HOLISTYCZNE PODEJŚCIE

HOLISTYCZNE PODEJŚCIE DO ZARZĄDZANIA ENERGIĄ W MIEŚCIE Anna Jaskuła Dyrektor biura Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: biuro@pnec.org.pl

STOWARZYSZENIE GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITÉS organizacja pozarządowa typu non-profit, od 1994 r. aktywnie promuje i wspiera zrównoważony rozwój energetyczny na poziomie lokalnym, w tym pomaga polskim samorządom w opracowaniu i wdrażaniu lokalnych strategii energetycznych i ochrony klimatu działania Stowarzyszenia obejmują: - promocję efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii - realizację projektów ukierunkowanych na zrównoważony rozwój energetyczny miast i gmin - organizację tematycznych konferencji, seminariów, warsztatów, wizyt studyjnych itd.. - wspieranie wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy gminami członkowskimi - pomoc w znajdowaniu źródeł finansowania projektów proenergetycznych

STOWARZYSZENIE GMIN POLSKA SIEĆ ENERGIE CITÉS członkami Stowarzyszenia są miasta i gminy z całej Polski od kwietnia 2009 r. Stowarzyszenie pełni funkcję oficjalnej Struktury Wspierającej Porozumienie Burmistrzów, pomagając polskim sygnatariuszom w opracowaniu i wdrażaniu planów SEAP. wdraża projekty finansowane ze źródeł krajowych i międzynarodowych we współpracy z ponad 70 partnerami z 25 krajów

POLITYKA KLIMATYCZNO-ENERGETYCZNA UE Ramy polityki klimatyczno-energetycznej UE wyznacza tzw. pakiet klimatyczno-energetyczny, który: - określa konkretne cele do osiągnięcia w zakresie redukcji zużycia energii i emisji CO 2 - wprowadza mechanizmy mające umożliwić realizację tych celów Pakiet 3x20% zakłada osiągnięcie do 2020 roku następujących celów: - redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20% - redukcja zużycia energii o 20% - zwiększenie OZE w ogólnym bilansie energetycznym do 20% Pakiet 2030 zakłada osiągnięcie do 2030 roku następujących celów: - redukcję emisji gazów cieplarnianych o 40% - redukcja zużycia energii o 27% - zwiększenie udziału OZE w ogólnym bilansie energetycznym do 27% Cele 2030 zostały uzgodnione przez przywódców państw członkowskich UE podczas szczytu w Brukseli w październiku 2014 r., obecnie trwają prace nad przełożeniem ustaleń o charakterze politycznym na akty legislacyjne.

POLITYKA KLIMATYCZNO-ENERGETYCZNA UE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej - ustanawia wspólne ramy działań na rzecz promowania efektywności energetycznej w UE dla osiągnięcia celu wzrostu efektywności energetycznej o 20% - wskazuje na wzorcową rolę sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków - ma na celu poprawę charakterystyki energetycznej budynków w UE z uwzględnieniem warunków klimatycznych i lokalnych - po 31 grudnia 2018 roku wszystkie nowe budynki zajmowane i będące własnością władz publicznych mają być budynkami o niemal zerowym zużyciu energii - budynki zajmowane przez władze publiczne powinny dawać dobry przykład poprzez uwzględnianie rozważań środowiskowych i energetycznych i z tego powodu budynki powinny być regularnie poddawane certyfikacji energetycznej Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA POROZUMIENIE BURMISTRZÓW to najbardziej ambitna inicjatywa gromadząca burmistrzów pionierskich miast i gmin europejskich, którzy zobowiązali się do przekroczenia celów energetycznych Unii Europejskiej 3x20% poprzez zwiększenie efektywności energetycznej oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na swoim terenie.

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA DO DZISIAJ 6 781 MIAST I GMIN LICZĄCYCH 211 257 934 MIESZKAŃCÓW PODPISAŁO POROZUMIENIE BURMISTRZÓW I ZOBOWIĄZAŁO SIĘ OGRANICZYĆ EMISJĘ CO 2 NA SWYM TERENIE O PRZYNAJMNIEJ 20% DO 2020 ROKU!

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA 57 POLSKICH SYGNATARIUSZY 2009 2011 2015 ORAZ 13 ZAWIESZONYCH 2012 19 5 5 2013 2010 www. pnec.org.pl 9 5 2014 Źródło: www.eumayors.eu 1 26

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA NOWE POROZUMIENIE BURMISTRZÓW NA RZECZ KLIMATU I ENERGII www. pnec.org.pl 15 października 2015 r. w siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli odbyła się ceremonia inaugurująca nową edycję Porozumienia Burmistrzów, która przyjmuje jeszcze bardziej ambitne cele i ma szerszy zakres niż poprzednia. Nowe Porozumienie odpowiada na aktualne wyzwania, przed jakimi staje Europa, oraz wpisuje się w nowe ramy unijnej polityki energetycznej.

ZOBOWIĄZANIA SYGNATARIUSZY Władze miast deklarują: wsparcie dla realizacji celów UE w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych o 40% * do 2030 roku wdrożenie zintegrowanego programu łagodzenia zmian klimatycznych i adaptacji do ich skutków oraz okresowe raportowanie postępów Sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się opracować i przedłożyć w ciągu dwóch lat od decyzji lokalnych władz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii i klimatu (SECAP), w którym zostaną opisane kluczowe działania, jakie zamierzają podjąć w tym zakresie. Nowe zobowiązanie mogą podjąć zarówno nowi sygnatariusze (obligatoryjnie), jak i ci, którzy do Porozumienia przystąpili już jakiś czas temu (fakultatywnie) * w porównaniu do 1990 r.

WZORCOWA ROLA SAMORZĄDÓW LOKALNYCH Samorządy lokalne mają do odegrania wzorcową rolę w realizacji unijnych i krajowych celów energetycznych, co wiąże się z ich poczwórną rolą: konsumenta energii - budynki i obiekty komunalne - oświetlenie publiczne - transport publiczny producenta i dostawcy energii regulatora i inwestora w obszarach związanych ze zużyciem energii - zagospodarowanie przestrzenne - planowanie rozwoju transportu motywatora

PLANOWANIE ENERGETYCZNE I ZARZĄDZANIE ENERGIĄ W GMINACH opracowanie kompleksowych programów energetycznych (SEAP, SECAP, PGN) - sporządzenie bazowej inwentaryzacji emisji CO 2 - uwzględnienie działań ukierunkowanych na redukcję emisji CO 2 we wszystkich kluczowych sektorach - uwzględnienie strategii i działań do 2020/2030 r. tworzenie stanowisk lub jednostek ds. zarządzania energią realizowanie działań w obszarze: - efektywności energetycznej - wykorzystania OZE - inicjatyw proklimatycznych i proenergetycznych współpraca z mieszkańcami i lokalnymi interesariuszami monitorowanie wdrażania działań i ich wpływu na zużycie energii

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP/SECAP/PGN) powinien obejmować cały obszar geograficzny zarządzany przez władze lokalne przewidywać działania w różnych sektorach (w tym: budynki komunalne, oświetlenie publiczne, transport, gospodarstwa domowe)

Przystosowanie struktur miejskich władze lokalne powinny zapewnić zasoby kadrowe niezbędne do realizacji działań przewidzianych w Planie konieczne jest wyznaczenie odpowiedzialnego za opracowanie oraz wdrażanie Planu pracownika/wydziału o szerokim zakresie kompetencji: - zarządzanie projektami, zarządzania danymi, zarządzania finansami, - techniczne (m.in. dotyczących efektywności energetycznej, wykorzystania odnawialnych źródeł energii, efektywnego transportu...) - przygotowanie projektów inwestycyjnych oraz promocji i komunikacji - itp N2O

Zadania specjalisty / jednostki ds. zarządzania energią planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, w tym: - organizacja przetargów na zakup energii elektrycznej i gazu monitorowanie zużycia energii w budynkach i obiektach komunalnych zarządzanie oświetleniem publicznym DaKo opracowanie, wdrażanie i monitorowanie lokalnej strategii zrównoważonego rozwoju energetycznego (PGN/SEAP/SECAP) koordynacja projektów i inwestycji proenergetycznych realizowanych przez gminę, w tym: N2O - projektów mających na celu poprawę efektywności energetycznej w sektorze komunalnym - projektów mających na celu wzrost wykorzystania lokalnych, odnawialnych źródeł energii - projektów wspierających inwestycje proenergetyczne w sektorze prywatnym (np. PONE) prowadzenie edukacji energetycznej mieszkańców prowadzenie działalności informacyjnej i doradczej w zakresie efektywności energetycznej, wykorzystania OZE i eksploatacji urządzeń elektrycznych skierowanej do mieszkańców i lokalnych interesariuszy

Jakie działania są uwzględnione w Planach? Plan zawiera działania, których realizacja ma umożliwić osiągnięcie wyznaczonego celu redukcyjnego. dla każdego z działań przewidzianych do realizacji w Planie należy wyliczyć szacunkowy efekt redukcji emisji CO 2 w tonach, a po zsumowaniu efekty te powinny dać wartość przekraczającą wyznaczony cel redukcyjny Rodzaje działań działania, które redukują emisje bezpośrednio oraz pośrednio działania o charakterze inwestycyjnym oraz działania miękkie N2O

www.pnec.org.pl PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA Działania poprawiające efektywność energetyczną termomodernizacja obiektów komunalnych modernizacja instalacji grzewczych w budynkach mieszkalnych modernizacja instalacji oświetleniowych budynków komunalnych i oświetlenia ulicznego montaż reduktorów napięcia zasilającego obwody oświetleniowe w lampach ulicznych monitoring zużycia energii wymiana liczników energii w obiektach komunalnych i oświetleniu ulicznym wymiana kotłów grzewczych modernizacja elektrociepłowni i miejskiej sieci ciepłowniczej budowa budynków energooszczędnych i pasywnych instalacje zielonych dachów N2O

ZRÓWNOWAŻONE ZARZĄDZANIE ENERGIA W MIASTACH I GMINACH - AKTUALNE WYZWANIA I KORZYŚCI SEROCK, 12 MAJA 2016 R. PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA www. pnec.org.pl www.pnec.org.pl Działania wykorzystujące odnawialne źródła energii montaż kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych montaż pomp ciepła budowa kotłowni na biomasę budowa biogazowni rolniczych wykorzystanie wód geotermalnych do celów grzewczych budowa turbin wiatrowych budowa małych elektrowni wodnych instalacja hybrydowych lamp ulicznych (PV+turbinka wiatrowa) inne rozwiązania hybrydowe (PV+kolektory słoneczne)

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA Działania usprawniające transport www.pnec.org.pl budowa ścieżek rowerowych i parkingów rowerowych budowa wypożyczalni rowerów ustanowienie stref wyłącznie dla pieszych budowa Park&Ride promocja i wsparcie transportu publicznego wymiana taboru autobusów komunikacji miejskiej na energooszczędne i o niskiej emisji spalin program Autobusy na CNG program Trolejbusy rekuperacja energii usprawnienia systemu komunikacyjnego (budowy/przebudowa dróg)

Aktywizacja społeczności lokalnej www.pnec.org.pl akcje skierowane do mieszkańców i lokalnych interesariuszy zachęcające do oszczędzania energii i wykorzystania OZE: regularna organizacja Lokalnych Forum oraz Dni Energii edukacja energetyczna w szkołach stały dział poświęcony energii na stronie internetowej gminy spotkania i punkty instruktażowo-konsultacyjne dla mieszkańców informacje dla mieszkańców na temat programów dopłat do projektów termomodernizacyjnych i zakładających wykorzystanie OZE w inwestycjach realizowanych przez osoby prywatne N2O

Oszczędzanie energii w szkołach i innych budynkach publicznych przez upowszechnienie metodologii 50/50 ograniczenia zużycia energii w budynkach publicznych poprzez wdrożenie metodologii 50/50, która zakłada aktywne zaangażowanie użytkowników budynków w proces zarządzania energią w budynkach oraz uczy ich ekologicznych zachowań poprzez konkretne działania podział korzyści ekonomicznych wynikających z oszczędzania energii: 50% kwoty zaoszczędzonej jest wypłacane szkołom a drugie 50% stanowi oszczędności dla władz lokalnych, które płacą rachunki podniesienie świadomości energetycznej uczniów i nauczycieli oraz zmiana ich zachowań w kierunku racjonalnego wykorzystania energii i innych zasobów zyskanie dodatkowych środków finansowych przez szkołę ograniczenie wydatków na energię przez organ prowadzący szkołę poprawa stanu środowiska lokalnego oraz wniesienie wkładu w globalną walkę ze zmianami klimatu www.euronet50-50max.eu

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA Mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego W prace nad Planem oraz w jego wdrażanie powinna w jak najszerszym stopniu zostać zaangażowana społeczność lokalna mieszkańcy oraz lokalni interesariusze www. pnec.org.pl organizacja Lokalnych Forów organizacja Dni Energii

Angażowanie mieszkańców i lokalnych interesariuszy Samorząd Media Przedsiębiorstwa energetyczne Inwestorzy Lokalne cele energetyczne Instytucje samorządowe Organizacje pozarządowe Przedsiębiorcy Społeczność lokalna Instytucje państwowe i inne publiczne

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA Współpraca z zakładami energetycznymi www. pnec.org.pl niezbędny dostęp do rzetelnych, szczegółowych danych na temat zużycia energii konieczna współpraca między zakładami energetycznymi a władzami lokalnymi odpowiedzialnymi za opracowanie planów i strategii energetycznych tak, aby transfer danych był korzystny zarówno dla władz lokalnych jak i ﬁrm - usprawnienie procesu gromadzenia danych nt. zużycia energii - ułatwienie samorządom lokalnym dostępu do zgromadzonych danych - przyjęcie jednolitego formatu przekazywanych danych

Monitoring i raportowanie wdrażania lokalnych strategii energetycznych pozwolą: ocenić dotychczasowe efekty realizowanych działań wprowadzić ewentualne działania naprawcze zweryfikować przyjęte założenia i cele ocenić, czy istnieje potrzeba aktualizacji Planu/strategii Kiedy zachodzi potrzeba aktualizacji? gdy na terenie miasta nastąpią zmiany skutkujące znaczącym wzrostem zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych (np. gwałtowny rozwój przemysłu, wzrost liczby ludności) gdy okaże się, że efekty redukcji emisji wyznaczone dla poszczególnych działań zostały przeszacowane gdy niektórych działań nie udało się zrealizować lub ich wdrażanie przedłuża się ich wdrażanie

ZARZĄDZANIE ENERGIĄ I ŚRODOWISKIEM stanowi istotny obszar polityki energetycznej miast i gmin przynosi wymierne efekty w postaci ograniczenia zużycia mediów i redukcji kosztów powoduje ograniczenia konsumpcji energii i wody bez angażowania środków finansowych gminy przy zachowaniu prawidłowych warunków rozwoju cywilizacyjnego KORZYŚCI MIAST I GMIN Poprawa: - jakości życia oraz stanu zdrowia mieszkańców - wizerunku miasta - długoterminowej niezależności energetycznej miasta - efektywności wykorzystania energii (w tym niższe opłaty za energię) Zabezpieczenie środków finansowych na przyszłe działania i projekty dzięki oszczędnościom energetycznym oraz lokalnej produkcji energii Lepszy dostęp do krajowych i europejskich źródeł finansowania Włączenie się w globalną walkę ze zmianami klimatu

POLSKO-NIEMIECKA WSPÓŁPRACA STRONY INTERNETOWE www. ogrodnadglowa.pl www. pnec.org.pl www.meshartility.eu www.energyformayors.eu www.pnec.org.pl www.razemdlaklimatu.eu euronet50-50max.eu

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Anna Jaskuła Dyrektor biura Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: biuro@pnec.org.pl