Zobowiązania Świadczenie Ogólnie Zachowanie dłużnika zgodne z treścią zobowiązania. Może polegać na: Działaniu Zaniechaniu Gotowości do świadczenia Dawny podział: dare, facere, non facere, pati Zobowiązania rezultatu i starannego działania Podział ze względu na sposób świadczenia Zapewnienie określonego skutku Zapewnienie dołożenia starań i podjęcia działań w kierunku spełnienia świadczenia Krytyka w każdym zobowiązaniu jest jakiś rezultat Należyta staranność także przy obietnicy rezultatu Nieostre kryteria odróżnienia Nie wpływa na ciężar dowodu 1
Przesłanki Świadczenie powinno być Możliwe do spełnienia Oznaczone Zgodne z prawem Możliwość spełnienia świadczenia Impossibilium nulla obligatio Niemożliwość pierwotna i następcza Podmiotowa i przedmiotowa Częściowa i całkowita Trwała i przemijająca Gospodarcza (historycznie) Niemożliwość a zmiana stosunków Skutki niemożliwości Skutki co do zobowiązania Art. 387 par. 1 Art. 475 par 1 Art. 493 i 495 Odszkodowanie Strona która liczyła na zawarcie umowy W granicach ujemnego interesu umownego 2
Oznaczenie świadczenia Co świadczę? Oznaczenie indywidualne lub rodzajowe Pozwala określić treść zobowiązania Reguła interpretacyjna: rzeczy średniej jakości Świadczenie mogą oznaczyć Strony Osoby trzecie Sąd lub organ Poszczególne sposoby oznaczenia świadczenia Wskazanie kryteriów jego bliższego ustalenia Uprawnienie stron (np. sprzedaż, dzieło) Problem precyzji podstaw Oznaczenie przez sąd Granica wynika z przepisów (odszkodowanie) Swobodne uznanie sędziowskie (waloryzacja, zadośćuczynienie, przekształcenie świadczenia w związku z nadzwyczajną zmianą stosunków Administracyjne kształtowanie świadczeń Ustawa o cenach Regulacja wyjątek Transport + stany nadzwyczajne Ceny minimalne i maksymalne (prod. rolne) Wysokość czynszu w lokalach komunalnych Uchwała rady gminy/powiatu lub sejmiku Ustala organ wykonawczy 3
Administracyjne kształtowanie świadczeń Zatwierdzanie taryf przez organ administracji Energetyka Woda Praktyki monopolistyczne Limitowanie produkcji Jakość świadczenia normalizacja Decyzja administracyjna (wyjątek) Rodzaje świadczeń I Ze względu na sposób spełnienia Jednorazowe Okresowe Ciągłe O nieoznaczonym charakterze Jednorazowa zapłata czynszu Zapłata skapitalizowanych odsetek Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy Rodzaje świadczeń II Zobowiązania trwałe (ciągłe) Zasadniczo bezterminowe Możliwość wypowiedzenia Podzielne i niepodzielne Mogą / nie mogą być spełniane częściami Bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości Skutki Sposób spełnienia świadczenia Odpowiedzialność kontraktowa Wielość wierzycieli 4
Rodzaje świadczeń III Oznaczone co do gatunku i tożsamości Kryterium: zamienność w obrocie Nieostrość kryterium podziału Konkretyzacja przedmiotu świadczenia Skutki prawne Wybór przedmiotu świadczenia Genus perire non censetur Przejście ryzyka utraty rzeczy i tytułu prawnego Świadczenie pieniężne Pieniądz Jednostka pieniężna Suma pieniężna Znak pieniężny Postaci Pieniądz gotówkowy Pieniądz bezgotówkowy Bankowy Elektroniczny Quasiwaluty (Bitcoin) Spełnienie świadczenia Obowiązek przyjęcia zapłaty w gotówce Pieniądz bezgotówkowy Wola stron Obowiązek ustawowy (biznes) Walutowość Świadczenie spełniane zasadniczo w walucie polskiej Świadczenie w walucie obcej można przerachować 5
Wartość pieniądza Wartość Kruszcowa Wymienna Nabywcza Nominalna Kursowa Nominalizm Zapłata świadczenia według sumy nominalnej Nie uwzględniamy zmiany siły nabywczej Pewność, co do sumy dłużnej Waloryzacja Przedmiot świadczenia wartość ekonomiczna niezmienna w czasie wyrażona w pieniądzu (Dybowski/Pyrzyńska) Waloryzacja umowna Ustalenie wartości świadczenia według innego, niż pieniądz miernika wartości Miernik nie powinien ulegać wahaniom kursowym Problem kredytu frankowego Waloryzacja sądowa Istotna zmiana siły nabywczej pieniądza Po powstaniu zobowiązania Sąd może Zmienić wysokość świadczenia LUB Zmienić sposób spełnienia świadczenia Nie stosuje się m. in. do Odszkodowań pieniężnych Bezpodstawnego wzbogacenia 6
Odsetki Funkcja Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału Odszkodowanie Waloryzacja Rodzaje Zwykłe Za opóźnienie Świadczenie uboczne i okresowe Odsetki II Nabywca wierzytelności nabywa odsetki Pokwitowanie zapłaty długu obejmuje też odsetki (domniemanie) Zarachowanie zapłaty w pierwszym rzędzie odsetki Poręczenie obejmuje dług i odsetki Zabezpieczenie wierzytelności hipoteką obejmuje odsetki Odsetki III Wysokość odsetek Ustawowe ( cywilne i handlowe ) Maksymalne Anatocyzm Odsetki od odsetek niedopuszczalne, ALE Doliczenie skapitalizowanych odsetek do sumy głównej Pozew o skapitalizowane odsetki Nie dotyczy instytucji kredytowych udzielających kredytów/pożyczek długoterminowych 7
Nakłady i wydatki Nakład poświęcenie wartości majątkowej dla ochrony interesu innego podmiotu (Dybowski) Rodzaje Konieczne Użyteczne Zbytkowne Zaspokojenie w naturze lub zwrot wartości Roszczenie powstaje w chwili ich poniesienia Zobowiązanie przemienne Świadczenia ściśle określone, ale alternatywne Wybór co do zasady należy do dłużnika Niedokonanie wyboru może prowadzić do przejścia uprawnienia na wierzyciela Upoważnienie przemienne Jedno świadczenie, którego może domagać się wierzyciel Dłużnik może spełnić inne świadczenie (zastępcze) 8