Spacerownik Artystyczny SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY nr 18 06/2016 06/2016
Trójmiasto Warszawa Kraków Poznań Katowice Łódź Toruń Wrocław Fundacja Artystyczna Podróż Hestii zaprasza do lektury osiemnastego numeru Spacerownika, w którym polecamy najciekawsze wydarzenia artystyczne i prezentujemy skrót najważniejszych wydarzeń Artystycznej Podróży Hestii. Zachęcamy do czytania i do odwiedzania Galerii i Muzeów! Wiadomości APH 06/2016 3
Szczegółowe informacje dotyczące zarówno wystawy, jak i samego kolektywu IRWIN znaleźć można na stronie internetowej: laznia.pl Trójmiasto IRWIN to nazwa słoweńskiego kolektywu artystycznego działającego od 1983 roku. Członków grupy żyjących i tworzących w Lublanie łączy cięty humor, świadomość wieloznaczności oraz chęć ukazywania skomplikowanych związków między sztuką a ideologią. Z częścią ich działalności można obecnie zapoznać się na wystawie Planting Seeds. IRWIN. Planting Seeds Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA 1, fot. Paweł Jóźwiak, materiały Wystawa ta zorganizowana w gdańskim Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia 1 to kolejna część szerszego, międzynarodowego projektu w całości poświęconego grupie IRWIN i jej strategiom kolaboracyjnym. Wcześniejsze ekspozycje odbywały się we Włoszech i w Niemczech. W ramach polskiej odsłony przedsięwzięcia prezentowane są prace kolektywu stanowiące analizę projektów artystycznych grupy w przestrzeni publicznej. Ich zainteresowania koncentrują się wokół najbardziej palących problemów współczesnego świata, takich jak wykluczenie, prześladowania na tle seksualnym, religijnym, rasowym bądź etnicznym. Odpowiedzią na te ostatnie stało się stworzenie w 1992 roku fikcyjnego państwa NSK State SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 5
IRWIN. Planting Seeds Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA 1, fot. Paweł Jóźwiak, materiały in Time, którego konstytucja została skonstruowana tak, by stwarzać wszystkim równe szanse wobec prawa. W Łaźni w ramach trwającej wystawy otwarte zostało także Biuro Paszportowe, w którym chętni, by stać się obywatelami tego utopijnego państwa mogą złożyć swój wniosek. Nie jest to pierwsze tego typu działanie. Podobna sytuacja miała również miejsce wcześniej, między innymi w Moskwie czy Nowym Jorku. Akcja ta nie jest więc jednorazowym manifestem, ale elementem szerszego projektu realizowanego na przestrzeni lat. Choć zmieniają się osoby, z którymi współpracują przedstawiciele grupy (od najbardziej wpływowych artystów naszych czasów po zwykłych obywateli), idea pozostaje ta sama. W swojej twórczości wykorzystują oni różnorodne media, takie jak zdjęcia, instalacje czy filmy wideo. Za ich pomocą nieustannie dekonstruują otaczającą ich rzeczywistość, wskazując na kluczowe aspekty współczesności. IRWIN. Sower 1996, kolorowa fotografia, fot. Bojan Brecelj, materiały SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 7
Szczegółowe informacje dotyczące wystawy znaleźć można na stronie internetowej: zacheta.art.pl Warszawa Zwykle stając przed dziełem sztuki odbieramy je przede wszystkim za pomocą wzroku. Oko zawiesza się na jednym elemencie, następnie podąża dalej, budując w głowie patrzącego historię, której będzie on mógł nadać znaczenie. Inaczej jest w przypadku pracy Habimy Fuchs, która w Miejscu Projektów Zachęty stworzyła synestetyczną przestrzeń angażującą wszystkie zmysły. Roman Ondak, Casting Antinomads 2000, 120 barwnych fotografii, materiały Timea Anita Oravecz, Nr IV, z cyklu Czas utracony 2015, ręcznie haftowana tkanina, materiały Już sam tytuł wystawy Słona morska woda wchłonięta przez chmurę staje się słodka wskazuje na wieloaspektowy charakter odbioru. Obok narzucającego się zmysłu wzroku bezpośrednio przywołany zostaje smak (słony i słodki), dotyk (wyobrażamy sobie konsystencję wody i chmury, które się wzajemnie przenikają) i zapach (słona woda sprawia, że czujemy charakterystyczny nadmorski zapach). Sama ekspozycja także oddaje to zamierzenie. W obrębie galerii zgromadzono obiekty o charakterze graficznym bądź rzeźbiarskim, które poprzez swoje rozłożenie układają się w całość. Poszczególne elemen- SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 9
tu wydobywane są dzięki zastosowaniu światła i koloru, które na równi z rozwieszonymi płachtami materiału konstruują przestrzeń. Synkretyzm widoczny jest nie tylko w warstwie formalnej, ale i treściowej. Artystka chętnie odwołuje się do różnorodnych źródeł, wykorzystując motywy i symbole pochodzące z różnych kultur. Tym razem szczególnie istotne okazuje się powiązanie ze Wschodem. Z pieśni mistrza buddyjskiego Sarahy zaczerpnięte zostało zdanie tworzące tytuł i będące zarazem myślą przewodnią wystawy. Daje ono wskazówkę nie tylko co do sposobu odbioru dzieła, ale także jego metaforyki. Zdaje się podpowiadać odbiorcy, że poświęcone jest ono idei przemiany jako siły napędowej świata i człowieka. Określenie wystawy przez samą artystkę jako otwartego pola, po którym widz może odbyć nieskończoną liczbę podróży, doskonale wpisuje się w założenia Miejsca Projektów Zachęty, które powstało w 2012 roku jako przestrzeń-laboratorium, scena artystycznych eksperymentów. Janek Simon, Alang Transfer 2016, instalacja, materiały Wojciech Gilewicz, Painter's Painting 2015, kadr wideo, materiały SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 11
Coraz częściej mówi się o dezaktualizacji malarstwa figuratywnego, realistycznego. W sztuce współczesnej dominują inne formy działalności artystycznej, często wykorzystujące nowe media. Twierdzeniu o wyczerpaniu się malarstwa jako medium przeczy twórczość Roberta Devriendta, którego miniaturowe cykle olejne prezentowane są w MOCAK-u w ramach wystawy Making Connections. Kraków Szczegółowe informacje dotyczące wystawy dostępne są na stronie internetowej : mocak.pl Robert Devriendt, (#2) z cyklu I am not an image 2015, olej / płótno, materiały Robert Devriendt, (#2) z cyklu Unsolved Case 7 2014, olej / płótno, materiały Jest to kolejna z cyklu indywidualnych prezentacji artystów, których prace znajdują się w kolekcji krakowskiego Muzeum Sztuki Współczesnej. Tytuł ekspozycji jest jednocześnie tytułem jednego z dzieł i opisem sytuacji, w której postawiony zostaje widz. Stojąc naprzeciwko cyklu realistycznych miniatur tworzonych przez belgijskiego artystę, ma za zadanie zrekonstruować historię, której urywki zaprezentowane zostały w pojedynczych kadrach. Co łączy kobietę pod prysznicem, zbliżenie na instalację elektryczną, pokój z telewizorem i mężczyznę z kamerą? Ani artysta, ani kuratorzy nie udzielają odpowiedzi na tego typu pytania nasuwające się w konfrontacji z dziełem. Zależności pomiędzy poszczególnymi fragmentami cyklu pozostają nieujawnione, co sprawia, że historia tworzona jest za każdym razem na nowo. Na indywidualny odbiór wypływają nie SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 13
tylko same obrazy i ich ułożenie, ale doświadczenia, percepcja i wnikliwość odbiorcy. Zestaw, który tworzy artysta ma być pretekstem do własnych poszukiwań, tworzenia własnej opowieści. Założenie to podkreślone zostało poprzez wspólny większości serii tytuł Unsolved Case, czyli Niewyjaśniona sprawa. Sugeruje on brak jednego, gotowego rozwiązania zagadki przygotowanej przez artystę. On sam określa siebie jako podglądacza, którego fascynuje ciemna strona ludzkiej natury. Punktem wyjścia są dla niego fotografie, które przenosi na medium malarskie, nie zatracając przy tym szczegółowości charakterystycznej dla zdjęć. Stąd pochodzi typowe dla fotografii i kinematografii kadrowanie. Robert Devriendt, (#2) z cyklu La nuit gothique 1 2015, olej / płótno, materiały Robert Devriendt, (#2) z cyklu I am not an image 2015, olej / płótno, materiały SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 15
Po szczegółowe informacje dotyczące założeń projektu warto zajrzeć na stronę internetową: zamek.poznan.pl Leon Tarasewicz, wystawa Światło obrazów fot. Janusz Korpal, mat. Poznań Intensywne kolory, odważne zestawienia barwne i świetlistość, z których emanuje niezwykły witalizm to elementy wyróżniające twórczość Leona Tarasewicza ostatnich lat. Artysta ten przebył długą drogę twórczą, a efekty ostatnich poszukiwań oglądać można w poznańskiej Galerii EGO. Abstrakcja dla Tarasewicza była bliską formą wyrazu już od samego początku. Krótki epizod sztuki figuratywnej zakończył zniszczeniem większości dzieł. Radykalnie odciął się wówczas od narracyjności w malarstwie, rezygnując z jakichkolwiek związków z literackością. Także na poziomie kolorystycznym jego twórczość podlegała znaczącym przemianom. Od monochromatycznych, ascetycznych wręcz dzieł, wykorzystujących jedynie biel i czerń, gwałtownie zwrócił się w stronę jaskrawych barw. To, co jednak pozostało, to przywiązanie do wartości czysto malarskich, takich jak kolor, faktura, SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 17
Leon Tarasewicz, wystawa Światło obrazów fot. Janusz Korpal, mat. Leon Tarasewicz w Galerii EGO mat. światło ukazywane w nieco innym, nowym wymiarze. Żywiołowa ekspresja w późniejszej twórczości kojarzyć się może z tradycją francuskich postimpresjonistów. Jednocześnie nie można zapominać o właściwej genezie sztuki Tarasewicza, która w swojej warstwie ideologicznej bardzo mocno osadzona jest w naturze. Punktem wyjścia jest dla niej konkretne miejsce, przede wszystkim rodzinne miasto artysty Waliły i kultura Podlasia, gdzie się urodził i wychowywał. Wystawa Światło obrazów prezentowana w Galerii EGO to kolejny etap jego działalności artystycznej. Od malarstwa przechodzi on do tworzenia obiektów minimalistycznych, plastikowych form wypełnionych światłem. Przywodzą one na myśl neony, ekrany, podświetlone bilbordy reklamowe, które współcześnie stały się wszechobecne. Po raz kolejny to, co na pierwszy rzut oka wydaje się być czystą abstrakcją, w istocie odnosi się do konkretnych, realnych zjawisk, okazuje się być twórczym przekształceniem rzeczywistości. SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 19
Warto zapoznać się ze szczegółami wystawy, które znaleźć można na stronie internetowej: muzeumslaskie.pl Mieczysław Wasilewski, Powrót do przyszłości 1986, materiały prasowe organizatora Katowice Polska szkoła plakatu to określenie powstałe w latach 60. ubiegłego stulecia, odnoszące się do tych artystów, którzy dzięki tworzonym przez siebie plakatom zyskali międzynarodową sławę. Prace niektórych jej przedstawicieli oglądać można na wystawie Anatomia czasu. Wczoraj, dziś, jutro w Muzeum Śląskim. Ponieważ szkoła obejmowała wielu artystów o różnym wykształceniu i podejściu do sztuki, siłą rzeczy są to prace bardzo zróżnicowane stylistycznie. Cechy, które w pewnym stopniu je łączą to lapidarność, oszczędność formy, ironia i wykorzystywanie nowatorskiego liternictwa. Początkowo plakaty o tematyce społecznej, politycznej i kulturowej pełniły funkcje rozpowszechniania i popularyzowania istotnych z punktu widzenia ich twórców treści. Szybko zaczęto jednak dostrzegać także ich szczególne walory estetyczne i tym sposobem plakat jako równoprawna forma artystycznego wyrazu został dowartościowany i trafił do galerii i muzeów. Dzieła, które prezentowane są w ramach ekspozycji stanowią część bardzo bogatego zbioru, liczącego ponad 15 000 egzemplarzy. Sam tytuł wystawy zaczerpnięty został z tytułu plakatu autorstwa jednego z najwybitniejszych mistrzów tej dziedziny Franciszka Starowieyskiego, stworzonego jako zachęta SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 21
do odwiedzenia wystawy w Muzeum Techniki. Jest to jednocześnie motyw przewodni ekspozycji. Wszystkie prezentowane na niej plakaty dobrane zostały pod kątem tytułów, w których użyte są w różnych konfiguracjach określenia czasu. Takie zestawienie prac jednocześnie uświadamia niejednoznaczność pojęcia, jak i pokazuje różnorodność postaw, jakie wobec niego przyjmują artyści. Dzięki temu także widz zaproszony zostaje do podróży w głąb własnej wyobraźni, odszyfrowywania symboli i aluzji, wreszcie formułowania własnych skojarzeń. To także zachęta do zabawy, w której warto wziąć udział. Franciszek Starowieyski, Anatomia czasu 1978, materiały prasowe organizatora Wojciech Wenzel, Dawne czasy 1957, materiały prasowe organizatora Stanisław Zagórski, Wiek XX 1959, materiały prasowe organizatora SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 23
Szczegółowe informacje dotyczące wystawy znaleźć można na stronie internetowej: mgslodz.pl Obraz jako byt to wiodące założenie koncepcji sztuki Andrzeja Okińczyca, artysty mieszkającego i tworzącego w Poznaniu. Projektowane przez niego obiekty, sytuujące się na pograniczu malarstwa i płaskorzeźby prezentowane są obecnie w Ośrodku Propagandy Sztuki, działającym w ramach Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi. To, co łączy pokazywane prace, to towarzyszące artyście przekonanie, że dzieło ma nie tylko odzwierciedlać rzeczywistość czy odsłaniać jej ukryte cechy, ale sięgać także głębiej. Twórca skupia się zatem na ukazaniu dojmującego napięcia pomiędzy tym, co znajduje się przed obrazem, w przestrzeni widza, a tym, co sytuuje się poza nią, w przestrzeni malarskiej. Swoją koncepcję teoretycznofilozoficzną artysta przedstawia przy pomocy obiektów skonstruowanych na specjalnie przygotowanych blejtramach i podłożu. Lekkość i delikatność kompozycji sprawia, że zaciera się granica pomiędzy powierzchnią płótna a otoczeniem. Wydaje się, że Łódź Andrzej Okińczyc, Zdarzenie I, 2015, materiały prasowe organizatora SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 25
obiekty wtapiają się w przestrzeń, tak że widzowi trudno nieraz ustalić, gdzie zaczyna się i kończy dzieło sztuki. Z drugiej strony sama materia prac nie pozostaje bez znaczenia. Jest ona kształtowana w taki sposób, by przypominała miękką, pofałdowaną tkaninę. Co ciekawe, sama ekspozycja także zaprojektowana została przy współudziale artysty. Autorska aranżacja podkreśla znaczenie i intelektualny wymiar całego projektu. Wystawie towarzyszy także multimedialna projekcja zrealizowanych wcześniej przez Okińczyca projektów ekspozycji twórczości m. in. Jerzego Nowosielskiego i Henryka Tomaszewskiego, które odbyły się w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Stanowi ona swoisty zapis sztuki projektowania, które to działanie artysta stale podejmuje. Andrzej Okińczyc, Trawy VII 2015, materiały prasowe organizatora Andrzej Okińczyc, Zdarzenie I, 2015, materiały prasowe organizatora SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 27
Więcej na temat samej wystawy, artystów biorących w niej udział i proponowanych przez nich strategii przeczytać można na stronie internetowej: Mehtap Baydu, Kokon 2015, instalacja, materiały csw.torun.pl Heterotopia to zaproponowana przez Michela Foucaulta kategoria oznaczająca przestrzeń, w której można w szczególny sposób komentować, odzwierciedlać i kwestionować rzeczywistość. Pojęcie to staje się punktem wyjścia dla wystawy Czyste wody prezentowanej w toruńskim CSW. Toruń Pełen tytuł ekspozycji This yearning is ours! / Czyste wody zaczerpnięty został z poezji tureckiego pisarza o polskich korzeniach Nâzima Hikmeta. Wystawa przedstawia działalność twórców tureckich mieszkających i pracujących w różnych częściach świata. Niezwykle ważnym jej aspektem staje się problem wielokulturowości dzisiejszej Europy i budowania własnej tożsamości, często w oderwaniu od korzeni narodowych. Wchodzące w skład prezentacji prace są zbiorem refleksji i komentarzy dotyczących obecnej sytuacji społecznej i geopolitycznej, stanu gospodarki i społeczeństwa obywatelskiego. Czy też kondycji współczesnych miast. Tytułowe czyste wody w tym kontekście rozumiane mogą być jako metafora tego, co ukryte głęboko w każdym człowieku, tego co składa się na podstawę jego jestestwa, a czego ujawnienie wymaga pogłębionej auto -świadomości. Obcowanie z dziełem sztuki może sprawić, by to, co do tej SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 29
pory znajdowało się pod powierzchnią, wypłynęło. Wystawa porusza więc istotne kwestie i wyzwania, wobec których stanęli Europejczycy. Na tym tle Europa jawi się jako pewna wspólnota myśli i przekonań, w której pomimo geograficznego rozproszenia i estetycznego zróżnicowania funkcjonują artyści. Nie dają oni jednoznacznych odpowiedzi na ich i nasze widzów pytania, ale sugerują możliwe drogi, którymi podążać można w poszukiwaniu rozwiązań. Murat Germen, Komin fabryki herbaty i minaret wyłaniające się z jeziora Muratlı Dam, które zalało miasto Karşıköy w regionie Artvin 2014, C-print, dibond, materiały Murat Germen, Zagęszczona zabudowa azjatyckiej części Stambułu zagrażająca północnym lasom Murat Germen, Trzeci most na Bosforze w czasie budowy w północnym Stambule 2015, C-print, dibond, materiały C-print, dibond, materiały SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 31
Szczegółowe informacje dotyczące artystki i projektu prezentowanego przez nią w Muzeum Współczesnym znaleźć można na stronie internetowej: muzeumwspolczesne.pl Wrocław Dzieciństwo to czas, w którym wyobraźnia nie zna granic, a zwykły patyk może stać się mieczem, by za chwilę przemienić się w różdżkę czarnoksiężnika. Zabawa otwiera wrota do świata, który dla dorosłych pozostaje zamknięty. Konstancji Nowinie- -Konopce udało się do niego zajrzeć przez wizjer aparatu. Konstancja Nowina-Konopka, 1001 złych uczynków fotografia, materiały W swoim projekcie fotograficznym przez kilka lat towarzyszyła piątce chłopaków z Biskupic, dawnej robotniczo-górniczej dzielnicy Zabrza, w ich codziennych aktywnościach. Za pomocą obiektywu starała się uchwycić ich życie w miejscu, które dla innych jest jedynie niezbyt bezpiecznym i zapomnianym obszarem na mapie. Wystawa 1001 złych uczynków prezentowana we wrocławskim Muzeum Współczesnym zwraca uwagę na kilka aspektów życia Szychty, Kalusia, Bajlasa, Gały i Matiego, których sylwetki stają się przyczynkiem do głębszej refleksji. Zdegradowana w świadomości pozostałych mieszkańców Zabrza przestrzeń jest dla chłopców nieograniczonym placem zabaw. Nieskrępowani wszechobecnym, czujnym okiem dorosłych mogą swobodnie eksplorować zakamarki blokowisk i własnej wyobraźni. Nieraz prowadzi to także do sytuacji, w której granice i normy społeczne są przekraczane kot zrzucony z mostu ląduje w rzece, rozbity talerz na głowie SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 33
kolegi z klasy. Życie dzieci z Biskupic, w przeciwieństwie do ich rówieśników z większych miast, nie jest pilnie strzeżone na zamkniętych osiedlach. Mają swobodę, mogą deptać trawniki i grać w piłkę wszędzie. Nie żyją w strachu przez stłuczonym szkłem czy pedofilem, który zaproponuje im cukierka i zaprosi do samochodu. Mogą rozwijać swoje umiejętności, nie oglądając się na innych. A jednak nie można zapominać także o drugiej stronie tego samego medalu, o której przypomina nam tytuł wystawy jak wiele trzeba dokonać złych uczynków, żeby stać się dorosłym? Konstancja Nowina-Konopka, 1001 złych uczynków fotografia, materiały SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 35
Wiadomości APH Znamy zwycięzców 15. jubileuszowej edycji konkursu Artystyczna Podróż Hestii Pierwszym laureatem tegorocznej edycji konkursu został Piotr Urbaniec, który odbędzie miesięczną podróż artystyczną do światowej stolicy sztuki nowoczesnej Nowego Jorku. Drugą laureatką została Olga Kowalska, która spędzi inspirujący miesiąc na akademii w Walencji. Prezes Sopockiego Towarzystwa Ubezpieczeń ERGO Hestia, Piotr M. Śliwicki, przyznał też Nagrodę Specjalną jej laureatką została Hanna Dyrcz. Nagroda obejmuje komercyjne zlecenie na artystyczną koncepcję raportu rocznego z działalności Grupy ERGO Hestia. Wszyscy laureaci są studentami Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Ogłoszenie laureatów odbyło się 30 maja 2016 r. podczas uroczystej gali w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Wystawa, podczas której obejrzeć można zwycięskie oraz finałowe prace 20 młodych twórców trwa do 12 czerwca. 20 czerwca Fundacja Artystyczna Podróż Hestii zaprasza do Sopotu na wernisaż wystawy pt. Wśród twarzy przygotowywanej z okazji podwójnej rocznicy 25-lecia ERGO Hestii i 15- tej edycji konkursu APH. Kurator wystawy, Bogusław Deptuła, zaprosił do udziału w niej grono 15 laureatów i finalistów. Wybór tematu i tym samym tytułu Wśród twarzy został podyktowany tematyką tworzonych dzieł, przez związanych z konkursem artystów. W przewadze inspirujące dla nich okazały się fizjonomie ludzkie lub ich własne. Fakt ten, nie może budzić zdziwienia, bo twarz kogoś bliskiego, czy własna artysty, jest najbardziej dostępnym tematem dla twórczości. Chwytanie zmienności, przemijalności, czasowości są jednymi z podstawowych zadań i tematów sztuki od wieków. 15 artystów na 15 lecie, to zarazem tyleż indywidualnych odpowiedzi na pytanie o twarz jako inspirację. Jedni będą ją analizować, skupiając się na jej zmiennych wyglądach; inni uciekną przed jej przedstawianiem, wstawiając w jej miejsce zaskakujące, nieoczekiwane przedmioty. Z jednej strony twarz jako wizytówka, z drugiej jej brak, tak mocny w zwrocie: człowiek bez twarzy. Wystawę oglądać można do 3 lipca w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie. Natalia Bażowska On patrzy fotografia, materiały prasowe organizatora Wśród twarzy Zbiorowa wystawa laureatów i finalistów konkursu Artystyczna Podróż Hestii Wernisaż: 20.06.2016, godz. 19.30, Państwowa Galeria Sztuki, pl. Zdrojowy 2, Sopot SPACEROWNIK APH 06/2016 37
Laureaci 15. edycji konkursu Artystyczna Podróż Hestii artystycznapodrozhestii.pl/konkurs Bądź na bieżąco z wiadomościami ze świata sztuki: artystycznapodrozhestii.pl SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY nr 17 06/2016 SPACEROWNIK ARTYSTYCZNY 06/2016 39