GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY NA LATA 2015-2017

Zaigcznik do uchwaty Nr VI/36/15 Rady Gminy Stupca z dnia 5 marca 2015 roku. GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY NA LATA 2015-2017 SLUPCA 2015r.

Spis tresci I Wprowadzenie Str.3 II Podstawa prawna programu wspierania rodziny Str.5 III Diagnoza Str.5 IV Cele programu Str.8 V Zadania Str.9 VI Adresaci programu Str. 11 VII Realizatorzy programu Str. 11 VIII Zrodla finansowania Str. 11 IX Przewidywane efekty Str. 12 X Monitoring i ewaluacja Str. 12 XI Podsumowanie Str. 12 2

1. WPROWADZENIE Ojciec socjologii, August Comte, uwazal rodziny za podstawowq, grupe spoleczng,, w ktorej dokonuje si przeka2ywanie wzorcow spolecznych. To wlasnie w rodzinie ksztaltuje si osobowosc dziecka, tu przekazuje si jemu system wartosci. Prawidiowo funkcjonuj^ca rodzina zaspokaja wszystkie potrzeby, pocz5tiajg,c od potrzeb fizjologicznych, a konczg^c na potrzebie samorealizacji. Prawidlowe funkcjonowanie tej najmniejszej", ale jednoczesnie podstawowej komorki spoleczenstwa warunkuje zatem prawidlowe funkcjonowanie calego spoleczenstwa. Rodzina jest swego rodzaju systemem, ktory nalezy rozpatrywac calosciowo, czyu zmiana w jednej cz^sci systemu rodzinnego powoduje zmian? w pozostalych jej cz^sciach. Dlatego tak wazne jest reagowanie na problemy wyst^puj^ce w rodzinach, zaburzaj^ce ich funkcjonowanie. Niezmiemie wazna jest rowniez proiilaktyka, rozumiana jako wsparcie we wlasciwjmi wypelnianiu rol spolecznych wszystkich czlonkow rodziny. Takie poj^cie rodziny lezalo u podstaw przyj?tej 9. czerwca 2011r. ustawy 0 wspieraniu rodziny i systemic pieczy zast^pczej (Dz. U. 2013.135 j.t.). W mysl przepisow wymienionej wyzej ustawy obowi^ek wspierania rodziny przezywajg^cej trudnosci w wj^elnianiu funkcji opiekunczo-wychowawczych oraz organizacji pieczy zast^pczej spoczywa na jednostkach samorz^du terytorialnego oraz na organach administracji rzg,dowej. Jednostki samorz^du terytorialnego oraz organy administracji rz^dowej powinny ten obowi^ek realizowac w szczegolnosci we wspolpracy ze srodowiskiem lokaln3rm, s^dami i ich organami pomocniczymi, PoUcj^, instytucjami oswiatowymi, podmiotami leczniczymi, a takze kosciolami 1 zwigzkami wyznaniowymi oraz organizacjami spolecznymi i. Rodzinie przezywaj^cej trudnosci w wypelnianiu funkcji opiekunczowychowawczych wojt powinien zapewnic wsparcie, polegaj^ce w szczegolnosci na: 1) anahzie S5rtuacji rodziny i srodowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie; 2) wzmocnieniu rou i funkcji rodziny; 3) rozwijaniu umiej^tnosci opiekunczo-wychowawczych rodziny; 4) podniesieniu swiadomosci w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny; 5) pomocy w integracji rodziny; ^ Ustawa z dnia 9. czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zast^pczej 3

6) przeciwdzialaniu marginalizacji i degradacji spolecznej rodziny; 7) dgzeniu do reintegracji rodziny. Wspieranie rodziny nalezy prowadzic w formie pracy z rodziny oraz pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Wspieranie rodziny musi bye prowadzone za jej zgod^ i aktywnym udzialem, z uwzgl^dnieniem zasobow wlasnych oraz zrodel wsparcia zewn^trznego. Ustawodawca okreslil w ww. ustawie zadania wlasne gminy, do ktorych nalezq, m.in.: 1. opracowanie i reahzacja 3-letnich gminnych programow wspierania rodziny; 2. tworzenie mozliwosci podnoszenia kwalifikacji asystentow rodziny; 3. tworzenie oraz rozwoj systemu opieki nad dzieckiem, w tym placowek wsparcia dziennego oraz praca z rodziny przezywaj^cq, trudnosci w wjrpelnianiu funkcji opiekunczo-wychowawczych: a) zapewnienie rodzinie przezywajq^cej trudnosci wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dost^pu do specjalistycznego poradnictwa, b) organizewanie szkoleh i tworzenie warunkow do dzialania rodzin wspieraj^cych, c) prowadzenie placowek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci; 4. finansowanie: a) podnoszenia kwalifikacji przez asystentow rodziny, b) kosztow zwigzanych z udzieleniem pomocy w opiece i wychowaniu dziecka, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ksztaltowaniu i wypelnianiu podstawowych rol spolecznych, ponoszonych przez rodziny wspieraj^,ce; 5. wspolfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zast^pczej, rodzinnym domu dziecka, placowce opiekuhczo-wychowawczej, regionalnej placowce opiekunczoterapeutycznej lub interwencyjn5rm osrodku preadopcyjn5tn; 6. sporzeidzanie sprawozdah rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie ich wlasciwemu wojewodzie; 7. prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodzmy xagroxonei kry^em \tib przezywajacej trudnosci -w 'wypelnianiu funkcji opiekunczo-wychaw! iw<::se^\ zamieszkaiego na terenie gminy. Praca z rodziny prowadzona przez kompetentne osoby powinna bye efektjrwna i polegac na podejmowaniu dzialah na rzecz rodziny w oparciu o sprecyzowany plan dzialania. Winna bye ona pol^czona ze wsparciem ze strony srodowiska, w tym rowniez blizszych i dalszych krewnych oraz aktywnosci^ wlasn^ ze strony rodziny. 4

Podejmowane dzialania nie maj^ na celu zast^powanie rodziny w sprawowaniu jej roli opiekunczo - wychowawczej, ale powinny wspierac i wspomagac rodziny w prz3^wr6ceniu jej prawidlowych funkcji. Zalozeniem programu jest wsparcie rodziny naturalnej od momentu pojawienia si? pierwszych symptomow dysfunkcji oraz eliminowanie tamch S3rtuacji, kiedy dziecko musi opuscic wlasng, rodziny. II. PODSTAWA PRAWNA PROGRAMU WSPIERANIA RODZINY 1. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastepczej (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz.135), 2. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spolecznej ( t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 163), 3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdzialaniu przemocy w rodzinie ( Dz.U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1493 z pozn. zm.), 4. Ustawa z dnia 26 pazdziemika 1982 r. o wychowaniu w trzezwosci i przeciwdzialaniu alkoholizmowi {t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1356), 5. Ustawa z dnia 29 Hpca 2005 r. o przeciwdzialaniu narkomanii (t.j Dz. U. z 2012 r., poz.124 z poz.zm). 6. Strategia Rozwi^zywania Problemow Spolecznych dla gminy Slupcy na lata 2012-2017, uchwala Nr XX/141/12 Rady Gminy Slupca z dnia 27 czerwca 2012 r. 7. Gminny Program Przeciwdzialania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2010-2015, uchwala Nr XLVIl/250/2010 Rady Gminy Slupca z dnia 29 pazdziemika 2010 r. 8. Gminny Program Profilaktyki i Rozwigzywania Problemow Alkoholowych dla gminy Slupca na rok 2015, uchwala Nr 111/11/2014 Rady Gminy Slupca z dnia 30 grudnia 2014 r. III. DIAGNOZA 1. Charakterjrstyka gminy Gmina Slupca jest gmin^ wiejskq,, w ktorej jest 30 solectw: Cienin Koscielny, Cienin Kolonia, Cienin Zabomy, Drqzna, Golkowo, Kamien, K^ty, Kochowo, Korwin, 5

Koszuty, Koszuty-Parcele, Kotunia, Kowalewo Gory, Kowalewo Opactwo, Kowalewo Solectwo, Marcewek, Marcewo, Miodojewo, Mlodojewo-Parcele, Niezgoda, Nowa Wies, P^pocin, Hotrowice, Pokoje, Poniatowek, Rozalin, Wierzbno, Wierzbocice, Wilczna, Wola Parcele. Gmina ma charakter rolniczy, bowiem 85,7% jej obszaru zajmuj^, uzytki rolne. Ws2ystkie wsie sg, zwodoci^owane, drogi lokalne majg, nawierzchnif asfaltowq,. Gmina Shipca ma dobrze rozbudowan^ siec placowek oswiatowych, poniewaz na jej terenie funkcjonuje 6 przedszkoh, 5 szkol podstawowych i 2 gimnazja. Dla dzieci, ktore sprawiajg, problemy wychowawcze, maj^, problemy w nauce stworzono placowk^ wsparcia dziennego prowadzone w formie opiekunczej, ktora miesci si? w Cieninie Koscieln3Tn. Placowka organizuje m.in. czas wolny dzieciom do niej ucz^szczaj^cym. 2. Diagnoza spoteczna. Diagnoza lokalna dotyczg^ca dysfunkcjonalnosci rodzin w zakresie pelnienia funkcji opiekunczo-wychowawczych zostala dokonana w oparciu o dane Gminnego Osrodka Pomocy Spolecznej w Slupcy, Urz^du Gminy w Slupcy, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Slupcy, Powiatowego Urz^du Pracy w Slupcy, dane statystyczne Glownego Urz^du Statystycznego. Wedhig stanu na 9.02.2015r. Gmin^ Slupca zamieszkiwaly 9582 osoby (4745 m^zczyzn i 4837 kobiet). W wieku aktywnosci zawodowej pozostawaly 6053 osoby. Zgodnie z danymi uzyskanjtni z Powiatowego Urz^du Pracy w Slupcy na terenie gminy Slupca odnotowano 533 osoby bezrobotne zarejestrowane w Powiatowym Urzedzie Pracy (stan na 31.12.2014r.). Udzial ludnosci w gminie Slupca wg ekonomicznych grup wieku w % ludnosci ogolem wygl^da nastfpujq^co: 20,5% stanowi^ osoby w wieku przedprodukcyjnjmi, 63,2% osoby w wieku produkcyjnym i 16,3% osoby w wieku poprodukcyjnym (dane GUS). Z danych tut. Osrodka Pomocy Spolecznej wynika, iz z pomocy spolecznej korzysta ok. 6% spoleczenstwa, w okolo 40% przypadkow powodem przyznania pomocy jest bezrobocie, w nast^pnej kolejnosci, niepelnospraavnosc, ubostwo, dhigotrwala choroba, bezradnosc w sprawach opiekunczo-wychowawczych. Ponizej zamieszczone tabele obrazujg, typy rodzin oraz powody przyznania pomocy w ujeciu ilosciowym na przestrzeni lat 2012-2014. 6

Tab. 1 T5rpy rodzin objetych pomocy Rok rodzin rodzin z dziecmi rodzin z 1 dzieckiem rodzin z 2 dzieci rodzin z 3 dzieci rodzin z 4 dzieci 2012 243 144 43 51 32 9 9 2013 252 161 53 61 30 7 10 2014 224 133 48 44 25 5 11 rodzin z 5 dzieci Tab. 2 Wybrane powody przyznania pomocy Powod przyznania pomocy rodzin 2012 2013 2014 Ubostwo 29 50 48 Bezrobocie 132 150 127 Niepelnosprawnosc 55 66 75 Dhigotrwala choroba 81 71 75 Bezradnosc w sprawach 19 21 30 opiekunczo-wychowawczych Jednym z elementow pomocy rodzinom jest realizacja programu Pomoc panstwa w zakresie dozywiania" na lata 2014-2020, dzi^ki ktoremu, w 2014 r., w stolowkach szkolnych i przedszkolach dozywiano 135 dzieci. Wszystkie zdiagnozowane przez pracownikow rodziny s^ obj^te prac^ socjaln^, co zapewnia wi^kszosci tych rodzin w miare prawidlowe funkcjonowanie w srodowisku. Od 2012 roku rodzinom przezjrwaj ic3rm trudnosci w wypelnianiu funkcji opiekunczo-wychowawczych udzielane jest wsparcie poprzez przydzielenie asystenta rodziny. Rola asystenta rodziny zaczyna si? juz na etapie profilaktyki i jego zadaniem jest calosciowe wspieranie rodzin wychowujg,cych dzieci zagrozone roznymi dysfunkcjami. Asystent reaguje na sygnaly wskazujg^ce na powstawanie w rodzinie problemow zwi^anych z jej prawidlowym funkcjonowaniem, otrzymywane z roznych zrodel. Celem pracy asystenta jest osi^gni^cie przez rodzin? podstawowego poziomu stabilnosci zyciowej, ktora umozliwi jej wychowywanie 7

dzieci. Jego glownym zadaniem jest niedopuszczenie do oddzielenia dzieci od rodziny. W latach 2012-2014 z pomocy asystenta rodziny skorzystalo 14 rodzin. W samym tylko 2014 r. w rodzinach tych wychowywalo si? 38 dzieci. Przeci?tny czas pracy asystenta z rodzin^, - 17 miesi?cy. W niektorych prz5rpadkach konieczne bylo jednak odseparowanie dzieci od ich rodzicow. Od 2012 r., z rodzin ktore znajdowaly si? pod kuratel^ asystenta rodziny, zatrudnionego w w Slupcy, tylko czworo dzieci znalazlo si? w placowce opiekunczo - wychowawczej. Na dzieii dzisiejszy 10-cioro dzieci z terenu gminy Slupca jest umieszczonych w rodzinach zast?pc2ych, 6-cioro w placowkach (5 w Kosewie, 1 dziecko w OIK w L^dku). W 2014 r. na terenie gminy Slupca zalozono 18 Niebieskich Kart. Zespol Interdyscyplinamy udzielil wsparcia prawnego, psychologicznego, socjalnego i rodzinnego 18 rodzinom; przeprowadzono 14 spotkah informacyjnych. Diagnozowanie zasobow pozwala na wskazanie form pomocy niezb?dnych dla rodzin znajdujg^cych si? w sytuacji zagrozenia i kryzysu. Znajomosc potencjahi i dost?pnosc ushag daje mozliwosc formulowania celow i zadah, ktore b?de stanowic spojny system dzialania na rzecz rodzin przezywaj^cych trudnosci w wypelnianiu swoich funkcji opiekunczo - wychowawczych. IV. CELE PROGRAMU Cel g^owny; Stworzenie w gminie Slupca spqjnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziny oraz udzielanie wsparcia rodzinom przez5rwajecym trudnosci w wypelnianiu rol spolecznych. Cele szczegotowe; 1. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb rodziny i dziecka - wsparcie materialne. 2. Wjnrownywanie szans edukacyjnych dzieci i mlodziezy. 3. Wzmocnienie i podnoszenie umiej?tnosci rodzicielskich w rodzinach dysfunkcyjnych. 4. Zwi?kszenie poziomu bezpieczenstwa. 8

V. ZADANIA 1. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb rodziny i dziecka - wsparcie materialne. ZADANIA REALIZATORZY PLANOWANY TERMTN REALIZACJI Obj^cie pomocy fmansow^ i rzeczow^ rod2an znajdujqcych si? w tradnej S3rtxiacji materialnej. 2015-2017 Objecie dozywianiem dzieci i mlodziezy z rodzin dysfunkcyjnych. 2015-2017 Aktywizacja zawodowa rodzin dotknietych dlugotrwalym bezrobociem. PUP 2015-2017 Udzielanie dzieciom i mlodziezy stypendiow i zasilkow szkolnych. 2015-2017 Wspolorganizowanie wypoczynku letniego dla dzieci z rodzin ubogich oraz z rodzin dotkni^tych problemem alkoholowym. GKPiRPA 2015-2017 2. Wyrownywanie szans edukacyinych dzieci i mlodziezy. ZADANIA REALIZATORZY PLANOWANY TERMIN REALIZACJI Realizowanie programow profllaktycznych i edukacyjnych dla dzieci i mlodziezy. Szkoiy podstawowe, gimnazja 2015-2017 Wspolpraca ze szkolami w zakresie rozwi^zywania problemow wychowawczych. 2015-2017 Zatrudnienie pedagogow szkolnych w szkolach podstawowych. Urzqd Gminy, SASiP 2015-2017 Organizowanie zajec pozaszkolnych i pozalekcyjnych. Szkoiy podstawowe, gimnazja 2015-2017 Prowadzenie swietlic dla dzieci 9

i mlodziezy. GKPiRPA Urzqd Gminy 2015-2017 3. Wzmocnienie i podnoszenie umieietnosci rodzicielskich w rodzinach dysfunkcvinych. ZADANIA REALIZATORZY PLANOWANY TERMIN REALIZACJI Systematyczna praca socjalna z rodzinami, w ktorych wystepujq problemy opiekunczo-wychowawcze. 2015-2017 Monitorowanie sytuacji dzieci w rodzinach dysfunkcyjnych. Praca z rodzinami, ktoiych dzieci przebywaj^ w pieczy zast^pczej. Asystent rodziny Kurator s^dowy Asystent rodziny Kurator sadowy 2015-2017 2015-2017 Prowadzenie poradnictwa psychologicznego. 2015-2017 Stworzenie dost^pu do specjaustow prowadzqcych poradnictwo rodzinne. Urz^d Gminy 2015-2017 Prowadzenie profilaktycznej dzialalnosci informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwi^zywania problemow uzaleznieii. GKPiRPA 2015-2017 4. Zwiekszenie poziomu bezpieczenstwa. ZADANIA REALIZATORZY PLANOWANY TERMIN REALIZACJI Monitorowanie srodowisk zagrozonych uzaleznieniami i motywowanie do podjecia terapii (ze szczegobiym uwzglednieniem rodzin z dziecmi). /Asystent rodziny PoUcja Kurator s^dowy 2015-2017 Promocja pozytywnych wzorcow zachowan poprzez organizowanie zajec, imprez, spotkan w szkolach. Policja Szkoiy 2015-2017 Udzielanie pomocy rodzinom uwikianym w przemoc. Zespol Interdyscyplinamy 2015-2017 10

Kurator s^dowy Doksztalcanie specjalistow pracujqcych z osobami uzaleznionymi oraz z rodzinami, w ktorych wystepuje przemoc. Urz^d Gminy GKKRPA 2015-2017 VI. ADRESACI PROGRAMU Rodziny wychowujg,ce dzieci oraz rodziny przeiywaj^ce trudnosci w wypelnianiu funkcji opiekunczo - wychowawczych, zagrozone ubostwem, problemem uzaleznien oraz rodziny dotkni?te przemocq,. Vn. REALIZATORZY PROGRAMU Zadania Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2015-2017 realizowac b?de podmioty, ktore w ramach swoich kompetencji posiadajci obowi^zek wspierania rodzin: 1. Gminny Osrodek Pomocy Spolecznej w Slupcy. 2. Gminna Komisja ds. Profilaktyki i Rozwiez5nvania Problemow Alkoholowych. 3. Przedszkola z terenu Gminy Shapca. 4. Szkoiy Podstawowe i Gimnazja z terenu Gminy Slupca. 5. Komenda Powiatowa Policji w Slupcy. 6. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Slupcy. 7. S^d Rejonowy w Slupcy - Wydzial Rodzinny i Nieletnich, Zespol Kuratorskiej Sluzby S^dowej. 8. Koscioly. 9. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Slupcy. VIII. ZRODLA FINANSOWANIA 11

Realizacja programu b?dzie odbywac si? w. zakresie posiadanych srodkow budzetu gminy, budzetu panstwa oraz srodkow pozabudzetowych pozyskiwanych z innych zrodel. IX. PRZEWIDYWANE EFEKTY Oczekiwanymi rezultatami realizacji programu w latach 2015-2017 b?dg,: - stworzenie wieloplaszczyznowego systemu wsparcia dla rodzin przezywajg,cych trudnosci opiekunczo - wychowawcze, - zminimalizowanie negatywnych zachowan wsrod dzieci i mlodziezy, - zwiekszenie poczucia bezpieczenstwa socjalnego dzieci i rodzin, - ograniczenie liczby interwencji poprzez zapobieganie powstawaniu sjrtuacji kryzysowych, - ochrona dzieci przed umieszczeniem w piec2y zast?pczej. X. MONITORING I EWALUACJA Gminny Program Wspierania Rodziny jest dokumentem otwartym i dlugofalowjrm; b?dzie podlegal ewaluacji w zaleznosci od wystfpuj^cych potrzeb rozpoznawanych przez podmioty zajmujg^ce si? sprawami rodziny. Monitoring b?dzie polegal na p02yskiwaniu informacji i danych od podmiotow realizuj^^cych poszczegolne zadania, co umozliwi wgl^d w zakres podejmowanych dzialah, ich analiz? oraz ocen? skutecznosci. Zgodnie z art. 179 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zast?pczej w terminie do dnia 31.marca kazdego roku Wojt sklada Radzie Gminy roczne sprawozdanie z realizacji zadan z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawia potrzeby zwi^ane z realizacja, zadan. Sporzg,dzanie sprawozdah rzeczowofinansowych wlasciwemu wojewodzie, w wersji elektronicznej, odbywac si? b?dzie z zastosowaniem systemu teleinformatycznego, o ktorym mowa w art. 187 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zast?pczej. Koordynatorem Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2015-2017 jest Kierowruk Gminnego Osrodka Pomocy Spolecznej w Slupcy. 12

XI. PODSUMOWANIE Gminny Program Wspierania Rodziny jest zgodny z kierunkiem i dzialaniami okreslonymi w Strategii Rozwi^zywania Problemow Spolecznych dla gminy Slupca na lata 2012-2017. Celem Programu jest stworzenie w gminie Slupca spqjnego systemu opieki nad dzieckiem i rodzing, oraz udzielanie wsparcia rodzinom przezywaj^cym trudnosci w wjrpelnianiu rol spolecznych. Wsparcie oferowane rodzinom zwi?kszy ich szanse na prawidlowe funkcjonowanie w srodowisku oraz zmaks3mializuje ich poczucie odpowiedzialnosci przy wykorzystjwaniu wlasnej aktjrwnosci i potencjalu. Waznym elementem powodzenia realizacji Programu jest scisla wspolpraca podmiotow zajmuj^cych si? sprawami rodziny i podejmowanie interdyscypunamych dzialah. Przewodnicz^cy Rady Gmitty 13