POLSKA RPA. 3 Nobel Peace Prize winners. Area: 1,219,090 km2. 8 th largest share of women in parliament in the world (42.

Dossier www.mttp.pl 51.8 mln inhabitants 11 languages 8 th largest producer of wine in the world 3 Nobel Peace Prize winners 49.5 years life expectancy Area: 1,219,090 km2 in2012 getting credit 11,375 29.7 % of the world s deposits of gold USD - GDP per capital (PPP) 8 th largest share of women in parliament in the world (42.3% women) 5 582,4 billion USD 566 airports, the in2 012 GDP (PPP) in2 012 1 st place in the world for ease of th largest mining industry in the world 7 )150 Table Mountain chosen as one of Wonders of Nature in 2012 world s 11th largest number years expected viability of mining in South Africa ) Poland South Africa POLSKA RPA Where to look for business opportunities? Gdzie szukać gospodarczych szans? This publication was co-financed by the Polish Ministry of Economy Complimentary copy Wydawnictwo współfinansowane ze środków Ministerstwa Gospodarki RP egzemplarz bezpłatny

THINKTANK RECOMMENDATIONS REKOMENDACJE Poland South Africa Polska RPA 1] As Poland and South Africa are seeking new growth incentives, both should take a closer look at each other, and discover shared experience in ushering political transformations and building strong economies. 2] Considering that all Polish products are suitable for export to South African market, it provides a test of maturity for the Polish state, as well as a possibility for Polish firms to expand abroad to a degree defined by the strength of the Polish economy. South Africa offers opportunities especially in the food industry, manufacturing of machines and railway equipment, in mining and the power industry, the defense industry, and producers of chemicals and construction materials. 3] Firms from South Africa in turn can enter Polish services market (especially BPO services) as a base from which to service all the European markets. Poland also offers many investment opportunities, such as mergers, takeovers and consolidation. The South Africa could also take advantage of Poland s recent experience in territorial administration transformation. 1] Polska i RPA szukają bodźców rozwojowych. To dobry moment, by lepiej przyjrzały się sobie, odkrywając też wspólne doświadczenia dwóch dekad transformacji politycznej i budowania silnych gospodarek. 2] Zważywszy, że 100 proc. polskich produktów kwalifikuje się na eksport na rynek RPA, może on być testem dojrzałości polskiego państwa i możliwości dostosowania działalności zagranicznej firm do poziomu określanego przez siłę polskiej gospodarki. Rynek RPA oferuje możliwości szczególnie w branży spożywczej, produkcji maszyn i sprzętu dla kolejnictwa, górnictwa, energetyki i przemysłu obronnego oraz artykułów chemicznych i budowlanych. 3] Firmy z RPA mogą z kolei wejść na rynek usług w Polsce (zwłaszcza serwisy BPO), traktując go jako bazę obsługi rynków całej Europy. Polska gospodarka stwarza również wiele okazji do inwestycji: fuzji, przejęć i konsolidacji. RPA może zaś czerpać ze świeżych doświadczeń transformacyjnych polskiej administracji terytorialnej. Contents / spis treści 2 Foreword / Słowo wstępne: Donald Tusk, Prime Minister of Poland / prezes Rady Ministrów 4 Fast Facts & Quick Stats / Fakty i dane: Africa in Numbers / Afryka w liczbach 6 Opinions / Opinie: Janusz Piechociński, Ilona Antoniszyn-Klik, Sławomir Majman 10 Analysis I / Analiza I: Poland a Strong Partner in Europe / Polska silny partner w Europie 24 Fast Facts & Quick Stats / Fakty i dane: Poland in Numbers / Polska w liczbach 26 Analysis II / Analiza II: A Boom in Rainbow Nation / Boom w tęczowym kraju 38 Fast Facts & Quick Stats / Fakty i dane: South Africa in Numbers / RPA w liczbach 1

DEVELOPMENT OF CONTATCS WITH AFRICA rozwój kontaktów z afryką Donald Tusk, Prime Minister Prezes Rady Ministrów A New Dynamic in Polish-African Relations Nowa dynamika stosunków polsko-afrykańskich We are aware that building Poland s position on the African continent depends on bold and well-managed initiatives on the part of Polish investors in Africa. Mamy świadomość, iż budowanie polskiej pozycji na kontynencie afrykańskim zależy od odważnej i dobrze ukierunkowanej aktywności polskich inwestorów w Afryce. Africa is presently the fastest growing region on our planet. During the past decade, six of the world s ten most dynamically developing countries were located on the African continent. At the same time, the rapid growth in Africa goes in tandem with great needs for its absorbent markets. The Polish government and business should take advantage of the opportunities this represents. In the last few years, Poland s economic relations with Africa have been guided by a new dynamic. It should be expected that the growth trends in Polish-African cooperation will continue. Poland has much to offer African countries. Some of them already make use of our recent experiences in the introduction of economic and political reforms, the building of a support system for civic society and improvements in human rights standards. We find it necessary to continue our cooperation in the fields of higher and vocational education. We are aware that building Poland s position on the African continent depends on bold and well-managed initiatives on the Afryka jest obecnie najszybciej rozwijającym się regionem naszego globu. W ostatniej dekadzie sześć z dziesięciu najprężniej rozwijających się krajów świata leżało na kontynencie afrykańskim. Szybkiemu rozwojowi w Afryce towarzyszą jednocześnie ogromne potrzeby chłonnych rynków. Polski rząd i biznes powinny reagować na te możliwości. W ostatnich latach stosunki gospodarcze Polski z Afryką zaczęły podlegać nowej dynamice. Należy oczekiwać, że wzrostowy trend we współpracy polsko-afrykańskiej będzie się utrzymywał. Polska ma wiele do zaoferowania krajom afrykańskim. Z naszych niedawnych doświadczeń dotyczących wprowadzania reform gospodarczych i ustrojowych, budowy systemu wsparcia dla społeczeństwa obywatelskiego oraz poprawy standardów przestrzegania praw człowieka korzystają już niektóre kraje afrykańskie. Uważamy za konieczne kontynuowanie współpracy w dziedzinie szkolnictwa wyższego i zawodowego. Mamy świadomość, iż budowanie polskiej pozycji na kontynencie afrykańskim zależy od odważnej i dobrze ukierunkowanej aktywności PHOTo / FOT.: the chancellery of the prime minister part of Polish investors in Africa. The activeness of Polish firms in Nigeria, Angola, Tanzania, Ethiopia or Senegal are indicative of the ever growing opportunities for a permanent presence on African markets above all in the fields of mining, energy, trade in specialised equipment, but also high technology. South Africa remains Poland s most important trade partner in this region. The value of our trade represents about 20 per cent of all our trade with the African continent. We are also aware that Polish enterprises interested in cooperation with partners from Africa need to be actively supported by the state administration. With this in mind, we are implementing the Go Africa programme, which was inaugurated during the course of my official visit to Nigeria in April this year. The succeeding official visit on the African continent expressed the commitment of Poland s government in developing contacts with this part of the world. I am convinced that the synergy of political and business action will lead to specific projects and contracts beneficial to both interested parties and, in consequence, to the continued growth of our national economies. polskich inwestorów w Afryce. Działania polskich przedsiębiorstw w Nigerii, Angoli, Tanzanii, Etiopii czy Senegalu świadczą o stale wzrastających możliwościach trwałego wejścia na rynki afrykańskie przede wszystkim w sektorze wydobywczym, energetycznym, handlu sprzętem specjalnym, ale także wysokich technologii. Republika Południowej Afryki pozostaje najważniejszym polskim partnerem handlowym w tym regionie. Wartość wymiany handlowej odpowiada ok. 20 proc. całości wymiany handlowej z kontynentem afrykańskim. Mamy też świadomość, że polskie przedsiębiorstwa zainteresowane współpracą z partnerami z Afryki muszą być aktywnie wspierane przez administrację państwową. Dlatego realizujemy projekt Go Africa zainaugurowany podczas mojej oficjalnej wizyty w Nigerii w kwietniu tego roku. Kolejna wizyta oficjalna na kontynencie afrykańskim jest wyrazem zaangażowania władz RP w rozwój kontaktów z tym regionem świata. Jestem przekonany, że synergia działań politycznych i biznesowych zaowocuje konkretnymi projektami i kontraktami korzystnymi dla obu zainteresowanych stron i w konsekwencji dla dalszego pomyślnego rozwoju naszych gospodarek narodowych. 2 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 3

17 Źródło: CIA World Factbook 2012 69,4% 629,6 mld dol. Źródło: BP Statistical Review of World Energy, 2013 Liczba miast z populacją ponad 1 mln osób Ameryka Łacińska 63 Europa 52 Afryka 52 Ameryka Płn. 48 7. Co osoba na świecie mieszka w Afryce, a za 40 lat liczba mieszkańców kontynentu przekroczy mld THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 region W takim tempie będzie rósł rocznie w Afryce rynek usług finansowych do 2020 r. Źródło: African Development Bank Group Źródło: Doing Business 2013 Fakty LicZBY Fakty Wymiana handlowa Afryka Polska (w tys. dol.) jako % zysku Ameryka Łacińska Kraje OECD Europa Wschodnia i Azja Środkowa Azja Wschodnia i Pacyfik Bliski Wschód i Afryka Północna Afryka Subsaharyjska 88% platyna 47,20 42,70 40,50 34,50 32,30 416 882 232 927 57,80 RPA Maroko RPA 528 362 Algieria 353 554 Wybrzeże Kości Słoniowej Maroko 198 948 187 140 150 811 Tunezja Egipt 195 788 101 735 Egipt Nigeria 88 688 Źródło: Rocznik statystyczny handlu zagranicznego, GUS 2012 562 Procentowy udział Afryki w ropie naftowej na świecie 10,9% produkcja 13% eksport 49,7 Afryka to: 1mld 2 tys. 3 tys. ludzi języków plemion Źródło: Population Reference Buremu 2013 Procentowy udział w ludności świata Afryka ma 15,2% ludności świata Źródło: Population Reference Buremu 2013 15,8% mld dol. O tyle średniorocznie rósł eksport Afryki w ostatnich 10 latach Tyle wart był eksport Afryki w 2012 r. przeszło 4 razy więcej niż w 2000 r. Źródło: World Trade Organisation 2013 Główni partnerzy handlowi Źródło: World Trade Organisation 2013 mld dol. Afrykańczyków mieszka w miastach 630 610 566 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: BP Statistical Review of World Energy, 2013 40% 598 511 437 411 476 481 371 311 375 394 Eksport 240 303 179 257 149 139 145 213 166 130 135 136 Import Źródło: British Geological Survey, USSG 7,8% zasoby 630 Eksport i import Afryki w latach 2000 2012 (w mld dol.) 2,3 Źródło: World Population Prospects,: The 2010 Revision, United Nations 2011 4 74% mangan 60% diamenty złoto baryłek wynoszą zasoby ropy naftowej Afryki bln dol. W tym roku Zimbabwe jako ostatni kraj odzyskało niepodległość dzięki wycofaniu się z jego terenu Europejczyków (Brytyjczyków) 39,05 32,08 25,43 9,02 2,94 1,58 Źródło: African Economic Outlook, African Development Bank Statistical Department i dane z baz IMF 50% 130mld 3,4 1980 Oceania Ameryka Północna Europa Ameryka Południowa Azja Afryka Łączne obciążenia podatkowe przedsiębiorców Procentowy udział Afryki w światowych zasobach Źródło: World Trade Organisation 2013 Źródło: World Investment Report 2013 Źródło: World Development Indicators, World Bank PKB (w tys. dol.) udziału w eksporcie Afryki w 2012 r. miały produkty przemysłu wydobywczego przekroczyła w 2011 r. wartość wszystkich przedsięwzięć finansowanych z inwestycji zagranicznych w Afryce Tyle w 2012 r. wyniosło PKB Afryki mierzone parytetem siły nabywczej Kontynent Na tyle szacuje się dynamikę PKB Afryki w 2013 r. RPA 592,0 Egipt 548,8 Nigeria 455,5 Algieria 277,4 Maroko 174 15% PKB per capita LicZBY IMport Rok Afryki stanowił szczyt dekolonizacji kontynentu, niepodległość uzyskało wówczas państw 4,8% (PKB w PPP w 2012 r.) EKSport 1960 Pięć największych gospodarek Afryki Fakty 19,7roku Tyle wynosi mediana wieku Afrykańczyków (połowa z nich nie przekroczyła jeszcze tego wieku, a połowa jest starsza) Źródło: UN DESA, 2012 Tyle wyniósł napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2012 r. do Afryki Źródło: World Investment Report 2013 700 mln Tyle telefonów komórkowych, stanowiących na kontynencie najlepsze narzędzie rozwoju biznesu, mają Afrykańczycy USA Globalne przepływy i napływ do Afryki bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach 2008 2012 (w mld dol.) CHINY Świat 1790,7 57,8 Afryka 2008 FRANCJA 1604,2 52,8 1381 1197,8 43,2 43,4 1351 2009 2010 2011 2012 49,7 WŁOCHY NIEMCY INDIE WIELKA BRYTANIA HOLANDIA Źródło: World Investment Report 2013 JAPONIA BRAZYLIA 313mln Połączenia komórkowe w Afryce 1000 100 800 80 600 60 400 40 200 20 0 34 czyli % tyle liczy najszybciej rosnąca klasa średnia świata, Afrykańczycy o średnich dochodach 0 2001 2003 2005 liczba połączeń (w mln) 2007 2009 2011 2013 2015 penetracja rynku (%) Źródło: African Development Bank 2011 Źródło: Wireleless Intelligence, za: Frank Knight 2013 2013 THINKTANK dossier Polska RPA 5

Quotes, Opinions Cytaty, opinie Quotes, Opinions Cytaty, opinie Quotes, Opinions Cytaty, opinie Quotes, Opinions Cytaty, opinie South Africa: Business Opportunities for Polish Firms RPA: możliwości współpracy dla polskich firm Bilateral Investment Potential Potencjał obustronnych inwestycji As Polish firms become increasingly active on world markets and as the Go Africa programme is beginning to grow, we wish to encourage Polish business people to take a more active interest in South Africa s stable market. In 2012 the value of Polish-South African trade amounted to 832 million USD. The value of Polish exports to South Africa in 2012 amounted to 506 million USD, a 56 per cent increase from 330 million USD in 2008. During the same period, Poland s imports from South Africa amounted to 326 million USD. South Africa is Poland s largest trade partner on the African continent one that continues to offer many partnership opportunities for Polish firms. According to estimates for 2013-2015, the South-African economy will grow at a moderate and stable pace. As compared with the global economy, the South African market shows a decisive edge its real GDP growth in the foreseeable future is expected to be greater than the global average, and certainly greater than the European Union average. W ramach procesu internacjonalizacji polskich firm i projektu Go Africa chcemy zachęcić polskich przedsiębiorców do zwiększenia zainteresowania stabilnym rynkiem Republiki Południowej Afryki. W 2012 r. wartość obrotów między Polską a RPA wyniosła 832 mln dol. Wartość polskiego eksportu na rynek południowoafrykański w 2012 r. była równa 506 mln dol. przy 330 mln w roku 2008 (wzrost o 56 proc.). W tym samym okresie import wyniósł 326 mln dol. Republika Południowej Afryki to nasz największy partner handlowy na tym kontynencie, wciąż oferujący wiele możliwości współpracy dla polskich firm. Według prognoz na lata 2013 2015 gospodarka RPA będzie rozwijać się w umiarkowanym, stabilnym tempie. W porównaniu z gospodarką światową obserwujemy zdecydowaną przewagę RPA realny wzrost PKB powinien kształtować się w najbliższej przyszłości powyżej średniego poziomu gospodarki globalnej, a z pewnością powyżej poziomu Unii Europejskiej. Janusz Piechociński, Deputy-Prime Minister and Minister of Economy / wicepremier, minister gospodarki PHOTO / Fot.: THINKTANK Why South Africa? Because this is the richest country on the African continent; because it is one of the G20; because it offers preferential trade terms with EU countries pursuant to an EU-South Africa agreement; because it comes 10th in the world in terms of investor protection; and because it is the country that draws the most FDI on the African continent. South Africa simply is the place to be. South African firms are already present in Poland and are investing actively. One of the largest such investments was the acquisition in 1997 of a 75 per cent stake in Tyskie Breweries by South-African Breweries (SABMiller) along with Euro Agro Centrum, and the takeover by SABMiller of a 27.5 per cent stake in Lech Breweries. That same year, the consortium Fra-Mondi signed an agreement to purchase shares in the Celuloza S.A. pulp and paper works in Świecie. South African investors also have capital interests in the Polish metalworking and engineering industries, as well as in the catering and hotel sector. In 2008, the firm Naspers in what was a bold move on the Polish internet market took over the Gadu-Gadu chat site and the Allegro.pl online auction portal. Dlaczego Republika Południowej Afryki? Ponieważ jest to najbogatsze państwo na kontynencie afrykańskim, należące do G20, funkcjonujące na preferencyjnych warunkach wymiany handlowej z państwami Unii Europejskiej, w ramach umowy UE RPA, zajmujące 10. miejsce na świecie pod względem ochrony interesów inwestorów oraz państwo przyciągające najwięcej BIZ na kontynencie afrykańskim. W RPA po prostu trzeba być. Spółki z RPA są już obecne w Polsce i aktywnie inwestują. Do najważniejszych inwestycji należy wykupienie w 1997 r. 75 proc. udziałów w Browarach Tyskich przez Południowoafrykańskie Browary (SABMiller) wraz z Euro Agro Centrum oraz przejęcie przez SABMiller 27,5 proc. udziałów w Browarach Lech. W tym samym roku Konsorcjum Fra-Mondi podpisało porozumienie o wykupieniu udziałów w spółce Zakłady Celulozy i Papieru w Świeciu Celuloza SA. Południowoafrykańscy inwestorzy lokują swój kapitał również w polskim przemyśle metalowym i maszynowym, a także w branży gastronomicznej i hotelarskiej. Odważne wejście na polski rynek internetowy podjęła w 2008 r. firma Naspers, która przejęła m.in. serwis Gadu-Gadu oraz portal aukcyjny Allegro.pl. Ilona Antoniszyn-Klik, Undersecretary of State at the Ministry of Economy / podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki PHOTO / Fot.: Radek Pietruszka, PAP 6 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 7

Quotes, Opinions Cytaty, opinie Quotes, Opinions Cytaty, opinie It's Time to Go Global for Polish Companies Nadszedł czas na globalną ekspansję polskich firm Polish business has matured enough to leave the European cocoon. We have finally noticed that the economy, exports, investments go further than the limits of the Old World. Polish businessmen have started to look around the world. They scout new markets: China, Malaysia. It is high time to take advantage of the opportunities offered by Africa: the market with the biggest potential in the world. Rankings leave no doubts: 6 out of 10 fastest growing economies in the world are in Africa. Unfortunately, Poland has been late for the African race. When others were entering this continent, our country was fully engaged in political and economic transformation, building a strong position in Europe. However, we are quickly making up for the lost time. Our companies are now building roads in Africa, modernising houses, investing in mines and helping to develop agriculture. We have a great advantage over other international companies entering African markets as we have no colonial past. The image of Poland and Polish business in Africa depends only on us. We have the unique chance to create it from scratch. I believe that the government's programme Go Africa and Prime Minister Donald Tusk s visits to Nigeria, South Africa and Zambia will make African doors widely open for Polish investors. Polski biznes dojrzał do wyjścia z europejskiego kokonu. Zauważyliśmy, że gospodarka, eksport, inwestycje nie kończą się na Starym Kontynencie. Polacy rozglądają się po świecie. Robią rekonesans nowych rynków. Chiny, Malezja. Przyszedł czas, by wykorzystać szansę, jaką daje Afryka rynek zbytu o największym potencjale na świecie. Rankingi pokazują jednoznacznie: sześć na dziesięć najszybciej rozwijających się gospodarek świata pochodzi z tego kontynentu. Niestety Polska spóźniła się na afrykański wyścig, zajęta transformacją i budowaniem silnej pozycji w Europie. Jednak szybko nadrabiamy opóźnienie. Firmy znad Wisły budują drogi, nowoczesne domy, inwestują w kopalnie, pomagają rozwijać rolnictwo. Do Afryki wchodzimy z mocnym asem w rękawie czystą kartą, bez kolonialnych konotacji. Tylko od nas zależy, jak Polska i polski biznes będą się kojarzyły w Afryce. Wierzę, że rządowy program Go Africa oraz wizyty premiera Donalda Tuska w Nigerii, RPA i Zambii szerzej uchylą drzwi do Afryki dla polskich przedsiębiorców. Discover Africa! What, Where, When events in poland POLISH-CONGOLESE ECONOMIC FORUM I 4-5 Nov. 2013, Warsaw A meeting of Polish and Congolese business people on the occasion of the Congolese government delegation's visit to Poland Host: Polish Ministry of Economy I www.mg.gov.pl COP-19 CLIMATE SUMMIT I 11-22 Nov. 2013, Warsaw A conference on climate change with the participation of representatives of African countries HOST: the United Nations I www.cop19.gov.pl POLANDAFRICA I 26-27 Nov. 2013, Łódź Polish-African Cooperation Congress Host: Regional Chamber of Commerce in Łódź I www.polandafrica.pl Poznaj Afrykę Co, gdzie, kiedy WYDARZENIA W POLSCE POLSKO-KONGIJSKIE FORUM GOSPODARCZE I 4 5.11.2013, Warszawa Spotkanie biznesu polskiego i kongijskiego przy okazji wizyty delegacji rządu Republiki Konga w Polsce Organizator: Ministerstwo Gospodarki RP I www.mg.gov.pl SZCZYT KLIMATYCZNY COP-19 I 11 22.11.2013, Warszawa Konferencja w sprawie zmian klimatu z udziałem przedstawicieli krajów afrykańskich Organizator: ONZ I www. cop19.gov.pl POLANDAFRICA I 26 27.11.2013, Łódź Polsko-Afrykański Kongres Współpracy Organizator: Regionalna Izba Gospodarcza w Łodzi I www.polandafrica.pl Sławomir Majman, Chairman of the Polish Information and Foreign Investment Agency / prezes Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych PHOTO / Fot.: PAIiIZ 8 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013

photo / FOT.: JUPITER IMAGEs Today s Poland offers many interesting business opportunities. /Współczesna Polska oferuje wiele atrakcyjnych możliwości biznesowych. Poland A Strong Partner After twenty years of economic transformations and nine years as an EU Member State, Poland has become a strong EU market that has done well in a period of global crisis. Poland enjoys a stable economy the sixth largest in Europe and significant influence over decision-making in the European Union. South African firms could find in Poland not only a strong business partner, but also a reliable ally. What is Poland s place in Europe today? How does Poland see its future development? In what areas are opportunities emerging for economic cooperation between South Africa and Poland? Why did Poland lanuch Go Africa programme? in Europe Polska silny partner w Europie Po 20 latach transformacji gospodarczej i dziewięciu latach członkostwa w UE Polska stała się silnym rynkiem UE. Dobrze radzi sobie w czasach globalnego kryzysu, jest stabilną, szóstą pod względem wielkości gospodarką w Europie, ma też spory wpływ na decyzje w Unii Europejskiej. Kraje Afryki mogą znaleźć w Polsce nie tylko silnego partnera biznesowego, lecz także wiarygodnego sprzymierzeńca. Jakie jest dziś miejsce Polski w Europie? Jak Polska myśli o swoim rozwoju? Gdzie pojawiają się szanse współpracy gospodarczej krajów Afryki z Polską? Dlaczego Polska uruchomiła program Go Africa? 10 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 11

The sources of Poland s economic strengths Poland and South Africa High Time to Unlock New Potential authors: Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej (THINKTANK) Poland is Central Europe s largest economy, an important player in the European Union and an attractive economic partner. The South African business sector should take a closer look at the potential of the Polish market and at the opportunities for cooperation with Polish firms. 1. After more than two decades of political and economic transformations, Poland has become an active member of the European Union and the word s 20th largest economy, a large and stable market that is growing steadily. 2. The European Union remains the most important reference point for Poles, even as they build relations with other key players from various parts of the world. At the same time, Polish firms are increasingly often seeking business opportunities in foreign markets including non-european ones. The Polish market also provides opportunities for investment, mergers and takeovers. 3. There are many possibilities for closer economic cooperation between South African and Polish firms, brining business advantages to both sides. In 2012, the Polish economy fared much better than those of most other large EU member states. The effects of the protracted financial crisis were felt the most by the EU s older, western members. The continent s overall economic growth in 2012 was negative average GDP in the EU fell by 0.3 per cent: the situation in Greece proved to be the most dire, but Germany suffered as well (a mere 0.7 per cent of growth), as did France (no economic growth). Poland s GDP growth rate of 2 per cent for 2012 is a very good result in the circumstances. The previous year, Poland s GDP had risen by 4.3 per cent and grew continuously since the global financial crisis began an exceptional instance in crisis-ridden Europe. From 2008 to 2011, the cumulative growth of Poland s GDP was 15.8 per cent the highest on the entire continent. Poland s export figures for 2012 about 15.8% the cumulative growth of Poland s GDP from 2008 to 2011 the highest on the European continent. 150 billion EUR are impressive as well. This in turn is due above all to the excellent productivity shown by highly-skilled workers and to the very good quality of Polish products in relation to their price. These impressive objective achievements did not occur as a result of chance. The sources of Poland s increasing economic strength are, first and foremost, a consistent approach to economic change and the country's integration with the European Union, but also the accompanying explosion of domestic entrepreneurship following years of socialist restrictions. Sustained and highly effective political, economic and social transformations have been under way in Poland for over 20 years. The economy has become flexible and free, and businesses are quickly adapting to changing conditions. This, in conjunction with a relatively low level of public and corporate debt, the inflow of foreign investments, the innovativeness of Polish firms, and relatively low costs of labour and running a business compared with other EU countries, creates an effective model for growth in the European context. From former European power to rebirth This rapid development came with the disintegration of the Soviet Union, in whose sphere of influence Poland had been since 1945. Poland is easy to find on the European map it lies at the geographical centre of the continent, at the intersection of major European East-West and North-South routes. It is a strategic location which is used skilfully Poland has for centuries played the role of a mediator and connector between Eastern and Western civilisational trends, many of which it adopted for its own use. Poland s history spans a period of over a thousand years. The Polish state dates back to the 10th century quite far back by European standards. From the late 16th to the late 18th centuries, Poland and Lithuania were joined, forming the Rzeczpospolita (Commonwealth), geographically the largest country in Europe, a multinational state tolerant of religious diversity, a well-managed organism based on a unique political system a gentry democracy with an elected king. Indeed, it was Rzeczpospolita that acted as the 'bulwark' of Europe for centuries and many a time managed to repel Russian and Turkish attacks, among other. It also served as the 'granary of Europe'. By the 18th century, the Polish-Lithuanian multinational state had begun to decline due to, among other things, the weakening of royal authority, a failure to properly assess external threats and the lack of a modern, standing army. Its neighbours, which had during this time become powerful autocracies, took advantage of this. In the late 18th century, Russia, Prussia and Austria divided up the lands of the Rzeczpospolita among themselves, and Poland disappeared altogether from the map of Europe for 123 years. Freedom only came with the end of the Great War of 1914-18. After a short twenty years of independence, Poland was invaded by Nazi Germany. This invasion which met with stiff resistance marked the beginning of World War II. When the war ended in 1945, Poland and the other Central and Eastern 12 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 13

The sources of Poland s economic strengths European countries found themselves within the Soviet sphere of influence behind what Winston Churchill called the Iron Curtain and were cut off from the rapidly developing West. An inefficient, centrally planned economy and limited sovereignty prevented Poland from fully using its potential for development after the war. The country was formally independent, however, and enjoyed a degree of self-determination that allowed it to escape the nightmare of Soviet collectivisation and many other communist economic experiments. During this time, Western Europe quickly recovered from the war s destruction, and began to integrate economically. Successive communities were created beginning in the 1950s, leading to the emergence of the concept of the European Union. The integration processes in the West progressed in parallel with the deteriorating political and economic situation in Eastern Europe. As the Soviet Bloc started to fall apart in the late 1980s, the leaders of the Polish opposition, centred around the Solidarność trade union created in 1980 and led by Lech Wałęsa, reached an agreement with the authorities during the Round Table talks. This historical agreement notable for the peaceful manner in which it was achieved opened the way to political and economic transformations and precipitated change in the rest of Central Europe. In June 1989, free elections were held in Poland for the first time since World War II. Prime Minister Tadeusz Mazowiecki s government, formed in September, prepared and put into effect a radical plan of reforms and laid the ground for a free market and the foundations of a new economic system. These measures shock therapy, as it was called quickly brought the desired results, although these didn t come without unwelcome side effects. Most importantly, however, the Balcerowicz Plan created the conditions for unhampered commercial activity and enabled entrepreneurship to grow, both on a small and medium scale. Those changes became the driving force behind the Polish economy. In 1990 and 1991, 600,000 businesses were set up in Poland. Today, there are almost 1.8 million and nearly all are privately owned. Poles relied on their own resourcefulness and took matters into their own hands with enthusiasm. The new businesses began to operate in difficult conditions, they had to compete with considerably more experienced Western European firms, and they learned to do so rapidly. New entrepreneurs had to show boldness and initiative, seek capital and know-how that was hard to find at that time, and learn the best practices in Europe and around the world, including modern management standards. AIM EU membership From the very beginning of the transformations, the gradually unifying Western Europe was the Polish government s most important point of reference and membership of the European Union emerging at that time its main objective. This was stipulated in the 1991 Europe Agreement which established an association between the European Communities and Poland. At the beginning of the 1990s, the European Economic Community had the Schengen Area, it was finalising the construction of a unified market and working on the project for a common currency. Poland s aspirations to join the West were helped by the radical transformation of its political system (the introduction of political pluralism, among other things) and rapid economic growth. The banking and financial sector grew very quickly. The Warsaw Stock Exchange was inaugurated in 1992, marking the beginnings of a capital market. Today it is the largest stock exchange in Central Europe, larger than the one in Vienna, both in terms of turnover and the number of listed companies and debuts. It also happens that the number of new company debuts exceeds that at the popular London Stock Exchange. The privatisation of state enterprises has become a source of revenue for the state, but it has also made it possible to attract foreign investors, thus helping to introduce higher standards in most sectors of the economy. More than 160 billion EUR in investments has flowed into Poland since the beginning of the transformations, mainly from European countries. Foreign investors have appeared in almost every sector, creating conditions for greater competitiveness and higher quality of the products and services offered. Initially, firms focused on gaining a share of the sizeable domestic market but, over time, investors who had invested in Poland started to expand into other European countries, and innovative products and services also appeared (automotive assembly lines, manufacturing of electronic goods, and products whose technology and design were highly advanced, and which held greater added value for customers). More than 160 billion EUR in investments has flowed into Poland since 1989, and foreign investors have appeared in almost every sector. Presently, foreign investors invest in, among other things, international services, including financial services, call centres, shared service centres and technological centres; electronics; and the automotive, biotechnological, R&D and aviation industries. There is increased investment in the offshoring industry as well as in the R&D industry, particularly in areas such as accountancy, finance, logistics, software development, engineering and automation systems, pharmaceuticals and software. Due to a combination of its strengths, Poland has become an offshoring centre for European businesses wishing to reduce costs while retaining quality of services (outsourcing business functions and shared service centres). According to the UNCTAD World Investment Report 2011, Poland is currently the sixth most attractive offshoring location in the world. More than 300 firms have chosen Poland to locate this kind of centres here. Cracow enjoys the position of world s best place to establish outsourcing centres for BPO projects. This branch of industry currently employs approximately 50,000 people, and this figure is to increase by a further 20,000 over the next two years. At the same time, Poland s five-year-long EU membership negotiations (1999 2004) entailed the necessity to harmonise Polish law with EU law (acquis communautaire) and to carry out administrative and institutional reforms. This was a decisive factor for change both in the public and private sectors. At the public level, it brought about the modernisation of the state administration and transparency in the rules according to which it functions. In the economy, it created conditions for operation as part of a single European market. It also prepared businesses for tough market competition, forcing them to become innovative and professional in their operations. A large group of firms emerged prior to EU accession: such as the powerful exporters Selena, Atlas, Mokate, Comarch, Asseco, Nowy Styl, Maspex and 14 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 15

The sources of Poland s economic strengths LPP. Their high quality products and services now started to appear not only in Poland, but also on foreign markets, and they held their own in the global community. The development of enterprises was also helped along by a technological bonus of sorts: as many firms and institutions on the Polish market had been created from scratch, they immediately reached for the latest technological solutions. With Poland s accession to the EU in 2004, Polish firms gained access to the Internal Market and its unrestricted flow of goods, services, people and capital. While this has increased the potential and opportunities for Polish enterprises, it has also exposed them to greater competition from more powerful Western European firms. EU funds have also become a powerful source of growth for the economy. In 2007-2013, Poland was the greatest recipient of such funds (almost 68 billion EUR under the Cohesion Policy and approximately 20 billion EUR under the Common Agricultural Policy). One of the major reasons why Poland s growth rate has repeatedly reached several percentage points over the past decade is the EU s co-financing of various developmental projects, especially in infrastructure and innovation. In political terms, EU membership initiated the process of building Poland s role within EU institutions and as a participant in European policy-making. This entailed a gradual strengthening of Poland s position as a major European player and the inclusion on the EU agenda of political initiatives that are important to Poland, such as the Eastern Partnership, which is directed at Armenia, Azerbaijan, Belarus, Georgia, Moldova and Ukraine. Poland has consistently been a proponent of the Old Continent s further and deeper integration, of forging ties with eastern and southern neighbourhood countries and of open and active European participation in shaping the new international order. Poland is the European Union s 6th and the wolrd's 20th largest economy. A development strategy for the future For the second time, the European Growth and Jobs Monitor (2009) placed Poland as second, after Finland, in the ranking of countries developing in keeping with the Lisbon strategy principles, which define European development goals until 2020. This reflects not only the pace of Poland s development, but also its innovativeness. This success is built upon four solid bases: high productivity in relation to labour costs (this indicator is almost twice as high as in Western European countries), young and skilled workers (well educated and yearning for success), financial stability and the country s strong position within the EU. The World Bank has described Poland as a high-income economy. With a population in excess of 38 million (7.6 per cent of the EU population), and a GDP per capita of 18,800 USD (PPP) it is the European Union s 6th and the world's 20th largest economy. According to numerous rankings, Poland remains one of the most attractive foreign direct investment markets in Europe. The incentives provided by Poland s regions and its 14 industrial zones and technological parks are yet another advantage. The average cost of labour remains relatively low compared to Western Europe, but higher than in other Central European countries. In conjunction with work quality, it is an attractive combination for investors, however. The stable and strong position of Polish firms which are leaders in their respective market segments also creates potential for mergers and acquisitions. After two decades of growth, Polish firms themselves are also seeking new areas of expansion and capital ties. One of the factors speeding up this process is growing exports. In 2009, Poland s ratio of exports to GDP reached a level not far behind Germany s 16 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 17

The sources of Poland s economic strengths (44.5 per cent), the country that was not long ago the largest global exporter. This is a long-term trend that has been accelerating for a number of years. Over the last decade, the value of Polish exports of products and services has increased three and a half times from 201 to 677 billion PLN. The type of products and services being exported is also changing from cheap to high-quality goods, services and commodities of added value. Poland s share in global exports is rising while that of old European countries is dropping (over the last five years, Greece s share in global exports has fallen by 20 per cent, that of Italy and France by 19 per cent, and Germany s by 8.3 per cent). The increasing importance of exports is encouraging Polish businesses to seek closer alliances on established and developing markets. Poland Africa. A POTENTIAL NEW OPENING Poland has changed completely in the last two decades. It has conducted successful political and social transformations and created solid foundations for further sustainable growth. During that time, Poland concentrated on internal reorganisation, on adapting to Western standards and on accession to the European Union. Today, after nine years of EU membership and a highly praised 6-month presidency of the EU Council, Poland has a broader vision and wants to play a more active role on the global stage. The world order is changing, and the old order is gradually being replaced by multilateral network arrangements of political and economic groups. This helps to form broader, multivector international relations, also through the EU and its members. The Polish Foreign Policy Priorities 2012-2016 (Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016) drawn up by the Polish Ministry of Foreign Affairs, stress multi-polarity, among other things. Poland s foreign policy will also be increasingly concerned with achieving the country s modernisation goals. One of its priorities is to promote the growth of trade and investments with African countries and a greater commitment to developmental aid. For the moment, Poland s commercial relations with African countries are not very extensive. Poland s trade with Africa in 2011 was worth 2.5 billion EUR merely 0.97 per cent of Polish exports and 0.79 per cent of imports. Countries with the highest share of this turnover are South Africa (exports: 529 million USD, imports: 413 million USD), and northern African states: Morocco (199 and 232 million USD, respectively), Algeria (353.6 and 49.8 million USD, respectively), Egypt (195.9 and 102.5 million USD, respectively) and Tunisia (67.2 and 150.8 million USD, respectively). Turnover with countries of Sub-Saharan Africa, such as Nigeria, Ghana, Kenya, Tanzania and Mozambique is much smaller. Poland s somewhat less intensive economic ties and investments in Africa are due to the fact that, for Poland, Africa remains a remote continent geographically but especially mentally For example, most of Poland s economic and political leaders do not have the African sub-saharan countries on their mental map because, among other reasons, Poland has never had colonies, never traded on a global scale, and Poles were not free to travel following World War II, due to restrictions introduced by the Communist regime. Poles have always been curious about the world, however, one of the 20th century s most distinguished authors of documentaries about Africa, reporter and writer Ryszard Kapuściński, was Polish. His books The Emperor (about Ethiopia) and The Shadow of the Sun (about Africa in the late 20th century) brought Africa closer not only to Poles, but to the entire world. During the Polish economic boom of the last two decades, business activity has been mainly directed at markets in Europe, Russia and the US, but some firms ventured further. Among Polish firms now clearly established on the African market, it is worthwhile to mention Kulczyk Investments (KI), owned by the richest Pole, Jan Kulczyk. KI is conducting 25 oil, gas, iron ore and hard coal exploration and extraction operations in 12 countries. In 18 of these, KI is a licensed operator. These investments could form, among other things, opportunities for other investments by Polish firms in the processing of oil derivatives. South Africa s SABMiller, in turn, is one of the largest foreign investors in Poland, with several hundred million euro invested in Polish breweries, including a controlling share in Kompania Piwowarska. Holding 38 per cent of the Polish beer market, SABMiller is one of the most successful foreign investments in Poland. Development aid schemes conducted by the Polish government also help to discover contemporary Africa. The African continent is the second destination for Polish developmental aid, after Eastern Partnership Go Africa is part of a wider scheme to promote the growth of Polish entrepreneurship and Polish firms presence in foreign markets. countries (Eastern Europe). Countries to which those initiatives are directed include Burundi, Ethiopia, Kenya, Rwanda, Somalia, South Sudan, Tanzania and Uganda. Direct aid schemes are also conducted by NGOs Polska Akcja Humanitarna in Sudan, for example. One of the strategic programmes launched this year by the Polish Ministry of Economy is Go Africa, an initiative aiming to help spread information about the potential for investment and trade on the African continent. The programme s website encourages Polish firms to invest in Africa s sub-saharan countries, among others. Go Africa is part of a wider scheme to promote the growth of Polish entrepreneurship and Polish firms presence in foreign markets. The scheme provides for, among other things, financial aid and the promotion of exported services and products. This means that in the coming years Polish firms will receive additional tools to help them make contacts and invest in African countries. Together with the numerous planned economic missions, especially in Nigeria, South Africa, Kenya and Tanzania, this will create good opportunities for Poles and Africans to get to know one another and establish closer ties. Analyses show that the best prospects for Polish firms planning to invest in Africa are to be found in the following sectors: food, pharmaceuticals, hotels, and mining and fisheries. These sectors hold the greatest potential for investment and partnerships. Poland and South Africa Potential to be Unlocked It hasn t been very long since South Africa and Poland established diplomatic relations, but South Africa is Poland s largest economic partner in Africa. The first contacts between the two countries were semi-official and were established in 1988. The Protocol on Establishing Diplomatic Relations between the Republic of Poland and South Africa at the embassy level was signed in Pretoria in 18 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 19

The sources of Poland s economic strengths December 1991. The first economic consultations between Poland and South Africa took place in Johannesburg in 2005 at the ministerial level (the Polish Ministry of Economy and the South African Department of Trade and Industry. At the historical level, the two countries share, among other things, the experience of a peaceful political transformation. Lech Wałęsa in Poland and Nelson Mandela in South Africa are political leaders who, differences in time and place notwithstanding, have become symbols of a miracle the transition from oppression to liberty without mass bloodletting, without revenge and settling accounts in a vigilante manner. In the space of a few years, both Poland and South Africa went through fundamental changes without which it would be impossible to understand the stage at which the two countries are today. In the case of Poland, this were the 1989 political transformations, which sowed the the seeds for the fall of the Berlin Wall, the flowering of liberty throughout East-Central Europe and breaking the ties of dependence with the USSR. A few years later, at the southern extremity of the African continent, the black citizens of South Africa, who had for years lived under the system of Apartheid, also won their freedom. In both cases, power was successfully transferred at the critical moment without bloodshed. South Africa s strong economic foundations Both countries are also the beneficiaries of successful economic transformations. For Poland, it meant the possibility of joining the group of strong European countries. For South Africa it opened the door to the group of the world s 20 largest economies and to the prestigious BRICS group the most promising developing economies. Often referred to as 'the Germany of Africa,' South Africa produces almost a quarter of Africa s GDP measured in PPP terms. In comparison with the region s other countries, it also stands out The South African stock exchange is the world s 18th largest in terms of market capitalisation. for its developed sector of financial and legal services, a mature capital market, a wide industrial base and advanced stage of development of certain sectors of the economy. The mining industry (diamonds 10 per cent of the world s production, and gold 50 per cent, among other minerals) holds a key position in the South African economy. South Africa is also the world s largest producer of chrome, manganese, and platinum, as well as one of the world s leading exporters of coal. Presently, almost 70 per cent of South Africa s GDP is produced in the country s unusually well-developed services (mainly financial) sector, according to the Global Competitiveness Report for 2013-2014. South Africa is a leader in terms of the quality of its legal environment, including the protection of intellectual property and other property rights, and the resolution of trade disputes. The effectiveness of its financial sector has earned South Africa first place in the world for ease of obtaining credit according to the Doing Business report. The South African stock exchange is today the world s 15th largest in terms of market capitalisation. Another advantage is the country s developed production base, dominated by foodprocessing, the automotive, chemicals, ICT, metallurgical and textile industries. Government strategies assume a transformation of the economy into one based on knowledge, especially in the production of pharmaceuticals, artificial satellites and environmentally-friendly energy technologies. South Africa can already take pride in its advanced telecommunications sector. It invests more than any other African country in, for example, the development of modern Internet infrastructure. South African firms also have access to advanced technologies for the processing of mineral resources (gold, platinum, and also carbon steel or aluminum) as well as in the production of mining equipment, where it owns many valuable patents. Polish consumers associate South Africa mainly with its wines, less so with its capital investments, such as the 75 per cent stake the South African Breweries Miller have in Tyskie Breweries, the same firm s 27.5 per cent stake in Lech Breweries, the consortium Fra-Mundi or the firm Naspers, which has taken over Gadu-Gadu, an online chat site, and Allegro. pl, Poland s most popular online auction portal. Other significant South African investors include Steinhoff (production) and DJ Group (distribution) from the furniture sector, or Pepcor, which deals with retail sale of consumer products. Growing bilateral trade and investments South Africa s strategic location at the southernmost edge of the African continent, where shipping routes crossing the Atlantic and Indian oceans meet has a global and regional dimension and makes the country the gateway to Sub-Saharan Africa. Its relatively well developed port, airport, road and rail infrastructure allow South Africa to play the role of a transportation hub in the region. Representations of international firms choose Johannesburg as their bridge to the fifteen markets that make up the Southern African Development Community, (SADC) and to all of Sub- Saharan Africa. This is also a good location for Polish firms which, encouraged by the Go Africa programme, think of making capital investments and developing export to such countries. Poland in turn, given its large market and key location in Central Europe, can play the role of such a gateway to the whole Central and Eastern Europe for South African firms. The potential of the merger and takeover market in Poland is also considerable. Companies established after 1989 are today seeking neutral capital and competent business partnerships to help them grow. Following Poland s entry into the European Union, trade between Poland and South Africa has grown considerably due to the free trade area agreement (Trade, Development and Cooperation Agreement) presently responsible for 90 per cent of trade between the EU and South Africa. In 2006-2012, trade between the two countries grew from 870 million PLN to 2.1 billion PLN, of which exports from Poland have grown from 430 million PLN to 1.53 billion PLN. The structure of this trade is shaped by the supply chain of global concerns, mainly in the automotive sector. Polish exports to South Africa in 2012 were dominated by machines and mechanical equipment (35.5 per cent), vehicles (16.9 per cent), and products of the chemicals industry (10.3 per cent) such as computer parts, personal hygiene products, passenger cars and delivery vehicles, cosmetics, and electric shavers. From South Africa, Poland imports mainly machines, mechanical equipment and parts for them (38.8 per cent), vehicles (13.5 per cent), base metals (11.7 per cent) and plant 20 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 21

The sources of Poland s economic strengths products (10.4 per cent), such as automotive vehicles and parts, unprocessed granite, grapes, aluminum and rubber. The investments made by Polish firms on the South African market also create new opportunities. Kopex, the Polish supplier of mining machines is present there and, thanks to its takeover of a local firm, can take part in government tenders. In South Africa, it produces and sells electrical and electronic apparatus equipment for the mining industry. The construction group PBG S.A. which builds pipelines and water treatment installations in Africa has chosen South Africa as the bridgehead from which to pursue business interests in the region, including Mozambique. The Polish producer of cosmetics Inglot has also opened its salons there. Polish scientists are working with their South African counterparts, especially in the fields of physics and chemistry. Poland is also the third largest shareholder in the South African astronomical research project SALT. untapped opportunities for Polish firms According to the 2012 calculations of the Department of Trade and Industry in Johannesburg, in the period ending in 2017 trade between Poland and South Africa could increase fivefold. Factors favouring such growth in trade are: the complementary nature of the two countries economies, with a dominant role played by industry and the services sector (with developed coal and automotive industries), government programmes for infrastructure extension, construction and development of the domestic market. Opportunities for rapid growth in exports can be found in the food processing industry, where Polish firms have an edge in terms of quality for price (their offerings are on average 20-30 per cent cheaper than similar products from Western Europe). Thanks to the dominant market position of large commercial chains (5 of them control 80 per cent of the market) which also operate beyond Poland s boundaries, Polish producers find it easier to reach the market. According to estimates for 2013, this market will be worth 65 billion USD, of which over 5.5 billion will be imported food. Polish products are already present in the offerings of the Shoprite chain, which has a 35 per cent share of the South African market, and in 150 shops in 16 countries other than South Africa. The strategy announced by its owners is aimed at maintaining the lowest prices possible despite inflation and augurs well for Polish producers. Growth potential for Polish exports also exists in the automotive sector, especially on the secondary market for vehicles and automotive parts. Producers of mining equipment and machines can also expand their presence on the market. Opportunities for growing exports can also be found in sectors in which Polish firms have considerable foreign trade experience, such as construction (windows, doors, and ready houses), interior furnishings, furniture, decorative textiles, cosmetics, medical instruments, household appliances, consumer electronics, yachts, motorboats and pharmaceuticals. Well-established financial institutions and a highly dependable legal climate are conducive to Polish investments in South Africa. Government investment plans made as part of the 2012 National Infrastructure Plan should be an additional incentive. In 2012, President Jacob Zumba announced that investments in infrastructure would amount to 450 billion USD over 15 years, of which 95 billion would be spent on the expansion of roads, ports and railways by 2015. Despite difficulties in the execution of this plan, Polish firms have an opportunity to take part in projects as sub-contractors or partial suppliers of technology. Partnerships in the sectors of railways (the supply of machines and modernisation of rolling stock), shipbuilding and chemicals (fertilisers) seem particularly interesting. Poland can also use its considerable experience in the mining sector. Polish firms have advanced technologies that can be used in the modernisation of existing mines or the construction of new ones. It is also worthwhile to follow the path taken by the AGH THINKTANK recommendations Investments in South Africa s infrastructure will amount to 450 billion USD over 15 years. University of Science and Technology, where South African metallurgy and titanium processing specialists are to undergo training. Just as in the 1970s and 1980s, Polish institutions of higher learning continue to provide a high level of education at a cost that is competitive in comparison with institutions in Western Europe. If there is a significant barrier making the establishment of ties between Polish and South African firms difficult, that barrier is mostly ignorance. Polish firms have no idea of the potential of the South African market, of the role that this country plays in the region, and of the degree to which it might be the key to expansion in the region of Sub-Saharan Africa. Similarly, the growth of the Polish market could go unnoticed by South African firms, who have a much wider global investment and cooperation perspective. It is not, however, a barrier that is insurmountable. Overcoming it will certainly be helped by closer political relations between Poland and South Africa. photo: JUPITER IMAGEs 1. RelatIons between Poland and AfrIcan countries, especially Sub-Saharan ones, are not very well developed but they hold great potential, both in the areas of the economy and in developmental cooperation making use of Polish transformation experience. 2. The Go AfrIca programme now being launched by Poland encourages PolIsh firms to take a greater Interest In economic cooperation with AfrIcan countries. This creates a good potential for future common undertakings between Polish and South African companies and for increasing export of high quality Polish goods and services to South Africa, as well as a good climate for a better use of the hitherto undiscovered potential of African and European markets, and for building more intensive economic relations between Polish and African firms. 3. South AfrIcan firms can also make use of the possibilities offered by the PolIsh market In terms of mergers and takeovers. Such possibilities pertain to, among other things, the acquisition of shares in key Polish corporations and mergers and takeovers in the well developed sector of medium size firms. 22 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 23

poland: Fast Facts Quick Stats Fast Facts Quick Stats 1989 beginning of political and market reforms in Poland GDP growth in 2000 2012 (%) 6.8 6.2 5.3 5.1 4.3 3.9 3.6 3.9 4.3 1.2 1.4 1.6 2 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Source: GUS 6.8% Poland s highest GDP growth rate (in 2007) Unprecedented growth of income in the post-wwii period growth of per capita GDP in the 1988 2011 (in USD) 14 000 12 000 10 000 8000 6000 4000 2000 0 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2011 Source: World Bank Poland has 38.5 million inhabitants. Germany has 81.8 million, France 65.3 million, UK 63.4 million and Italy 59.4 million inhabitants Source: Eurostat 2012 66%Poland s per capita GDP as a percentage of the EU average Source: Eurostat 2012 2012 per capita GDP (% of EU average) Poland 66 Hungary 66 Czech Republic 79 Spain 95 Japan 103 UK 111 2012 per capita GDP as a percentage of the EU average Luxembourg 271 United States 153 Netherlands 130 Austria 128 Denmark 125 Germany 122 233.3 billion USD value of direct investment by foreign firms since 1990 Source: NBP, 2012 57.1 billion USD value of direct investment of Polish firms abroad Source: NBP, 2012 2004 Poland joins the European Union 800.9 507 million people live in the EU 7.6% of whom are Poles 4.5-fold is how much the value of Poland s exports has grown since 2002 to 183 billion USD today Source: GUS, 2013 1331 new firms registered in Poland every day (one every 22 seconds) Source: PKPP Lewiatan Per capita GDP of chosen EU countries in 2006 2012 Gross Domestic Product (in billion USD) 168 514 1999 2011 Source: UNCTAD, 2012 In thousand USD as % of EU average (PPP) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 UE-27 29.7 34.2 36.6 32.6 32.4 34.9 32.8 100 100 100 100 100 100 100 Euro zone 33.0 37.8 41.2 37.5 36.7 39.4 36.5 109 109 109 109 108 108 108 Czech Republic 14.5 17.5 21.7 18.9 19.0 20.6 18.5 80 83 81 83 80 80 79 Germany 35.2 40.3 43.9 40.0 40.2 43.9 41.4 115 115 116 115 119 121 122 Hungary 11.2 13.6 15.4 12.7 12.8 13.9 12.7 63 61 64 65 65 66 66 Poland 8.9 11.1 13.9 11.3 12.3 13.4 12.7 52 54 56 61 63 64 66 60% of Poles are of productive age, the EU s second highest rate Source: GUS, 2012 Breakdown of exports (in %) Food and livestock Mineral fuels, greases and related products Chemicals and related products Other 9.3 3.9 4.9 8.9 38.9 34.1 Source: UNCTAD/Eurostat, 2012 2 % Poland s GDP growth in 2012; it fell in Europe as a whole by 0.3 % Industrial products and goods Transport machinery and equipment Source: GUS Source: Eurostat 128.5% Poland s GDP increase in 1999 2011 billion USD Poland s GDP (PPP) in 2012 Source: IMF Czech Republic -1.3% Greece -6.4% 75.8% of Polish exports go to the European Union +2% Poland +0.7% Germany +0% France Poland s Competitiveness Country Ranking Position Switzerland 1 Singapore 2 Germany 4 USA 5 Poland 42 Turkey 44 Czech Republic 46 Italy 49 South Africa 53 Hungary 63 Source: Global Competitiveness Report 2013-2014, WEF 79% of foreign investments made by Polish firms involved building businesses from the ground up Source: PAIiIZ Internet 93% of Poland s firms have access to the Internet Source: Społeczeństwo informacyjne w Polsce, GUS, 2012 14. rank takes Poland among most attractive globally places to invest in 2013-2015 Source: World Investment Report, 2013 Foreign subsidiaries and branches of Polish firms Germany 427 Ukraine 355 Russia 270 Czech Republic 242 Romania 159 131 Slovakia 150 Cyprus Networking percentage of the Polish population with access to the Internet in 2004 2012 67 57 61 51 38 30 22 16 8 Total 3178 Other 1073 20 Turkey 20 Austria 41 China 68 USA 71 Luxembourg 78 73 Netherlands Belarus Source: GUS, 2011 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Source: Eurostat Poland s main trade partners Germany 25.1% United Kingdom 6.7% Czech Republic 6.3% France 5.8% Russia 5.4% á EXPORT IMPORT 21.1% Germany 14.3% Russia Investment 1st Poland s place in the ranking of the most attractive investment locations in Central and Eastern Europe. Voting global firm managers rated Poland as high as Germany Source: 2013 European Attractiveness Survey, Ernst and Young á 9.0% China 5.1% Italy 4.0% France Source: GUS, 2012 Which region is the most attractive investment destination? (in %) China 43 Western Europe 37 North America 29 Central nad Eastern Europe 28 Brazil 26 Russia 20 India 19 Source: 2013 European Attractiveness Survey, Ernst and Young 24 THINKTANK dossier Poland Africa 2013 2013 THINKTANK dossier Polska Afryka 25

Boom w tęczowym kraju RPA jest dojrzałym rynkiem i gospodarczym liderem Afryki. /South Africa is a mature market and an economic lider in Africa. Po dekadzie od pokojowego obalenia systemu apartheidu RPA jest regionalnym liderem, a jako członek G20 współdecyduje o kwestiach globalnych. Wytwarza około 25 proc. PKB całej Afryki. Polskim firmom planującym ekspansję na ten rynek sprzyja jego konsolidacja, rosnące potrzeby konsumpcyjne oraz planowane inwestycje w wielu sferach. Skuteczne działanie na rynku RPA wymaga jednak znacznych nakładów. A Boom in Rainbow Nation A decade after the peaceful overthrown of the Apartheid system, South Africa became a regional leader, and as a member of the G20 has a say in global affairs. It produces a quarter of Africa s entire GDP. The advantages for Polish firms entering this market include: market s consolidation, growing consumer demand and planned investments in many fields. However, the South African market requires also considerable outlays. photo / FOT.: JUPITER IMAGEs Jak RPA postrzega swoje miejsce w świecie i aspiracje rozwojowe? Filary wzrostu południowoafrykańskiej gospodarki Szanse dla polskich towarów i usług na rynku RPA Skuteczna strategia ekspansji w RPA: wyzwania i bariery How does South Africa see its place in the world and what are its growth ambitions? The pillars of economic growth in South Africa Opportunities for Polish goods and services on the South African market An effective expansion strategy in South Africa: challenges and barriers. 26 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 27

Rozwinięty rynek i brama do Afryki Republika Południowej Afryki jak daleko jak blisko Choć RPA wciąż boryka się z problemami odziedziczonymi po apartheidzie, bez wątpienia jest gospodarczym i politycznym liderem kontynentu. Praktycznie wszystkie towary produkowane przez polskie firmy odpowiadają zapotrzebowaniu rynku południowoafrykańskiego. Stosunek ceny do jakości stanowi zaś ich główną przewagę konkurencyjną. autorzy: Andrzej Turkowski, Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej (THINKTANK) Polskę i RPA dzielą tysiące kilometrów oraz odrębne warunki geopolityczne i gospodarcze. Łączą natomiast świeże doświadczenia transformacyjne, twórcze napięcie i chęć wprowadzania rozwojowych zmian. Merrill Lynch wskazuje RPA jako jeden z trzech rynków, które w najbliższej dekadzie osiągną największy wzrost gospodarczy. Szukająca nowych partnerów i rynków zbytu Polska może na tym skorzystać. W życiu państw i społeczeństw ważną rolę odgrywają symbole. Nelson Mandela i Lech Wałęsa to nie tylko liderzy zmian w RPA i Polsce, ale także laureaci Pokojowej Nagrody Nobla i bohaterowie, o których młodzież XXI w. uczy się na całym świecie. Choć działali na różnych kontynentach i w odmiennych warunkach politycznych, wyznawali te same wartości. Polacy wspierali lidera związku zawodowego Solidarność, gdy czarni obywatele RPA pod przywództwem szefa Kongresu Afrykańskiego walczyli z rasizmem białej mniejszości w swoim kraju. Obie organizacje wygrały, bo walczyły o słuszną ideę, miały za sobą większość społeczną i poparcie społeczności międzynarodowej. Liderzy przemian, którzy Tak jak w Polsce, przeszłość wciąż ma wielki wpływ na teraźniejszość RPA. potem zostali prezydentami swoich państw, nigdy się nie spotkali. Ale z ich doświadczenia mogą czerpać następne pokolenia. W ciągu ostatnich trzech dekad Republika Południowej Afryki i Polska przeszły pokojowe rewolucje, a potem radykalną transformację ustrojową i gospodarczą. Odbyło się to bez rozlewu krwi, co szczególnie warto podkreślić w kontekście turbulencji obecnie dotykających kraje arabskiej wiosny. Dziś oba kraje utrzymują wzrost gospodarczy mimo światowego kryzysu i poszukują nowych bodźców rozwoju na następne dekady. Mogą być dla siebie partnerami gospodarczymi i politycznymi, czerpiącymi także ze wspólnych doświadczeń transformacyjnych. OD apartheidu DO DEMOKRACJI Podobnie jak w Polsce, przeszłość wciąż ma wielki wpływ na teraźniejszość RPA i mapy mentalne jej obywateli. Przez prawie pół XX stulecia głównym czynnikiem determinującym wewnętrzną i zewnętrzną politykę rządu był rasistowski system apartheidu. Jego celem było utrzymanie podziału społeczeństwa na podporządkowaną czarną większość i dominujących w życiu politycznym oraz gospodarczym państwa potomków holenderskich kolonizatorów. Zbudowany przez białą mniejszość i strzeżony przez aparat państwowy system opierał się na ponad stu ustawach i regulował każdy element życia mieszkańców, czyniąc z RPA państwo de facto totalitarne. Wraz z narastaniem tendencji dekolonizacyjnych w Afryce Republika Południowej Afryki popadała w coraz większą izolację zarówno ze względu na apartheid, jak i rosnący polityczny dystans do nowo tworzonych państw afrykańskich. Zimnowojenna rywalizacja ZSRR i Stanów Zjednoczonych, silnie odczuwalna na kontynencie afrykańskim, pomagała kolejnym koloniom zachodnich mocarstw ogłaszać niepodległość, ale w RPA przedłużała życie reżimu. Południowa Afryka stanowiła przyczółek Zachodu na kontynencie zdominowanym przez wpływy ZSRR, a interesy ekonomiczne Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii łagodziły presję społeczności międzynarodowej na rasistowski rząd. Światowa recesja lat 80. i międzynarodowe sankcje wpłynęły na wzrost skali i liczby protestów dyskryminowanej ludności RPA, co przyniosło trwającą przez dekadę stagnację gospodarczą. Upadek bloku wschodniego i koniec zimnej wojny zwiększyły z kolei presję rządów zachodnich na zmiany polityczne w Afryce Południowej. Przełomowym momentem było dojście w 1989 r. do władzy nastawionego reformatorsko prezydenta Frederika Willema de Klerka, który wkrótce po objęciu urzędu uwolnił więźniów politycznych, w tym Nelsona Mandelę. Ukoronowaniem negocjowanej rewolucji były wybory w 1994 r., w których zwyciężył kierowany przez Mandelę Afrykański Kongres Narodowy. Podobnie jak w Polsce, po początkowej euforii nowy południowoafrykański rząd zetknął się z problemami odziedziczonymi po poprzednim systemie. Nowi liderzy musieli zreformować system ekonomiczny stanowiący podstawę apartheidu zamkniętą gospodarkę opartą na wyzysku słabo wyedukowanej czarnoskórej ludności i utrzymywaniu głębokich nierówności społecznych między czarnymi i białymi. Siła moralna związana z pokojowym obaleniem apartheidu oraz siła ekonomiczna, wzmacniana przez wprowadzane reformy, pozwoliły RPA stać się liderem na kontynencie afrykańskim. Zaledwie po dekadzie od przemian kraj ten wszedł do grona 20 największych gospodarek świata oraz do prestiżowej grupy najbardziej perspektywicznych gospodarek (BRIC) obejmującej najpotężniejsze wschodzące rynki: Brazylię, Rosję, Indie i Chiny. Wobec znacząco mniejszego rozmiaru gospodarki i liczby ludności w porównaniu z wielką czwórką głównym argumentem przemawiającym za włączeniem RPA do BRIC była właśnie jego rola w Afryce. Jako największa gospodarka kontynentu, członek G20 i niestały członek w Radzie Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych (w latach 2011-2012) RPA pozostaje jedynym krajem mogącym prezentować afrykański punkt widzenia na globalnym 28 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 29

Rozwinięty rynek i brama do Afryki forum, pomimo całego zróżnicowania tego kontynentu. Dodatkowym potwierdzeniem rosnącej roli RPA w świecie oraz w samej Afryce było zorganizowanie tam mistrzostw świata w piłce nożnej w 2010 r. Dziedzictwo przeszłości i tęczowa przyszłość Choć RPA jest dziś gospodarczą potęgą, wciąż boryka się z dziedzictwem apartheidu, co prowadzi do niepokojów społecznych. Mimo relatywnie dużych nakładów socjalnych problemem RPA są potężne nierówności społeczne (55 tys. farmerów jest w posiadaniu 85 proc. ziemi uprawnej) oraz bezrobocie na poziomie ok. 25 proc. W połączeniu z utrzymującym się deficytem wykwalifikowanej siły roboczej i niskim ogólnym poziomem edukacji tworzy to poważne strukturalne bariery rozwoju. Na ich przezwyciężeniu skupia się Narodowy Plan Rozwoju 2030 (2030 National Development Plan). Jego strategiczne cele to podwojenie PKB do 2030 r., eliminacja ubóstwa oraz zmniejszenie nierówności społecznych. Realizacja tych celów ma być możliwa m.in. poprzez inwestycje w poprawę infrastruktury, wsparcie dla sektora wydobywczego i rolniczego, dywersyfikację eksportu oraz redukcję kosztów prowadzenia działalności biznesowej. Mimo powyższych problemów RPA ma także wiele atutów, które pozwalają je pokonać. Jest m.in. jednym z 11 państw afrykańskich uznanych przez Freedom House za zapewniające największy poziom swobód demokratycznych. W rankingu zarządzania w Afryce sporządzanym przez Mo Ibrahim Foundation zajmuje wysoką, piątą pozycję nie tylko pod względem wskaźników biznesowych, ale także w podkategorii mierzącej przestrzeganie praw człowieka i partycypację obywatelską (trzecie miejsce). To dobrze wróży dla wykorzystania potencjału tego kraju wciąż tkwiącego w jego etnicznej i wielokulturowej różnorodności, dzięki której zyskał miano Tęczowego Społeczeństwa (Rainbow Nation). Wschodzące mocarstwo regionalne W polityce zagranicznej RPA wciąż są obecne tradycyjne dylematy relacji z innymi państwami, zwłaszcza z sąsiadami oraz krajami Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (The Commonwealth), do której to państwo należy. Jednocześnie radykalne zmiany w międzynarodowym układzie sił i zależności wymuszają wypracowywanie nowych strategii. Wciąż silne jest dziedzictwo pokojowej walki z apartheidem i przekonań Nelsona Mandeli, że kwestie praw człowieka zajmują centralne miejsce w stosunkach międzynarodowych, ale jednocześnie doświadczenia kolejnych rządów, w tym z okresu prezydentury Mandeli, pokazały, że ideały demokracji w Afryce są często naruszane i wymagają politycznego pragmatyzmu. Jak trudne są to dylematy, pokazał rok 2009, kiedy chęć utrzymania wpływów w sąsiednim państwie skłoniła nowego prezydenta Jacoba Zumę do zaproszenia na swoją inaugurację ściganego przez Międzynarodowy Trybunał Karny prezydenta Sudanu Omara al-baszira, któremu jednocześnie nieoficjalnie dano do zrozumienia, że przyjęcie tego zaproszenia może skutkować aresztowaniem i wydaniem go Trybunałowi. Tego rodzaju pragmatyzm, choć wywołuje kontrowersje, wydaje się niezbędny do realizacji priorytetowego celu polityki zagranicznej RPA, jakim jest wspieranie rozwiązywania kryzysów, zacieśniania integracji na poziomie regionalnym (w ramach Wspólnoty Rozwoju Afryki Południowej) i całego kontynentu (Unii Afrykańskiej), jak również rozwijanie wewnątrzafrykańskiego handlu, w tym poprzez wcielenie w życie priorytetowego programu rozbudowy infrastruktury północ południe. Z kolei pozycja jednej z największych gospodarek wschodzących i członka BRICS ustawia RPA w roli kontestatora powojennego porządku międzynarodowego. Mimo że światowa dominacja Stanów Zjednoczonych oraz ich sojuszników nie jest podważana tak silnie jak w Rosji czy Chinach, władze w Pretorii nie wahały się krytykować przebiegu interwencji NATO w Libii czy odmawiać wsparcia rezolucji potępiającej prezydenta Syrii Baszara al-asada. Jednocześnie RPA stara się uzyskać statut stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ i odgrywa istotną rolę mediatora w regionalnych konfliktach, m.in. wysyłając w rejony zapalne siły pokojowe. Jak deklarują południowoafrykańscy dyplomaci, w sporach państw rozwiniętych i rozwijających się RPA dąży do wypracowania kompromisowego stanowiska między Zachodem a wschodzącymi mocarstwami nowej ery. Ta gra nie jest wolna od napięć, o czym świadczą m.in. kontrowersje wokół uniemożliwienia przyjazdu do RPA Dalajlamie. W 2011 r. miał on uczestniczyć w 80. urodzinach weterana walki z apartheidem i laureata Pokojowej Nagrody Nobla, biskupa Desmonda Tutu. Decyzja o odmowie Polityka zagraniczna RPA nie jest wolna od dylematów i napięć. wydania wizy wywołała oskarżenia o ustępstwo rządu RPA pod presją Chin będących największym partnerem handlowym Afryki Południowej. Mimo różnic w odniesieniu do praw człowieka oba państwa na poziomie globalnym starają się zwiększać wpływ krajów rozwijających się w światowych instytucjach finansowych (Międzynarodowy Fundusz Walutowy) i gospodarczych (Światowa Organizacja Handlu). Gospodarczy potentat Choć RPA wciąż boryka się z dziedzictwem apartheidu, gospodarczo jest światową potęgą, najlepiej rozwiniętym krajem kontynentu. Nazywana Niemcami Afryki wytwarza 25 proc. PKB Afryki mierzonego parytetem siły nabywczej. Na tle innych państw regionu wyróżnia ją ponadto rozwinięty sektor usług finansowych i prawnych, dojrzały rynek kapitałowy, rozwinięty przemysł i zaawansowany rozwój niektórych sektorów gospodarki. Dodatkowym atutem jest dobrze rozwinięta produkcja, w której dominują przetwórstwo rolno-spożywcze, przemysł samochodowy, chemiczny, ICT, metalurgiczny oraz odzieżowy. Jednocześnie RPA ma zasoby surowców mineralnych dorównujące czołowym surowcowym krajom Afryki. Umiejętnie też wykorzystuje swe strategiczne położenie na południowym krańcu Afryki, gdzie łączą się szlaki przecinające Oceany Atlantycki i Spokojny. Relatywnie dobrze rozwinięta infrastruktura portowa, lotniskowa, drogowa i kolejowa pozwala RPA odgrywać rolę regionalnego hubu transportowego. Położone pod Johannesburgiem lotnisko jest największe na całym kontynencie pod względem liczby obsługiwanych pasażerów i odgrywa kluczową rolę w afrykańskim transporcie lotniczym. Przedstawicielstwa światowych firm zazwyczaj wybierają właśnie Johannesburg jako swój przyczółek w Afryce Subsaharyjskiej, a zwłaszcza na 15 rynkach tworzących Wspólnotę Rozwoju Afryki Południowej. 30 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 31

Rozwinięty rynek i brama do Afryki W budowie silnej gospodarki RPA czołową rolę odgrywał przemysł wydobywczy, którego początki związane były z wydobywaniem diamentów i złota. Południowoafrykańskie zasoby złota szacowane są między 30 a 50 proc. światowych pokładów, wydobycie diamentów zaś pokrywa ok. 10 proc. światowej produkcji. RPA jest też największym na świecie producentem m.in. chromu, manganu oraz platyny, a także światowym liderem pod względem ilości eksportowanego węgla. Będący kołem zamachowym południowoafrykańskiej gospodarki przemysł motoryzacyjny odpowiada za 12 proc. eksportu wyrobów przemysłowych. Na tamtejszym rynku obecni są nie tylko tradycyjni potentaci: BMW, Ford, General Motors, Mercedes-Benz, Nissan, Renault, Toyota czy Volkswagen, ale także indyjskie firmy motoryzacyjne Tata Motor oraz Mahindra & Mahindra. Zainteresowanie otworzeniem fabryki wyraża również Maruti Suzuki. Według rządowych planów do 2020 r. w RPA ma być produkowanych 1,2 mln samochodów rocznie. Także sektor chemiczny, skoncentrowany na produkcji paliw, plastiku i farmaceutyków oraz wyznaczony w rządowych planach na główny motor wzrostu, nie ma sobie równych na kontynencie afrykańskim. Jego cechą charakterystyczną jest dobrze rozwinięty upstream oraz duże potrzeby inwestycyjne w downstream (przetwórstwo, dystrybucja i handel). Sprzyjający klimat i żyzne gleby, przeciwsezonowość w stosunku do Europy, a także bogate łowiska stanowią główne przewagi konkurencyjne południowoafrykańskiego rolnictwa. Mimo że historycznie gospodarka RPA opierała się na przemyśle wydobywczym i wykorzystywaniu bogactw naturalnych, rządowe strategie zakładają przekształcenie jej w kierunku gospodarki opartej na wiedzy, szczególnie w dziedzinie produkcji farmaceutyków, sztucznych satelitów oraz zielonych technologii energetycznych. Już Kołem zamachowym południowoafrykańskiej gospodarki jest przemysł motoryzacyjny. teraz Południowa Afryka może się pochwalić wysokim rozwojem w sektorze telekomunikacji w porównaniu z innymi krajami Afryki inwestuje np. najwięcej w rozwój nowoczesnej infrastruktury internetowej. Południowoafrykańskie firmy dysponują również zaawansowanymi technologiami w zakresie obróbki surowców mineralnych (złota, platyny, a także stali niestopowej czy aluminium) oraz w produkcji sprzętu górniczego, gdzie mają wiele cennych patentów. Obecnie jednak prawie 70 proc. PKB wytwarzane jest w dobrze rozwiniętym sektorze usług, w tym przede wszystkim usług finansowych. O sprawności sektora finansowego świadczy pierwsza pozycja na świecie pod względem łatwości otrzymania kredytu wg raportu Doing Business. Południowoafrykańska giełda zajmuje zaś 15. miejsce na świecie pod względem kapitalizacji rynkowej. Jednocześnie RPA jest czwartym krajem globu o najbardziej transparentnym budżecie (ranking Open Budget Index). Jak wskazuje Global Competitiveness Report 2013 2014, na tle państw regionu oraz BRICS Republika Południowej Afryki przoduje pod względem jakości prawa, w tym ochrony własności intelektualnej i innych praw własności oraz skuteczności rozwiązywania sporów handlowych. Stabilizacja finansowa i prawna oraz wciąż niskie koszty pracy to główne powody tego, że RPA zajmuje 18. miejsce w rankingu najbardziej atrakcyjnych miejsc do inwestycji zagranicznych na świecie (ranking A.T. Kearney). Najważniejszy partner handlowy Polski w Afryce RPA jest najważniejszym partnerem gospodarczym Polski w Afryce. Wstąpienie Polski do UE i oparcie stosunków dwustronnych na umowie o strefie wolnego handlu (Trade, Development and Cooperation Agreement), obejmującej obecnie 32 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 33

Rozwinięty rynek i brama do Afryki 90 proc. wymiany handlowej między UE i RPA, umożliwiło intensyfikację wymiany handlowej. Wzrosła ona z 870 mln zł w roku 2006 do 2,1 mld zł w 2012 r., z czego eksport z Polski z 430 mln zł do 1,53 mld zł. Mimo tej dynamiki RPA wciąż nie odgrywa kluczowej roli w wymianie handlowej Polski ze światem. Jest na 26. miejscu pod względem eksportu z Polski oraz 29. pod względem importu. Struktura wymiany handlowej między Polską a RPA kształtowana jest przez łańcuchy dostaw globalnych koncernów, głównie w przemyśle motoryzacyjnym. W polskim eksporcie w 2012 r. dominowały maszyny i urządzenia mechaniczne (35,5 proc.), pojazdy (16,9 proc.) oraz produkty przemysłu chemicznego (10,3 proc.); w tym części komputerowe, środki higieny osobistej, samochody osobowe i dostawcze, kosmetyki. Polska importuje natomiast przede wszystkim maszyny i urządzenia mechaniczne oraz pojazdy nieszynowe i ich części (38,8 proc.), pojazdy (13,5 proc.), metale nieszlachetne (11,7 proc.), a także produkty pochodzenia roślinnego (10,4 proc.); w tym samochody i części do nich, granit surowy, winogrona, aluminium i kauczuk. Polskie inwestycje w RPA są niewielkie. Działa tam polski dostawca maszyn górniczych spółka Kopex, która dzięki przejęciu lokalnej firmy może brać udział w rządowych przetargach. W RPA prowadzi produkcję i sprzedaż urządzeń aparatury elektrycznej i elektronicznej dla przemysłu górniczego. Z kolei grupa budowlana PBG SA, która w Afryce zajmuje się budową rurociągów i instalacji oczyszczania wody, wybrała RPA na przyczółek do realizacji interesów w regionie (w tym w Mozambiku). Swoje salony otworzył tam też producent kosmetyków Inglot. W Polsce z kolei inwestują międzynarodowe koncerny z udziałem kapitału południowoafrykańskiego, m.in. SABMiller z branży piwowarskiej, Steinhoff (produkcja) i JD Group (dystrybucja) z branży meblarskiej, Pepcor Rynek RPA odznacza się wysoką kulturą biznesową. zajmujący się handlem detalicznym towarami konsumpcyjnymi oraz Naspers z branży telekomunikacyjnej. Szanse dla polskich firm gdzie ich szukać? Dojrzały rynek RPA, który oprócz wspomnianych zalet w postaci rozwiniętych instytucji prawnych i finansowych odznacza się wysoką kulturą biznesową, stwarza ogromne szanse dla polskich przedsiębiorców. Największą sprzedaż eksportową w RPA mają jednak te kraje, które prowadzą sprzedaż i dystrybucję bezpośrednią przez własne firmy. Takich firm zagranicznych działa na południowoafrykańskim rynku kilka tysięcy. Polskich przedsiębiorstw w zasadzie nie ma, poza kilkoma opisanymi wyżej wyjątkami. Tymczasem praktycznie wszystkie polskie towary mogą być przedmiotem eksportu do RPA, bez ryzyka większego niż przy wymianie wewnątrzwspólnotowej z krajami UE. Zgodne z priorytetowymi pozycjami importu RPA jest 75 proc. polskiej oferty eksportowej. Z kolei polski rynek mógłby przyjąć 45 proc. priorytetowych pozycji eksportu RPA. Według obliczeń Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji w Johannesburgu z 2012 r. w okresie do 2017 r. realny jest pięciokrotny wzrost obrotów handlowych między Polską i RPA. Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi współpracy handlowej jest komplementarność gospodarek, z dominacją usług i sektora przemysłowego (z rozwiniętym przemysłem węglowym i samochodowym), rządowe programy rozbudowy infrastruktury i budownictwa oraz rozwój rynku wewnętrznego. Szanse na intensywny wzrost eksportu istnieją w branży spożywczej, gdzie polskie firmy dysponują przewagą w zakresie stosunku jakości do ceny (ich oferta jest średnio o 20 30 proc. niższa od produktów firm z zachodniej Europy). Dzięki dominacji na rynku wielkich sieci handlowych (pięć z nich kontroluje 80 proc. rynku), 34 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 35

Rozwinięty rynek i brama do Afryki które operują także poza granicami kraju, polscy producenci mają szansę na dostęp do ogromnego rynku. Według prognoz na 2013 r. będzie on wart 65 mld dol., z czego ponad 5,5 mld przypadnie na żywność importowaną. Już teraz polskie produkty znajdują się np. w ofercie sieci Shoprite, która ma 35-procentowy udział w rynku południowoafrykańskim oraz ponad 150 sklepów w 16 krajach poza RPA. Zapowiadana przez właścicieli tej sieci strategia nastawiona na utrzymywanie maksymalnie niskich cen mimo rosnącej inflacji dobrze wróży polskim producentom. Potencjał wzrostu polskiego eksportu istnieje także w branży samochodowej, w tym w szczególności na rynku wtórnym samochodów i części motoryzacyjnych. Obecność na rynku mogą rozszerzyć producenci urządzeń i maszyn górniczych. Szanse na ekspansję eksportową są także w branżach, w których polskie firmy mają duże doświadczenie w handlu zagranicznym, w tym: branża budowlana (okna, drzwi, gotowe domy), wyposażenie wnętrz, meble, tkaniny dekoracyjne, kosmetyki, narzędzia medyczne, AGD, elektronika, jachty i łodzie motorowe, farmaceutyki. Dobrze rozwinięte instytucje finansowe oraz wysokiej jakości ochrona prawna inwestycji sprzyjają inwestowaniu w RPA. Dodatkową zachętą powinny być rządowe plany inwestycyjne w ramach przyjętego w 2012 r. Narodowego Planu Infrastrukturalnego. W 2012 r. prezydent RPA Jacob Zuma ogłosił, że w ciągu 15 lat inwestycje w infrastrukturę wyniosą 450 mld dol., z czego do 2015 r. na rozbudowę dróg, portów i kolei przeznaczonych będzie 95 mld dol. Mimo kłopotów RPA powinna stać się kluczowym rynkiem dla polskich firm zainteresowanych obecnością w Afryce. z realizacją planu polskie firmy mają szansę na uczestnictwo w tych projektach w charakterze podwykonawców czy też dostawców cząstkowych technologii. Szczególnie interesująca wydaje się współpraca w przemyśle kolejowym, stoczniowym (w zakresie dostaw maszyn i modernizacji taboru), chemicznym (nawozów). W relacjach gospodarczych z RPA Polska powinna wykorzystać swoje bogate doświadczenie w branży wydobywczej. Nasze firmy dysponują zaawansowanymi technologiami, które mogą zostać wykorzystane w modernizacji istniejących kopalni lub przy budowie nowych. Warto też pójść śladem Akademii Górniczo-Hutniczej, w której szkoleni będą południowoafrykańscy specjaliści w zakresie hutnictwa i obróbki tytanu. Polskie uczelnie podobnie jak w latach 70. i 80. oferują wysoki poziom nauczania znacznie mniejszym kosztem niż uczelnie na zachodzie Europy. Polski rząd rozpoczął program Go Africa, którego celem jest zwiększenie wymiany handlowej między Polską a Afryką, zwłaszcza strefą subsaharyjską. RPA jest jednym z krajów nim objętych (są w nim również Nigeria, Angola, Kenia i Mozambik). Łączna liczba mieszkańców w tych państwach to ponad 300 mln osób. Prognozy dla tego regionu na najbliższe dziesięciolecia wskazują wzrost gospodarczy na poziomie przekraczającym 7 proc. rocznie. Jest to również region intensywnych inwestycji. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w regionie subsaharyjskim wzrosły z 29,5 mld dol. w 2010 r. do 36,9 mld dol. w 2011 r. RPA powinno stać się zatem jednym z kluczowych rynków dla polskich firm zainteresowanych obecnością na kontynencie afrykańskim. Przewagą polskich firm jest z jednej strony wysoka jakość oferowanych produktów i usług, z drugiej niższe ceny niż u niektórych partnerów zachodnioeuropejskich. To, czy szanse te zostaną wykorzystane, w dużej mierze zależy od samych firm i ich chęci wychodzenia poza rynki europejskie, ale również od głębszych działań wspierających polski eksport. Już teraz jednak polskie firmy zainteresowane eksportem i inwestycjami w RPA mogą skorzystać z instrumentów oferowanych w programie Go Africa, m.in. kredytów Banku Gospodarstwa Krajowego oraz gwarancji udzielanych przez KUKE. W przypadku rynków tak dużych REKOMENDACJE THINKTANK i o takim potencjale jak RPA być może potrzebne są bardziej zaawansowane formy wsparcia eksportu, np. pomoc w konsolidacji eksportowej branż o szczególnym potencjale na tym rynku. Bez takiego innowacyjnego wsparcia polskie firmy mogą być skazane na działania w mikroskali, nie dyskontując przewag swojej oferty i nie przebijając się z nią dostatecznie mocno na najważniejszym i stwarzającym największe dziś szanse afrykańskim rynku. Fot.: JUPITER IMAGEs 1. PolskIe firmy powinny pamiętać, że RPA jest krajem rozwiniętym gospodarczo, nasyconym rynkowo, zorganizowanym według zachodnich wzorców prawnych I finansowych, ale leży w Afryce. Kluczem do powodzenia w biznesie jest więc nie tylko innowacyjność podejścia i doskonała znajomość rynku, ale także cierpliwość i umiejętne budowanie bezpośrednich relacji. 2. Dobrym początkiem współpracy jest znalezienie wiarygodnego lokalnego partnera biznesowego, który zna specyfikę rynku I mentalność ludzi, co minimalizuje problemy związane z różnicami kulturowymi. W zleceniach dla publicznego sektora niezbędne jest działanie w zgodzie z rządową strategią wzmacniania ekonomicznego czarnych obywateli (Black Economic Empowerment), nastawione na włączanie czarnoskórych przedsiębiorców w główny nurt gospodarki. 3. Rynek RPA jest łatwiejszy niż w EuropIe, bo jest bardziej skonsolidowany. Firmy są z reguły większe niż w Polsce. O ile towary konsumpcyjne mogą być sprzedawane przy wykorzystaniu standardowych narzędzi promocji (jak nawiązanie kontaktów korespondencyjnie, udział w misjach, targach, konferencjach branżowych czy bezpośrednia akwizycja po zakupieniu analiz rynku, osiągalnych w podobnym zakresie jak dla rynku polskiego), o tyle w przypadku towarów przemysłowych niezbędna jest obecność w RPA w formie własnej firmy, przedstawicielstwa lub biura handlowego. 36 THINKTANK dossier Poland South Africa 2013 37