Jakie błędy najczęściej popełniamy przy rozliczaniu PIT i jak ich uniknąć Mateusz Wąsik, doradca podatkowy w dziale doradztwa podatkowego w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce OBOWIĄZKI Badania wskazują, że dla sześciu na dziesięciu podatników wypełnienie rocznego zeznania nie jest kłopotliwe. Co więc zrobić, aby zaliczyć się do tej grupy osób, dla których PIT nie ma tajemnic? Sezon podatkowy w pełni, pozostało już tylko kilka dni na rozliczenie dochodów osobistych, a błędów, które możemy popełnić przy wypełnianiu naszego zeznania rocznego jest sporo. Oczywiście przepisy podatkowe umożliwiają niedokładnym podatnikom zrobienie korekty zeznania podatkowego, lecz taka korekta nie jest konieczna, gdy rzetelnie wypełnimy PIT i w terminie wpłacimy zobowiązanie podatkowe, nie wystawiając się nadto na czujne oko fiskusa. Pierwszy krok wybór właściwego formularza Może wydawać się to oczywiste, ale rozliczając swój PIT należy wybrać właściwy formularz, którego wersja obowiązuje w danym roku podatkowym. Aktualną wersję można sprawdzić na stronach internetowych Ministerstwa Finansów. Co istotne, wersje formularzy ulegają zmianie prawie co roku, na co wskazuje obecna numeracja, dlatego o pomyłkę nie jest trudno. Dla dochodów uzyskanych w roku 2015 właściwymi wzorami będą: dla PIT-37 - wersja 22 dla PIT-36 - wersja 22 dla PIT-38 - wersja 11 dla PIT-39 - wersja 7. Dla ułatwienia numer wersji każdorazowo zamieszczony jest na ostatniej stronie formularza w lewym dolnym rogu. Oprócz wersji, istotnym aspektem jest również rozliczenie swoich dochodów na prawidłowym formularzu. Dla większości pracowników osiągających dochody ze stosunku pracy lub umowy zlecenia, gdzie podmiotem zobowiązanym do obliczenia, potrącania i odprowadzenia zaliczki na podatek jest płatnik, pozostaje formularz PIT-37, który jest najbardziej standardowym formularzem do rozliczenia dochodów. Gdy w roku podatkowym osiągamy dochody bez pośrednictwa płatników (np. prowadząc działalność gospodarczą, uzyskując dochody z zagranicznych źródeł, uzyskując dochód z najmu opodatkowanego na zasadach ogólnych), formularzem właściwym będzie PIT-36, który swoim zakresem obejmuje między innymi te źródła dochodów. W PIT-36 wykazujemy również kwoty podatku zapłaconego za granicą oraz należnego podatku w Polsce z tytułu uzyskanych zagranicznych odsetek i dywidend. Tych dochodów kapitałowych nie wykażemy bowiem na formularzu PIT-37. Dla podatników osiągających dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych czy udziałów w spółkach właściwy będzie PIT-38, 1
podczas gdy dla podatników, którzy w danym roku podatkowym uzyskali przychody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych właściwy jest PIT-39. W razie wątpliwości przy wyborze formularza podatkowego w przypadku uzyskania niestandardowych źródeł dochodu (np. dochodów innych niż z umowy o pracę) warto spojrzeć do broszur Ministerstwa Finansów lub instrukcji zamieszczonych na stronach ministerstwa. PESEL czy NIP Od czasu zmiany przepisów podatkowych w zakresie identyfikacji podatników część podatników z przyzwyczajenia posługuje się numerem NIP, podczas gdy dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej podstawowym numerem identyfikacji jest PESEL, a nie numer NIP. Warto o tym pamiętać, gdyż niejednokrotnie organy podatkowe wzywają do korekty zeznania podatkowego właśnie z tego powodu. W innej sytuacji są natomiast przedsiębiorcy, którzy powinni pamiętać, że w ich przypadku ustawodawca pozostawił NIP, jako podstawowy numer dla celów podatkowych. Adres zamieszkania czy zameldowania Wydawałoby się, że nie ma nic prostszego niż wpisanie adresu do zeznania podatkowego. Okazuje się jednak, że nadal część podatników do deklaracji podatkowej wpisuje swój adres zameldowania, podczas gdy zgodnie z przepisami w zeznaniu podatkowym powinien być wskazany adres zamieszkania, który często nie jest tożsamy z adresem figurującym w rejestrze PESEL. Nie ma żadnych przeszkód, aby organom podatkowym wskazać faktyczny adres zamieszkania, co w wielu kwestiach może ułatwić podatnikom życie. W wielu miastach zniżki na komunikację miejską mają osoby rozliczające dochody w danym mieście. Rodzice przedszkolaków z kolei potwierdzą, że w niektórych przypadkach rozliczanie dochodów w mieście lub dzielnicy może skutkować dodatkowymi punktami przy rekrutacji do przedszkola. Pamiętajmy więc, że w zeznaniu podatkowym wskazujemy adres zamieszkania, a nie adres zameldowania. Nie jest to co prawda poważny błąd, ale w wielu aspektach życia codziennego może nam skomplikować życie. Który organ jest właściwy Pamiętajmy też, aby zeznanie podatkowe zostało złożone do właściwego organu podatkowego. Tym z kolei jest urząd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika. Bardzo częstym błędem jest wystawienie informacji PIT-11 z błędnym urzędem skarbowym, który to błąd jest następnie powielany przez podatnika. Natomiast w przypadku korekty zeznania podatkowego, np. dwa lata po przeprowadzce, organem właściwym będzie naczelnik nowego urzędu skarbowego ze względu na nowe miejsce zamieszkania podatnika. Często pomijanym przez podatników krokiem jest odznaczenie właściwego pola w poz. 10, które informuje urzędnika organu podatkowego o celu rozliczenia. Pamiętajmy zatem, że gdy składamy zeznanie podatkowe po raz pierwszy za dany rok podatkowy, powinniśmy odznaczyć pole 2
ZŁOŻENIE ZEZNANIA. W przypadku korekty właściwe będzie natomiast zaznaczenie pola KOREKTA ZEZNANIA. Indywidualnie, wspólnie czy z dzieckiem Każdy może złożyć zeznanie podatkowe indywidualnie, gdyż co do tej metody rozliczenia podatkowego, z uwagi na brak przywilejów podatkowych, ustawodawca nie przewidział dodatkowych warunków. Inaczej natomiast będzie z małżonkami oraz osobami samotnie wychowującymi dzieci. Małżonkowie mogą złożyć wspólne zeznanie podatkowe tylko wtedy, gdy pozostają w małżeństwie przez cały rok, przez cały rok pozostają również we wspólności małżeńskiej i którzy są uznawani za polskich rezydentów podatkowych. W przeciwnym razie nie ma możliwości wspólnego opodatkowania osiąganych dochodów. Warunki wspólnego rozliczenia reguluje precyzyjnie art. 6 ustawy o PIT, a także art. 6a tej ustawy, który precyzuje sposób rozliczenia w przypadku śmierci jednego z małżonków w trakcie roku podatkowego. Z kolei ustęp 4 przytoczonego przepisu reguluje rozliczenie rodzica samotnie wychowującego dziecko. Co istotne, dziecko musi być małoletnie lub otrzymywać bez względu na wiek rentę socjalną lub zasiłek pielęgnacyjny, ewentualnie można rozliczyć się z dzieckiem do 25 roku życia, jeśli nadal się uczy. Pamiętajmy więc o tym, że w celu skorzystania z preferencyjnej metody rozliczenia musimy spełniać ustawowe warunki. W innym przypadku czeka nas korekta oraz dopłata zobowiązania podatkowego wraz z należnymi odsetkami podatkowymi. W celu prawidłowego wyboru metody opodatkowania odznaczmy więc odpowiedni punkt pola 6 formularza podatkowego. 3
Ustalamy przychód, koszty i składki Po wypełnieniu pól identyfikujących podatnika przychodzi czas na rzecz najważniejszą i zarazem najbardziej stresującą niektórych rozliczających ustalenie dochodów z poszczególnych źródeł. Najprostszym sposobem będzie uważne przepisanie wystawionej przez pracodawcę informacji PIT-11. Pamiętajmy, że tych kwot nie zaokrąglamy, tylko przepisujemy w odpowiednie pola formularza podatkowego. W przypadku posiadania kilku informacji PIT-11, np. z tytułu umowy o pracę, a także umowy zlecenia, kwoty wpisujemy w odpowiednie rubryki, a uiszczone z obu tytułów składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne sumujemy i jako jedną kwotę wpisujemy we właściwe pola. Zdarza się, że niektórzy podatnicy mają dwie umowy o pracę, z tytułu których pracodawca wskazał koszty uzyskania przychodu w wysokości 1335 złotych. W tej sytuacji rocznie odliczenie nie będzie mogło przekroczyć kwoty 2002,05 złotych. Zastosowanie wyższej kwoty spotka się z czynnościami sprawdzającymi organu podatkowego. Pamiętajmy również, że gdy chcemy wykazać realne koszty uzyskania przychodu, wynikające np. z kosztów dojazdu do pracy, powinniśmy na żądanie organu podatkowego udokumentować ww. wydatki wyłącznie imiennymi biletami okresowymi na dojazd do zakładu lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej. W przypadku opłacania zaliczek na podatek dochodowy rozróżnijmy również zaliczki należne od zapłaconych, gdyż różnice w ww. kwotach mogą skutkować koniecznością korekty. W zależności od formularza wykazuje się zaliczki zapłacone (tak jest w PIT-37) lub zaliczki należne (w PIT-36). Nie mylmy tych kwot, gdyż nierzadko zaliczki należne nie są w kwocie równej zaliczkom zapłaconym i ich błędna kwalifikacja może doprowadzić do błędnego ustalenia podatku do zapłaty. Końcowo pamiętajmy też, że większość programów samodzielnie oblicza dochód i podstawę opodatkowania, a na koniec podatek do zapłaty/zwrot podatku. Decydując się jednak na samodzielne obliczenie podatku, należy zwrócić uwagę, że od kwoty dochodu (przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu) odliczamy składki na ubezpieczenia społeczne, która to operacja matematyczna daje nam dochód po odliczeniach będący podstawą obliczenia podatku. W zależności od sposobu rozliczenia obliczenie podatku następuje w części E formularza PIT-37. Od obliczonego w ten sposób podatku odliczamy składki na ubezpieczenie zdrowotne w części nieprzekraczającej 7,75 proc. podstawy. Od podatku należnego końcowo odliczamy sumę zaliczek pobranych przez płatników, co daje nam kwotę podatku do zapłaty lub wysokość nadpłaty. A może zastosujemy ulgi Każdy z podatników może skorzystać z przysługujących mu ulg podatkowych. Częstokroć zdarza się, że podatnicy błędnie uwzględniają ulgi, które im nie przysługują. I tak przy uldze internetowej warto pamiętać o kwocie limitu oraz o tym, że możemy ją odliczyć wyłącznie w dwóch następujących po siebie latach. W przypadku darowizn należy natomiast pamiętać o limitach oraz konieczności udokumentowania ww. wydatków. Z kolei przy rozliczaniu ulgi na dzieci, istotne są warunki ustawowe, które są szczególnie istotne dla osób mających jedno dziecko, a osiągających znaczny przychód, którego wysokość uniemożliwia odliczenie ulgi na jedno dziecko. 4
Każda z ulg podatkowych, jako odbiegająca od zasady powszechności opodatkowania, może być przedmiotem kontroli podatkowej. Co istotne, część ulg jest odliczana od przychodu, a część od podatku. Brak rozróżnienia skutkuje błędnym oszacowaniem zobowiązania podatkowego. Nie zapomnijmy o załącznikach Wskazanie jakiejkolwiek z ulg skutkuje koniecznością dołączenia załącznika PIT/O, w którym podatnik musi sprecyzować rodzaj ulgi, jej wysokość oraz podać opis (w przypadku darowizn). Samo wskazanie kwoty w zeznaniu podatkowym, bez dołączenia załącznika, jest błędem i powoduje konieczność skorygowania zeznania podatkowego. Podobnie jest przy dochodach zagranicznych. W przypadku uzyskania przychodu z tytułu udziału w zagranicznym planie motywacyjnym czy też z najmu nieruchomości np. w Szwajcarii, kwoty powinny zostać wskazane w załączniku PIT/ZG i przeniesione następnie do części formularza PIT 36. Brak dołączenia PIT/ZG jest błędem, podobnie jak brak załącznika PIT/B w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej czy PIT/D w przypadku chęci skorzystania z ulgi odsetkowej. 5
Zaokrąglenia Ustawodawca trochę namieszał w rozliczeniach osób uzyskujących przychód z zagranicznych odsetek oraz dywidend. I tak należy pamiętać, że w przypadku obliczania podatku należnego w Polsce z tytułu zagranicznych dywidend podatek zaokrąglamy do pełnych złotych w górę. Inaczej natomiast jest w przypadku odsetek, dla których zaokrąglenie nie ma miejsca i podatek obliczony w ten sposób powiększa podatek do zapłaty z zeznania. Nie należy wiec obliczonego w ten sposób podatku w wysokości 24,60 złotych zaokrąglać do 25 złotych i wpłacać na rachunek urzędu skarbowego, gdyż zaokrąglanie podatku z tytułu odsetek jest błędem i tylko naraża nas na dodatkowe obciążenia podatkowe. Podpis Tak jak każdy dokument składany do organów administracji publicznej, tak i zeznanie roczne powinno być podpisane przez podatnika. Niepodpisane zeznanie podatkowe zostanie zakwestionowane przez organ podatkowy, a podatnik uchylający się od podpisania swojego rozliczenia zostanie wezwany przez urząd skarbowy. Błędu tego na pewno unikną osoby, które złożą zeznanie podatkowego w sposób elektroniczny, gdzie podpis tradycyjny został zastąpiony przez uwierzytelnienie lub podpis elektroniczny. Na kłopoty korekta Gdyby jednak zdarzyło nam się popełnić błąd w rozliczaniu swoich dochodów, należy zachować spokój i pod żadnym pozorem nie ukrywać przed organami podatkowymi tego faktu. Pamiętajmy, że na korektę zeznania podatkowego mamy pięć lat, a skorygowanie błędnego wypełnionego zeznania podatkowego i szybkie wpłacenie zaległej kwoty uwolni nas od ryzyka, np. prowadzenia postępowania w zakresie nieujawnionych źródeł dochodu. *** Podstawa prawna: Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Źródło: Artykuł pt. Jakie błędy najczęściej popełniamy przy rozliczaniu PIT i jak ich uniknąć ukazał się w Rzeczpospolitej z dnia 25 kwietnia 2016 r. 6