ISSN 1730-2609 Nr 4 (36) PAŹDZIERNIK GRUDZIEŃ 2011 ADQUEN, ADVISION ACRON 220 dwukomorowa oprawa drogowa PARK LED zewnętrzne oprawy LED LPX zasilacze do diod świecących LED str. 12 str. 36 str. 56 str. 22, 32 DRIVECO zasilacz z funkcją ściemniania str. 18
PARK LED Oprawy parkowe z diodami świecącymi LED Fabryka oświetlenia ledowego Funkcjonalne i energooszczędne źródła światła najnowszej generacji - diody LED firmy Cree niski poziom zużycia energii wysoka trwałość 50 000 godzin precyzyjny rozsył światła dzięki odpowiednio zaprojektowanym układom optycznym pobór mocy od 35W do 100W strumień świetlny od 4 do 11 tys. lm Szczelne i trwałe wysoka odporność na wnikanie pyłu i wilgoci IP66 ochrona przed zewnętrznymi uderzeniami mechanicznymi IK10 doskonałe walory użytkowe dzięki materiałom i komponentom wysokiej jakości Białe oświetlenie z kolorowym akcentem białe światło podstawowe 1 barwa neutralna biała dodatkowe światło dekoracyjne razem z podstawowym światłem białym 2 czerwone 3 zielone 4 niebieskie walec stożek wersja na życzenie klienta 1 2 3 4 Światło podstawowe barwa neutralna biała Światło dekoracyjne barwa czerwona Światło dekoracyjne barwa zielona Światło dekoracyjne barwa niebieska sfera wersja na życzenie klienta Dostępne kształty odbłyśnika kapelusza ELGO Lighting Industries S.A. 09-500 Gostynin, ul. Kutnowska 98, tel. +48 (24) 235 20 01, fax +48 (24) 235 37 43, elgo@elgo-li.pl, www.elgo.pl Biuro handlowe: 05-500 Piaseczno, Stara Iwiczna, ul. Słoneczna 116A, tel./fax (+48-22) 756 64 00, 756 64 10, e-mail: brilum@brilum.pl, www.brilum.info
Spis treści OD REDAKCJI Szanowni Czytelnicy, Trzydziesty szósty numer kwartalnika Oświetlenie INFO wydajemy m.in. z myślą o prezentacji oferty produktów ELGO podczas tegorocznych XXIV Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENERGETAB 2011. Dlatego znajdą w nim Państwo głównie artykuły dotyczące najciekawszych, nowych wyrobów opracowanych i wdrożonych do produkcji z zakładach ELGO Lighting Industries S.A. w ostatnim okresie. Są to przede wszystkim oprawy ze źródłami światła w postaci diod świecących LED, przeznaczone do oświetlenia drogowego i zewnętrznego w różnorodnych przestrzeniach miejskich oraz przemysłowego, a także nowoczesne, dwukomorowe oprawy oświetlenia drogowego do tradycyjnych lamp wyładowczych, o wyjątkowo dobrym zabezpieczeniu wnętrza przed zabrudzeniem. Wprawdzie produkty te były już wstępnie prezentowane w naszym kwartalniku, ale szczególnie oprawy i źródła światła LED są tak nowymi i nadal doskonalonymi konstrukcjami, że uznaliśmy ich powtórną i zweryfikowaną prezentację za uzasadnioną. Zapraszamy do lektury! Marek Kołakowski Redaktor naczelny Spis treści 4 6 10 12 18 22 32 36 38 42 46 48 54 56 58 62 65 73 Aktualności firmowe Aktualności z branży Dr Wiesława Pabjańczyk ACRON 220 dwukomorowa oprawa drogowa DRIVECO elektroniczny układ zasilania opraw drogowych ADQUEN unikalny system oświetlenia LED ADVISION 615L i 618L nowe modele opraw drogowych LED PARK LED biało i kolorowo MITRA LED 480 szczelna oprawa przemysłowa LED LEDline T8 i T5 liniowe źródła światła LED RASTRA LED oprawy rastrowe do lamp LEDline T8 HERMETIC LED i OCEANIC LED oprawy przemysłowe LEDline LEDstar T8 liniowe źródła światła LED z wewnętrznym zasilaczem Zasilacze LPX do diod świecących LED Oświetlenie awaryjne z ELGO Efektywność energetyczna instalacji oświetleniowych LED Line News Suplement do katalogów ELGO i BRILUM 3
AKTUALNOŚCI Nowy katalog ELGO 2012 Tegoroczne XXIV Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB 2011 są okazją do pierwszej prezentacji nowego katalogu produktowego ELGO 2012. Katalog o objętości 392 stron prezentuje szczegółowo całą aktualną ofertę sprzętu oświetleniowego marki ELGO w działach: systemy opraw LED, oprawy drogowe, oprawy parkowe i ogrodowe, oprawy oświetlenia architektonicznego, oprawy przemysłowe, oprawy do doświetlania roślin, oprawy wnętrzowe, oprawy domowe, oprawy oświetlenia awaryjnego, źródła światła LED, osprzęt i części zamienne. ACRON 220 dwukomorowa oprawa oświetlenia ulicznego Zakłady ELGO L.I. uruchomiły produkcję dwukomorowych opraw oświetlenia drogowego ACRON 220. Wyglądem zewnętrznym są one zbliżone do opraw serii 200 jednak daleko idące zmiany zaszły w zakresie wewnętrznej konstrukcji opraw. W podstawowej, szczelnej przestrzeni wewnętrznej oprawy ACRON 220 wydzielono dwie oddzielne, szczelne części: komorę źródła światła i odbłyśnika oraz komorę osprzętu. Taka konstrukcja dostosowuje oprawę do najsurowszych wymogów pracy w zanieczyszczonym środowisku wielkich aglomeracji miejskich. O nowych, dwukomorowych oprawach ACRON 220 czytaj na stronie 12. DRIVECO elektroniczne zasilanie do opraw drogowych Specjaliści z ELGO L.I. opracowali specjalne elektroniczne układy zasilania wysokoprężnych lamp wyładowczych o mocach od 50W do 250W, o nazwie DRIVECO. Oprócz zapłonu i stabilizacji pracy lamp posiadają one także możliwość ich ściemniania przez redukcję mocy. Układy DRIVECO są przeznaczone przede wszystkim do zastosowania w oprawach oświetlenia drogowego i będą montowane w oprawach z serii ACRON. Więcej na stronie 18. Reklamy: ONNINEN str. 8, 9 EL-PLUS str. 21 Redaktor naczelny: Marek Kołakowski Redakcja: Joanna Warzywoda Agnieszka Warwocka Konrad Kozłowski Sławomir Kwiatkowski Grafika: studiobrilum Dominika Grodner Sylwia Sokolnicka Jacek Burski Wydawca: BRILUM S.A. ul. Słoneczna 116A, Stara Iwiczna 05-500 Piaseczno tel./fax (+48-22) 756 64 00, 756 64 10; e-mail: redakcja@brilum.pl Zapraszamy do odwiedzenia prezentacji ELGO Lighting Industries S.A. na XXIV Międzynarodowych Energetycznych Targach Bielskich ENERGETAB 2011, w Bielsku-Białej, w dniach 13 15 września 2011 roku. Nasze stoisko nr 48 zlokalizowane będzie w hali A. 4
AKTUALNOŚCI ADQUEN DIRECT w wersji on-line Dotychczas aplikacja komputerowa ADQUEN DIRECT, służąca do konfigurowania cech i parametrów ledowych opraw oświetleniowych systemu ADQUEN, dostępna była dotychczas w wersji do ściągnięcia na lokalny komputer. Od niedawna użytkownicy mogą korzystać z tej aplikacji także w wersji on-line. Jest ona dostępna we własnej domenie www.adquen.pl. Aplikacja dostępna jest w języku polskim, rosyjskim, angielskim i niemieckim. PARK LED ledowe oprawy parkowe W fabryce ELGO L.I. wdrożona została produkcja nowej oprawy LED przeznaczonej do oświetlenia zewnętrznego przestrzeni miejskich o charakterze reprezentacyjnym i rekreacyjnym. Oprawa PARK LED wykorzystuje zalety najnowocześniejszych, trwałych i ekonomicznych diod świecących LED. Jej podstawową funkcją jest oczywiście efektywne oświetlenie ogólne otoczenia światłem białym. Jednak dodatkowo została ona wyposażona w możliwość tworzenia barwnych akcentów dekoracyjnych w oświetlanej przestrzeni. Więcej na stronie 36. Zasilacze LPX do diod świecących LED Jedną z najnowszych propozycji ELGO są zasilacze oznaczone symbolem LPX. Urządzenia te zapewniają prawidłowe zasilanie diod LED, co jest jednym z najistotniejszych warunków ich długotrwałego i optymalnego użytkowania. Zasilacze LPX są już montowane w ledowych plafonierach SELIA LED, VARNA LED i ZENGA LED oraz w najnowszych oprawach oświetlenia parkowego o nazwie PARK LED, w których służą do zasilania diod LED zapewniających dekoracyjne, barwne podświetlenie. Więcej na stronie 56. MITRA LED 480 Doskonałym przykładem wprowadzania najnowocześniejszych diod świecących LED, charakteryzujących się bardzo wysokim stopniem energooszczędności i ogromną trwałością, jest szczelna oprawa przemysłowa MITRA LED 480. Jako źródła światła zastosowano w niej 60 diod POWER LED firmy Cree, model XP-G lub XP-E. Układ optyczny tworzy zespół indywidualnych soczewek umieszczonych na każdej z diod w panelu oraz chemicznie polerowany odbłyśnik aluminiowy o symetrycznym rozsyle światła. Więcej na stronie 38. LEDstar T8 liniowe lampy LED zasilane bezpośrednio z sieci W ofercie źródeł światła LED z ELGO pojawiła się nowa seria lamp LEDstar T8 stanowiących alternatywę dla świetlówek liniowych typu T8. Dzięki wbudowanym układom zasilającym tworzącym możliwość bezpośredniego zasilania z sieci, lampy LEDstar T8 nadają się doskonale do stosowania w istniejących oprawach oświetlających budynki użyteczności publicznej. Więcej na stronie 54. ADVISION nowy typoszereg mocy opraw ledowych Najnowsze wersje opraw ADVISION korzystają z diod LED firmy Cree typów XP-G i XP-E. W ofercie znalazły oprawy ADVISION 615L1 zawierające 90 diod w formie 6 pasków po 15 diod oraz ADVISION 618L1 mieszczące 108 diod, również w formie 6 pasków, lecz po 18 diod. Oba typy opraw dostępne są w typoszeregu mocy: 70, 90, 100, 125, 150 i 180 W. Więcej na stronie 32. 5
AKTUALNOŚCI Dzień otwarty w ELTRANS Sp. z o.o. 9 czerwca 2011 r. w siedzibie firmy ELTRANS w Chorzowie przy ul. Inwalidzkiej 11 odbył się Dzień otwarty wraz z prezentacją podmiotów Grupy Kapitałowej ELTRANS: Spotkanie miało na celu zaprezentowanie całościowej oferty oraz zapoznanie Klientów z nowościami firm producenckich, które przyjęły zaproszenie na Dzieñ otwarty. Odbyły się atrakcyjne wyprzedaże artykułów elektrotechnicznych i konkursy z nagrodami. Nie zabrakło także merytorycznych rozmów i wymiany kontaktów pomiędzy gośćmi. Dzień został przygotowany w formie pikniku i wspólnej integracji. O rozrywkê zadba³a śpiewająca Pani Marta Wilk oraz Pani Aneta Florczyk Mistrzyni Świata Strong Woman, prowadz¹ca zawody. Firma ELTRANS dziêkuje wszystkim przybyłym Gościom za uczestnictwo i zaprasza w przyszłym roku! 6
AKTUALNOŚCI SEA Członek Zrzeszenia Unii Hurtowni Elektrycznych EL-PLUS Przedsiębiorstwo Wielobranżowe SEA z siedzibą w Piasecznie przy ul. Jana Pawła II 62 działa na rynku branży elektrycznej od 1992 r. Największym atutem firmy SEA jest ścisła współpraca handlowa z wieloma firmami wiodącymi na rynku produktów elektrotechnicznych. Konkurencyjne ceny, wieloletnie doświadczenie oraz nienaganna opinia w branży elektrycznej gwarantuje wysoką jakość oraz rzetelność oferowanych usług. Aby ułatwić klientom dostęp do towaru oraz umocnić swoją pozycję na rynku, od 2001 roku firma SEA należy do Zrzeszenia Unii Hurtowni Elektrycznych EL-PLUS. Dzięki dobrze układającej się współpracy z producentami, SEA posiada bogatą ofertę towarów z branży elektrycznej. Swoim klientom firma zapewnia miłą i fachową obsługę, atrakcyjne ceny oraz transport na terenie całego kraju. 7
8 AKTUALNOŚCI
AKTUALNOŚCI 9
LUDZIE POLSKIEGO OŚWIETLENIA Dr Wiesława Pabjańczyk Ze względu na zainteresowania fizyczno-matematyczne, po egzaminie dojrzałości w Liceum Ekonomicznego Nr 1 w Łodzi, podjęła w latach 1971-1976 studia techniczne na Wydziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej na kierunku Elektroenergetyka Przemysłowa. Już w czasie studiów zainteresowania skierowała w stronę oświetlenia, uczestnicząc w pracach naukowo-technicznych kierowanych przez ówczesnego kierownika Zespołu Oświetlenia, dr inż. Henryka Szypowskiego, wspaniałego człowieka o dużym autorytecie i otwartych poglądach. On też namówił ją na podjęcie pracy w Instytucie Elektroenergetyki, co stało się faktem 1 października 1976 roku, w dniu obrony pracy magisterskiej. Pracę dyplomową napisała z zakresu oświetlenia pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Zbigniewa Kowalskiego, ówczesnego Dyrektora Instytutu. Staże naukowe obyła w Zakładach Wytwórczych Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg w Warszawie (1977 r.), w PPiMUEB Elektromontaż w Łodzi (1997-1978 r.), w Ośrodku Energetyki Przemysłu Lekkiego Instytutu Włókiennictwa w Łodzi (1985 r.) uzyskując doświadczenie praktyczne, owocujące w przyszłości. Dr Wiesława Pabjańczyk przeszła w Instytucie Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej kolejne szczeble awansu naukowego na etacie naukowo-dydaktycznym, począwszy od stanowiska asystenta do adiunkta (od 1985 r.). Od samego początku jest członkiem Zespołu Oświetlenia w tym Instytucie. Praca doktorska, obroniona w 1984 roku, dotyczyła zagadnień zasilania świetlówek napięciem podwyższonej częstotliwości w aspekcie laboratoryjnym i modelowania matematycznego. W ramach zajęć dydaktycznych dr Wiesława Pabjańczyk prowadzi wykłady, laboratoria i seminaria z podstaw techniki świetlnej, miernictwa oświetleniowego, projektowania oświetlenia wnętrz, badań sprzętu oświetleniowego i systemów zarządzania jakością. Wspólnie z prof. Jerzym Bąkiem napisała w 1994 roku skrypt PŁ Podstawy techniki świetlnej. Jest współautorka patentu Nr 114632 nt. sposobu kompensacji wyższych harmonicznych prądu. Prowadzi również wykłady dla architektów w zakresie oświetlenia i iluminacji. Prowadzi zajęcia w ramach szkoleń dotyczących efektywności energetycznej instalacji oświetleniowych w ramach Studiów Podyplomowych na Politechnice Łódzkiej oraz przy współpracy z Regionalnymi Izbami Inżynierów Budownictwa. Efektem tych doświadczeń jest współautorstwo książki Świadectwa charakterystyki energetycznej Praktyczny Poradnik wydanej przez ARCADIASoft w Łodzi po redakcją prof. Dariusza Gawina i prof. Henryka Sabiniaka, Książka cieszy się ogromnym zainteresowaniem, o czym świadczą kolejne wznowienia wydań. Duże doświadczenie oświetleniowe realizuje w firmie projektowo-handlowo-inwestycyjnej NOVA LIGHT Sp. z o.o. w Łodzi. Tam opracowuje i wdraża z zespołem projektantów, absolwentów i pracowników Politechniki Łódzkiej, projekty oświetlenia wnętrzowego, drogowego i iluminacyjnego. Specjalizuje się w zagadnieniach techniki oświetlania wnętrzowego, iluminacji obiektów architektury, jak również efektywności energetycznej w oświetleniu. Ostatnio zajmuje się również technikami wdrażania odnawialnych źródeł energii w oświetleniu drogowym, projektując hybrydowe oświetlenie ulic i dróg z zastosowaniem paneli fotowoltaicznych i turbin wiatrowych. Jest autorką projektu oświetlenia pierwszego w Polsce hybrydowego systemu oświetlenia ulicy w dużym mieście Łodzi. Szczególne zainteresowanie w ostatnim okresie dr Pabjańczyk kieruje w stronę dynamicznie się rozwijającej techniki oświetlenia ledowego, teoretycznie i pomiarowo oceniając z kolegami z Zespołu Oświetlenia, jakościowe i ilościowe parametry sprzętu LED. Dr Wiesława Pabjańczyk pełni od 1997 roku funkcję Kierownika Laboratorium Badawczego Oświetlenia i Sprzętu Elektrotechnicznego w Instytucie Elektroenergetyki PŁ. Laboratorium to otrzymało w 2001 roku akredytację Polskiego Centrum Akredytacji, jako pierwsze strukturze uczelni wyższych laboratorium badawcze. W ramach prac zlecanych przez krajowych i zagranicznych klientów, wykonywane są oceny głównie sprzętu oświetleniowego pod względem spełnienia wymaganiach bezpieczeństwa i funkcjonalnych według norm europejskich pod m.in. deklarację zgodności. W nowoczesnym Laboratorium Fotometrycznym Instytutu Elektroenergetyki dr Pabjańczyk razem z kolegami z Zespołu Oświetlenia wykonuje liczne badania charakterystyk fotometrycznych źródeł światła i opraw oświetleniowych różnego rodzaju. Dr Pabjańczyk z rekomendacji dwóch firm zagranicznych została zgłoszona do II edycji encyklopedii międzynarodowej WHO IS WHO (edycja kwiecień 2003 r.). W 1985 roku uzyskała statut rzeczoznawcy SEP w dziale 07 Technika Świetlna. Od wielu kadencji jest członkiem Prezydium Polskiego Komitetu Oświetleniowego SEP CIE. W 2000 roku uzyskała uprawnienia audytora wewnętrznego i eksperta technicznego oceniającego laboratoria, nadane przez PCBC. W 2001 roku uzyskała certyfikat kompetencji personelu (nr P-5/101/2001) ds. pomiarów parametrów warunków pracy w zakresie oświetlenia elektrycznego i dziennego, wydany przez CIOP w Warszawie. Certyfikat ten jest przedłużany na kolejne okresy (obecny nr P-5/559/2007 ważny do 31.12.2013 r.). W 2008 roku została powołana jako reprezentant Politechniki Łódzkiej na członka Komitetu Technicznego KT4 w Polskim 10
LUDZIE POLSKIEGO OŚWIETLENIA Komitecie Normalizacyjnym, czynnie uczestnicząc w pracach normalizacyjnych tego komitetu. Dr Wiesława Pabjańczyk jest autorką ponad 100 publikacji i referatów z dziedziny oświetlenia oraz promotorka ponad 140 prac dyplomowych magisterskich i inżynierskich. Uzyskała srebrną i złotą odznakę SEP oraz medal im. prof. M. Pożarskiego za całokształt działalności w zakresie techniki świetlnej. Została wyróżniona za liczne realizacje projektowe oświetlenia iluminacyjnego i oświetlenia funkcjonalnego, w tym m.in. nagroda III stopnia Ministra Budownictwa za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa (2007). Dr Wiesława Pabjańczyk uczestniczy lub współorganizuje liczne konferencje naukowo-techniczne z obszaru oświetlenia i instalacji oświetleniowych. Prywatnie pasją Pani dr Wiesławy Pabjańczyk jest jej przydomowy ogród Wykaz ważniejszych publikacji w okresie 2008-2011: 1. Pabjańczyk W.: Oświetlenie przeszkodowe uwarunkowania techniczne i oświetleniowe. PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY nr 01/2008 2. Pabjańczyk W.: Nowe podejście w projektowaniu i weryfikacji oświetlenia (część 1). ELEKTRO INFO, numer1/2 2008 3. Pabjańczyk W.: Systemy sterowania oświetleniem oświetlenie parku w Łodzi. Materiały seminarium naukowo-wdrożeniowego JAKOŚĆ OŚWIETLENIA, Politechnika Gdańska, Gdańsk, 08 lutego 2008 4. Pabjańczyk W.: Nowe podejście w projektowaniu i weryfikacji oświetlenia (część2). ELEKTRO INFO, numer 06/ 2008 5. Pabjańczyk W.: Pomiary oświetleniowe we wnętrzach. ELEKTRO INFO, numer 11/ 2008 6. Pabjańczyk W.: Nowe podejście w projektowaniu i weryfikacji oświetlenia na tle normy PN-EN 12464-1:2004. Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach. Przedruk w Biuletynie Technicznym Oddziału Krakowskiego SEP, nr 1(42) 2009 7. Gabryjelski Z., Pabjańczyk W., Sikora R., Markiewicz P.: Wpływ warunków środowiskowych na pracę opraw z modułami LED. PRZEGLĄD ELEKTRO- TECHNICZNY nr 11/2009 8. Gabryjelski Z., Pabjańczyk W., Sikora R., Markiewicz P.: Kształtowanie bryły fotometrycznej opraw z modułami LED. PRZEGLĄD ELEKTROTECH- NICZNY nr 11/2009 9. Pabjańczyk W.: Systemy oświetlenia wbudowanego. Praca zbiorowa: Świadectwa charakterystyki energetycznej Praktyczny Poradnik. Wydawnictwo ArCADiasoft Chudzik, Łódź, 2009 10. Pabjańczyk W.: Obliczanie zapotrzebowania energii na oświetlenie. Praca zbiorowa: Świadectwa charakterystyki energetycznej Praktyczny Poradnik. Wydawnictwo ArCADiasoft Chudzik, Łódź, 2009 11. Pabjańczyk W.: Referencyjny wskaźnik EPL na oświetlenie. Praca zbiorowa: Świadectwa charakterystyki energetycznej Praktyczny Poradnik. Wydawnictwo ArCADiasoft Chudzik, Łódź, 2009 12. Pabjańczyk W.: Energooszczędne instalacje oświetleniowe Materiały Konferencji Naukowo-Technicznej ENERGOOSZCZĘDNE INNOWACYJNE TECHNOLOGIE OŚWIETLENIOWE EITO 2010. PŁ, Łódź, 4-5 marca 2010 13. Pabjańczyk W.: Energooszczędne instalacje oświetleniowe. PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY nr 06/2010 14. Gabryjelski Z., Pabjańczyk W., Sikora R., Markiewicz P.: Wpływ warunków środowiskowych na pracę opraw z modułami LED. PRZEGLĄD ELEKTRO- TECHNICZNY nr 10/2010 15. Gabryjelski Z., Pabjańczyk W., Sikora R., Markiewicz P.: Wpływ opraw LED na sieć zasilającą. PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY nr 10/2010 16. Pabjańczyk W., Gabryjelski Z.,.Sikora R., Markiewicz P.: Influence od LED luminaires on supply network. III rd Conference of the Visegrad Countries on Lighting LUMEN V4, Czech Republic, Brno 23-25 June 2010 17. Pabjańczyk W., Gabryjelski Z., Sikora R., Markiewicz P.: Wpływ warunków środowiskowych na pracę opraw z modułami LED. III rd Conference of the Visegrad Countries on Lighting LUMEN V4, Czech Republic, Brno 23-25 June 2010 18. Pabjańczyk W.: Kryteria środowiskowe dla oświetlenia w zielonych zamówieniach publicznych. Materiały VI Międzynarodowego Seminarium Polsko-Ukraińskiego PROBLEMY ELEKTROENERGETYKI, Łódź, 16-17 września 2010 19. Pabjańczyk W., Sikora R., Markiewicz P., Gabryjelski Z.: Rozkład pola temperaturowego opraw z diodami LED. Materiały XIX Krajowej Konferencji Oświetleniowej TECHNIKA ŚWIETLNA 2010, Warszawa 21-22 października 2010 20. Pabjańczyk W., Sikora R., Markiewicz P., Gabryjelski Z.: Wpływ opraw drogowych LED na jakość energii w sieciach elektroenergetycznych. Materiały XIX Krajowej Konferencji Oświetleniowej TECHNIKA ŚWIETLNA 2010, Warszawa 21-22 października 2010 21. Pabjańczyk W.: Zasady racjonalnego oświetlenia wnętrz. Poradnik Techniki Świetlnej, tom II, PKOś SEP, wydanie w 2011. 22. Pabjańczyk W.: Oświetlenie obiektów handlowych. Poradnik Techniki Świetlnej, tom II, PKOś SEP, wydanie w 2011. 11
12 ACRON 220 Dwukomorowa oprawa oświetlenia drogowego z systemem najwyższej szczelności 2 x IP66 Dwukomorowa oprawa oświetlenia drogowego ACRON 220 jest najnowszą i najbardziej zaawansowaną technicznie propozycją wśród tradycyjnych opraw drogowych oferowanych w ELGO Lighting Industries. Jej najważniejszą cechą jest wyjątkowa ochrona odbłyśnika i źródła światła przed zabrudzeniami uzyskana dzięki podwójnemu zabezpieczeniu komory Ÿród³a œwiat³a i odb³yœnika.
Czynniki degradacji ulicznych opraw oświetleniowych Środowisko współczesnych terenów zurbanizowanych, zwłaszcza w rejonie arterii komunikacyjnych, jest pełne zanieczyszczeń kurzu, pyłu i spalin z poruszających się pojazdów. Sytuacja jest tym gorsza im gorszy jest stan nawierzchni drogowej i infrastruktury towarzyszącej drogom, a także stan techniczny pojazdów poruszających się po ulicach. Niestety w Polsce zanieczyszczenie środowiska miejskiego jest wy sze niż w miastach zachodniej Europy. Świadczą o tym proste obserwacje rodaków podróżujących po Europie. Zanieczyszczenia oddziałują destrukcyjnie na drogowe oprawy oświetleniowe zawieszone w bezpośredniej bliskości pasów ruchu pojazdów. Dodatkowo nakłada się na to niska kultura techniczna wyrażająca się w ograniczeniu konserwacji oświetlenia do doraźnej wymiany wygasłych źródeł światła oraz brak praktyki okresowego czyszczenia i mycia opraw oświetleniowych. Powodem niewłaściwej konserwacji bywają czasami trudności w organizacji prac konserwacyjnych na zatłoczonych arteriach miejskich lub wysokie koszty pracy sprzętu umożliwiającego dostęp do opraw usytuowanych na wysokich słupach oświetleniowych. Zabrudzenie lub degradacja powierzchni odbłyśnika oprawy zmniejsza współczynnik odbicia światła zwiększając jego pochłanianie oraz zmienia właściwości i charakterystykę rozsyłu światłości oprawy. Zabrudzenie klosza, zwłaszcza wewnêtrzne, powoduje odbicie światła z powrotem do wnętrza oprawy lub jego pochłanianie. W wyniku zabrudzeń zmniejsza się zatem strumień świetlny wychodzący z oprawy oraz w sposób niekontrolowany i zazwyczaj niekorzystny zmienia się charakterystyka przestrzennej dystrybucji światła. Rodzina opraw drogowych ACRON z serii 50, 100, 200 i 220 to: efektywne wykorzystanie energii elektrycznej dzięki współpracy z energooszczędnymi źródłami światła, dodatkowe oszczędności energetyczne dzięki statecznikom elektronicznym i redukcji mocy w godzinach późnonocnych, długotrwałe użytkowanie dzięki wysokiej szczelności i odporności na wpływy atmosferyczne, doskonałe właściwości fotometryczne i możliwość kształtowania rozsyłu światła dzięki regulacji położenia lampy względem odbłyśnika i zmianie nachylenia oprawy względem płaszczyzny drogi, najwyższa jakość wykonania i materiałów, Co brudzi się najbardziej? Elementami drogowej oprawy oświetleniowej najbardziej czułymi na zabrudzenia są powierzchnie odbijające odbłyśników i wewnętrzna strona kloszy oraz same źródła światła. ACRON 50 ACRON 100 Konstrukcja dwukomorowa zabezpiecza przed brudem Ze wspomnianych powodów, popularnością wśród inwestorów oświetlenia drogowego cieszą się w ostatnim czasie drogowe oprawy oświetleniowe o najwyższym stopniu odporności na zabrudzenie, zwłaszcza dotyczące newralgicznych zespołów wewnętrznych oprawy mających wpływ na jej właściwości świetlne i trwałość. Odporność taką zapewnia specjalna, tzw. dwukomorowa konstrukcja oprawy. ACRON 200 13
Komor źródła światła ma szcelnoœæ IP66 System uszczelnienia komory źródła światła i odbłyśnika oprawy ACRON 220 gwarantuje stopień ochrony przed wnikaniem kurzu i wilgoci na bardzo wysokim poziomie IP66 ACRON 220 Najwyższe wymagania inwestorów dotyczące zabezpieczenia oprawy oświetlenia drogowego przed zabrudzeniem spełnia najnowsza oprawa ACRON 220 opracowana i wdrożona do produkcji w zakładach ELGO Lighting Industries. Jej specjalna, dwukomorowa konstrukcja zapewnia szczelność, którą śmiało można określić mianem 2xIP66. IP Komora źródła światła i odbłyśnika o szczelności IP66 Przestrzenią wewnętrzną oprawy ACRON 220 najdokładniej chronioną przed zanieczyszczeniami jest wydzielona komora źródła światła i odbłyśnika. Tworzy ją klosz z poliwęglanu (PC) o gładkiej powierzchni lub płaska szyba ze szkła hartowanego, z poliuretanowymi uszczelkami wylanymi na krawędzi, zespolone mechanicznie z jednoczęściowym odbłyśnikiem tłoczonym z aluminium o wysokiej czystości. Szczelne połączenie tych dwóch podzespołów wykonane jest fabrycznie i nie jest rozbieralne podczas eksploatacji oprawy. Źródło światła wprowadzane jest do tej komory przez otwór w odbłyśniku. W otworze tym zamocowano szczelnie specjalny mechanizm pozycjonujący, a w jego pokrywie oprawkę lampy. Połączenia uszczelnione są za pomocą uszczelek silikonowych. Po umieszczeniu pokrywy mechanizmu pozycjonującego wraz z oprawką na swoim miejscu i szczelnym zamknięciu konstrukcji, możliwa jest regulacja położenia lampy względem odbłyśnika w pionie i poziomie, bez konieczności wyjmowania lampy i rozszczelniania komory. Obie regulacje, pionowa i pozioma, mają po cztery możliwe położenia. Przestrzeń wewnętrzną obudowy oprawy ACRON 220 podzielono na dwie niezależne komory: komora osprzętu komora źródła światła Specjalny mechanizm umożliwia pozycjonowanie lampy w odbłyśniku i szczelnie zamyka komorę źródła światła 1 pokrywa pozycjonera z oprawką 2 źródło światła 14
IP Komora osprzętu o szczelności IP66 Podwójna ochrona jest pewniejsza niż pojedyncza. Dlatego jedyne rozbieralne miejsce komory źródła światła i odbłyśnika punkt wprowadzenia do niej źródła światła jest dodatkowo chronione przez obudowę oprawy stanowiącą komorę osprzętu. Zewnętrzną obudowę oprawy komorę osprzętu tworz¹ dwie części: podstawa dolna i pokrywa górna. W odpowiednio ukształtowanym wycięciu dolnej części obudowy obsadzono na stałe cały zespół komory źródła światła, w taki sposób, e klosz/szyba wystaje od dołu, a aluminiowy odbłyśnik wraz w pozycjonerem oprawki, stanowiącym rozbieralne lecz uszczelnione miejsce wprowadzania źródła światła, znajduje się powyżej dolnej części obudowy. Dolną podstawę obudowy szczelnie zamyka górna pokrywa. Obie części obudowy łączy zawias w tylnej części obudowy i zatrzaskowa klamra z aluminium na przeciwległej, przedniej ściance. Połączenie obu części obudowy oprawy jest skutecznie uszczelnione poliuretanową uszczelką wylaną bezpośrednio na górnej pokrywie, gwarantującą zachowanie szczelności na poziomie IP66. Dobre i precyzyjne spasowanie obu części obudowy oraz zawiasu i zamka wykluczaj¹ nieprecyzyjne złożenie i uniemożliwiaj¹ powstawanie szczelin. W dolnej części obudowy komory osprzętu umieszczony jest łatwo demontowany panel z osprzętem elektrycznym zasilającym źródło światła. Obie części obudowy oprawy stanowiącej komorę osprzętu wykonane są z wysokiej jakości odlewu aluminiowego wykonanego metodą wysokociśnieniow¹. Obudowę zabezpieczono przed wpływami atmosferycznymi za pomocą proszkowej powłoki malarskiej. Materiał obudowy aluminium gwarantuje bardzo dobre odprowadzanie ciepła. Korpus, a także klosz/szyba, charakteryzują się też wysoką odpornością mechaniczną i sztywnością. Pozwala to na oznaczenie oprawy stopniem odporności na udary mechaniczne IK10. W przypadku otwarcia górnej pokrywy oprawy w celu wykonania czynności konserwacyjnych, specjalna blokada mechaniczna zabezpiecza pokrywę przed przypadkowym, samoczynnym zamknięciem. Komora źródła światła, w której skład wchodzi odbłyśnik, zamontowana jest w dolnej części obudowy w taki sposób, że lampa jest w nim usytuowana trzonkiem w kierunku czoła oprawy, a nie tak jak zazwyczaj, w kierunku tylnym. Takie położenie pozwoliło zminimalizować długość oprawy i zachować wymiary oprawy ACRON 220 identyczne jak w jednokomorowym modelu 200. Połączenie oprawki z panelem zasilającym wykonano krótkimi przewodami podłączanymi do uszczelka układu stabilizacyjno-zapłonowego za pomocą szybkozłączek. W podobny, wy- płytka regulacyjna godny sposób, do zasilacza, podłączany jest przewód zasilający. Komora osprzętu o IP66 dodatkowo chroni wejście do szczelnej komory źródła światła Zewnętrzna obudowa oprawy ACRON 220 stanowi szczelną komorę osprzętu o stopniu ochrony IP66. Chroni ona dodatkowo wejście do szczelnej komory źródła światła przed bezpośrednim oddziaływaniem środowiska zewnętrznego. oprawka lampy Układ regulujący położenie źródła światła pozycjoner śruby regulujące położenie oprawki w pionie śruby regulujące położenie oprawki w poziomie pozycjoner 15
Ważną cechą opraw ACRON 220, wspomagającą skuteczność i pewność ich uszczelnienia, jest umieszczenie uchwytu mocującego poza strefą najwyższej szczelności, czyli poza uszczelnioną przestrzeni¹ komory osprzêtu Uchwyt montażowy poza strefą najwyższej szczelności Ważną cechą konstrukcyjn¹ opraw ACRON 220, wspomagającą skuteczność i pewność ich uszczelnienia, jest umieszczenie uchwytu mocującego w tylnej przestrzeni obudowy, jednak poza strefą najwyższej szczelności. Ze względu na obecność w tej przestrzeni jedynie mechanicznych elementów mocujących nie ma konieczności jej specjalnego uszczelniania. Rura, na której mocowana jest oprawa, nie wchodzi bezpośrednio do szczelnej przestrzeni oprawy. W związku z tym nie ma potrzeby uszczelniania tego połączenia na dość dużym obwodzie i powierzchni. Przez ściankę komory, za pomocą niewielkiej dławnicy, do wnętrza szczelnej przestrzeni wprowadzony jest jedynie przewód zasilający. Uniwersalny uchwyt zastosowany w oprawie ACRON 220 zapewnia szerokie możliwości montażu i regulacji położenia: montaż na pionowym słupie o średnicy 42 60mm lub wysięgniku nachylonym do poziomu pod kątem 0 30, płynną zmianę kąta nachylenia oprawy w stosunku do płaszczyzny drogi: przy pionowym słupie -5 / +15, przy wysięgniku poziomym -15 / +5. Metalohalogenkowe i sodowe źródła światła Jak większość współczesnych, ulicznych opraw oświetleniowych, również oprawy ACRON 220 oferowane są w bogatej gamie modeli przystosowanych do różnych wysokoprężnych źródeł światła. Oferowane są modele opraw o oznaczeniu H przeznaczone do współpracy z wysokoprężnymi lampami metalohalogenkowymi z bańką przezroczystą o mocach 150W i 250W. Inna grupa opraw, o oznaczeniu S, współpracuje z wysokoprężnymi lampami sodowymi w bańce przezroczystej, o takich samych mocach 150W i 250W. Osprzęt elektryczny Osprzęt elektryczny zasilający źródło światła wraz z odpowiednimi szybkozłączkami pozwalającymi na połączenie z oprawką lampy i kablem zasilającym, zamontowano na łatwo demontowanym panelu. Stateczniki magnetyczne i elektroniczne W ofercie znalazły się oprawy ACRON 220 z osprzętem zasilającym w klasycznej formie statecznika magnetycznego współpracującego z zapłonnikiem elektronicznym, przeznaczone do obu możliwych rodzajów źródeł światła: sodowych i metalohalogenkowych i obu mocy: 150 i 250 W. Dostępne są także modele z oznaczeniem E wyposażone w elektroniczny układ stabilizacyjno-zapłonowy, popularnie nazywany statecznikiem elektronicznym, przeznaczone do lamp sodowych i metalohalogenkowych o mocach 150W. Regulatory mocy Oprawy ze statecznikami magnetycznymi, do wysokoprężnych lamp sodowych, są do dyspozycji użytkowników także w wersji o oznaczeniu R. Wyposażono je w regulatory mocy umożliwiające zmniejszenie poboru energii elektrycznej o około 40%. 16
Ochrona przed porażeniem Każdy z wariantów oprawy ze statecznikiem magnetycznym, niezależnie od rodzaju źródła światła i klosza, dostępny jest w obu klasach ochronności przed porażeniem elektrycznym: pierwszej i drugiej. Oprawy ze statecznikami elektronicznymi wykonane są w klasie pierwszej. Marek Kołakowski aluminiowy odbłyśnik demontowalny panel z osprzętem zasilającym ułatwia naprawy i konserwację przestrzeń poza szczelną komorą osprzętu, mieszcząca uchwyt montażowy oprawy górna część szczelnej komory osprzętu pozycjoner z oprawką źródła światła dolna część szczelnej komory osprzętu 17
DRIVECO Elektroniczny układ zasilający do opraw oświetlenia drogowego, z funkcją ściemniania przez redukcję mocy W normalizacji międzynarodowej, w zapisach nowej normy europejskiej PN-EN 13 201: 2007 Oświetlenie dróg, została uwzględniona możliwość regulacji mocy w oprawach drogowych. W wyniku tego, w warunkach określonych normą, możliwe stało się stosowanie regulatorów redukujących moc opraw oświetlenia drogowego, co pozwala na uzyskiwanie niemałych oszczędności energii elektrycznej. Waga jaką przywiązuje się do oszczędnego gospodarowania energią elektryczną na cele oświetlenia drogowego, w tym także przez regulację mocy (możliwość regulacji natężenia prądu i strumienia świetlnego) została zawarta w preambule normy: wymagania normatywne, dla oświetlanych powierzchni ruchu, pozwalają na optymalne, efektywne wykorzystanie energii elektrycznej. Zapisy normy PN-EN 13 201:2007 wskazują na możliwość dodatkowego zmniejszenia wymagań poziomów oświetlenia w porównaniu do wymagań poziomów podstawowych, bez istotnego uszczerbku parametrów użytkowych. Ponadto unormowania te wprowadzają także zmiany w dotychczasowej praktyce związanej z ustalaniem parametrów oświetleniowych zapewniających dobre prowadzenie wzrokowe, bezpieczeństwo ruchu, płynność ruchu i bezpieczeństwo publiczne. Najogólniej rzecz ujmując, w czasie godzin nocnych i w różnych porach roku, możliwość zmian wartości parametrów określających klasę oświetleniową dopuszcza możliwość zmian wymagań i zaleceń oświetlenia. W takich przypadkach można obniżyć poziom oświetlenia, a dzięki temu zredukować zużycie energii elektrycznej pod warunkiem, że spełnione są wymagania przyporządkowane tej klasie. Zapisy normy PN-EN 13 201:2007 sankcjonują możliwość stosowania opraw z regulatorami mocy. Zmniejszanie poboru mocy w wyniku ściemniania Techniczne rozwiązania zmniejszenia poboru mocy polegające na tym, że świecą wszystkie zainstalowane oprawy, a redukcja mocy realizowana jest w wyniku ściemniania, są stosowane od szeregu lat. Ściemnianie jest bardzo skutecznym i nieuciążliwym sposobem oszczędzenia energii elektrycznej w godzinach nocnych, gdy ruch pojazdów i pieszych jest niewielki. W praktyce oświetleniowej stosowane są dwa rozwiązania regulatorów mocy: Regulatory grupowe układy obniżające napięcie sieci zasilającej całej grupy opraw oświetleniowych. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość jego wprowadzenia bez konieczności zmian w istniejącej sieci, wadami zaś: wysoka cena sterownika napięcia zasilania, konieczność dostosowania mocy układu do łącznej mocy zainstalowanych opraw, konieczność zamontowania układu z nadwyżką mocy bądź jego wymiana na większy w przypadku przewidywanej rozbudowy sieci, wyłączenie całego ciągu oświetleniowego w wyniku awarii. Regulatory indywidualne układy zmniejszające pobieraną moc, instalowane w indywidualnych oprawach oświetleniowych. Zaletą takiego rozwiązania jest możliwość rozbudowy ciągu oświetleniowego i niski dodatkowy koszt związany z modyfikacją układu zasilającego w oprawie w stosunku do wersji standardowej bez regulacji mocy. W razie awarii układu wykonawczego 18
z pracy zostaje wyłączona tylko ta oprawa oświetleniowa, w której układ uległ uszkodzeniu, pozostałe zaś działają nadal. Stosowanie regulatorów indywidualnych jest szczególnie interesującym rozwiązaniem, tak dla inwestycji modernizacyjnych, jak i nowych. Rozwiązania układowe zasilaczy regulatorów indywidualnych mogą być wykonane jako: Układy tradycyjne, w których stosuje się stateczniki indukcyjne z odczepem na uzwojeniu, a sterowanie pracą statecznika jest realizowane przez elektroniczny, mikroprocesorowy układ sterujący. Układ zapłonowy lampy oraz kondensator do kompensacji mocy biernej są integralnymi podzespołami zasilacza. Taki sposób regulacji mocy wykorzystywany jest w oprawach drogowych ELGO o mocach od 70 W do 400 W. Niektóre z nich są w ofercie ELGO już od dziesięciu lat. W tym czasie przeprowadzono szereg modyfikacji układowych zasilaczy unowocześniając konstrukcję zgodnie z aktualnym stanem techniki. Układy elektroniczne, jako zintegrowane układy zasilające. Zastępują one tradycyjne komponenty do opraw: stateczniki magnetyczne, układy zapłonowe i kondensatory kompensujące moc bierną. Przykładem takiego rozwiązania są najnowsze, elektroniczne stateczniki do wysokoprężnych lamp sodowych typu DRIVECO. DRIVECO 50A, DRIVECO 70A DRIVECO 100AD, DRIVECO 150AD DRIVECO elektroniczne układy zasilania z funkcją ściemniania przez redukcję mocy Układy DRIVECO przewidziane są do stosowania w oprawach drogowych ELGO o mocach od 50 W do 250 W. Pierwszymi oprawami wyposażonymi w układy DRIVECO, wprowadzonymi do oferty ELGO, są oprawy drogowe z serii ACRON. Układy DRIVECO mają kilka istotnych zalet w porównaniu do tradycyjnych systemów zasilających: Układy DRIVECO to zintegrowane kompaktowe zasilacze, które zastępują wszystkie elementy stosowane w tradycyjnych układach zasilania wysokoprężnych lamp wyładowczych, czyli statecznik indukcyjny, elektroniczny układ zapłonowy oraz kondensator do kompensacji mocy biernej. Pozwalają na dodatkowe oszczędzanie energii elektrycznej dzięki możliwości redukcji mocy pobieranej przez lampę, w zadanym czasie. Konfiguracja układu elektronicznego zapewnia automatyczne przełączanie na zmniejszony pobór mocy z lub bez konieczności stosowania dodatkowej linii kontrolnej, w zależności od wybranego systemu redukcji mocy. Układy z nastawą ręczną regulacji oznaczone są literą A, do współpracy z linią kontrolną literą D, natomiast wersje z regulacją ręczną i cyfrową oznaczone są literkami AD. Zapewniają stabilizację mocy lampy w pełnym zakresie napięcia zasilającego gwarantując tym samym długi czas życia lampy. Zapewniają elektroniczną kontrolę prądu zapłonowego DRIVECO 250AD i prądu rozruchowego. W czasie normalnej pracy źródła światła nie są generowane impulsy zapłonowe. Wartość prądu płynącego przez lampę jest stabilizowana niezależnie od stanu pracy układu (praca o mocy nominalnej, praca o mocy obniżonej) przy jednoczesnej kontroli termicznej układu lampy. Posiadają zabezpieczenia przed uszkodzeniem podzespołów zasilacza oraz funkcję wyłączenie układu zasilającego po wykryciu nieprawidłowości pracy oprawy w celu uniknięcia uszkodzeń i awarii. Automatyczne wyłączenie oprawy następuje w przypadkach, gdy pojawi się za wysokie lub za niskie napięcie zasilania, lampa ulegnie wyeksploatowaniu, uszkodzeniu ulegnie obwód elektryczny oprawy lub przekroczone zostaną graniczne temperatury pracy. Działanie regulacji mocy statecznika DRIVECO polega na pomiarze czasu świecenia oprawy w trzech kolejnych dobach i wykorzystaniu tej informacji w pracy statecznika w dobach 19
następnych. Informacja ta jest niezbędna do wyliczenia środka nocy - punkt odniesienia dla zaprogramowanego czasu regulacji przed środkiem nocy i zaprogramowanego czasu regulacji od środka nocy. Minimalny czas trwania regulacji mocy może wynosić 0 godzin, maksymalny 15,5 godziny z rozdzielczością co 0,5 godziny. Podstawowe użytkowe parametry techniczne elektronicznych stateczników z opcją programowanej regulacji do zasilania wysokoprężnych lamp sodowych przedstawiono w Tablicy 1. Ocena oszczędności ekonomicznych Przy powszechnie dziś stosowanych oprawach oświetleniowych z tzw. tradycyjnymi układami regulatorów mocy, w których skład oprócz mikroprocesorowego układu regulacji wchodzi także statecznik indukcyjny, zapłonnik i kondensator do kompensacji mocy biernej, roczna oszczędność energii elektrycznej wahać się może od 15% do 30%. Jest to zależne od długości czasu trwania redukcji mocy. W przypadku zastosowania elektronicznych układów zasilających z funkcją redukcji moc, np. układów DRIVECO, uzyskuje się dodatkowo ok. 10% oszczędności więcej w porównaniu do układów tradycyjnych. Dodatkowe oszczędności wynikają głównie z wykorzystania elektronicznej stabilizacji pracy lampy zamiast stabilizacji indukcyjnej. Oszczędności te są niebagatelną pozycją w poszukiwaniu rezerw w budżetach inwestorów, głównie z tzw. sektora publicznego. Realizacja inwestycji oprawami z takimi właśnie urządzeniami, współpracującymi z wysokoprężnymi lampami sodowymi, to przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej, wskazane w prawie unijnym i krajowym. Tak skonstruowane, innowacyjne oprawy czynią branżę oświetleniową energooszczędną i przyjazną środowisku naturalnemu. Efektem zastosowania ich w drogowych systemach oświetleniowych może być optymalna eksploatacja tych systemów ze względu na potrzeby użytkowników. Stanisław Pieniążek Oprawa ACRON 100 z elektronicznym układem zasilającym z funkcją ściemniania przez redukcję mocy DRIVECO model statecznika parametr 50A, 50D 70A, 70D 100AD 150AD 250AD Lampa wysokoprężna sodowa W 50 70 100 150 250 Napięcie zasilania Vac 230 Zakres napięcia zasilania Vac 190-253 Częstotliwość Hz 50-60 Prąd nominalny zasilania A 0,25 0,31 0,44 0,66 1,10 moc nominalna W 55 ± 2 70 ± 2 100 ± 2 150 ± 2 250 ± 2 Moc układu +4 +4 +4 moc zredukowana W 40 ± 2 52 ± 2 60 90 150-2 - 2 Napięcie zapłonu kv 2,3 3,5 Współczynnik mocy λ 0,96 0,97 0,98 Tablica 1. Dane techniczne stateczników DRIVECO 20