Program Poprawy Opieki Perinatalnej w Województwie Lubuskim 2014-2016 Współczynnik umieralności okołoporodowej na terenie województwa lubuskiego w roku 2013 wg GUS wyniósł 7,3 i uplasował województwo lubuskie na ostatnim miejscu w kraju. Cel programu Celem programu jest poprawa opieki perinatologicznej i okołoporodowej oraz zmniejszenie wskaźnika umieralności okołoporodowej płodów i noworodków na terenie województwa lubuskiego. Kierunki działania Poprawa opieki perinatologicznej i okołoporodowej powinna objąć swym zakresem: 1. opiekę przedkoncepcyjną (opieka nad kobietami, które planują ciążę); 2. opiekę na kobietami w czasie ciąży (diagnostyka i leczenie) 3. opiekę w trakcie porodu; 4. opiekę poporodową (nad matką i dzieckiem). Za powyższe działania odpowiedzialne są podmioty organizujące i uczestniczące w systemie opieki zdrowotnej na terenie województwa lubuskiego. Poprawa funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w każdym z w/w zakresów, przyczyni się do poprawy wskaźników umieralności okołoporodowej noworodków dla województwa. 1
Opieka przedkoncepcyjna 1. Działania edukacyjne zmierzające do poprawy świadomości i stanu wiedzy kobiet z terenu województwa lubuskiego na temat ciąży fizjologicznej i możliwych jej powikłań oraz opieki nad noworodkiem po porodzie. Dzięki temu możliwe będzie zmniejszenie odsetka porodów przedwczesnych oraz występowania zagrożeń związanych z wcześniactwem u noworodków. Zadania te można realizować poprzez: przeprowadzenie ogólnospołecznej kampanii informacyjnej na temat ciąży, porodu i opieki nad noworodkiem z udziałem lokalnych mediów, placówek służby zdrowia. W celu koordynacji podjętych działań należy utworzyć ośrodek edukacji zdrowotnej. Do zadań należałoby: zorganizowanie sieci szkół rodzenia oraz nadzór nad ich działalnością wspólnie z Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie Ginekologii i Położnictwa, Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie Neonatologii, Polskim Towarzystwem Ginekologicznym, Polskim Towarzystwem Neonatologicznym oraz Lubuską Izbą Pielęgniarek i Położnych, zainteresowanie programem edukacyjnym dotyczącym ciąży i jej powikłań oraz profilaktyki chorób kobiecych Lubuskiego Kuratorium Oświaty i wspólnie wprowadzenie do programu lekcji wychowania w rodzinie i/lub lekcji biologii takiej tematyki, 2
Oczekiwane efekty tego typu działań: poprawa stanu zdrowia kobiet przed zajściem w ciążę dzięki wczesnej diagnostyce schorzeń ginekologicznych planowane i świadome macierzyństwo zmniejszenie częstości występowania patologii ciąży u kobiet Opieka nad kobietą w ciąży Należy mobilizować kobiety do jak najwcześniejszego zgłaszania się w ciąży do poradni wykorzystując do tego celu środki masowego przekazu oraz wszystkie dostępne narzędzia administracyjne. Wczesna zgłaszalność ciężarnych pozwala na wykrycie większości patologii ciąży oraz umożliwia wdrożenie odpowiedniego postępowania leczniczego. Należy zapewnić odpowiednią jakość opieki położniczej nad kobietą ciężarną poprzez: zapewnienie prowadzenia ciąży przez lekarzy posiadających specjalizację w dziedzinie położnictwa i ginekologii wraz z położną, utworzenie przy Oddziałach Położniczo-Ginekologicznych o III i II poziomie referencyjności Poradni Konsultacyjnych. Organizacja pracy: dwunastogodzinny dzień pracy, zatrudnienie: lekarze specjaliści położnictwa i ginekologii, położne z co najmniej 2 letnim stażem pracy w oddziale położniczym, wyposażenie: wysokiej klasy ultrasonograf z opcją kolorowego Dopplera, kardiotokograf, możliwość przeprowadzenia szybkiej diagnostyki laboratoryjnej. 3
Poradnie konsultacyjne powinny być finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jednostki takie umożliwią postawienie szybkiego rozpoznania i pozwolą na uniknięcie w wielu przypadkach niepotrzebnych hospitalizacji w oddziałach patologii ciąży o III poziomie referencyjności. Opieka w podczas porodu Należy utworzyć nowoczesne bloki porodowe zgodnie z wymogami współczesnego położnictwa. Konieczne jest zainstalowanie położniczego systemu ciągłego nadzoru kardiotokograficznego, co w znaczący sposób zwiększa bezpieczeństwo kobiet podczas porodu i wpływa na stan noworodków po urodzeniu. Docelowo wszystkie bloki porodowe na terenie województwa lubuskiego powinny posiadać: systemy ciągłego nadzoru zapisów kardiotokograficznych, systemy pozwalające na szybką ocenę równowagi kwasowozasadowej w krwi pępowinowej bezpośrednio na bloku porodowym, sale porodów rodzinnych. W trybie pilnym należy: zwiększyć dostępność do stanowisk intensywnej terapii noworodka przez stworzenie nowych miejsc na III poziomie referencyjnym (Zielona Góra), doposażyć już istniejące miejsca intensywnej terapii neonatologicznej zarówno na III jak i II poziomie referencyjnym w nowoczesny wysokospecjalistyczny sprzęt który pozwoli na poprawę jakość opieki neonatologicznej nad noworodkiem (Zielona Góra, Nowa Sól), 4
zwiększyć liczbę specjalistów neonatologii poprze aktywny system motywacyjny, który pozwoli na zatrudnienie nowych specjalistów spoza naszego województwa i zachęci młodych lekarzy do specjalizowania się w tej deficytowej dziedzinie medycyny. Opieka poporodowa W celu poprawy jakości opieki medycznej w okresie poporodowym należy: rozwijać rolę położnej środowiskowej odwiedzającej matkę z dzieckiem po porodzie; taka forma opieki pozwoli na unikniecie wielu powikłań u matki i noworodka w okresie połogu, propagować i rozwijać ideę naturalnego karmienia piersią przez wszystkie jednostki sprawujące opiekę nad kobietą w okresie ciąży i połogu. We wszystkich oddziałach położniczo-ginekologicznych i poradniach dla kobiet na terenie województwa należy wprowadzić i przestrzegać zasad standardu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem. Nadzór nad programem opieki perinatalnej Wszystkie powyższe elementy opieki perinatalnej powinny być odpowiednio monitorowane i nadzorowane przez Konsultanta Wojewódzkiego w Dziedzinie Ginekologii i Położnictwa oraz Konsultanta Wojewódzkiego w Dziedzinie Neonatologii. Należy wprowadzić system monitorujący jakość opieki perinatalnej na terenie województwa lubuskiego. 5
Sposoby realizacji Programu Poprawy Opieki Perinatalnej na terenie województwa lubuskiego: opracowanie Programu Poprawy Opieki Perinatalnej, w realizację którego będą zaangażowane wszystkie odpowiedzialne za ochronę zdrowia jednostki samorządowe naszego województwa, przyjęcie Programu Poprawy Opieki Perinatalnej przez Sejmik Województwa Lubuskiego w formie uchwały co zapewni skuteczność jego realizacji, zapewnienie odpowiednich źródeł finansowania dla tego programu zarówno ze środków centralnych jak i przez samorząd województwa i poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, utworzenie systemu monitorowania programu opieki perinatalnej. prof. dr hab. n. med. Jana SKRZYPCZAK Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Położnictwa i Ginekologii Gorzów Wielkopolski, 09 lipca 2014 r. 6