Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych Przepisy Przykłady Orzecznictwo

Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych Przepisy Przykłady Orzecznictwo

Wydawnictwo C. H. Beck, Beck Info Biznes ul. Bonifraterska 17 00-203 Warszawa tel.: (22) 311 22 22; faks (22) 33 77 601 e-mail: bibredakcja@beck.pl www.sklep.beckinfobiznes.pl Wejdź na stronę www.ekspertbeck.pl/ksiazki Wpisz kod rabatowy ze zdrapki PodLecz2013 UWAGA! Naruszenie pola ze zdrapką jest równoznaczne z zakupem książki! Zakup książki daje dostęp (po wpisaniu kodu ze zdrapki) do modułu Kadry w służbie zdrowia portalu www.ekspertbeck.pl przez 3 miesiące gratis.

Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych

Praca zbiorowa Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych Przepisy Przykłady Orzecznictwo Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2013

Odpowiedzialność prawna pracowników medycznych Przepisy Przykłady Orzecznictwo wydanie I marzec 2013 Praca zbiorowa Autorzy: Agnieszka Fiutak rozdz. 3 Tomasz Podleśny rozdz. 5 Michał Kozik rozdz. 1 Piotr Szczerba rozdz. 2 Katarzyna Zblewska-Wrońska rozdz. 4 Redakcja: Marta Figuła Korekta: Monika Mielczarek Wszelkie prawa zastrzeżone. Opinie zawarte w niniejszej publikacji stanowią osobisty punkt widzenia Autora Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk: Elpil, Siedlce Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa tel. 22 33 77 600, faks 22 33 77 602 www.beckinfobiznes.pl ISBN: 978-83-255-5028-8 ISBN e-book: 978-83-255-5029-5

Spis treści Wykaz skrótów... Wykaz piktogramów... Autorzy... XVII Bibliografia... Wprowadzenie... 1 1. Odpowiedzialność zawodowa lekarzy... 3 1.1. Szczególny charakter odpowiedzialności zawodowej... 3 1.2. Odpowiedzialność zawodowa lekarzy i lekarzy dentystów... 9 XI XV XIX 1.2.1. Przepisy regulujące postępowanie dotyczące odpowiedzialności zawodowej... 9 1.2.2. Organy prowadzące postępowanie... 12 1.2.3. Zakres podmiotowy odpowiedzialności zawodowej... 14 1.2.4. Zakres przedmiotowy a zasady etyki... 19 1.2.5. Zasady odpowiedzialności zawodowej... 24 1.2.6. Przebieg postępowania... 25 1.2.7. Przeszkody w prowadzeniu postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej... 51 1.2.8. Zatarcie ukarania... 53 1.2.9. Rejestr ukaranych... 54 1.3. Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek i położnych... 55 1.3.1. Przepisy regulujące postępowanie dotyczące odpowiedzialności zawodowej... 55

Spis treści 1.3.2. Organy prowadzące postępowanie... 57 1.3.3. Zakres podmiotowy odpowiedzialności zawodowej... 60 1.3.4. Zakres przedmiotowy a zasady etyki... 61 1.3.5. Zasady odpowiedzialności... 63 1.3.6. Przebieg postępowania... 65 1.3.7. Przeszkody w prowadzeniu postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej... 81 1.3.8. Zatarcie ukarania... 83 1.3.9. Rejestr ukaranych... 84 1.4. Pozostali pracownicy medyczni... 85 1.4.1. Odpowiedzialność zawodowa farmaceutów... 85 1.4.2. Odpowiedzialność zawodowa ratowników medycznych... 88 1.5. Odpowiedzialność zawodowa a inne rodzaje odpowiedzialności... 89 2. Odpowiedzialność karna... 93 2.1. Zasady ogólne... 93 2.2. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu... 98 2.2.1. Przestępstwa z art. 152 154 oraz 157a KK... 98 2.2.2. Przestępstwo z art. 155 KK... 110 2.2.3. Ciężki uszczerbek na zdrowiu i inne uszkodzenia ciała (art. 156 157 KK)... 113 2.2.4. Narażenie na niebezpieczeństwo (art. 160 KK)... 120 2.2.5. Nieudzielenie pomocy (art. 162 KK)... 124 2.3. Zabieg leczniczy bez zgody pacjenta (art. 192 KK)... 127 2.3.1. Pozbawienie wolności art. 189 KK... 135 2.4. Ujawnienie faktów objętych tajemnicą lekarską (art. 265 i 266 KK). 143 2.5. Czyny zabronione związane z wykonywaniem zawodu bez uprawnień... 149 2.6. Rodzaje błędów medycznych i ryzyko odpowiedzialności karnej... 153 2.7. Przestępstwa dokonywane przy wykonywaniu czynności formalnych... 156 2.7.1. Poświadczenie nieprawdy i fałszerstwo intelektualne (art. 271 KK)... 156 2.7.2. Przyjęcie korzyści materialnych... 159 VI

Spis treści 3. Odpowiedzialność cywilna... 169 3.1. Charakter odpowiedzialności cywilnej... 169 3.1.1. Pojęcie odpowiedzialności cywilnej... 169 3.1.2. Źródła odpowiedzialności odszkodowawczej... 170 3.1.3. Odpowiedzialność ex contractu... 171 3.1.4. Odpowiedzialność ex delicto... 173 3.1.5. Odpowiedzialność solidarna... 175 3.1.6. Zbieg odpowiedzialności kontraktowej z deliktową... 178 3.1.7. Legitymacja bierna i przypozwanie... 179 3.2. Przesłanki odpowiedzialności cywilnej... 183 3.2.1. Szkoda... 183 3.2.2. Wina... 184 3.2.3. Związek przyczynowy... 187 3.3. Wina anonimowa... 187 3.4. Kontratypy... 189 3.4.1. Ciężar dowodu winy... 192 3.4.2. Przyczynienie się pacjenta do powstania szkody... 197 3.5. Roszczenia osoby uprawnionej... 200 3.5.1. Zapłata odpowiedniej sumy lub przywrócenie stanu poprzedniego... 200 3.5.2. Jednorazowy zwrot kosztów... 201 3.5.3. Renta... 202 3.5.4. Jednorazowe świadczenie pieniężne tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę... 204 3.5.5. Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych... 206 3.6. Rodzaje odpowiedzialności w zależności od stosunku łączącego personel medyczny z pacjentem... 207 3.6.1. Umowa o pracę... 207 3.6.2. Kontrakt, umowa zlecenia... 209 3.6.3. Jednoosobowa działalność gospodarcza... 211 3.6.4. Grupowa działalność... 212 3.6.5. Nagłe przypadki działanie bez zlecenia... 214 3.7. Terminy przedawnienia... 215 3.8. Wybrane przypadki odpowiedzialności cywilnej... 218 3.8.1. Działanie bez zgody... 218 VII

Spis treści 3.8.2. Nieinformowanie pacjenta... 227 3.8.3. Odmowa udzielenia pomocy... 229 3.8.4. Naruszenie tajemnicy... 233 3.8.5. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone pacjentom w związku z użyciem niesprawnego sprzętu medycznego... 238 3.8.6. Odpowiedzialność za wyrządzenie szkody nasciturusowi (dziecku poczętemu)... 240 3.8.7. Odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego... 241 3.8.8. Odpowiedzialność za błąd w sztuce... 244 3.9. Odpowiedzialność cywilna a inne rodzaje odpowiedzialności... 249 3.10. Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne... 251 4. Odpowiedzialność pracownicza... 255 4.1. Odpowiedzialność porządkowa pracowników medycznych... 255 4.1.1. Rodzaje kar porządkowych... 256 4.1.2. Kumulowanie kar wymierzanych pracownikowi... 260 4.1.3. Przewinienia, za które można pracownikowi wymierzyć karę... 265 4.1.4. Przesłanki odpowiedzialności... 267 4.1.5. Sposób wymierzania kar... 269 4.1.6. Termin i procedura na wymierzenie kary... 270 4.1.7. Odwołanie od nałożonej kary... 273 4.1.8. Przechowywanie oświadczenia o nałożeniu kary i zatarcie ukarania... 275 4.2. Odpowiedzialność materialna pracowników medycznych... 277 4.3. Zakres i granice odpowiedzialności... 282 4.4. Przesłanki pracowniczej odpowiedzialności materialnej... 294 4.4.1. Naruszenie obowiązków pracowniczych... 294 4.4.2. Wina... 296 4.4.3. Szkoda... 299 4.4.4. Związek przyczynowy... 300 4.5. Konsekwencje dla pracownika... 300 5. Odpowiedzialność pozakodeksowa... 305 5.1. Charakterystyka odpowiedzialności za zdarzenia medyczne... 305 VIII

Spis treści 5.2. Zasady ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych.... 308 5.2.1. Odpowiedzialność zawodowa lekarzy... 308 5.2.2. Postępowanie wyjaśniające... 311 5.2.3. Rozpoznanie sprawy przed sądem lekarskim... 312 5.2.4. Konsekwencje stwierdzenia błędu... 315 5.3. Zasady i tryb ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych na podstawie ustawy z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta... 315 5.4. Tryb ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych etapy postępowania... 316 6. Akty prawne... 321 6.1. Ustawa o działalności leczniczej wyciąg z ustawy... 321 6.2. Ustawa o izbach lekarskich wyciąg z ustawy... 351 6.3. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta... 385 6.4. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty wyciąg z ustawy 414 6.5. Kodeks Etyki Lekarskiej... 442 6.6. Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej wyciąg z ustawy... 456 6.7. Ustawa o samorządzie pielęgniarek i położnych wyciąg z ustawy... 485 6.8. Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczypospolitej Polskiej... 511 IX

Wykaz skrótów AlkU... ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2012 r., poz. 1356 ze zm.) art.... artykuł DziałLeczU... ustawa z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. Nr 112, poz. 654 ze zm.) Dz.U.... Dziennik Ustaw ew.... ewentualnie FinPublU... ustawa z 27.7.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.) KC... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny KEL... Kodeks Etyki Lekarskiej KEZ... Kodeks etyki zawodowej KEZPiP... Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczypospolitej Polskiej KK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny KP... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy KPA... ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego KPK... ustawa z 25.8.2001 r. Kodeks postępowania karnego KRO... ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy KSH... ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych KW... ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń LDEP... Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Państwowy XI

Wykaz skrótów LEP... Lekarski Egzamin Państwowy lit.... litera MF... Minister Finansów m.in.... między innymi MPiPS... Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej MZ... Minister Zdrowia NarkU... ustawa z 24.4.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 75, poz. 468 ze zm.) NFZ... Narodowy Fundusz Zdrowia np.... na przykład NSA... Naczelny Sąd Administracyjny Nr... numer OchrInfU... ustawa z 5.8.2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1228) OchrPłodU... ustawa z 7.1.1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 17, poz. 78 ze zm.) OSNAPiUS... Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNP... Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych PDOFizU... ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) PDOPrU... ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) PIP... Państwowa Inspekcja Pracy PIS... Państwowa Inspekcja Sanitarna pkt... punkt pkt.... punkty POChP... przewlekła obturacyjna choroba płuc por.... porównaj poz.... pozycja PrPacjent... ustawa z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2012 r., poz. 159 ze zm.) PrWeksl... ustawa z 28.4.1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) XII

Wykaz skrótów r.... rok red.... redakcja RM... Rada Ministrów rozdz.... rozdział rozp.... rozporządzenie str.... strona (y) SA... Sąd Apelacyjny SN... Sąd Najwyższy t.j.... tekst jednolity tj.... to jest TK... Trybunał Konstytucyjny tzn.... to znaczy ustawa o zfśs... ustawa z 4.3.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2012 r., poz. 592 ze zm.) ust.... ustęp w zw.... w związku wg... według ww.... wyżej wymieniony (a, e) ZapobChoróbU... ustawa z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz. 1570 ze zm.) ZawLekU... ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 ze zm.) ZawPielU... ustawa z 15.7.2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. Nr 174, poz. 1039 ze zm.) zd.... zdanie ZdrPsychU... ustawa z 19.8.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 ze zm.) ze zm.... ze zmianami zob.... zobacz ZOZU... ustawa z 30.8.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) ZUS... Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZwZawU... ustawa z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.)... paragraf XIII

Wykaz piktogramów orzecznictwo PRZYKŁAD WAŻNE XV

Autorzy Agnieszka Fiutak prawnik, karnista, specjalista z zakresu prawa medycznego, farmaceutycznego i ubezpieczeń zdrowotnych oraz prawa dla psychologów, doktorantka w Katedrze Prawa Karnego WPiA Uczelni Łazarskiego w Warszawie, pielęgniarka z kilkuletnim stażem. Prowadzi zajęcia z prawa medycznego m.in. na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, na studiach podyplomowych Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Prowadzi również kancelarię prawną LEXMEDI oraz bloga www.prawo-w-medycynie.pl. Autorka licznych publikacji z zakresu prawa medycznego. Tomasz Podleśny radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Szczecinie specjalizujący się w prawie pracy i prawie medycznym. Zawodowo związany z obsługą podmiotów gospodarczych i jednostek samorządu terytorialnego. Praktyk w sądowych procesach pracowniczych. Były referendarz w jednym z wydziałów ksiąg wieczystych. Michał Kozik radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Katowicach, wspólnik Kancelarii Radców Prawnych Niczpan, Trefon, Prasałek w Katowicach, radca prawny Naczelnej Izby Lekarskiej w Warszawie, prowadzi obsługę prawną podmiotów leczniczych, w tym szpitali i jednostek sektora finansów publicznych. Prowadzi wykłady z zakresu prawa medycznego dla lekarzy i ratowników medycznych. Wykłada prawo medyczne na studiach podyplomowych. Piotr Szczerba aplikant adwokacki, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, członek Izby Adwokackiej w Warszawie. Swoje zainteresowania zawodowe koncentruje wokół szeroko rozumianego prawa karnego. Katarzyna Zblewska-Wrońska prawnik, specjalista prawa pracy, absolwentka wydziału Prawa i Administracji na Uniwersytecie Gdańskim, ukończyła podyplo- XVII

Autorzy mowe Europejskie Studia Specjalne na Politechnice Gdańskiej, podyplomowe studia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na Politechnice Gdańskiej oraz studia podyplomowe na kierunku zarządzanie zasobami ludzkimi Menedżer HR w Wyższej Szkole Bankowej w Gdyni. Od wielu lat zajmuje się prawem pracy na co dzień, autorka licznych publikacji z zakresu prawa pracy oraz doświadczony szkoleniowiec. XVIII