Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling. Grzegorz Onichimowski Prezes TGE S.A.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Grzegorz Onichimowski Prezes TGE S.A.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 2 Połączenia międzysystemowe KSE (możliwości techniczne) W ramach UCTE (Niemcy, Czechy, Słowacja): Eksport 1800 MW Import 0 MW Granica wschodnia (IPS/UPS): Eksport 0 MW Import: 140 MW (Białoruś), 220 MW (Ukraina) Kabel DC (Szwecja Nordel): Eksport / Import 600 MW

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 3 Import energii Połączenia transgraniczne Market Coupling Teoretycznie połączenia transgraniczne polskiego KSE z nawiązką spełniają postawione przez UE wymaganie przepustowości na poziomie 10% krajowej produkcji energii elektrycznej. Jeszcze w 2006 roku eksport energii wynosił 10 632 690 MWh 4 miejsce w Europie! Podczas gdy import tylko 229 047 MWh (wymiana handlowa). Jak jest obecnie? Po dziesięciu miesiącach 2008 roku eksport przekraczał import już tylko o około 10%. Sam eksport był ponad dwa razy mniejszy niż w 2007 roku.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 4 Import energii Połączenia transgraniczne Market Coupling Grozi nam, że w najbliższym czasie utracimy samowystarczalność w produkcji energii. W ostatnich latach polski KSE zmienił charakter ze znaczącego eksportera na system wewnętrznie zbilansowany. W najbliższych latach, o ile nie nastąpi spadek zapotrzebowania na energię, nasz system będzie potrzebował coraz więcej energii importowanej. Stefania Kasprzyk, Prezes PSE-Operator SA

Podstawową przyczyną takiej sytuacji są występujące w regionie Europy Środkowej przepływy karuzelowe, których wielkość rośnie z roku na rok proporcjonalnie do przyrostu mocy elektrowni wiatrowych, instalowanych w północnej części UCTE. Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 5 Import energii Połączenia transgraniczne Market Coupling A jak wygląda ze zdolnościami importowymi (1)? Zdolności przesyłowe, udostępniane uczestnikom rynku w kierunku importu, od lat kształtują się na poziomie bliskim zera dla przekroju synchronicznego.

Możliwości importu szybko nie wzrosną. Linie łączące Polskę z Białorusią i Ukrainą, które PSE-O przejął od PGE, stoją nieczynne od 2004 i 1993 roku. Według oceny PSE-O ich uruchomienie nastąpi nie wcześniej niż za 3-5 lat. Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 6 Import energii Połączenia transgraniczne Market Coupling A jak wygląda ze zdolnościami importowymi (2)? Import energii jest możliwy tylko przez kabel łączący Polskę ze Szwecją (który należy do SwePol Link Sp. z o.o. 33% udziałów ma PGE S.A.). Ale z powodów technicznych pozwala on na sprowadzenie bardzo niewielkich ilości - mniejszych niż 25 % produkcji jednej tylko elektrowni Kozienice.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 7 Import energii Połączenia transgraniczne Market Coupling A jak wygląda ze zdolnościami importowymi (3)? Co z kablem szwedzkim (1)? Zarządza nim SwePol Link (należący w 33% do PGE). Od 2006 roku firma nie udostępnia innym podmiotom zdolności przesyłowych (600 MW). Jedynym beneficjentem połączenia jest PGE. Kabel szwedzki jest jedynym połączeniem transgranicznym, które nie zostało przekazane przez PGE do polskiego OSP.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 8 Co z kablem szwedzkim (2)? Energia elektryczna przepływa wg zasad: Decyzje handlowe na każdą godzinę dnia n +1. Energia płynie do kraju o wyższej cenie rynku RDN (różnica pomiędzy cenami na Nord Pool Spot i TGE). Moc wymiany ograniczana decyzjami operatorów (ograniczenia w eksporcie ogłaszane przez operatorów w obydwu kierunkach). Możliwość wymiany technicznej między operatorami.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 9 Co z kablem szwedzkim (3)? Energia płynie do kraju o wyższej cenie rynku RDN (różnica pomiędzy cenami na Nord Pool Spot i TGE). Przepływy energii na kablu szwedzkim opierają się na mechanizmie podobnym do Market Coupling (przepływy oparte na cenie energii na giełdach energii). Jedyną różnicą jest to, że nie odbywa się to na giełdzie i nie mogą z niego korzystać pozostałe podmioty w Polsce. Jedynym beneficjentem jest PGE.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 10 Podsumowując: Import energii Połączenia transgraniczne Market Coupling Wynika to z wieloletniego podejścia do wymiany transgranicznej. Żyliśmy w złudnym przekonaniu, że nasz KSE charakteryzuje się wysoką nadpodażą energii z dużymi rezerwami, a rozbudowa połączeń będzie oznaczała nieuchronny wzrost cen - zbliżenie się, może nawet wyrównanie, do cen obowiązujących na rynku niemieckim. Okazało się, że w wyniku koncentracji wytwarzania i obrotu, przy braku możliwości importu energii z zagranicy ceny na rynku polskim znacznie skoczyły, przekraczając w niektórych godzinach ceny w Niemczech.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 11 Konieczność budowy nowych połączeń (1) Już ponad 40 % bloków energetycznych przekroczyło 30 lat, ich awaryjność rośnie. PKEE przewiduje, że do 2030 roku trzeba wymienić prawie 1/3 elektrowni działających w Polsce; a w dalszym ciągu prawie wcale nie buduje się nowych. "Prognozy bilansów miesięcznych energii wskazują, że od marca 2009 r. planowana nadwyżka dostępnych mocy wytwórczych będzie niższa od wymaganej. Z kolei prognozy dla najbliższych miesięcy zimowych są obarczone ryzykiem związanym z niskimi zapasami węgla kamiennego w elektrowniach i trudnościami, jakie wytwórcy napotykają w ich uzupełnieniu przed zimowym szczytem." Stefania Kasprzyk - Prezes PSE - Operator

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 12 Konieczność budowy nowych połączeń (2) Malejące wydobycie węgla energetycznego (i konieczność jego importu), pakiet energetyczny 3 x 20 i prawdopodobieństwo, że od 2013 roku energetyka będzie musiała zakupić 100% uprawnień do emisji CO2 na aukcjach, stwarza presję na budowę nowych źródeł opartych o inne technologie wytwarzania odejście od węgla. Jeżeli powyższe czynniki pchną nas w stronę energetyki nuklearnej, to do czasu powstania źródeł nuklearnych w Polsce konieczne będzie importowanie dużych ilości energii z zagranicy (powyższe dotyczy również budowy konwencjonalnych źródeł). Pytanie brzmi: jak, skoro nasze połączenia nie pozwalają na import energii z zagranicy?

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 13 Konieczność budowy nowych połączeń (3) Znacznie szybciej można zwiększyć zdolności importowe KSE. Optymalnym rozwiązaniem będzie dojście do przepustowości: W ramach UCTE (Niemcy, Czechy, Słowacja): Eksport / Import > 3000 MW Granica wschodnia (IPS/UPS): Litwa Eksport / Import 1000 MW Białoruś Eksport / Import 600 MW Ukraina Eksport 1200 MW, Import 1400 MW Kabel DC (Szwecja Nordel): Eksport / Import 600 MW Źródło: EPC SA

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 14 Konieczność budowy nowych połączeń (4) Rozbudowa sieci transgranicznych wymaga również inwestycji w sieć krajową. Zwiększa to znacząco nakłady inwestycyjne. Mimo przeznaczenia sporej ilości środków UE w programach operacyjnych PSE Operator może nie udźwignąć tak dużych inwestycji. Dlatego powinien być bardziej otwarty na inwestycje oparte na partnerstwie publiczno prywatnym. Jeżeli inwestycje w infrastrukturę przesyłową podlegać będą zasadom rynkowym i będą przedsięwzięciami komercyjnymi, przynoszącymi zysk inwestorom, wtedy łatwiej przyciągną kapitał prywatny. Komercyjny charakter połączeń powinien dominować na wschodzie. Wszędzie tam, gdzie istnieją giełdy energii połączenia powinny być udostępniane wszystkim podmiotom na niedyskryminujących warunkach takie warunki stwarza Market Coupling.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 15 Konieczność budowy nowych połączeń (5) Obecne zasady alokacji transgranicznych zdolności przesyłowych (i ich znaczna redukcja w porównaniu do oczekiwań uczestników rynku) umacniają pozycję PSE - Operator na rynku energii, który na sprzedaży transgranicznych mocy przesyłowych od lipca 2007 do czerwca 2008 r. zarobił około 165 mln zł. Zdaniem uczestników rynku bezpośrednie korzyści z niewielkich mocy transgranicznych odnosi głównie PSE - Operator. Jeśli udostępnia moce, to dostaje pieniądze, a jak nie, to znaczy, że sam korzysta z zagranicznych tańszych ofert sprzedaży energii, nie dając takich możliwości spółkom obrotu energią.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 16 Market Coupling (1) Market Coupling jest nowoczesną metodą międzynarodowego handlu energią elektryczną. W systemie tym zdolności przesyłowe pomiędzy krajami nie są przedmiotem aukcji, lecz są udostępniane poprzez transakcje na współpracujących ze sobą giełdach energii, działających po obu stronach granicy.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 17 Market Coupling (2) Odpowiednia ilość połączeń transgranicznych jest warunkiem koniecznym dla prawidłowego funkcjonowania wewnętrznego rynku energii. Nowe inwestycje warunkują handel energią. Jednak przy ograniczonych inwestycjach, alokacja zdolności poprzez procedurę Market Coupling zwiększa rozmiary wymiany poprzez poprawę przepustowości istniejących połączeń transgranicznych. Wprowadzenie Market Coupling przyczynia się do wzrostu handlu (zarówno na obszarze integracyjnym, jak i z państwami trzecimi), umożliwia zwiększenie konkurencji i ograniczenie działań monopolistycznych, jakie można zaobserwować obecnie na polskim rynku energii.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 18 Market Coupling (3) Integracja rynków skandynawskich i trwająca integracja rynków europejskich sprawiła, że mimo dużej koncentracji podmiotów na rynkach krajowych, ich wpływ na kształtowanie się cen jest znikomy. W Europie Market Coupling staje się główną metodą alokacji zdolności transgranicznych. Market Coupling pomiędzy Holandią, Francją i Belgią funkcjonuje od listopada 2006 r., Market Coupling pomiędzy Czechami i Słowacją od 2009 r., Planowane połączenie rynków Niemiec, Francji, Austrii i Szwajcarii w jedną platformę obrotu od 2009 r.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 19 Market Coupling (3) Wprowadzenie modelu Market Coupling daje niezliczone korzyści przykładem może być TMC pomiędzy Francją, Holandią i Belgią. Jednak należy pamiętać, że wprowadzenie tego mechanizmu wymaga od wszystkich uczestniczących stron (operatorzy systemów przesyłowych i giełdy energii) doświadczenia i dogłębnych analiz procesów opartych o wcześniejsze symulacje dotyczy to zwłaszcza metody Flow Based Market Coupling. Market Coupling (Flow base) pomiędzy Niemcami i Danią zapoczątkowany 29 września 2008 roku, został szybko zawieszony, ponieważ nie spełniał założonego celu przepływy nie pokrywały się z kierunkiem, jaki powinny wytyczyć kształtujące się ceny na giełdach EEX i Nord Pool Spot. Obecnie analizowane i poprawiane są algorytmy, a ponowne uruchomienie ma nastąpić w pierwszym kwartale 2008 r.

Import energii, połączenia transgraniczne, Market Coupling Konferencja Power Ring, Grudzień_2008 20 Kabel Szwedzki tylko kabel czy również rynek? Upublicznienia kabla szwedzkiego poprzez udostępnienie jego zdolności przesyłowych w oparciu o Market Coupling z udziałem TGE i Nord Pool leży w interesie polskiego konsumenta, rynku energii i KSE. Obecnie ceny energii na Nord Pool i TGE kształtują się: Base Peak Nord Pool Spot 44,74 47,81 TGE 57 67,14 RÓŻNICA (NP.-TGE) -12,26-19,33 (base, peak średnie ceny z IRDN i cen systemowych w okresie od 1.01 30.11.2008) Kształtowanie się cen na Nord Pool Spot poniżej cen osiąganych na TGE sprawi, że polski ree będzie miał dostęp do taniej energii. Może to mieć wpływ na obniżenie cen energii na polskim ree.

Dziękuję za uwagę www.tge.pl