Rola samorządu w kreowaniu i realizacji lokalnej polityki energetycznej na przykładzie Miasta Częstochowy

Rola samorządu w kreowaniu i realizacji lokalnej polityki energetycznej na przykładzie Miasta Częstochowy URZĄD MIASTA CZĘSTOCHOWY ul. Śląska 11/13, 42-217 Częstochowa tel. +48 (34) 370 71 00, fax 370 71 70 e-mail: info@czestochowa.um.gov.pl BOŻENA HERBUŚ INŻYNIER MIEJSKI tel. +48 (34) 370 76 16, fax 370 71 75 e-mail: bherbus@czestochowa.um.gov.pl

Obowiązki gminy w zakresie realizacji lokalnej polityki energetycznej regulują następujące akty prawne: Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (tekst jednolity z dnia 12.10.2001 r. Dz. U. Nr 142 poz. 1591 z późn. zm.); Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (tekst jednolity z dnia 16.05.2006 r. Dz. U. Nr 89 poz.625); oraz krajowe dokumenty strategiczne: Polityka energetyczna Polski do 2025 r. przyjęta przez Radę Ministrów 4stycznia 2005 r.; Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) 2007 ogłoszony przez Ministerstwo Gospodarki w czerwcu 2007 r.

Znane powszechnie zapisy przytoczonych ustaw wskazują, że do zadań gminy należy zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz (stanowi o tym art. 7 ust 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym). Precyzują jednocześnie, że zadania te ograniczają się do planowania i organizacji zaopatrzenia w przedmiotowe media (stanowią o tym art. 18, 19 i 20 ustawy Prawo energetyczne). Podstawowym instrumentem niezbędnym do realizacji tego zadania są aktualne i odpowiednio opracowane Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Dla Częstochowy taki dokument strategiczny opracowany został w 2004 r. i zaktualizowany w grudniu 2007 r.

Polityka energetyczna Polski stanowi, że gminna administracja samorządowa jest odpowiedzialna za zapewnienie energetycznego bezpieczeństwa lokalnego, w szczególności w zakresie zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe z racjonalnym wykorzystaniem lokalnego potencjału odnawialnych zasobów energii i energii uzyskanej z odpadów. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) 2007 stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE z 5.04.2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych w celu: oszczędności zużycia energii o 2% do roku 2010; oszczędności zużycia energii o 9% do roku 2016. Zakładając wzorcową rolę sektora publicznego.

Do osiągnięcia wskazanych celów określone zostały następujące obszary działania: Poprawa efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa; Poprawa efektywności energetycznej w sektorze usług w tym: Program oszczędnego gospodarowania energią w sektorze publicznym; Poprawa efektywności energetycznej w sektorze przemysłu w tym: Program poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego; Poprawa efektywności energetycznej w sektorze transportu (z wyłączeniem lotnictwa i żeglugi); w tym: Wprowadzenie systemów zarządzania ruchem i infrastrukturą transportową; Promowanie systemów transportu zrównoważonego oraz efektywnego wykorzystania paliw w transporcie.

Rola samorządu w kreowaniu i realizacji lokalnej polityki energetycznej na przykładzie Miasta Częstochowy Program oszczędnego gospodarowania energią w sektorze publicznym wymaga między innymi następujących działań: stosowania energooszczędnych urządzeń i sprzętu stanowiącego wyposażenie obiektów sektora publicznego (biura, urzędy, szkoły, szpitale); uwzględnienia w realizowanych inwestycjach publicznych kryterium efektywności energetycznej; podnoszenia świadomości pracowników sektora publicznego w zakresie oszczędnego gospodarowania energią; działania promujące wymianę najlepszych praktyk pomiędzy poszczególnymi jednostkami sektora publicznego; zachęcanie do inwestowania w rozwój rynku usług energetycznych, w tym koordynacja działań i stworzenie bazy kontaktów między specjalistami, decydentami, głównymi uczestnikami działającymi na rynku energetycznym.

Częstochowa wypełniając obowiązki określone w przedmiotowych dokumentach realizuje politykę zrównoważonego rozwoju, której niezwykle ważnym elementem jest spójna lokalna polityka energetyczna. Realizując ściśle określone cele tej polityki przedstawiciele samorządu działają jako: urbaniści kształtują zagospodarowanie przestrzenne gminy, przesądzające w dokumentach planistycznych o rozwoju infrastruktury technicznej; inwestorzy realizują zapisy wieloletnich planów inwestycyjnych między innymi generując zapotrzebowanie na media; konsumenci kształtują lokalny rynek energii; zarządzający energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej wpływają na efektywność energetyczną posiadanych obiektów, zarządzanych spółek skarbu gminy i wszystkich podległych jednostek; kształtujący poziom świadomości społecznej w zakresie aktywnego udziału w procesie podejmowania decyzji dotyczących zrównoważonego rozwoju gospodarki energetycznej na poziomie lokalnym.

Częstochowa realizuje politykę zrównoważonego rozwoju gospodarki energetycznej miasta świadomie pełniąc wskazane wyżej funkcje. Ponadto zarządzeniem Prezydenta Miasta z dnia 26 kwietnia 2007 r. powołana została Rada na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Gospodarki Energetycznej Miasta Częstochowy, której podstawowym celem działania jest pobudzenie wszystkich lokalnych podmiotów na rzecz inicjowania i realizacji przedsięwzięć efektywnego wykorzystania energii i odnawialnych źródeł energii oraz aktywne ich włączenie w proces społecznego planowania, zaopatrzenia gminy w energię, jak również poprawy warunków środowiska. Zasadę stanowi solidarne działanie członków Rady na rzecz rozwoju zrównoważonej gospodarki energetycznej Częstochowy oraz łączenie interesów swoich instytucji i firm z rozwojem usług publicznych Gminy.

Dzięki prawidłowemu planowaniu energetycznemu oraz konstruktywnej współpracy między miastem a przedsiębiorstwami energetycznymi firma FORTUM Częstochowa S.A. podjęła decyzję dotyczącą realizacji w Częstochowie elektrociepłowni o planowanej mocy cieplnej w wysokości 120 MW oraz mocy elektrycznej w wysokości 64 MW. W obiekcie wytwarzana będzie w skojarzeniu energia elektryczna i ciepło z 30% udziałem biomasy. W dniu 12.04.2008 r. wkopany został kamień węgielny pod inwestycję, uruchomienie planowane jest na sezon 2009/2010, wartość inwestycji to około 500mln. zł.

Jednym z obszarów działania gminy jest zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej. Realizacja tego procesu wymaga odpowiedzi na pytanie czym i jak zarządzamy. Żeby wiedzieć czym zarządzamy opracowano szczegółową bazę danych dla 173 budynków oraz 57 lokali użytkowanych przez instytucje miejskie. Żeby uzyskać odpowiedź na pytanie jak zarządzamy przygotowano raporty dla 121 obiektów oświatowych. Materiał ten pokazuje efekty uzyskane na skutek wprowadzenia działań modernizacyjnych, jak również beznakładowych działań zarządczych optymalizujących zużycie mediów i ograniczających koszty ponoszone z tego tytułu. Poniżej przedstawione zostały efekty prowadzonych działań.

Porównanie kosztów mediów energetycznych w latach 2003-2007 Olej opałowy Paliwa stałe+ obsługa Gaz ziemny Energia elektr. Ciepło sieciowe Suma 90 160 260 290 317 890 807 730 660 493 1 150 1 108 130 1 390 1 463 2 830 2 483 2 210 170 2 129 6 880 6 373 5 840 5 900 5 803 2003 2004 2005 2006 2007 11 840 10 932 10 170 10 400 10 205 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 tys. zł Łączne koszty mediów energetycznych w 2007 r. w porównaniu do 2006 r. zmniejszyły się o 195 tys. zł (1,88%), natomiast w porównaniu do roku bazowego 2003 są niższe o 1 635 tys. zł (13,81%), przy jednoczesnej podwyżce taryfowych cen mediów.

Rola samorządu w kreowaniu i realizacji lokalnej polityki energetycznej na przykładzie Miasta Częstochowy Olej opałowy Paliwa stałe Energia elektr. Gaz ziemny Ciepło sieciowe Suma 2 000 3 200 4 000 5 000 4 900 27 000 20 600 18 000 16 000 11 800 19 000 17 900 17 000 17 000 17 800 38 000 35 800 35 000 34 000 33 500 Porównanie zużycia mediów energetycznych w latach 2003-2007 176 000 150 000 138 000 130 000 132 600 227 600 213 000 202 000 200 600 2003 2004 2005 2006 2007 262 000 0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 300 000 GJ Łączne zużycie paliw i energii w porównaniu do 2006 r. zmniejszyło się o 1 400 GJ (0,7%), natomiast w porównaniu do 2003 r. o61 400 GJ (23,44%).

Porównanie ekwiwalentnej emisji CO 2 w okresie od 2003 do 2007 r. Olej opałow y Węgiel Gaz ziemny Energia elektr. Ciepło sieciow e SUMA 200 200 300 300 360 2 600 2 000 1 800 1 500 1 200 2 100 2 000 1 900 1 900 1 800 5 600 5 300 5 100 5 100 5 200 18 600 17 100 16 000 16 400 21 700 28 100 26 200 24 900 24 900 2003 2004 2005 2006 2007 32 300 0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 35 000 [ton CO 2 ] Ograniczenie zużycia energii spowodowało wymierny efekt ekologiczny w postaci zmniejszenia emisji CO 2 do atmosfery do 24 900 ton CO 2 w 2007 r., czyli o 7 400 ton (23%) w porównaniu do roku bazowego 2003.

Efektywność wykorzystania mediów energetycznych oceniono na podstawie wartości jednostkowych wskaźników zużycia/kosztów mediów energetycznych na 1 m 2 powierzchni ogrzewanej obiektu, natomiast w przypadku wody - na 1 ucznia. Jednostkowe średnie zużycie paliw i energii zmniejszyło się z 0,84 GJ/m 2 rok w 2003 r. do 0,64 GJ/m 2 rok w 2007 r., czyli o 23,8%. Jednostkowe średnie koszty paliw i energii zmniejszyły się z 38,02 zł/m 2 rok w 2003 r. do 32,63 zł/m 2 rok w 2007 r., czyli o 14,18%, a więc w mniejszym stopniu niż jednostkowe zużycie energii. Wpływ na to miał wzrost taryfowych cen nośników energii oraz opóźniony efekt obniżenia kosztów stałych wynikających z mocy zamówionej.

Kos z ty w ody i ś c iek ów Porównanie kosztów wody i odprowadzania ścieków w latach 2003-2007 838 000 816 000 816000 971 000 1 056 000 2003 2004 2005 2006 2007 0 200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000 zł Łączne koszty z tytułu dostarczania wody i odprowadzania ścieków w 2007 r. wyniosły 816 tys. zł. W porównaniu do 2003 r. zmniejszyły się o 244 tys. zł (23%), przy jednoczesnej podwyżce cen wody i ścieków.

Porównanie zużycia wody w latach 2003-2007 2003 2004 201 800 2005 Zużycie 148 800 137 800 182 600 2006 2007 133 600 0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 m 3 Łącznie zużycie wody w grupie analizowanych obiektów w 2007 r. wynosiło 133 600 m 3. W porównaniu do 2003 r. zmniejszyło się o 68 200 m 3 (34%).

Jednostkowe średnie zużycie wody zmniejszyło się z 3,80 m 3 /os.rok w 2003 r. do 2,86 m 3 /os.rok w 2007 r., czyli o 24,73%. Jednostkowe średnie koszty wody i odprowadzania ścieków w 2007 r. wyniosły 17,48 zł/os.rok, w porównaniu do 2003 r. zmniejszyły się o 2,39 zł/os.rok. (12,03%).

1 200 1 050 900 750 600 450 300 150 0 [tys. zł] Porównanie rzeczywistych kosztów wody i odprowadzania ścieków w placówkach edukacyjnych w latach 2003 i 2007 z kosztami, które placówki zapłaciłyby z zachowaniem stawek obowiązujących w 2007r. oraz poziomu zużycia z 2003 r. 1237 1060 816 Koszty wody 2003 2007* 2007** * rzeczywiste roczne koszty z tytułu zużycia wody w 2007 r. ** koszty, które placówki zapłaciłyby z zachowaniem stawek obowiązujących w 2007 r. oraz poziomu zużycia z 2003 r.

W świetle obowiązujących aktów prawnych oraz krajowych dokumentów strategicznych kreowanie i realizacja lokalnej polityki energetycznej stanowi jedno z zasadniczych zadań samorządu. Powyżej nakreślone zostały jej najważniejsze obszary. Kompleksowa i spójna realizacja lokalnej polityki energetycznej stanowi podstawę zrównoważonego rozwoju, tak jak podstawę rozwoju cywilizacyjnego stanowi powszechny dostęp do mediów energetycznych.

Rola samorządu w kreowaniu i realizacji lokalnej polityki energetycznej na przykładzie Miasta Częstochowy DZIĘKUJ KUJĘ ZA UWAGĘ URZĄD MIASTA CZĘSTOCHOWY URZĄD MIASTA CZĘSTOCHOWY ul. Śląska 11/13, 42-217 Częstochowa tel. +48 (34) 370 71 00, fax 370 71 70 e-mail: info@czestochowa.um.gov.pl BOŻENA HERBUŚ INŻYNIER MIEJSKI tel. +48 (34) 370 76 16, fax 370 71 75 e-mail: bherbus@czestochowa.um.gov.pl