Kto i kiedy może otrzymać zasiłek z pomocy społecznej stan prawny na dzień 1 lipca 2009 r. Podstawa prawna: - ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r., Nr 115, poz. 728 z późn. zm.) Ustawa o pomocy społecznej określa rodzaje zasiłków, kryterium dochodowe, wysokości świadczeń i zasady ich waloryzowania. System zasiłków oparty jest na trzech podstawowych rodzajach zasiłków: zasiłku stałym, okresowym i celowym. Osoba, która chce otrzymać pomoc w formie zasiłku powinna zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania. Pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc (szczególnie pomoc finansowa) adresowana jest do osób o najniższych dochodach. Mogą ją uzyskać osoby, których dochody nie są większe niż 477 zł (osoba samotnie gospodarująca) lub 351 zł (na osobę w rodzinie; Zasiłki z pomocy społecznej to nie jedyny system pomocy dla osób ubogich. System świadczeń rodzinnych jest wsparciem dla rodzin gorzej sytuowanych w wychowaniu dziecka (dzieci), oraz w sytuacji kiedy w rodzinie znajduje się osoba niepełnosprawna wymagająca opieki i pomocy. Jego charakter jest mniej selektywny niż systemu świadczeń z pomocy społecznej, o czym świadczą chociażby wyższe kryteria dochodowe określające uprawnienia do świadczeń rodzinnych. Dodatki mieszkaniowe to pomoc dla osób mających trudności w utrzymaniu mieszkania (w opłacaniu czynszu, ponoszeniu opłat za energię itp.). Stypendia socjalne mają wyrównać szanse edukacyjne dzieci z rodzin o niższych dochodach, a pomoc w formie posiłków, zapewnić je osobom posiłków pozbawionym (szczególnie dzieciom i uczniom). Wszystkie te formy pomocy kierują się zasadą, że wsparcie otrzymują osoby/ rodziny o niskich dochodach (jeśli nie przekraczają określonych progów dochodowych). Pomoc zwykle organizowana jest przez gminy, a jej zasady zebrane w specjalnych ustawach: ustawie o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2006.139.992), ustawie o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U.2001.71.734), ustawie o ustanowieniu programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania (Dz.U.2005.267.2259), stypendia - w ustawie o systemie oświaty (Dz.U.2004.256.2572). Ustawa opisuje również inne, niepieniężne formy pomocy (świadczenia niepieniężne). Należy tu wymienić: - pracę socjalną, - opłacanie składek na ubezpieczenie, - pomoc rzeczową, - udzielanie schronienia, zapewnienie ubrania, posiłku, - poradnictwo specjalistyczne, - interwencję kryzysową, - świadczenie usług opiekuńczych.
Powyższa lista nie jest pełna ustawa zawiera regulacje dotyczące większej ilości świadczeń niepieniężnych, które powinny być realizowane w systemie pomocy społecznej. Specjalne rozdziały dotyczą również takich zagadnień jak: zasady organizowania opieki nad dzieckiem (poradnictwa rodzinnego, rodzin zastępczych, placówek opiekuńczych), funkcjonowanie domów pomocy społecznej czy prowadzenie integracji uchodźców. Kto korzysta z pomocy Z pomocy społecznej korzystają osoby i rodziny, które znajdą się w trudnej sytuacji życiowej. W artykule 7 wyliczono, jakie to są sytuacje. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej): 1) ubóstwa; 2) sieroctwa; 3) bezdomności; 4) bezrobocia; 5) niepełnosprawności; 6) długotrwałej lub ciężkiej choroby; 7) przemocy w rodzinie; 8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; 9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; 10) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze; U) trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy; 12)trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; 13)alkoholizmu lub narkomanii; 14)zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej; 15)klęski żywiołowej lub ekologicznej. Trudna sytuacja życiowa jest podstawowym warunkiem, który należy spełniać, aby otrzymać wsparcie z pomocy społecznej. Ważna jest również sytuacja materialna, określana tak zwanym kryterium dochodowym. Pomoc skierowana jest do osób o najniższych dochodach. Nasze dochody nie mogą przekraczać określonych kwot -nie mogą być zbyt wysokie. Dotyczy to w szczególności sytuacji, kiedy liczymy na wsparcie finansowe w postaci zasiłków. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje więc osobom i rodzinom, które spełniają kryterium dochodowe. Aby ją otrzymać nie można przekraczać określonych kwot. Na czym polega pomoc społeczna? Do Ośrodka Pomocy Społecznej (OPS) mogą zgłaszać się po pomoc osoby, które znajdą się w trudnej sytuacji życiowej. Pomoc ta przysługuje: wszystkim osobom mającym obywatelstwo polskie zamieszkującym i przebywającym na terytorium Polski, cudzoziemcom zamieszkującym i przebywającym na terytorium Polski, posiadającym zezwolenie na pobyt stały lub status uchodźcy. Ośrodki Pomocy Społecznej pomagają potrzebującym w różny sposób, w tym między innymi:
organizują usługi opiekuńcze dla osób starszych i chorych, pokrywają wydatki na świadczenia zdrowotne, organizują poradnictwo prawne i psychologiczne, pomagają w staraniach o dom pomocy społecznej, prowadzą domy pomocy społecznej, ośrodki wsparcia o zasięgu lokalnym, środowiskowe domy samopomocy, udzielają pomocy finansowej i rzeczowej. Pomoc finansowa - zasiłki Jedną z form świadczonej pomocy jest pomoc finansowa w postaci zasiłków. Poniżej są przedstawione rodzaje zasiłków, które można otrzymać w przypadku danego problemu. Problem/przeznaczenie zasiłku koszt zakupu leków, leczenia remont mieszkania kupno opału, odzieży pobyt dziecka w żłobku (przedszkolu) koszty pogrzebu straty materialne w wyniku wypadku losowego lub klęski ekologicznej ekonomiczne usamodzielnienie się bilet kredytowy Typ zasiłku Zasiłek celowy i celowy specjalny Zasiłek ten może również przybrać formę pomocy rzeczowej. długotrwała choroba niepełnosprawność bezrobocie możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego Zasiłek okresowy (w wysokości różnicy między kryterium dochodowym uprawniającym do uzyskania pomocy a faktycznym dochodem osoby lub rodziny, nie mniej jednak niż 19 złotych) Całkowita niezdolność do pracy oznacza zarówno całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak również posiadanie znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Jak oblicza się dochód? Możliwe są dwie sytuacje: 1. Osoba ubiegająca się o pomoc mieszka sama. Wówczas należy zsumować jej dochody z ostatniego miesiąca. W obliczeniach należy uwzględnić: dochody netto (czyli bez podatku, składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne), z miesiąca przed złożeniem wniosku, czyli np. ubiegając się o pomoc w marcu, trzeba przedstawić dochód z lutego. Można starać się o zasiłek, jeśli łączny dochód nie przekracza kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej. Obecnie (od 1 czerwca 2002 r.) jest to 461 zł na miesiąc. 2. Osoba ubiegająca się o pomoc mieszka z rodziną (zgodnie z ustawą o pomocy społecznej rodzina to "wszystkie osoby spokrewnione lub niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące"). Wówczas trzeba obliczyć łączny dochód rodziny, dodać zarobki wszystkich osób w rodzinie z danego miesiąca. Muszą to być dochody: netto (czyli bez podatku oraz składek na ubezpieczenia), z miesiąca przed złożeniem wniosku, czyli np. ubiegając się o pomoc w marcu, trzeba przedstawić dochód rodziny z lutego. Poza podatkiem oraz składkami na ubezpieczenia (emerytalne, rentowe oraz chorobowe), od dochodu rodziny odejmuje się również kwotę alimentów, które płaci członek rodziny na rzecz innych osób, jednorazowe pieniężne świadczenia socjalne oraz świadczenia w naturze, a także kwotę zwiększenia zasiłku rodzinnego na trzecie i kolejne dziecko. Odejmuje się również kwotę zasiłku na dziecko samotnej matki, uprawnione do zasiłku pielęgnacyjnego. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą oraz osób z nimi współpracujących za dochód przyjmuje się wysokość podaną w oświadczeniu, potwierdzonym przez urząd skarbowy. Jak starać się o zasiłek? Należy zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej w miejscu zamieszkania (gminie, dzielnicy). Zwracając się o pomoc należy przedstawić swoją prośbę na piśmie. Pracownik socjalny odwiedza osobę lub rodzinę starającą się o pomoc w jej mieszkaniu (jest to tzw. wywiad środowiskowy). Poznaje jej położenie i na tej podstawie planuje pomoc. Koniecznie trzeba przedstawić dokumenty potwierdzające dochody oraz dołączyć inne zaświadczenia wymagane przez pracownika socjalnego. Jakie dokumenty są wymagane w Ośrodku Pomocy Społecznej? 1. Osoba zatrudniona - zaświadczenie z zakładu pracy o osiąganych dochodach netto (po odjęciu podatku i składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne) za ostatni miesiąc. 2. Osoba bezrobotna zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy - karta bezrobotnego (formularz z OPS) z wpisem potwierdzającym ostatnią wizytę w PUP oraz decyzję urzędu
pracy lub zaświadczenie o zaliczeniu do bezrobotnych z prawem lub bez prawa do zasiłku. 3. Osoba niepełnosprawna - odcinek renty z poprzedniego miesiąca oraz dodatkowo jeden z wymienionych dokumentów : - orzeczenie Komisji do spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia, - orzeczenie Powiatowego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności (dawnych Powiatowych Zespołów ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności), - orzeczenie Lekarza Orzecznika z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 4. Emeryt (rencista) - odcinek emerytury (renty) z poprzedniego miesiąca. Dochody muszą być potwierdzone (zaświadczenie z zakładu pracy lub odcinek renty albo emerytury). Nie wystarczy samo oświadczenie o dochodach osoby ubiegającej się o pomoc. Kiedy zasiłek nie zostanie przyznany? Jeśli trudności osoby lub rodziny nie są potwierdzone trudną sytuacją życiową czyli np. sieroctwem, długotrwałą chorobą, niepełnosprawnością. Jeśli dochód osoby starającej się o pomoc jest wyższy od wynikającego z ustawy o pomocy społecznej (tzw. "kryterium dochodowe"). Jeśli standard życia przewyższa zadeklarowane dochody. Jeśli nie zostaną złożone wszystkie dokumenty potwierdzające osiągane dochody i stan zdrowia. Jeśli ubiegający się o pomoc nie chcą współpracować z pracownikiem socjalnym w zakresie wykorzystania własnych możliwości i uprawnień. Jeśli pracownik socjalny stwierdzi np. marnotrawstwo pieniędzy, alkoholizm, uchylanie się od pracy. Gdzie można odwołać się od decyzji w sprawie pomocy? Decyzję o przyznaniu pomocy podejmuje i podpisuje kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej, w którym ubiegamy się o pomoc. Odwołanie składa się w ciągu 14 dni od daty otrzymania decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (instytucja odwoławcza podana jest w decyzji). Kto korzysta z pomocy Z pomocy społecznej korzystają osoby i rodziny, które znajdą się w trudnej sytuacji życiowej. W artykule 7 wyliczono, jakie to są sytuacje. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej): 1) ubóstwa; 2) sieroctwa; 3) bezdomności; 4) bezrobocia; 5) niepełnosprawności; 6) długotrwałej lub ciężkiej choroby; 7) przemocy w rodzinie; 8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; 9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; 10) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze; U) trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy; 12)trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; 13)alkoholizmu lub narkomanii; 14)zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej; 15)klęski żywiołowej lub ekologicznej. Trudna sytuacja życiowa jest podstawowym warunkiem, który należy spełniać, aby otrzymać wsparcie z pomocy społecznej. Ważna jest również sytuacja materialna, określana tak zwanym kryterium dochodowym. Pomoc skierowana jest do osób o najniższych dochodach. Nasze dochody nie mogą przekraczać określonych kwot -nie mogą być zbyt wysokie. Dotyczy to w szczególności sytuacji, kiedy liczymy na wsparcie finansowe w postaci zasiłków. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje więc osobom i rodzinom, które spełniają kryterium dochodowe.