Wybrane procedury zapewniające bezpieczeństwo studentów podczas praktycznej nauki zawodu Barbara Prażmowska Wydział Nauk o Zdrowiu CM-UJ Zagadnienia Regulacje prawne dotyczące ochrony zdrowia pracowników Zadania uczelni i jednostki służby zdrowia w zapewnieniu bezpieczeństwa studentom w czasie kształcenia praktycznego Narażenie pracowników w służby s zdrowia na czynniki biologiczne Środki ochrony ogólnej
Zagadnienia Indywidualna ochrona pracowników Zapobieganie zakażeniom zawodowym w służbie zdrowia Procedura higienicznego mycia i dezynfekcji rąk Procedura postępowania po ekspozycji zawodowej na krew lub inny potencjalnie zakaźny materiał biologiczny Regulacje Prawne Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 Art. 24 Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór r nad warunkami wykonywania pracy. Art. 66 Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków w pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz Obowiązki pracodawcy określa ustawa. Art. 68 Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
Regulacje Prawne Kodeks Pracy Rozdział I. Podstawowe obowiązki pracodawcy Art. 207: 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników w poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków w pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągni gnięć nauki i techniki. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 w sprawie szkodliwych czynników w biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U.2005.81.716 z późniejszymi p zmianami
Regulacje Prawne Dyrektywa 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym zanym z narażeniem na działanie anie czynników w biologicznych w miejscu pracy Ustanawia ona poszczególne wymogi minimalne w tej dziedzinie. Zawiera : wykaz czynników w biologicznych łącznie z ich kwalifikacją do poszczególnych grup ryzyka wykaz działalno alności związanej zanej z narażeniem na czynniki biologiczne
Regulacje Prawne Wykaz rodzajów w działalno alności (Art. 4 ust. 2) Praca w służbie s zdrowia, Praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych, Praca w zakładach adach usuwania odpadów. Regulacje Prawne Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych ludzi D.U. Nr 234 Poz.1570
Zadania uczelni w zapewnieniu bezpieczeństwa studentom czasie praktycznej nauki zawodu Zapoznanie studentów z obowiązującymi procedurami w jednostkach kształcenia praktycznego Wprowadzenie do programu kształcenia szkolenia BHP Dobór placówek do kształcenia praktycznego wg ustalonych przez uczelnię kryteriów. Zawarcie umowy przez uczelnię z jednostką, w której będzie prowadzone kształcenie praktyczne studentów. Zadania uczelni w zapewnieniu bezpieczeństwa studentom czasie praktycznej nauki zawodu W umowie powinno być dokładnie określone do kogo należy finansowanie profilaktycznych badań poekspozycyjnch studentów na czynniki biologiczne. Zapoznanie studentów z regulaminem zajęć praktycznych i praktyk zawodowych (odzież ochronna- postępowanie po zakończewniu dyżuru, konieczność poinformowania osoby prowadzącej zajęcia o zaistniałej ekspozycji
Zadania uczelni w zapewnieniu bezpieczeństwa studentom czasie praktycznej nauki zawodu konieczność poinformowania osoby prowadzącej zajęcia o zaistniałej ekspozycji sporządzenie notatki służbowej powiadomienie władz uczelni. Zapoznanie studentów z przepisami BHP na stanowisku pracy pielęgniarki, położnej Zapobieganie zakażeniom zawodowym w jednostkach służby s zdrowia -zadania Opracowanie i wdrażanie anie procedur postępowania powania dostosowanego do warunków danej placówki i jej charakteru Ocena przestrzegania ustalonych procedur Zapewnienie środków w ochrony ogólnej, które obejmują: - infrastrukturę placówki służby s zdrowia
Zapobieganie zakażeniom zawodowym w jednostkach służby s zdrowia -zadania procedury zapobiegawcze zapewniające bezpieczeństwo pracy( higienicznego mycia rąk k i dezynfekcji, stosowanie środków dezynfekcyjnych o udowodnionej skuteczności ci sprzęt t zapewniający bezpieczeństwo pracy (sprzęt t jednorazowego użytku, u systemy zamkniętego pobierania krwi Zapobieganie zakażeniom zawodowym Indywidualna ochrona pracowników środki ochrony osobistej odzież ochrona rękawice ochrona układu oddechowego ochrona śluzówek, oczu szczepienia przeciw WZW B przeciw grypie przeciw błonicy b
Zapobieganie zakażeniom zawodowym Za zapobieganie zakażeniom zawodowym w służbie zdrowia odpowiedzialni są: s pielęgniarka epidemiologiczna lekarz medycyny pracy komórka BHP Dokonują analizy zakażeń u: pracowników/student w/studentów w i opracowują procedury wykorzystywane w pracy Narażenie pracowników w służby s zdrowia na czynniki biologiczne Czynniki biologiczne: zakażony człowiek skażone powierzchnie i sprzęt t (otoczenie chorego) skażone powietrze skażone odpady medyczne materiał biologiczny
Zapobieganie zakażeniom zawodowym Zasady postępowania powania z materiałem em biologicznym Częste i staranne mycie rąkr Używanie odzieży y ochronnej i rękawiczek r zmienianych po zakończeniu pracy z tym samym chorym Natychmiastowe usuwanie wszystkich plam krwi, zabrudzonych gazików, plastrów w itp. Zapobieganie zakażeniom zawodowym Składowanie zużytych igieł i innych ostrych narzędzi w twardych pojemnikach Stosowanie środków w dezynfekcyjnych o udowodnionej skuteczności ci wobec patogenów Pobieranie krwi w systemach zamkniętych Przestrzeganie procedur sterylizacji sprzętu medycznego
Procedura higienicznego mycia i dezynfekcji rąk Higieniczne mycie rąk: w znacznym stopniu usuwa drobnoustroje należące do flory przejściowej gwarantuje oczyszczenie rąk z widocznych zabrudzeń Procedura higienicznego mycia rąk Algorytm postępowania Mycie - 60 sekund: Zwilżyć ręce letnią bieżącą wodą. Ułożyć dłoń na kształt kubka. Uruchamiać łokciem dozownik na mydło płynne. Wziąć 1 ml płynnego mydła z dozownika łokciowego. Myć ręce zgodnie z techniką higienicznego mycia rąk wg Ayliffe tak, aby zapewnić całkowite pokrycie rąk środkiem myjącym. Płynne mydło (5x1 ml) z dozownika łokciowego. Myć dłonie i nadgarstki 5 razy (wykonując wszystkie etapy mycia od 1 do 6).
Procedura higienicznego mycia rąk Płukanie - 15 sekund: Dokładnie opłukać ręce pod bieżącą letnią wodą. Zakręć kurek przy użyciu suchego ręcznika jednorazowego użycia. Suszenie: Dokładnie osuszyć ręce ręcznikiem jednorazowego użycia (papierowym). Zużyty ręcznik umieścić w koszu na odpady medyczne pozostałe (niebieski worek). Higieniczna dezynfekcja rąk eliminuje drobnoustroje należące do flory przejściowej redukują jednocześnie florę stałą preparat do higienicznej dezynfekcji rąk nie usuwa zabrudzeń
Higieniczna dezynfekcja rąk Algorytm postępowania Dezynfekcja 60 sekund: Preparat dezynfekcyjny wcierać tylko w suche ręce. Uruchamiaćłokciem dozownik na preparat dezynfekcyjny. Ułożyć dłoń na kształt kubka. Wziąć 3 ml preparatu przeznaczonego do higienicznej dezynfekcji rąk z dozownika łokciowego. Higieniczna dezynfekcja rąk Wcierać preparat w skórę dłoni i nadgarstków przez 30 sekund, zgodnie z techniką higienicznej dezynfekcji rąk wg Ayliffe tak, aby zapewnić całkowite pokrycie rąk środkiem dezynfekcyjnym. Powtórzyć procedurę z następnymi 3 ml środka dezynfekcyjnego, tak aby całkowity czas wcierania wynosił 60 s.
Higieniczna dezynfekcja rąk Dezynfekować obie ręce przez 5 krotne wcieranie środka dezynfekcyjnego (wykonując wszystkie etapy dezynfekcji od 1 do 6). Łączny czas wcierania musi trwać 60 s. Zwrócić szczególną uwagę na czubki palców, kciuki i przestrzenie między palcami. Wcierać preparat dezynfekcyjny w ręce do całkowitego wysuszenia. Procedura postępowania po ekspozycji zawodowej na krew lub inny materiał biologiczny Cel procedury zapobieganie zakażeniom personelu medycznego i pomocniczego oraz profilaktyka po ekspozycji
Procedura postępowania po ekspozycji zawodowej na krew lub inny materiał biologiczny Ekspozycja zawodowa to: narażenie na zakażenie drobnoustrojami chorobotwórczymi, na skutek kontaktu z materiałem biologicznym, w trakcie wykonywania pracy zawodowej Procedura postępowania po ekspozycji zawodowej na krew lub inny materiał biologiczny Do zakażenia może dojść poprzez: naruszenie ciągłości skóry przez zakłucie, zadrapanie, skaleczenie narzędziem (igła, skalpel, itp.) zabrudzonym materiałem biologicznym kontakt uszkodzonej skóry z materiałem biologicznym zachlapanie błon śluzowych, spojówek materiałem biologicznym
Procedura postępowania po ekspozycji zawodowej na krew lub inny materiał biologiczny Materiał biologiczny zakaźny to: krew wydaliny i wydzieliny zawierające widoczne domieszki krwi (mocz, kał, ślina, plwocina, wymiociny, wydzielina z nosa, pot, łzy) inny potencjalnie zakaźny materiał biologiczny: płyny: mózgowo-rdzeniowy, opłucnowy, otrzewnowy, osierdziowy, owodniowy; maź stawowa; mleko kobiece; wydzielina pochwowa; nasienie; hodowle tkankowe lub mikrobiologiczne Procedura postępowania po ekspozycji zawodowej na krew lub inny materiał biologiczny Ryzyko zakażenia zależy przede wszystkim od stopnia ekspozycji na krew pacjenta, który jest potencjalnym źródłem zakażenia Wykazano, że HBV może przetrwać co najmniej tydzień na przedmiotach, meblach i w pomieszczeniach zabrudzonych krwią lub płynami ustrojowymi chorych może stanowić źródło zakażenia personelu oraz pacjentów
Postępowanie miejscowe poekspozycji u pracownika / studenta I. Ekspozycja skóry nieuszkodzonej Natychmiast po ekspozycji należy: przemyć skórę dużą ilością zimnej, bieżącej wody i mydłem w płynie, wykonać dezynfekcję eksponowanej skóry. Dalszej profilaktyki poekspozycyjnej nie stosuje się po ekspozycji na skórę nieuszkodzoną. Postępowanie miejscowe poekspozycji u pracownika / studenta II. Ekspozycja skóry - zakłucie, skaleczenie, skóra uszkodzona Natychmiast po ekspozycji należy: przemyć skórę dużą ilością zimnej, bieżącej wody i mydłem w płynie, nie tamować krwawienia, nie wyciskać rany, nie używaćśrodków dezynfekcyjnych, zaopatrzyć zranienie jałowym opatrunkiem wodoszczelnym.
Postępowanie miejscowe poekspozycji u pracownika / studenta III. Ekspozycja spojówek i błon śluzowych Natychmiast po ekspozycji należy: spojówki przepłukać kilkakrotnie wodą lub roztworem 0,9% Na Cl (przy otwartych powiekach), przed przystąpieniem do płukania spojówek zdjąć soczewki kontaktowe, nie przecierać spojówek oczu gazikami, śluzówki jamy ustnej i nosa przepłukać kilkakrotnie zimną wodą, albo 0,9% Na Cl, nie używaćśrodków dezynfekcyjnych. Postępowanie medyczne Osoba eksponowana Zaraz po zaopatrzeniu miejsca ekspozycji należy pobrać 5 ml krwi (probówka na skrzep ) od osoby eksponowanej i przesłać do badania serologicznego wraz z wypełnionym Zleceniem badań molekularnych i serologicznych z zaznaczeniem Ekspozycja zawodowa pracownika/ studenta SU.
Postępowanie medyczne Zlecenie podpisuje lekarz dyżurny oddziału lub lekarz w poradni/przychodni, w której doszło do ekspozycji. Celem badania jest ustalenie statusu serologicznego w momencie ekspozycji. Postępowanie medyczne Oświadczenie o Zgodzie oraz wyniki badań serologicznych i molekularnych pacjenta będącego potencjalnym źródłem ekspozycji zostają umieszczone w dokumentacji tego pacjenta -Historia Choroby / Karta Ambulatoryjna).
Postępowanie medyczne Jeżeli osoba eksponowana nie wyrazi zgody na pobranie krwi należy to odnotować w Karcie Ekspozycji Zawodowej. W takim przypadku nie pobierać krwi. Krew od osoby eksponowanej jest pobierana w celu oznaczenia anty-hiv, anty- HCV, anty- HBc oraz HBs Ag, a u osób szczepionych przeciw WZW typu B także anty- HBs. Postępowanie medyczne Na Zleceniu w punkcie Uwagi należy dopisać nazwisko i imię oraz PESEL pacjenta będącego potencjalnym źródłem ekspozycji (po podpisaniu przez pacjenta wyrażam zgodęświadomie na Oświadczeniu o Zgodzie ).
Postępowanie medyczne Osoba będąca potencjalnym źródłem ekspozycji Za zgodą ( Oświadczenie o Zgodzie ) osoby będącej potencjalnym źródłem ekspozycji należy pobrać od niej 5 ml krwi (probówka na skrzep ) i przesłać do badania serologicznego w celu ustalenia statusu serologicznego w momencie ekspozycji. Postępowanie medyczne Na Zleceniu badań molekularnych i serologicznych w Uwagach należy dopisać Ekspozycja zawodowa pracownika/ studenta SU. Zlecenie podpisuje lekarz dyżurny oddziału lub lekarz w poradni/przychodni, w której doszło do ekspozycji.
Postępowanie medyczne Jeżeli osoba będąca potencjalnym źródłem ekspozycji nie wyrazi zgody na wykonanie badań serologicznych krwi (we wskazanych przypadkach także badań molekularnych) należy to odnotować w Oświadczeniu o Zgodzie i Karcie Ekspozycji Zawodowej. W takim przypadku nie pobierać krwi. Krew od osoby będącej potencjalnym źródłem ekspozycji jest pobierana i za jej zgodą oznaczane są anty-hiv, anty- HCV, anty- HBc oraz HBs Ag. Postępowanie medyczne Osoba będąca potencjalnym źródłem ekspozycji Jeżeli osoba będąca źródłem ekspozycji jest zakażona HIV należy pobrać 3 ml krwi (probówka na morfologię ) w celu oznaczenia poziomu wiremii HIV-RNA, aby stwierdzić w jakim stadium choroby się znajduje. Badanie jest wykonywane za zgodą pacjenta, po wcześniejszym dopisaniu na Oświadczeniu o Zgodzie. Na Zleceniu badań molekularnych i serologicznych należy zaznaczyć to badanie.
Postępowanie medyczne Oświadczenie o Zgodzie oraz wyniki badań serologicznych i molekularnych pacjenta będącego potencjalnym źródłem ekspozycji zostają umieszczone w dokumentacji tego pacjenta (Historia Choroby / Karta Ambulatoryjna). Postępowanie medyczne Osoba eksponowana Zakład Mikrobiologii przesyła wyniki badań serologicznych osoby eksponowanej i pacjenta będącego potencjalnym źródłem ekspozycji do lekarza prowadzącego profilaktykę poekspozycyjną. Zamknięta koperta z nazwiskiem osoby eksponowanej jest zaopatrzona dopiskiem Ekspozycja zawodowa.
Postępowanie medyczne Osoba eksponowana powinna jak najszybciej (nie później niż 48 godzin po ekspozycji) zgłosić się do lekarza. który po ocenie ryzyka podejmie decyzję o włączeniu profilaktyki poekspozycyjnej lub jej zaniechaniu. Profilaktyka zakażeń po ekspozycji jest skuteczniejsza, gdy zastosuje się ją wcześnie. Nie należy opóźniać profilaktyki poekspozycyjnej oczekując na wyniki zleconych badań. Decyzja o podjęciu profilaktyki powinna wynikać z klinicznej oceny ryzyka Postępowanie medyczne Osoba eksponowana wypełnia Kartę Ekspozycji Zawodowej. Druki Karty Ekspozycji Zawodowej oraz Oświadczenia o Zgodzie znajdują się w miejscu wskazanym przez przełożonego lub w miejscu przechowywania druków zleceń na badania. Wypełniona Karta Ekspozycji Zawodowej musi być przekazana bezpośredniemu przełożonemu (ordynator, pielęgniarka oddziałowa) bez zbędnej zwłoki.
Postępowanie medyczne Przełożony przekazuje oryginał Karty Ekspozycji Zawodowej do Działu BHP Szpitala, a kserokopię pozostawia w wydzielonym do tego celu segregatorze (Ekspozycja zawodowa). Dział BHP przekazuje informację o ekspozycjach zawodowych w formie raportów do Zespołu Kontroli Zakażeń Szpitalnych jeden raz na kwartał (do 15: kwietnia, lipca, października, stycznia). Student musi wiedziećże: JEŻELI DOSZŁO DO KONTAKTU Z MATERIAŁEM ZAKAŹNYM TO SZYBKIE I WŁAŚCIWE DZIAŁANIE MOŻE UCHRONIĆ GO PRZED ZAKAŻENIEM.
Dziękuję Prezentacja przygotowana została między innymi w oparciu o materiały przygotowane przez Zespół Kontroli Zakażeń Zakładowych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie