Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Podobne dokumenty
Sprzęt laboratoryjny: Opis wykonania doświadczenia: Do probówki zawierającej w 1/3 objętości wodę wapienną wdmuchujemy powietrze z płuc.

Doświadczenie: Amoniak Tytuł: Otrzymywanie amoniaku. Możliwe zastosowanie doświadczenia: Otrzymywanie amoniaku. Odczynniki:

Dyfuzja w cieczach - jak szybko zachodzi i od czego zależy.

Zajęcia 10 Kwasy i wodorotlenki

KATALIZA I KINETYKA CHEMICZNA

UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW, WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE PIERWIASTKÓW 3 OKRESU

Wnioski: Wnioski: Równanie reakcji chemicznej: Ca 2+ Mg 2+ Komentarz metodyczny:

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Sprzęt laboratoryjny: Pływająca świeczka Szalka Petriego ( =12cm), zlewka 200cm 3

Sprzęt Probówki, stojak na probówki. Sprzęt laboratoryjny: NH 4 Cl (s), 40% NaOH, Kolba destylacyjna 100cm 3, wkraplacz (na korku), wężyk.

Cukry - czy każdy cukier jest słodki? Wykrywanie skrobi.

PRAWO DZIAŁANIA MAS I REGUŁA PRZEKORY

INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ- Kwasy i wodorotlenki

CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z chemią 14 grupy pierwiastków układu okresowego

żelaza(iii). Obserwacje: Wnioski:

Otrzymywanie siarczanu(vi) amonu i żelaza(ii) soli Mohra (NH 4 ) 2 Fe(SO 4 ) 2 6H 2 O

Laboratorium 3 Toksykologia żywności

Metody rozdziału substancji, czyli śladami Kopciuszka.

STRUKTURA A WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE I FIZYCZNE PIERWIASTKÓW I ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH

Dyfuzja w gazach - jaka jest szybkość dyfuzji. oraz jakie inne czynniki wpływają na to zjawisko.

ZJAWISKA FIZYCZNE I CHEMICZNE

REAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE

III-A. Chemia wspomaga nasze zdrowie

Tytuł: Badanie temperatury topnienia mieszaniny chlorku sodu i wody. Możliwe zastosowanie doświadczenia: Badanie właściwości soli.

III-B. Chemia w kuchni

Zapisz równanie zachodzącej reakcji. Wskaż pierwiastki, związki chemiczne, substraty i produkty reakcji.

WŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW

Zadanie: 2 (1 pkt) Zmieszano 100 g 30% roztworu azotanu (V) sodu z 500 g wody. Oblicz Cp otrzymanego roztworu.

Bromowanie alkanów. Andrzej Danel

KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI

SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA NAUKOWEGO BIOLOGICZNO - CHEMICZNEGO

Ćwiczenie 1. Zależność szybkości reakcji chemicznych od stężenia reagujących substancji.

ĆWICZENIE 3. Cukry mono i disacharydy

G-VII. Substancje o znaczeniu biologicznym

WAGI I WAŻENIE. ROZTWORY

G-VI. Węgiel i jego związki z wodorem. Pochodne węglowodorów

VI. Chemia opakowań i odzieży

Obserwacje: Wnioski:

MIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ

Ćwiczenie 1. Technika ważenia oraz wyznaczanie błędów pomiarowych. Ćwiczenie 2. Sprawdzanie pojemności pipety

MECHANIZMY REAKCJI CHEMICZNYCH. REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE GRUP FUNKCYJNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

WYZNACZANIE RÓWNOWAŻNIKA CHEMICZNEGO ORAZ MASY ATOMOWEJ MAGNEZU I CYNY

HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

Metody otrzymywania kwasów, zasad i soli. Reakcje chemiczne wybranych kwasów, zasad i soli. Ćwiczenie 1. Reakcja otrzymywania wodorotlenku sodu

Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?

Wpływ temperatury na szybkość reakcji chemicznej.

Sprzęt laboratoryjny: Gaz z sieci gazowej Wanienka, wąż gumowy, szerokie probówki

STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI

ĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi.

Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.

WŁAŚCIWOŚCI KOLIGATYWNE ROZTWORÓW

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Chemii dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2012/2013

1.1 Reakcja trójchlorkiem antymonu

Dwutlenek węgla bez tajemnic.

Temat: Składniki odżywcze żywności. Data: Opracowała: Marta Gołębiewska - Szczykowska. Cele sformułowane w języku ucznia: Na dzisiejszej lekcji:

Ćwiczenie 4. Identyfikacja wybranych cukrów w oparciu o niektóre reakcje charakterystyczne

XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2016/2017

Instrukcja dla uczestnika. II etap Konkursu. U z u p e ł n i j s w o j e d a n e p r z e d r o z p o c z ę c i e m r o z w i ą z y w a n i a z a d a ń

Kolor i stan skupienia: czerwone ciało stałe. Analiza NMR: Zakład Chemii Organicznej, Wydział Chemii UMCS Strona 1

PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: OCZYSZCZANIE SUBSTANCJI PRZEZ DESTYLACJĘ I EKSTRAKCJĘ

Recykling surowcowy odpadowego PET (politereftalanu etylenu)

III A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych

Odpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )

1 ekwiwalent 2.5 ekwiwalenta 0.5 ekwiwalenta

Synteza Cu(CH 3 COO) 2 H 2 O oraz (NH 4 ) 2 Ni(SO 4 ) 2 6H 2 O

OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI

V. Węglowodory. Hydroksylowe pochodne węglowodorów alkohole i fenole

Oranż β-naftolu; C 16 H 10 N 2 Na 2 O 4 S, M = 372,32 g/mol; proszek lub

OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe

REGULAMIN BHP PRACOWNI CHEMICZNEJ. POKAZ SZKŁA. TECHNIKA PRACY LABORATORYJNEJ. Wstęp. Regulamin pracowni studenckiej.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ W CENTRUM NAUKI KOPERNIK W WARSZAWIE

Roztwór Ca (OH) 2. roztwór KNO 3. Rozpuszczalność Temp [g / 100 g H [ C]

PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: WAŻENIE, SUSZENIE, STRĄCANIE OSADÓW, SĄCZENIE

Chemia Organiczna Syntezy

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

Woda to substancja niezbędna do życia. Oznacza to, że używasz jej, wykonując podstawowe czynności życia codziennego.

Rekomendacje dotyczące wyposażenia szkolnej pracowni chemicznej

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Po wykonaniu każdego ćwiczenia należy zanotować spostrzeżenia i wnioski dotyczące przebiegu reakcji.

Instrukcja dla uczestnika

Pracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana. Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: rozszerzony Punkty

Obserwacja zmian turgoru w komórkach korzenia marchwi

OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE

Kod ucznia Liczba punktów DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 STOPIEŃ REJONOWY 16 STYCZNIA 2014R.

Otrzymywanie siarczanu(vi) amonu i żelaza(ii) woda (1/6) soli Mohra (NH4)2Fe(SO4)2 6H2O

Scenariusz lekcji w technikum z działu Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów ( 1 godz.) Temat: Estry pachnąca chemia.

XXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2013/2014

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień

Oznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym

SCENARIUSZ ZAJĘĆ SZKOLNEGO KOŁA NAUKOWEGO Z PRZEDMIOTU BIOLOGIA PROWADZONEGO W RAMACH PROJEKTU AKADEMIA UCZNIOWSKA

Regulamin BHP pracowni chemicznej. Pokaz szkła. Technika pracy laboratoryjnej

Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów

XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2015/2016

Transkrypt:

1 Tytuł: Rozchodzenie się zapachu w powietrzu. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu powonienia. Dezodorant (lub perfumy). W jednym kącie klasy otwieramy butelkę perfum (lub naciska na przycisk dezodorantu). Uczniowie mają za zadanie podnieść rękę, gdy poczują zapach. Obserwujemy szybkość rozchodzenia się zapachu. Tytuł: Rozchodzenie się koloru w cieczy. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu wzroku. Badanie procesu rozpuszczania się ciał stałych w cieczach. KMnO 4 ; Jod (lub barwna sól), CCl 4 ; Rzutnik pisma, szalka Petriego Na rzutniku pisma umieszczamy 2 szalki Petriego i nalewamy ok. 10cm 3 wody i tetrachlorku węgla. Do szalki z wodą wrzucamy 1 kryształek KMnO 4, a do szalki z CCl 4 kryształek jodu.

2 Tytuł: Rozchodzenie się koloru w cieczy. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu wzroku. CuSO 4 r-r, inna barwna sól zlewka 25, krążek z korka, bagietka Do zlewki nalewamy ok. 100 cm 3 roztworu siarczanu(vi) miedzi(ii). Następnie na powierzchni cieczy kładziemy krążek z korka i delikatnie, po bagietce, nalewamy 100cm 3 wody. Tytuł: Rozchodzenie się koloru. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu wzroku. Badanie zjawiska błon półprzepuszczalnych. Reakcja charakterystyczna dla skrobii. Kleik skrobiowy; jodyna; Zlewka na 250 cm 3, woreczek z polietylenu W zlewce rozpuszczamy roztwór kleiku skrobiowego, do woreczka z polietylenu nalewamy roztwór jodyny a następnie wkładamy woreczek do zlewki z kleikiem.

3 Tytuł: Rozchodzenie się koloru w powietrzu. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu wzroku. Sublimacja i resublimacja. J Zlewka (500), szkiełko zegarkowe, palnik Na dnie zlewki umieszczamy kilka kryształków. Zlewkę nakrywamy szkiełkiem zegarkowym i ogrzewamy palnikiem. Tytuł: Rozchodzenie się smaku. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu smaku. Bezbarwna galaretka, sok. Rzutnik pisma, szalka Petriego, korkobór, mała łyżeczka (Mc) W zastygniętej galaretce (w szalce Petriego) w centrum, wycinamy korkoborem otwór, w który wlewamy sok. Po chwili sprawdzamy smak galaretki w różnych odległościach od centrum.

4 Tytuł: Rozchodzenie się smaku. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu smaku. Badanie procesu rozpuszczania się ciał stałych w cieczach. cukier Szklanka, słomki do picia Do szklanki nalewamy wody i wsypujemy 2-3 łyżeczki cukru. Po chwili sprawdzamy smak wody na różnej wysokości. Doświadczenie: Promieniotwórczość. Tytuł: Wykrywanie promieniowania jonizującego. Badanie promieniotwórczości. 1. zegarek z samoświecącą tarczą, lupa; 2. koszulka żarowa do lampy campingowej, papier fotograficzny, pudełko. 1. W zaciemnionym pomieszczeniu przypatrujemy się tarczy samoświecącego zegarka. 2. W zaciemnionym pomieszczeniu wkładamy do pudełka papier fotograficzny i wkładamy na niego koszulkę żerową. Następnie pudełko zamykamy i wstawiamy do szafy, którą również zamykamy. Po 3-6 tygodniach wywołujemy zdjęcie. 1. Możemy zaobserwować błyski światła. 2. Koszulka żarowa zaczerniła papier fotograficzny. 1. 2. 1. Samoświecące tarcze mają farbę świecącą składającą się z siarczku cynku oraz radioaktywnego związku trytu. Siarczek cynku produkowany według specjalnej metody posiada właściwości wysyłania światła pod wpływem promieniowania jonizującego. Każdy błysk światła jest rezultatem jest następstwem bombardowania ZnS przez promieniowanie. 2. Odbicie wywołane jest przez naturalnie promieniotwórczy azotan(v) toru. Papier fotograficzny może służyć do wykrywania obecności promieniowania jonizującego (np. minerałów).

5 Tytuł: Rozchodzenie się gazów w powietrzu. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu wzroku (mierzenie szybkości dyfuzji). Reakcja w fazie gazowej. Otrzymywanie soli (sól + sól). Ciekawe doświadczenia (magiczna sztuczka) - (4,5). Stęż. HCl, stęż. NH 3 aq. 1. Szklana rurka + 2 lejki + 2 węże gumowe, linijka; 2. 2 małe zlewki (50), 1 duża (500); 3. Szeroka szklana rurka, 2 korki z haczykami z drucików, wata, 2 zlewki (50), linijka. 4. duża zlewka (500), szkiełko zegarkowe. 1. Na otwarte butelki ze stężonymi odczynnikami nakładamy lejki połączone szklaną rurką. Przy pomocy linijki mierzymy odległość powstałego osadu od każdej z butelek. [rurka, wata, korki] 2. Do małych zlewek nalewamy po 5 cm 3 stężonych roztworów. Obie małe zlewki nakrywamy dużą zlewką. 3. Rurkę szklaną montujemy poziomo w statywie. Kawałeczki waty zaczepiamy na haczykach przy korkach. Jedną watkę moczymy w roztworze stężonego kwasu, drugą w amoniaku. Jednocześni zamykamy oba końce rurki. Przy pomocy linijki mierzymy odległość powstałego osadu od każdego z korków. 4. Łapanie dymu z papierosa. W końcu klasy nauczyciel zapala papierosa (świeczkę), w drugim końcu sali ustawiamy zlewkę zwilżoną stężonym HCl i nakrywamy ją szkiełkiem zegarkowym zwilżonym stężonym amoniakiem. 5. Dym bez papierosa. Ustawiamy na stole butelkę ze stężonym kwasem solnym a za nim butelkę ze stężonym amoniakiem (obie butelki powinny być tej samej wysokości). Dmuchamy tak by pary HCl mieszały się z parami amoniaku. Powstaje biały drobnokrystaliczny osad. (W wariantach doświadczenia 1 i 3 przesunięty w stronę HCl). W wyniku reakcji gazowego chlorowodoru i gazowego amoniaku powstaje sól - chlorek amonu (salmiak). HCl + NH 3 Uwaga! Stężone roztwory kwasu solnego i amoniaku są żrące. Doświadczenie może wykonywać TYLKO nauczyciel, najlepiej pod digestorium. Doświadczenie to może być stosowane w 5 podanych wyżej wariantach do różnych celów. Od tak prostych jak zainteresowanie dzieci chemią (doświadczenia 4, 5), przez pokazanie przebiegu dyfuzji w gazach (1-5), ukazanie reakcji zachodzącej w fazie gazowej (1-4, choć najlepiej 2), otrzymywanie soli (1-4), aż do mierzenia szybkości dyfundujących cząstek (1,3). Dlaczego powstały biały nalot powstał bliżej korka nasyconego kwasem solnym? Środek nalotu dzieli rurkę na 2 części w stosunku 1, : 1,4. Cząsteczki amoniaku są lżejsze (M(NH 3) =16) od cząsteczek chlorowodoru (M(HCl) = 36,5) i dyfundują szybciej. Średnią szybkość cząsteczek gazowych można obliczyć ze wzoru: V = 3RT/M. Stąd można policzyć stosunek średniej szybkości cząsteczek amoniaku do średniej szybkości cząsteczek chlorowodoru. V(NH 3) : V(HCl) = 3RT/M(NH 3) : 3RT/M(HCl) = M(HCl) : M(NH 3) : 3RT.: 3RT. = M(HCl) : M(NH 3) : 1 = (36,5 : 17) : 1 = 1,46 : 1

6 Tytuł: Przechodzenie cząsteczek przez przegrody. Badanie dyfuzji przy pomocy zmysłu wzroku (mierzenie szybkości dyfuzji). Reakcja charakterystyczna dla skrobi. skrobia, roztwór jodu. Zlewka na 500cm 3, woreczek z folii W zlewce przygotowujemy roztwór skrobi (płaska łyżeczka skrobi na 10cm 3 zimnej wody, po wymieszaniu dodajemy 100cm 3 gorącej wody). Do woreczka foliowego wlewamy roztwór jodu. Woreczek z roztworem jodu wkładamy do zlewki z roztworem skrobi. - problemowe. Tytuł: Rozchodzenie się gazu w powietrzu. Badanie dyfuzji przy zastosowaniu reakcji charakterystycznej. CO 2, woda wapienna 2 zlewki (100), większy krystalizator (tak by można do niego wstawić zlewkę) (CaCO 3, HCl) (zestaw do otrzymywania CO 2 - kolba destylacyjna, wkraplacz) Zlewkę zawierającą tlenek węgla(iv) nakrywamy pustą zlewką. Po pewnym czasie ( ) przenosimy górną zlewkę (nie odwracając jej) do krystalizatora zawierającego wodę wapienną. CaCO 3 + HCl CO 2 + Ca(OH) 2 To zadanie wymaga od uczniów stosunkowo dużego zasobu wiadomości (muszą znać zjawisko dyfuzji, właściwości tlenku węgla(iv) (- jego gęstość jest większa niż powietrza), i reakcję charakterystyczną na wykrywanie CO 2. Dlatego też zadanie to nadaje się na zadanie problemowe: Czym uzasadnisz przebieg tego doświadczenia?

7 Tytuł: Groch + ryż. Groch (lub fasola), ryż. 2 cylindry miarowe 50cm 3, 1 cylinder 150cm 3 Do 1 cylindra miarowego na 50cm 3 wsypujemy 50cm 3 grochu, a do 2 cylindra wsypujemy 50cm 3 ryżu. Zawartość obu cylindrów wsypujemy do cylindra miarowego na 150 i wytrząsamy. Mierzymy objętość powstałej mieszaniny. Tytuł: Wata + woda Modelowanie zapisu reakcji chemicznej typu: 1 + 1 = 1. Wata, woda 2 zlewki 250cm 3 Do zlewki pełnej waty powoli wlewamy zlewkę pełną wody.

8 Tytuł: Gąbka + woda Modelowanie zapisu reakcji chemicznej typu: 1 + 1 = 1. Gąbka, woda 2 zlewki 250cm 3 Do zlewki dopasowujemy gąbkę (nie powinna być wciśnięta, ale też nie powinno być wolne miejsce). A następnie powoli wlewamy zlewkę pełną wody. Tytuł: cukier + woda Modelowanie zapisu reakcji chemicznej typu: 1 + 0,5 = 1. Cukier, woda 2 zlewki 250cm 3 Do zlewki w połowie wypełnionej cukrem powoli wlewamy zlewkę pełną wody. Mierzymy objętość pozostałej wody.

9 Tytuł: Atrament + kreda Atrament, kreda Zlewka 100cm 3, cylinder miarowy na 10cm 3 Do zlewki wlewamy 10cm 3 atramentu. Następnie wkładamy kawałek kredy. Po kilku minutach mierzymy ilość alkoholu pozostałą w zlewce. Tytuł: Alkohol + woda Kontrakcja. Woda, alkohol (bezwodny) 2 cylindry miarowe 50cm 3, 1 cylinder miarowy 100cm 3 Przy pomocy cylindrów miarowych odmierzamy 50cm 3 wody i alkoholu. Wlewamy do cylindra na 100cm 3. Odczytujemy objętość mieszaniny.

10 Doświadczenie: Mierzenie cząsteczek. Tytuł: Szacunkowe mierzenie cząsteczek oliwy. Mierzenie wielości cząsteczek oliwy. kamfora, oliwa, benzyna, (detergent) nienka (20cm*30cm), 2 krystalizatory, nóż. kalibrowana pipeta 1cm 3, pipeta 10cm 3, wa- UWAGA: wszystkie sprzęty używane w doświadczeniu muszą być odtłuszczone. Przed wykonaniem właściwego doświadczenia przeprowadzamy 2 próby: do obu krystalizatorów nalewamy wody i strugamy trochę kamfory. Następnie do 1 krystalizatora dodajemy kroplę benzyny, a do 2 kroplę oleju. Omawiamy obserwacje. Przygotowanie roztworu oliwy: rozpuszczamy 5cm 3 w 100cm 3 czystej benzyny. Do 1cm 3 tego roztworu dodajemy 10cm 3 benzyny. Tak przygotowany roztwór nabieramy do pipety i mierzymy wielkość 1 kropli (kilkakrotnie sprawdzamy ile kropli wypłynie z objętości 0,1cm 3 ). 1 kropla ma objętość.... Nalewamy do połowy wysokości wanienki wodę. Następnie nożem strugamy do wody trochę kamfory. Z pipety dodajemy 1 kroplę przygotowanego roztworu (dotyczy to wanienki o rozmiarach 20cm*30cm, przy większych wanienkach może być konieczne dodanie większej ilości kropli - aż do uspokojenia się ziarenek kamfory). 1. Po dodaniu do wody kamfory jej ziarenka podskakują na wodzie. 2. Po dodaniu do benzyny nie nastąpiły żadne zmiany. 3. Po dodaniu oliwy ziarenka kamfory uspokoiły się - przestały podskakiwać. 4. 1. Kamfora paruje już w temperaturze pokojowej. W czasie parowania występują naprężenia w kryształkach - to powoduje ich podskakiwanie. 2. Dodatek benzyny nie ma wpływu na ruch kamfory. 3. Oliwa unieruchamia ziarenka kamfory. 4. Po ustaleniu obserwacji i wniosków 1-3 zadajemy pytanie: Jaka jest najmniejsza ilość tłuszczu, która zahamuje ruch kamfory?. Ilość ta zależy od wielkości naczynia - by zatrzymać ruch kamfory wystarczy pojedyncza warstwa cząsteczek oliwy. Obliczanie grubości warstwy oliwy - średnicy cząsteczek: Ile było oliwy w kropelce? Jedna kropla ma objętość 1/50 cm 3. Dla 5% roztworu to 1/50 * 5/100 = 1/1000 cm 3. Dla roztworu 10 krotnie rozcieńczonego (0,5%) to 1/1000 * 1/10 = 1/10000cm 3. Ta ilość oliwy rozpostarła się na powierzchni 30 * 20 = 600cm 3. Jeżeli objętość, którą zajmuje oliwa (1/10000cm 3 ) podzielimy przez powierzchnię (600 cm 3 ), to uzyskamy grubość warstwy oliwy na powierzchni wody w kuwecie. Wyniesie to 1/600000mm, czyli 0,0000017mm (1,7nm).