zszedł jeszcze niżej w dniu 31 grudnia. Następnie przez cały styczeń trwała 15-groszowa korekta wzrostowa. Lecz potem przez sześć kolejnych tygodni aż do początku marca Koszyk spadł o 25 groszy notując twarde dno na wysokości 3,40 w okolicach 10 marca. Z tego poziomu rozpoczęła się wiosenna silna korekta wzrostowa trwająca aż do maja-sierpnia (wzrost o 40 groszy z poziomu 3,40 do 3,80), 2) w roku 2006 pierwszy lokalny dołek zanotowaliśmy w okolicach 15 grudnia, po czym rynek zszedł jeszcze niżej w dniu 15 stycznia. Od stycznia do końca marca trwała pierwsza korekta wzrostowa (wzrost o 20 groszy z poziomu 3,45 do 3,65). W okresie marzec-kwiecień pogłębiliśmy dołek spadając z poziomu 3,65 do 3,40 w okolicach 5 maja. Z tego poziomu rozpoczęła się mocna wiosenna korekta trwająca do końca lipca (wzrost o 30 groszy z poziomu 3,40 do 3,70), 3) w roku 2007 pierwszy lokalny dołek zanotowaliśmy w okolicach 15 grudnia, po czym rynek rozpoczął noworoczną korektę zakończoną 26 stycznia. Korekta ta rozpoczęła się z poziomu 3,32 i zakończyła na 3,50 (czyli 18-groszowy wzrost). Dno wiosenne ukształtowało się w okolicach 4 maja. Od szczytu (3,50) zanotowanego 26 stycznia do dna (3,25) zanotowanego 4 maja spadek wyniósł 25 groszy. 4) w roku 2008 korekta dywidendowa przyszła później niż zwykle za to z potężna, z nie notowaną od czterech lat siłą. Fala osłabienia Złotego powinna potrwać do połowy września. Potem do połowy grudnia powinien powrócić trend spadkowy. Druga połowa listopada i grudzień, to tradycyjny szczyt sezonu umacniania Złotego. Gdyby tradycji miało stać się zadość, to tuż przed Świętami Bożego Narodzenia powinniśmy zobaczyć kursy z okolic 3,00-3,10 Eur/Pln. 8
Eur/Pln eksporterzy zabezpieczają rok 2009 Wykorzystując zamieszanie na rynkach finansowych eksporterzy powinni wykorzystać okazję do polepszania posiadanych zabezpieczeń na rok 2009. w tym celu w razie wzrostu kursu Euro w okolice 3,40-3,42 warto kupić marcowe, czerwcowe oraz wrześniowe opcje PUT 3,30 lub też otworzyć zerokosztowe korytarze (kupić PUT i jednocześnie wystawić CALL). Poziom 3,30 może się wydawać mało atrakcyjny do przyjęcia jako kurs budżetowy na rok 2009. Ale podobnie rzecz się miała rok temu we wrześniu, gdy zabezpieczaliśmy rok 2008 korytarzem 3,74-3,96. Wtedy to kurs spot wynosił 3,82 i perspektywa sprzedawania Euro w roku 2009 po kursie 3,74 wydawała się mało atrakcyjna. Spora część eksporterów postanowiła wtedy zabezpieczyć na tych poziomach jedynie pierwsze półrocze 2008 licząc na to, iż w połowie roku 2008 uda się przeprowadzić zabezpieczenia po lepszych kursach. W połowie roku 2008 gdy spadliśmy w okolice 3,20 eksporterzy żałowali, że nie otworzyli takich korytarzy (3,74-3,96) na cały rok 2008. Dziś sytuacja jest bardzo podobna. Przy kursie 3,40 można byłoby otworzyć korytarze 3,30-3,54 zer-kosztowo i w ten sposób zagwarantować sobie, iż przez cały 2009 rok w najgorszym razie zamieniać się będzie Euro na Złote po kursie 3,30 z szansą na 3,54 a przy 9
aktywnym zarządzaniu portfelem opcji nawet wyżej niż 3,54. Niestety w takich chwilach jak teraz, gdy emocje biorą górę nad racjonalnym myśleniem wielu eksporterów nie myśli o zabezpieczaniu się przed spadkiem kursu, lecz stara się zarobić na wzroście Eur/Pln. Zdarzają się nawet przypadki otwierania długich pozycji futures/forward przez eksporterów - -co może być oznaką zbliżającego się przesilenia. Pamiętam, jak w lipcu wielu importerów będąc stuprocentowo pewnym dalszych spadków kursu Eur/Pln otwierało wtedy krótkie pozycje forward oraz wystawiali opcje CALL uważając że są to darmowe pieniądze leżące na ulicy, po który wystarczy się jedynie schylić. Jak to się wszystko zakończyło wiemy doskonale. Teraz w podobny sposób eksporterzy zamiast zabezpieczać się przed spadkiem kursu kupując opcje PUT, wolą kupić opcje CALL oraz dokupić na rynku walutę, aby zarobić na trwającej korekcie osłabienia Złotego. Nie chcę być złym prorokiem, ale takie transakcje mogą zakończyć się katastrofą. Z punktu widzenia analizy technicznej lada dzień pojawi się sygnał do spekulacyjnego otwierania krótkich pozycji. MACD dzienne wskazuje bowiem na trend spadkowy, a oscylator wszedł w strefę wykupienia i jest to pierwsza korekta wzrostowa po zmianie kierunku trendu na spadkowy. Importerzy będą więc mogli taki sygnał wykorzystać do pozbycia się części nadmiarowych zabezpieczeń (wyrzucić część długich pozycji futures/forward oraz sprzedać część opcji CALL 3,30). 10
Usd/Pln w kierunku 2,40 Rynek pędzi to w jedną to w drugą stronę jak wagonik roller-caster. Eksporterzy powinni wykorzystać nadarzającą się okazję do tego, by polepszyć posiadane zabezpieczenia planu finansowego na rok 2009 i kupić marcowe, czerwcowe oraz wrześniowe opcje PUT 2,26 lub też otworzyć szeroki korytarz zero-kosztowy 2,26-2,50. Importerzy już wcześniej pozbyli się nadmiarowych opcji CALL (pisałem o tym w poprzednim raporcie tygodniowym), więc teraz nie powinni reagować na ewentualny sygnał zachęcający spekulujących do otwierania krótkich pozycji futures/forward. Do końca roku trzymamy posiadane opcje CALL 2,14 i dopiero w grudniu będziemy szukać okazji do zabezpieczenia pierwszego półrocza 2009 za pomocą opcji CALL. Jeśli spojrzymy na wykresy świecowe, zauważymy, iż trend krótkoterminowy trend spadkowy zatrzymał się i odbił od ważnego poziomu wsparcia znajdującego się w strefie 2,21-2,23. Teraz ruch korekcyjny w górę może dotrzeć nawet w okolice 2,40 i poziom ten wykorzystałbym do polepszenia zabezpieczeń przez eksporterów. 11
12
Gbp/Pln w kierunku 4,30 Funt stopniowo odzyskuje siły na rynku światowym, co ma przełożenia na nasz rynek krajowy. Po odbiciu w górę od wsparcia z okolic 4,10 możliwy jest ruch w kierunku 4,30. Tam eksporterzy powinni zabezpieczyć swój przyszłoroczny plan finansowy kupując opcje PUT 4,10 lub też otwierając zero-kosztowy korytarz 4,10-4,50. Chf/Pln w kierunku 2,17 Posiadacze kredytów hipotecznych nominowanych we Franku szwajcarskich nadal przeżywają nerwowe chwile. Co ciekawe nawet gdyby Złoty przestał się osłaniać, kurs Frank- Złoty może nadal iść w górę za sprawą drożejącego Franka na rynku światowym. Tradycyjnie bowiem w okresach napięć na rynkach finansowych, uczestnicy rynku walutowego kupują Franka chcąc przeczekać na tej spokojnej walucie okres zawirowań. Frank nie jest tak płynną walutą jak Yen japoński, Euro czy też Dolar. Dlatego też gdy tylko większa część uczestników rynku chce kupić (lub odkupić wcześniej pożyczone czyli na przykład spłacić pożyczki we Franku) Franki, zwykle wywołuje to gwałtowne umocnienie tej waluty powodując znaczny wzrosty kursu. Oby taka sytuacja nie pojawiła się tym razem. Polski rynek nieruchomości finansowany w głównej mierze pożyczkami we Franku bardzo by na tym ucierpiał. 13
Jpy/Pln w kierunku 2,25 W ostatnich miesiącach para Jpy/Pln zachowuje się bardziej technicznie niż inne pary. Czasami wręcz odnoszę wrażenie, jakby to właśnie para Jen-Złoty była parą główną na naszym rynku, a cała reszta była parami crossowymi. Dopóki będzie trwała nerwowość na rynkach światowych, dopóty Yen obok Franka będą najszybciej drożejącymi w Polsce walutami. Z zawieraniem transakcji typu CIRS byłbym więc bardzo ostrożny. 14
Wybrane główne pary walutowe Euro-Funt. Cztery tygodnie temu pojawił się sygnał do otwierania średnioterminowych krótkich pozycji spekulacyjnych (czyli do kupna Funta). Teraz lada tydzień pojawi się sygnał do zamykania tych pozycji i do zrealizowania zysków. 15
Rynek ropy. Rynek mocno ruszył w górę w ramach korekty wzrostowej. Napotkaliśmy jednak opadającą linię trendu spadkowego, co może stać się przyczyną do powrotu do trendu czyli do spadku w okolice 90 Dolarów za baryłkę. Rynek miedzi. Jesteśmy blisko wsparcia, a układ MACD+oscylator zachęca do otwierania długich pozycji spekulacyjnych.. 16
Rynek złota. Po gwałtownym skoku w górę rynek zaczął się konsolidować w wąskim przedziale 860-920 Dolarów za uncję. Na razie preferowane są długie pozycje. Podsumowanie. W nadchodzącym tygodniu spodziewam się: 1. bardzo niejasna sytuacja na Eur/Usd nie podaję więc prognozy, 2. spadek na rynku ropy w kierunku 90 Dolarów za baryłkę, 3. uspokojenie na rynku złota, 4. umocnienie Yena japońskiego, 5. umocnienie Franka, 6. osłabienie Funta, 7. powrót do długoterminowego trendu umacniania Złotego ruch w kierunku 3,20 Eur/Pln, 17
W następnym tygodniu 28 wrzesień sierpniowa sprzedaż detaliczna w Japonii, prognoza 0,2% wobec 1,9% y/y 29 wrzesień indeks zaufana konsumentów w Eurolandzie za wrzesień, -20 wobec -19 29 wrzesień sierpniowa produkcja przemysłowa w Japonii, odczyt pierwszy, prognoza - 6,3% wobec 2,4% y/y 30 wrzesień wrześniowa stopa bezrobocia w Niemczech, prognoza 7,6% wobec 7,6% 30 wrzesień dynamika PKB w Wielkiej Brytanii za 2Q 2008 odczyt finalny, prognoza 1,4% wobec 1,4% 30 wrzesień indeks zaufania konsumentów w USA za wrzesień, prognoza 55 wobec 56,9 1 październik stopa bezrobocia w Eurolandzie za sierpień, prognoza 7,4% wobec 7,3% 2 październik inflacja PPI w Eurolandzie za sierpień, prognoza 8,5% wobec 9,0% 2 październik decyzja ECB w sprawie stóp procentowych, prognoza bez zmian na poziomie 4,25% 2 październik zamówienia fabryczne za sierpień w USA, prognoza -1,8% wobec 1,3% 3 październik inflacja CPI w Szwajcarii za wrzesień, prognoza 2,7% wobec 2,9% 3 październik sprzedaż detaliczna w Eurolandzie za sierpień, prognoza -2,4% wobec -2,8% 3 październik stopa bezrobocia w USA za wrzesień, prognoza 6,1% wobec 6,1% Jacek Maliszewski mail to: j.maliszewski@alphafs.com.pl Przedstawione, w dystrybuowanych raportach, poglądy, oceny i wnioski są wyrazem osobistych poglądów autora i nie mają charakteru rekomendacji do nabycia lub zbycia albo powstrzymania się od dokonania transakcji w odniesieniu do jakichkolwiek walut lub papierów wartościowych. Poglądy te jak i inne treści raportów nie stanowią "rekomendacji" lub "doradztwa" w rozumieniu Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Wyłączną odpowiedzialność za decyzje inwestycyjne, podjęte lub zaniechane na podstawie raportu lub z wykorzystaniem wniosków w nim zawartych, ponosi inwestor. Autor jest również właścicielem majątkowych praw autorskich do raportów. W szczególności zabronione jest kopiowanie, przedrukowywanie, udostępnianie osobom trzecim i rozpowszechnianie raportów w całości lub we fragmentach bez zgody autora. Zgodę taką można uzyskać po prostu pisząc na adres afs@wgt.com.pl 18