SPRZĘT Seeburg i4, i5 i L8j Marek Kozik Seeburg i4, i5 i L8j Pasywne, szerokopasmowe zestawy głośnikowe Słysząc potoczne stwierdzenie zestaw głośnikowy widzimy oczami wyobraźni urządzenie często niemałych gabarytów, stojące na statywie lub podwieszone. A pamiętać należy, że w dzisiejszej dobie nie tylko aplikacje sceniczne wymagają przetworników sygnału elektrycznego na falę dźwiękową. Dziś w zasadzie w każdym budynku użyteczności publicznej znaleźć można systemy nagłaśniające, wymagające co naturalne urządzeń głośnikowych. Zestawy te nie tylko muszą być dyskretne wizualnie, ale również projektowane są tak, aby spełniać określone wymagania mechaniczne oraz akustyczne. W poprzednim numerze LSI prezentowałem kompaktowy zestaw głośnikowy, podparty równie kompaktowym subbasem, niemieckiej firmy Seeburg. Idąc za ciosem chciałbym przyglądnąć się trzem kolejnym zestawom tego producenta jeszcze mniejszym i jeszcze bardziej dyskretnym wizualnie zaprojektowanym do użycia w mniej typowych zastosowaniach. Mowa tutaj o konstrukcjach i4 i i5 oraz L8j. SEEBURG i4 ORAZ i5 Zestawy głośnikowe i4 oraz i5 tworzą odrębną serię produktów firmy Seeburg. i4 to miniaturowy zestaw, oparty na przetworniku o średnicy 4. Obudowa zestawu jest wykonana z malowanego na kolor czarny profilu ze stopów lekkich. Zewnętrznie stanowi kostkę sześcienną, w której umieszczono głośnik. Przednia ścianka, na której jest on zamontowany, ochrania wytłoczona z ażurowej blachy osłona, polakierowana na kolor obudowy. Tylna ścianka, która wykonana jest w formie płytki duralowej, stanowi panel, na którym zamontowano dwa gniazda Speakon oraz gniazdo Euroblock. Na spodniej ściance obudowy oraz na obu bocznych ściankach znajdują się w sumie trzy gniazda z gwintem M10, służące do montażu zestawu, na przykład na standardowym statywie mikrofonowym lub do szerokiej palety uchwytów. Jak wspomniałem wcześniej, w konstrukcji tej zastosowano 4-calowy przetwornik włoskiej firmy CIARE, wyposażony w magnes ferrytowy. Jest to głośnik o impedancji 16 omów oraz mocy 100 W AES. W związku z tym, że i4 to w zasadzie głośnik w obudowie, trudno byłoby doszukiwać się wewnątrz jakiegokolwiek 50 Live Sound & Installation czerwiec 2016
filtru. W zasadzie cały układ elektryczny tego miniaturowego zestawu to równolegle połączone gniazda oraz głośnik. Standardowo i4 wyposażony jest w uchwyt w kształcie litery U, który pozwala na zainstalowanie go przykładowo na ścianie. W ofercie producenta znajduje się również regulowany i nieregulowany uchwyt do montażu na statywie oraz uchwyty do podwieszania. Większy zestaw i5 w zasadzie zewnętrznie różni się od i4 jedynie gabarytami. I można by na tym zakończyć opis, jednak oko ludzkie łatwo jest zwieść, a i na pierwszy rzut nie wszystko widać. Obudowa zestawu wykonana bowiem jest ze sklejki. Osłona przedniej płyty wygląda identycznie, jak osłona mniejszego zestawu. Zestaw również wyposażono w uchwyt w kształcie litery U, a umieszczone na obudowie trzy gwintowane gniazda M10 pozwalają na takie same zastosowania, jak w zestawie i4. Na tylnej metalowej płytce również umieszczono dwa gniazda Speakon oraz jedno złącze Euroblock. W konstrukcji i4 zastosowano 100-watowy przetwornik włoskiej firmy CIARE, o średnicy membrany 4. Z jednym subbasem Seeburg G Sub1201 dp+ mogą współpracować 2, a nawet 4 zestawy głośnikowe i4 lub i5. W przypadku tego zestawu za jego pracę odpowiada współosiowy głośnik o średnicy membrany równej 5 oraz średnicy wylotu drivera 0,75. Głośnik, który również jest produkcji włoskiej firmy CIARE, ma magnes neodymowy i dysponuje mocą 120 W AES przy impedancji 16 omów. Wnętrze obudowy zestawu wytłumione jest gąbką. Na gniazdach wewnątrz obudowy zamocowana jest płytka zwrotnicy dzielącej pasmo pomiędzy przetworniki głośnika. SEEBURG L8j jest jednym z sześciu zestawów serii L. Obudowa zestawu wykonana jest w formie zakrzywionej, lekko ugiętej kolumny. Wykonana jest ze sklejki lakierowanej na kolor czarny. Osłona przedniej ścianki pokryta jest czarnym materiałem tekstylnym. Na ściankach obudowy rozmieszczono trzy gniazda z gwintem M10 oraz sześć gniazd M6, do wykorzystania w razie podwieszania zestawu. Zestaw Obudowa zestawu i4 wykonana jest z malowanego na kolor czarny profilu ze stopów lekkich, z tyłu której zamontowano dwa gniazda Speakon oraz złącze Euroblock. do testów został wyposażony w zewnętrzny uchwyt do statywu, który pozwala na zmianę kąta nachylenia zestawu względem audytorium. Za pracę L8j odpowiada osiem głośników o średnicy membrany 3. Głośniki, firmowane przez firmę Seeburg, mają magnesy neodymowe i oferują w sumie 160 W mocy AES przy 16 omach impedancji. Wewnątrz obudowy nie zastosowano żadnego wytłumienia. Układ elektryczny, podobnie jak w zestawie i4, jest ograniczony do połączenia gniazd z głośnikami. Przyłączeniowe gniazda typu Speakon (sztuk 2) zainstalowano na metalowym panelu, który znajduje się na tylnej ściance urządzenia. Wszystkie zestawy wykonane są bardzo estetycznie. Lakierowanie ich jest dokładne i solidne, a połączenia elektryczne wewnątrz obudów wykonane są zgodnie ze sztuką. Jeżeli chodzi o kolorystykę zestawów, producent deklaruje możliwość lakierowania obudów na wybrany przez klienta kolor. Live Sound & Installation czerwiec 2016 51
SPRZĘT BRZMIENIOWO zestaw najmniejszy (i4) charakteryzuje się dużą wyrazistością, co potwierdziły również wykonane pomiary. Jego zmierzone pasmo przenoszenia zawiera się w przedziale od około 210 Hz do 16 khz, przy -10 db. Jego domeną wyraźnie są wysokie tony. Począwszy od 1,2 khz do 14 khz pasmo podbite jest w stosunku do reszty przenoszonych częstotliwości o około 5 db. Poniżej 1,2 khz zestaw tłumi przenoszone częstotliwości o około 3 db do częstotliwości 550 Hz. Charakterystyka fazowa, z racji braku zwrotnicy w zestawie, jest łagodna, i tak na prawdę jest charakterystyką przetwornika. Dyspersja sygnału podana przez producenta pokrywa się z naszymi pomiarami. Pokusiłem się o przesłuchanie zestawu i4 z wykorzystaniem subbasu. W takiej konfiguracji wyraźnie słychać brak niskiego środka oraz niskich częstotliwości, które skleiłyby brzmieniowo subbas z małym i4. Dlatego też dla uzyskania satysfakcjonującego efektu brzmieniowego w przypadku i4 niezbędna jest pewna korekcja w zasadzie podcięcie filtrem półkowym o około 5 db pasma od ok. 1,5 khz w górę Gniazdo przykręcane do uchwytu typu U zestawów i4 i i5 pozwala na ich zamontowanie na statywie. POMIARY Pomiary zostały wykonane w plenerze za pomocą sygnału typu przemiatany sinus. Program pomiarowy REW5.0, mikrofon pomiarowy Audix TR-40, moduł USB Emu Traker Pre. Charakterystyki z wygładzaniem 1/6 oktawy. Funkcja przejścia (transfer function) zestawu Seeburg i4 u góry charakterystyka amplitudowa, u dołu fazowa. Jak widać, głośnik wymaga pewnej korekcji, a konkretnie podcięcia filtrem półkowym powyżej 1,5 khz, co pozwoli na uzyskanie w miarę płaskiej charakterystyki amplitudowej. Pasmo przenoszenia zestawu przy -3 db zawiera się w granicach 300 Hz-16 khz, a przy -6 db od ok. 220 Hz do 20 khz. Charakterystyka fazowa bardzo równa, w paśmie 300 Hz-18 khz zmienia się tylko w zakresie 0-90 stopni (w paśmie 80 Hz-19 khz tylko 0-180 stopni). Funkcja przejścia (transfer function) zestawu Seeburg i5 u góry charakterystyka amplitudowa, u dołu fazowa. Charakterystyka amplitudowa ma dość płaski przebieg, tylko z niewielkim podbiciem (do 2 db) w zakresie 1,5-2,5 khz i wąską górką (ok. 5 db) w okolicy 10 khz. Pasmo przenoszenia przy -3 db zawiera się w granicach 120 Hz-14 khz, a przy -6 db od ok. 110 Hz do 15 khz. Charakterystyka fazowa również wyrównana, w paśmie 350 Hz-12 khz zmienia się ±45 stopni. Charakterystyka kierunkowa zestawu Seeburg i4 przy pomiarze w osi (granatowa) oraz pod kątem 30 (czerwona) do 45 stopni (zielona). Deklarowana przez producenta wartość kąta dyspersji (80 stopni) jest w zasadzie zachowana, poza zakresem 6-8 khz, gdzie różnica między pomiarem w osi a pod kątem 45 stopni jest większa od 6 db. 0 30 45 0 30 45 Charakterystyka kierunkowa zestawu Seeburg i5 przy pomiarze w osi (granatowa) oraz pod kątem 30 (czerwona) do 45 stopni (zielona). W tym zestawie deklarowana 100-stopniowa dyspersja jest zachowana z nawiązką, ponadto w miarę odsuwania się od osi zestawu charakterystyki odpadają proporcjonalnie w stosunku do charakterystyki na osi (oprócz zakresu 6-10 khz). 52 Live Sound & Installation czerwiec 2016
Seeburg i4, i5 i L8j Większy zestaw i5 z pozoru różni się od i4 jedynie gabarytami jednak różni się również obudową (ze sklejki, a nie metalowa), jak i typem zastosowanego przetwornika (dwudrożny, współosiowy, z membraną 5 i driverem o wylocie 0,75 ). w istotny sposób poprawia liniowość przetwarzania zestawu (plus ścięcie górki w okolicy 6,3 khz, i jest już naprawdę dobrze). Trochę inaczej sprawa ma się w przypadku zestawu i5. Tutaj mamy do czynienia z szerokopasmowym zestawem, który dosyć liniowo przenosi sygnał i, co równie ważne, z dobrze prowadzoną charakterystyką fazową. Pasmo zestawu i5 zawiera się w granicach od 110 Hz do około 15 khz przy -10 db. i5 charakteryzuje się całkiem wyrównanym pasmem, co powoduje, że ucho ludzkie odczuwa jego brzmienie jako nieco środkowe z wyrazistą górą na efekt środka wpływa też lekkie podbicie zakresu 1-1,5 khz. Kierunkowo brzmienie zestawu zmienia się niewiele i proporcjonalnie, co powoduje, że dyspersja sygnału podana przez producenta pokrywa się z pomiarami. Z racji że i5 gra do 110 Hz, lepiej od i4 komponuje się z subbasem. Całkiem innym zestawem jest L8j. Tutaj mamy do czynienia z wyrazistym, co sugeruje, że zapewne podbitym, środkiem daje się to usłyszeć już od pierwszych taktów odsłuchiwanego materiału. Wokal w nagraniach wybija się mocno na pierwszy plan. Pomiary wykazały, że jego pasmo przenoszenia POMIARY c.d. Funkcja przejścia (transfer function) zestawu Seeburg L8j u góry charakterystyka amplitudowa, u dołu fazowa. W przypadku tego zestawu mamy do czynienia z dość konkretnie ukształtowaną charakterystyką, z mocnym podkreśleniem pasma 500 Hz-3 khz oraz podcięciem zakresu 4-7 khz. Uzyskanie w miarę płaskiej charakterystyki wymaga więc zatrudnienia co najmniej kilku filtrów korektora parametrycznego. Charakterystyka fazowa natomiast całkiem niezła zmiana fazy o ±45 ma miejsce w zakresie od ok. 600 Hz do ok. 14 khz. Charakterystyka kierunkowa zestawu Seeburg L8j przy pomiarze w osi (granatowa) oraz pod kątem 30 (czerwona) do 45 stopni ( zielona). Jak widać, ubywanie wysokich częstotliwości w miarę zwiększania kąta odsłuchu następuje dość istotnie w zasadzie dopiero powyżej 4 khz. Dzięki temu zrozumiałość mowy jest stosunkowo duża nawet przy większych kątach odsłuchu. i5 plus G Sub1201 dp+ i4 8 plus G Sub1201 dp+ 0 30 45 Charakterystyki amplitudowe systemu złożonego z zestawu basowego Seeburg G Sub1201 dp+ i zestawu i5 (niebieska) oraz i4 (różowa) poziom sygnału subbasu -6 db w stosunku do zestawów i4 i i5. Jak widać, subbas nawet przy ustawieniu poziomu sygnału na najmniejszą wartość, dość istotnie góruje nad kostkami i4 i i5, stąd też jeden taki sub może bez problemu współpracować z 2, a nawet 4 głośnikami i4 oraz i5. Live Sound & Installation czerwiec 2016 53
SPRZĘT zawiera się w granicach 150 Hz do około 16 khz przy -10 db. Środek pasma przenoszenia jest mocno podbity, tak że częstotliwość około 2 khz wzrasta w stosunku do poziomu średniego o około 8 db. Pomiary wykazały, że pasmo od 4,5 khz do 6,5 khz jest z kolei stłumione o około 5 db, zaś góra jest nieco podbita w odniesieniu do przyjętego poziomu średniego. Taka charakterystyka powoduje, że odchylanie słuchacza od centrum zestawu mało wpływa na degradację środka, zaś znacznie na ubytki w zakresie góry pasma przenoszenia. Zestaw jednak zachowuje dyspersję podaną przez producenta. PODSUMOWANIE Trzy małe zestawy, które różnią się od siebie, i do tego żadnego nie można nazwać uniwersalnym bo nie takimi miały być. i4 jest zestawem, który będzie pełnił funkcje uzupełniające w większym systemie lub będzie elementem wielopunktowego systemu instalacyjnego. Jego domeną będą na pewno nagłośnienia pomieszczenia z muzyką Seeburg L8j jest jednym z sześciu zestawów serii L, z obudową ze sklejki w formie zakrzywionej, lekko ugiętej kolumny. Za pracę L8j odpowiada osiem głośników o średnicy membrany 3. grającą w tle. Wspomniane funkcje uzupełniające to podniesienie wyrazistości brzmienia czy jako pomocniczy frontfill, czy jako odpowiednio opóźniony zestaw dogłaśniający przestrzenie pod balkonami, balkony itp. miejsca. Jest to na pewno zestaw multimedialny jak zakwalifikował go producent czyli sprawdzi się przy przetwarzaniu tak mowy, jak i muzyki. i4 chętnie wykorzystywany jest jako frontfill przez firmy nagłośnieniowe przy wydarzeniach w operach, filharmoniach i teatrach, a także jako L8j do testów został wyposażony w zewnętrzny uchwyt do statywu, który pozwala na zmianę kąta nachylenia zestawu względem audytorium. pomocniczy zestaw frontfill oraz efektowy. Na stałe można go posłuchać między innymi w krakowskim teatrze Variete (jako zestaw frontfill oraz zestaw monitorowy dla artystów stojących blisko brzegu sceny). Zestaw i4 został również zainstalowany w liczbie ponad 60 sztuk w Sali im. Moniuszki Teatru Wielkiego INFORMACJE i4 Moc AES: 100 W Pasmo pracy: 150 Hz-16 khz (-6 db) Impedancja: 16 Ω Efektywność (1 W/1 m): 91 db Dyspersja: 80 Wymiary: 10,3 x 10,3 x 11,6 cm Waga: 1,6 kg Cena: info u dystrybutora i5 Moc (AES): 120 W Pasmo pracy: 110 Hz-19 khz (-6 db) Impedancja: 16 Ω Efektywność (1 W/1 m): 93 db Dyspersja: 100 Wymiary: 15 x 15 x 17,6 cm Waga: 2,5 kg Cena: info u dystrybutora L8j Moc (AES): 160 W Pasmo pracy: 150 Hz-16 khz (-6 db) Impedancja: 16 Ω Efektywność (1 W/1 m): 94 db Dyspersja: 80 x 17 Wymiary: 67 x 11 x 12 cm Waga: 5 kg Cena: info u dystrybutora Dostarczył: Firma Producencka Gorycki & Sznyterman Sp. j. ul. Komandosów 21 30-334 Kraków, tel. +48 12 259 13 00 www.goryckisznyterman.com 54 Live Sound & Installation czerwiec 2016
Głośniki L8j, firmowane przez firmę Seeburg, mają magnesy neodymowe i oferują w sumie 160 W mocy AES przy 16 omach impedancji. Opery Narodowej w Warszawie jako element systemu wsparcia akustyki AFC3 firmy Yamaha. i5 to z kolei zestaw o bardziej samodzielnym brzmieniu. W zasadzie spełni takie same funkcje, co i4, jednak może pracować jako satelita multimedialnego systemu nagłaśniającego, oczywiście doposażonego w subbas. Wszystkie prezentowane zestawy głośnikowe służą do nagłaśniania nietypowego, wielopunktowego, gdzie nie sprawdzą się duże, mocne, ale też i niedyskretne wizualnie urządzenia Całkowicie innym brzmieniem i bardzo konkretnym zastosowaniem charakteryzuje się największy z testowanych zestawów L8j. Tutaj w moim odczuciu mamy zestaw, który rewelacyjnie sprawdzi się w obiektach sakralnych, salach wykładowych, i generalnie wszędzie tam, gdzie ważne jest wzmocnienie głosu. Zastosowanie falowodów umieszczonych na przedniej płycie obudowy oraz jego łukowe wygięcie powoduje równomierne promieniowanie dźwięku w zakresie od małych do dużych odległości. Dzięki rozbudowanej ofercie produktów serii L, charakteryzującej się różną mocą, propagacją pionową oraz możliwością łączenia wszystkich elementów, można dowolnie skonfigurować system w zależności od specyfikacji pomieszczenia. Wszystkie zestawy służą do nagłaśniania nietypowego, wielopunktowego, gdzie nie sprawdzą się duże, mocne, ale też i niedyskretne wizualnie urządzenia nagłośnieniowe. Ważnym ich atutem mechanicznym jest również duża propozycja producenta w zakresie dodatkowych akcesoriów, pozwalających nie tylko na różnorakie montowanie zestawów solo, ale również na ich grupowanie. Więcej informacji o prezentowanych urządzeniach oraz dostępnych dla nich akcesoriach można znaleźć na stronie internetowej producenta: www.seeburg.net oraz polskiego dystrybutora: www.goryckisznyterman.com.