Załącznik do Uchwały Nr IV/20/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 26 stycznia 2007r. Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii Wprowadzenie Podstawą prawną działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii jest ustawa O przeciwdziałaniu narkomanii z 29 lipca 2005 r.(dz.u.nr 179 poz.1485 z późn.zm.), której przepisy obowiązują od 4 października 2005 r. Ustawa określa m.in. zasady i tryb postępowania w zakresie przeciwdziałania narkomanii oraz zadania i uprawnienia organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, a takŝe innych podmiotów w zakresie przeciwdziałania naruszeniom prawa dotyczącego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których uŝywanie moŝe prowadzić do narkomanii. Zgodnie z przepisami ustawy, przeciwdziałanie narkomanii realizowane jest przez odpowiednie kształtowanie polityki społecznej, gospodarczej, oświatowowychowawczej i zdrowotnej. Osoby uzaleŝnione od narkotyków poddawane są leczeniu, rehabilitacji i reintegracji. Działalność w zakresie przeciwdziałania narkomanii realizują organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, a takŝe m.in. zakłady opieki zdrowotnej i inne podmioty działające w ochronie zdrowia. W ostatnich latach daje się zauwaŝyć wzrost skali problemów wynikających z zaŝywania narkotyków. Pojawiły się nowe substancje odurzające, a takŝe nowe sposoby ich zaŝywania. Od 1997 roku zmniejsza się liczba osób uŝywających narkotyki doŝylnie (np. polska heroina ), pojawiły się natomiast coraz popularniejsze kombinacje takich środków psychoaktywnych jak amfetamina, halucynogeny, haszysz, kokaina, marihuana. Zadania zawarte w Gminnym Programie Przeciwdziałania Narkomanii są komplementarne z zadaniami Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Diagnoza sytuacji w Gminie Trzebinia w zakresie problemów narkomanii. Obszar Gminy Trzebinia jest połoŝony na WyŜynie Śląsko-Krakowskiej w połowie drogi między Krakowem a Katowicami. W jego skład wchodzi miasto Trzebinia i dziesięć sołectw: Bolęcin, CzyŜówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki, Psary. Powierzchnia wynosi 105 km 2. Gmina Trzebinia liczy ogółem 34,4 tys. mieszkańców Na terenie gminy Trzebinia funkcjonuje dwanaście szkół podstawowych, trzy gimnazja, jedno liceum ogólnokształcące i dwa zespoły szkół zawodowych, w których uczy się łącznie około 6000 uczniów. Funkcjonuje równieŝ Ośrodek Szkolenia i Wychowania Ochotniczych Hufców Pracy ze 169 uczestnikami, spośród których 89 mieszka na miejscu w internacie. W maju 2005r zostały przeprowadzone badania ankietowe skali problemów alkoholowych i innych zagroŝeń społecznych dla Gminy Trzebinia. Badania ankietowe obejmowały dorosłych mieszkańców Trzebini oraz uczniów klas VI szkół podstawowych, klas III gimnazjalnych i klas II szkół pogimnazjalnych. W przeprowadzonej wśród uczniów trzebińskich szkół ankiecie zapytano młodzieŝ jak spostrzega problem zaŝywania narkotyków przez swoich rówieśników. Większość odpowiedziała, Ŝe widzi ten problem głównie jako pojedyncze przypadki. Kolejnym badanym obszarem był osobisty stosunek uczniów do narkotyków. Oto odpowiedzi na pytanie: Czy kiedykolwiek miałeś kontakt z jakimiś środkami odurzającymi. 100% 80% 60% nie nie 91% 77% 60% 40% 20% 0% 23% 40% 9% tak tak kl.vi kl.iii gimn. kl.ii szk. pogimn. Mimo iŝ narkotyzowanie się nie jest przez uczniów szkół Trzebini spostrzegane jako powszechne zjawisko, to jednak prawie co czwarty uczeń III klasy gimnazjum i prawie co drugi uczeń II klasy szkoły pogimnazjalnej przyznaje się do kontaktów ze środkami odurzającymi. Jakie środki są najczęściej zaŝywane przez uczniów? Dla porównania wyniki badań ogólnopolskich ESPAD (J.Sierosławski, A. Zieliński) w grupie wiekowej 15-16-latków i młodzieŝy starszej.
Rodzaj środka środki nasenne Klasa Szkoły podstawowe kl. VI Gimnazjum Kl. III TRZEBINIA ESPAD (ogólnopols kie) Szkoły pogimnazjalne Kl. II TRZEBINIA ESPAD (ogólnopols kie) 1 % 3 % 17 % 6 % 20 % klej, rozpuszczalnik 6 % 4 % 9 % 0 % 6 % marihuana 0 % 15 % 19 % 25 % 37 % amfetamina 0 % 4 % 6 % 7 % 15 % heroina 0 % 0 % 2 % 0 % 2 % kokaina, 0 % 1 % 2 % 0 % 2 % ekstazy 0 % 3 % 3 % 1 % 6 % LSD 0 % 0 % 3 % 0 % 4 % grzybki halucynogenne 1 % 0 % brak danych 0 % brak danych sterydy anaboliczne 1 % 3 % 3 % 1 % 4 % Najczęściej uŝywanym środkiem odurzającym jest marihuana. Towarzyszy często temu powszechne przekonanie młodych ludzi o małej szkodliwości tej substancji. Nie jest to prawdą, a większość osób biorących groźniejsze środki odurzające zaczynała właśnie od tzw. miękkich narkotyków (haszyszu i marihuany).warto zwrócić uwagę takŝe na zaŝywanie środków wziewnych (kleje, rozpuszczalniki). One takŝe często mają opinię środków bezpiecznych, co jest bardzo duŝym nieporozumieniem. Wdychane opary działają bezpośrednio na tkankę mózgową doprowadzając do zniszczenia kilkuset tysięcy komórek nerwowych. Wdychanie tych środków moŝe skończyć się śmiercią na skutek uduszenia lub niewydolności serca. MłodzieŜ została zapytana o dostępność do narkotyków, poniewaŝ ma ona bardzo istotny wpływ na sięganie po te substancje. Na pytanie: Gdzie według ciebie najłatwiej moŝna kupić narkotyki? młodzi ludzie podają, Ŝe: Kl. VI szkoły podstawow e KL. III gimnazjum Kl. II szkoły pogimnazjalne 52 % 21 % 19 % Nie znam takich miejsc Ulica, park 3 % 15 % 15 % Szkoła 8 % 4 % 22 % Dyskoteka, pub 24 % 44 % 51 % Mieszkanie dealera 13 % 19 % 25 % Inne miejsce 4 % 0 % 17 % Jak widać z powyŝszego zestawienia, młodzi ludzie mają przekonanie, Ŝe w narkotyki moŝna najprędzej zaopatrzyć się na dyskotece czy w pubie, ale kupno środka odurzającego w innych miejscach teŝ nie nastręcza trudności. Ponad połowa szóstoklasistów, 21% gimnazjalistów i 19% uczniów szkół pogimnazjalnych nie zna takich miejsc. Są to odpowiedzi pozytywnie diagnostyczne świadczą o tym, Ŝe ta część uczniów nie jest prawdopodobnie zainteresowana dostępem do substancji psychoaktywnych.
W badaniach sprawdzono teŝ, jak wygląda dostępność do środków odurzających w szkołach Trzebini. Zapytano, czy uczniowie spotkali osobę, która rozprowadza narkotyki: a/ w szkole: podst. VI kl. Gimnazjum III kl. pogimn. II kl. 6 % 34 % 25 % TAK b/ poza szkołą: podst. VI kl. Gimnazjum III kl. pogimn. II kl. 20 % 60 % 64 % TAK Z ankiety wynika, Ŝe w szkołach narkotyki są dostępne, przede wszystkim w gimnazjach i szkołach pogimnazjalnych, lecz zdecydowanie bardziej poza szkołą. Ankieterzy zapytali, czy uczniowie rozmawiają o narkotykach z rodzicami. Otrzymali następujące odpowiedzi: TAK NIE podst kl. VI Gimnazjum kl. III pogimnazj. Kl. II 37 % 42 % 42 % 63 % 58 % 58 % Z ankiety wynika, Ŝe większość rodziców (ok.60%) nie rozmawia ze swoimi dziećmi o narkotykach. Jednym z podstawowych sposobów radzenia sobie z problemem narkomanii powinny być oddziaływania profilaktyczne, gdyŝ wiedza na ten temat nie powinna być tematem tabu. NaleŜy z młodymi ludźmi rozmawiać o ich problemach, powinno się mówić o sposobach, jakimi mogą być nakłaniane do wzięcia narkotyku i jak sobie w takich sytuacjach radzić. Wiek dorastania jest trudnym okresem zarówno dla nastolatka, jego rodziców i szkoły, jednakŝe jest on naturalnym elementem rozwoju kaŝdego człowieka. Dlatego im lepszy zostanie nawiązany kontakt dorosłego otoczenia z nastolatkiem, tym samym większą będzie moŝna mieć nadzieję, Ŝe zostanie on ustrzeŝony przed czyhającymi zagroŝeniami.
Zasoby umoŝliwiające prowadzenie działalności profilaktycznej i terapeutycznej: a/ Punkt Profilaktyki i Pomocy w Zakresie Przeciwdziałania Narkomanii Trzebinia ul. Grunwaldzka (budynek Przychodni Rejonowej nr 3) tel. 711-57-49 poniedziałki w godz. 9 30 14 30. środy w godz. 10 30 18 00. czwartki w godz. 13 00-18 00. b/ Punkt Konsultacyjny w Trzebini ul. Narutowicza 10/6 dyŝury w kaŝdą środę i piątek w godz. 16 00 18 00. c/ Punkt Konsultacyjny dla dzieci i młodzieŝy w Trzebini ul. Narutowicza 10/6,dyŜury w kaŝdy poniedziałek w godz. 16 00 18. 00. d/ Poradnia Leczenia UzaleŜnień Trzebinia ul. Grunwaldzka (Przychodnia) poniedziałki psycholog kliniczny w godz.15 30 20 30 czwartki specjalista psychoterapii uzaleŝnień w godz.15 00 20 00. e/ Telefon zaufania czynny poniedziałek piątek w godz.7 30-19 00. f/ Przeszkoleni nauczyciele-realizatorzy młodzieŝowych programów profilaktycznych: - programu profilaktycznego Elementarz - programu psychoedukacyjnego Nasze Spotkania - treningu zastępowania agresji (TZA). g/ Zespół Profilaktyki i Terapii Rodzin Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini, w którym są zatrudnieni: - Psycholog, - instruktor terapii uzaleŝnień, - konsultant do spraw przeciwdziałania przemocy domowej praca ze sprawcą przemocy domowej, - specjalista pracy socjalnej do spraw przeciwdziałania przemocy domowej i wpółuzaleŝnienia. h/ Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, która zatrudnia: - 3 psychologów - 2 pedagogów, w tym 2 osoby posiadają przygotowanie w zakresie terapii psychopedagogicznej.
Podstawą prawną działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii jest ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005r. Podstawowe strategie programu. 1.Zapewnienie większej świadomości, edukacji i poparcia dla działań podejmowanych z zakresu zapobiegania narkomanii. 2.Zwiększenie ilości profesjonalnie przygotowanych osób realizujących profilaktykę narkomanii w Gminie. 3.Współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się zapobieganiem narkomanii. 4.Zapewnienie dostępu i efektywnego leczenia dla osób uzaleŝnionych od narkotyków. Zadania szczegółowe. I Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŝnionych i osób zagroŝonych uzaleŝnieniem. 1/ Finansowanie działalności Punktu Profilaktyki i Pomocy w Zakresie Przeciwdziałania Narkomanii oraz zakup materiałów informacyjno edukacyjnych na potrzeby placówki. 2/ Kierowanie osób realizujących zadania z zakresu profilaktyki narkotykowej na szkolenia oraz finansowanie i dofinansowywanie szkoleń z zakresu przeciwdziałania narkomanii. 3/ Organizowanie spotkań, konferencji, seminariów, prelekcji w zakresie problematyki uzaleŝnień dla róŝnych grup społecznych i zawodowych. 4/ Współpraca z Krajowym Biurem Przeciwdziałania Narkomanii. 5/ Utworzenie banku informacji na temat placówek, instytucji, organizacji, które mogą pomóc w rozwiązywaniu problemów dotyczących uzaleŝnienia od narkotyków. II Udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej. 1/ Prowadzenie Punktu Konsultacyjnego w zakresie udzielania porad prawnych i wsparcia psychologicznego. 2/ Współpraca z podmiotami tworzącymi system pomocy osobom z problemem narkotykowym i ich rodzinom tj. szkołami, Ośrodkiem Pomocy Społecznej, policją, sadem, kuratorami sadowymi. 3/ Współpraca z NZOZ Trzebinia w zakresie edukacji zdrowotnej. 4/ Edukacja społeczna poprzez upowszechnianie materiałów informacyjnych o problemie narkomanii. III Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieŝy, w tym prowadzenie zajęć sportowo-rekreacyjnych dla uczniów, a takŝe działań na rzecz doŝywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych. 1/ Wspieranie szkół w rozwijaniu działań profilaktycznych. 2/ Współpraca z placówkami oświatowymi w zakresie realizacji profesjonalnych programów profilaktycznych i edukacyjnych nastawionych na przekazywanie informacji o zagroŝeniach związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych i mechanizmach powstawania uzaleŝnień, a takŝe na ćwiczenie waŝnych umiejętności Ŝyciowych, np. uczenie skutecznego odmawiania, uczenie asertywności. 3/ Wspieranie programów profilaktycznych w zakresie organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieŝy, programów stanowiących alternatywę wobec uŝywania narkotyków.
4/ Wspieranie pozaszkolnych programów profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieŝy zagroŝonych uzaleŝnieniem oraz ich rodziców. 5/ Przygotowanie nauczycieli do prowadzenia działań profilaktycznych - szkolenia w zakresie umiejętności rozpoznawania problemu i udzielania pomocy 6/ Pomoc w doposaŝeniu bibliotek szkolnych w stosowną literaturę fachową. 7/ Pomoc szkołom w organizacji spotkań z rodzicami na temat zagroŝeń związanych z narkomanią. 8/ Prezentacja spektakli teatralnych o tematyce poruszającej problemy narkomanii, połączonych z programem profilaktycznym. IV Wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, słuŝących rozwiązywaniu problemów narkomanii. 1/ Organizacja spotkań z przedstawicielami podmiotów zaangaŝowanych w przeciwdziałanie narkomanii. 2/ Współpraca z Powiatem Chrzanowskim i gminami wchodzącymi w skład Powiatu w realizacji zadań związanych z rozwiązywaniem problemów narkomanii. 3/ Współpraca z innymi organizacjami i jednostkami działającymi w dziedzinie przeciwdziałania narkomanii. V Pomoc społeczna osobom uzaleŝnionym i rodzinom osób uzaleŝnionych dotkniętym ubóstwem i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu socjalnego. 1/ Udzielanie świadczeń z pomocy społecznej w oparciu o zawarty kontrakt socjalny. 2/ Prowadzenie pracy socjalnej z osobą uzaleŝnioną i jej rodziną. 3/ Udzielanie pomocy w ramach poradnictwa specjalistycznego: prawnego i psychologicznego. 4/ Podejmowanie interwencji kryzysowych w rodzinach, gdzie występuje problem osób uzaleŝnionych. Realizacją Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w pkt. I IV zajmuje się Pełnomocnik Burmistrza ds. UzaleŜnień, Referat Spraw Społecznych w Wydziale Spraw Obywatelskich i Administracyjnych Urzędu Miasta Trzebini, pkt.v Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini.