temat miesiąca Trudności w leczeniu stomatologicznym Wymiana nieszczelnego wypełnienia kompozytowego klasy II w zębie trzonowym na estetyczne wypełnienie kompozytowe Dorota Stankowska Replacement of leaky Class II composite in a molar for an aesthetic composite filling Praca recenzowana Praktyka Dentystyczna Dorota i Przemysław Stankowscy w Poznaniu Streszczenie W pracy opisano wymiane nieszczelnego wypełnienia kompozytowego klasy II z próchnicą zlokalizowaną na powierzchni stycznej w ze bie trzonowym na estetyczne wypełnienie kompozytowe. Zabieg wykonano w warunkach bezwzgle dnej suchos ci. Do odwzorowania anatomicznego punktu stycznego użyto cze s ciowych matryc wraz z piers cieniem. Summary The study describes the replacement of a leaky class II composite in a molar that also had caries on the proximal surface, for an aesthetic composite filling. The procedure was carried out under conditions of absolute dryness. In order to reconstruct the anatomical contact point, use was made of partial matrices together with ring. Hasła indeksowe: stomatologia estetyczna, koferdam, wypełnienia kompozytowe, punkt styczny Key words: aesthetic dentistry, rubber dam, composite fillings, contact point Pacjent zgłosił się do gabinetu w celu kompleksowego leczenia stomatologicznego. W badaniu klinicznym stwierdzono nieszczelne wypełnienie kompozytowe klasy II z próchnicą na powierzchni mezjalnej zęba trzonowego (ryc. 1, 2). Wykonano znieczulenie nasiękowe (1 ampułka Ubistesin forte, 3M ESPE), a następnie założono koferdam, izolując trzy zęby położone obok siebie, aby podczas odbudowy móc się wzorować na morfologii zębów sąsiednich. Klamrę SoftClamp (Kerr) do koferdamu założono na ząb, który miał być leczony, a koferdam założono również na dwa sąsiednie zęby przedtrzonowe (ryc. 3). Izolacja koferdamem jest niezbędna w przypadku prac adhezyjnych i powinna być standardem przy wykonywaniu każdego wypełnienia. Następnie usunięto stare wypełnienie kompozytowe i otwarto ubytek od strony mezjalnej, odkrywając zębinę próchnicową (ryc. 4). Ubytek opracowano za pomocą wierteł diamentowych osadzonych w końcówce przyspieszającej (ryc. 5), a w głębszych partiach zęba z użyciem wierteł z węglika spiekanego na kątnicę 1:1 (ryc. 6). Za pomocą wskaźnika próchnicy sprawdzono, czy została ona całkowicie usunięta (ryc. 7); jest on szczególnie przydatny w sytuacji, gdy występują podcienie trudno dostępne dla wzroku. Praca odbywała się z wykorzystaniem mikroskopu powiększenie jest bowiem niezbędne, aby zabiegi stomatologiczne były minimalnie inwazyjne. Do preparacji na powierzchni stycznej wykorzystano końcówkę SonicFlex (KaVo) (ryc. 8), a niepodparte pryzmaty szkliwa przy brzegu dziąsłowym usunięto paseczkiem diamentowym z nasypem ściernym (ryc. 9). Brzegi ubytku wypolerowano gumką (ryc. 10). Wypiaskowano cały ubytek (ryc. 11). Następnie założono matrycę i pierścień Garrisona (ryc. 12) i dokładnie sprawdzono szczelność matrycy (ryc. 13). Tak przygotowany ubytek wytrawiono 37% kwasem ortofosforowym szkliwo przez ok. 15 s (ryc. 14), a zębinę ok. 8 s (ryc. 15), po czym dokładnie wypłukano wodą (przez 15 s). Po wypłukaniu i delikatnym wysuszeniu ssakiem nałożono system wiążący OptiBond FL Unidose (Kerr Hawe) (ryc. 16). Najpierw delikatnie wtarto primer (przez ok. 15 s), osuszając go delikatnym strumieniem powietrza z dmuchawki, później nałożono bond i naświetlono lampą polimeryzacyjną przez ok. 20 s (ryc. 17). Następnie zaczęto warstwowo odbudowywać ząb materiałem Enamel Plus HRi w kolorze UD3 i EF1 (Micerium) (ryc. 18 23). Każdą warstwę 24 Magazyn Stomatologiczny nr 4/2015
Ryc. 1. Sytuacja przed zabiegiem. Ząb 16 z nieszczelnym wypełnieniem i próchnicą na powierzchni mezjalnej. Ryc. 2. Widok próchnicy od strony mezjalnej. 1 2 Ryc. 3. Założenie koferdamu i separatora. Ryc. 4. Widoczne tkanki zmienione próchnicowo. 3 4 Ryc. 5. Preparacja ubytku wiertłem diamentowym. Ryc. 6. Preparacja głębszych warstw ubytku wiertełem z węglika spiekanego na kątnicę 1:1. 5 6 Ryc. 7. Wskaźnik próchnicy. Ryc. 8. Wygładzenie brzegów ubytku i nadanie mu odpowiedniego kształtu końcówką SONICFlex (KaVo). 7 8 kompozytu, nie grubszą niż 1,5 mm, naświetlano lampą polimeryzacyjną. Odtworzono morfologię zęba trzonowego, nadając wypełnieniu kształt guzków i bruzd. Ma to ogromne znaczenie dla prawidłowej okluzji. Aby upodobnić wypełnienie do wyglądu zębów sąsiednich, w jego charakteryzacji wykorzystano brązową farbkę (ryc. 24). Całą powierzchnię pokryto żelem glicerynowym (ryc. 25), a następnie naświetlono lampą polimeryzacyjną (ryc. 25). Ewentualne nadmiary materiału usunięto, używając krążków o różnych ziarnistościach OptiDisc (Kerr Hawe) (ryc. 26, 27), a następnie wypolerowano szczoteczką z nasypem diamentowym (ryc. 28). Powierzchnię styczną wypolerowano paseczkami o różnej ziarnistości (ryc. 29, 30). Za pomocą wzroku i nitki dentystycznej upewniono się, że na powierzchni stycznej założonego wypełnienia nie znajdują się żadne nawisy materiału (ryc. 31). Sprawdzono okluzję w maksymalnym zaguzkowaniu i ruchach ekscentrycznych, używając kalki 8 µm (ryc. 32). Wypełnienie spełniało zarówno warunki estetyczne, jak i funkcjonalne naturalnego zęba (ryc. 33, 34). Wykonaną pracę sprawdzono zdjęciem rentgenowskim skrzydłowo zgryzowym (ryc. 35). n Magazyn Stomatologiczny nr 4/2015 25
Ryc. 9. Wygładzenie powierzchni mezjalnej ubytku paseczkiem metalowym. 9 10 Ryc. 10. Wygładzenie brzegów ubytku gumką. Ryc. 11. Wypiaskowanie ubytku. 11 12 Ryc. 12. Założenie matrycy częściowej i pierścienia Garrisona w celu odbudowy punktu stycznego. Ryc. 13. Sprawdzenie szczelności matrycy. 13 14 Ryc. 14. Wytrawienie szkliwa kwasem ortofosforowym (technika całkowitego wytrawiania). Ryc. 15. Wytrawienie zębiny kwasem ortofosforowym. 15 16 Ryc. 16. Nałożenie systemu wiążącego Optibond FL (primer i bond). Ryc. 17. Naświetlenie światłem przez 20 s. 17 18 Ryc. 18. Odbudowa ściany mezjalnej kompozytem Enamel Function EF1 (Micerium) zamiana ubytku klasy II na kl. I.
Ryc. 19. Warstwowe nakładanie kompozytu Enamel Plus HRI w kolorze UD3 warstwy nie grubsze niż 1,5 mm. Ryc. 20. Naświetlanie lampą polimeryzacyjną każdej warstwy. 19 20 Ryc. 21. Warstwowe nakładanie kompozytu. Ryc. 22. Warstwowe nakładanie kompozytu. 21 22 Ryc. 23. Warstwowe nakładanie kompozytu. Ryc. 24. Nałożenie niewielkiej ilości brązowej farbki w celu upodobnienia wypełnienia do sąsiedniego zęba. 23 24 Ryc. 25. Nałożenie gliceryny przed ostatecznym naświetleniem lampą. Ryc. 26. Minimalne nadmiary materiału zniesiono krążkami polerującymi OptiDisc o różnych ziarnistościach. 25 26 Ryc. 27. Minimalne nadmiary materiału zniesiono krążkami polerującymi OptiDisc o różnych ziarnistościach. Ryc. 28. Ostateczne wypolerowanie powierzchni żującej szczoteczką. 27 28 Magazyn Stomatologiczny nr 4/2015 27
temat miesiąca Trudności w leczeniu stomatologicznym Ryc. 29. Wypolerowanie powierzchni mezjalnej paseczkami o różnych ziarnistościach. 29 30 Ryc. 30. Wypolerowanie powierzchni mezjalnej paseczkami o różnych ziarnistościach. 31 32 Ryc. 31. Wykonane wypełnienie widok od strony bocznej. Ryc. 32. Sprawdzenie okluzji kalką zgryzową. Ryc. 33. Efekt ostateczny widok od strony żującej. Zachowano naturalny kształt i wygląd zęba naśladujący położone obok zęby naturalne. 33 Ryc. 34. Efekt ostateczny widok od strony bocznej. Zdjęcie czarno białe pokazuje wyraźnie gładkie przejście wypełnienia w ząb i brak nawisów. Ryc. 35. Kontrola z użyciem zdjęcia rentgenowskiego skrzydłowo zgryzowego. 34 35 28 Magazyn Stomatologiczny nr 4/2015