LISTA KONTROLNA DLA MAŁYCH FIRM.

LISTA KONTROLNA DLA MAŁYCH FIRM. Przeczytaj pytania. Zaznacz odpowiedzi w odpowiednich rubrykach. W przypadku zakreślenia odpowiedzi NIE, odczytaj propozycje działań korygujących. Po wdrożeniu działań korygujących dokonaj oceny ryzyka dla czynników chemicznych, zgodnie z podaną metodą. Lp. Pytanie / problem Tak Nie Nie 1 Czy przechowujesz, stosujesz, produkujesz itd. niebezpieczne środki chemiczne w postaci surowców, produktów pośrednich, produktów ubocznych, produktów gotowych, odpadów, środków czystości itd. 2 Czy niebezpieczne środki chemiczne występujące podczas pracy stale lub okresowo zostały zidentyfikowane i zinwentaryzowane; czy jest spis substancji / mieszanin chemicznych niebezpiecznych (magazynowanych, stosowanych, powstających, odpadowych). 3 Czy oryginalne opakowania niebezpiecznych środków chemicznych są oznakowane na etykiecie w języku polskim m.in. nazwą, znakiem graficznym (piktogramem) i słownym opisem zagrożenia. 4 Czy po przelaniu / przesypaniu substancji lub mieszaniny do innych pojemników opisano je tak samo jak na etykiecie opakowania oryginalnego. 5 Czy zbiorniki/ pojemniki napełniane są naprzemiennie różnymi chemikaliami- jeżeli tak, to: czy dokonywane jest sprawdzanie stopnia oczyszczenia zbiorników / pojemników, przed ich powtórnym napełnieniem innym preparatem,. Gdy odpowiedź negatywna odstąp od dalszej oceny Spisać wszystkie zmagazynowane oraz użytkowane w zakładzie substancje chemiczne. Po otrzymaniu dostawy sprawdzać etykietę na opakowaniu. W przypadku braku etykiety w języku polskim zwrócić się do dystrybutora. Nie usuwać oryginalnych etykiet. Oznakować pojemniki i zbiorniki robocze zgodnie z oznakowaniem oryginalnym, co najmniej nazwą i piktogramem z interpretacją słowną znaku. Zapewnić odrębne pojemniki i zbiorniki w celu wyeliminowania naprzemiennego ich napełniania. Jeżeli ze względów technologicznych jest to niemożliwe, opracować szczegółową procedurę oczyszczania i sprawdzania

6 Czy znaki graficzne (piktogramy) z nazwą substancji / mieszaniny oraz oznakowanie kierunków przepływu umieszczono na rurociągach przesyłowych niebezpiecznych środków chemicznych. Czy rurociągi oznakowano barwami odpowiednimi dla przesyłanych mediów. 7 Czy uzyskano od dostawcy aktualne karty charakterystyki dla wszystkich niebezpiecznych środków chemicznych, które mogą znajdować się na stanowisku pracy, a jeśli to konieczne, czy dostępne są wystarczające i odpowiednie informacje dotyczące niebezpiecznych środków chemicznych nieposiadających kart (odpady, produkty pośrednie itd.). 8 Czy niebezpieczne środki chemiczne przechowuje się w specjalnych pomieszczeniach zamkniętych, zależnie od klasy ryzyka i odpowiednio oddzielone (odległość lub odpowiednia przegroda) od środków, których z nimi przechowywać nie wolno lub mogących powodować niebezpieczne reakcje. 9 Czy w magazynie jest zapewniona skuteczna wentylacja grawitacyjna, a jeśli to koniczne również wentylacja mechaniczna lub awaryjna, zgodnie wymogami przepisów i informacjami zawartymi w kartach charakterystyki. 10 Czy w obszarach przechowywania, stosowania i produkcji jest możliwe gromadzenie i usuwanie wycieków lub rozlanych niebezpiecznych środków chemicznych do bezpiecznych pojemników lub na tzw. tace przeciwrozlewowe; czy istnieją specjalne środki do neutralizacji i usuwania rozlanych substancji lub usuwania wycieków; czy istnieją odpowiednie instrukcje. stopnia czystości zbiorników/pojemników. Należy uzupełnić oznakowanie zgodnie z przepisami [ 4 ]. Uzyskać od dostawcy karty charakterystyk oraz sporządzić informacje dla pracowników. Sprawdzić stan magazynu pod względem przechowywanych środków i zgodnie z informacjami zawartymi w kartach charakterystyki. Wykonać odpowiednią wentylację i sprawdzić krotność wymiany powietrza w magazynie zamkniętym. Zapewnić odpowiednie pojemniki na zebrane wycieki; zbiorniki i aparaty technologiczne posadowić w wannach (tacach) zbierających wyciekające chemikalia; zapewnić środki neutralizujące; opracować i wdrożyć procedury postępowania, zgodnie z informacjami zawartymi w kartach charakterystyki i przepisami ochrony środowiska [ 8 ]. 11 Czy wprowadzono zakaz stosowania niekontrolowanych" źródeł Wprowadzić zakaz używania otwartego

zapłonu w miejscach przechowywania łatwopalnych niebezpiecznych środków chemicznych, a przestrzeganie zakazu odpowiednio się kontroluje i gwarantuje. 12 Czy opakowania zawierające niebezpieczne środki chemiczne mają wystarczającą odporność fizyczną oraz chemiczną i czy nie są na nich widoczne żadne ślady uderzeń, rozcięć lub odkształceń. Czy unika się ręcznego przelewania środków chemicznych z otwartych pojemników. 13 Czy do transportu (ręcznego i mechanicznego) zastosowano sprzęt pomocniczy lub wyposażenie gwarantujące stabilne zamocowanie, zabezpieczające przed uszkodzeniem; czy opracowano i wdrożono instrukcje transportu ręcznego / mechanicznego. 14 Czy ilość niebezpiecznego środka chemicznego przechowywana na stanowisku / w pomieszczeniu pracy, nie przekracza ilości technologicznej dla jednej zmiany roboczej. 15 Czy zastosowano ochronę przed gromadzeniem się ładunku elektrostatycznego podczas przelewania cieczy łatwopalnych; czy kontrolowana jest okresowo skuteczność zastosowanej instalacji odprowadzającej ładunki elektrostatyczne. 16 Czy stosowane, magazynowane lub wydzielające się substancje / mieszaniny chemiczne powodują możliwość powstania atmosfery wybuchowej: pyłu, gazu. ognia oraz innych źródeł zapłonu. Kontrolować stan opakowań, a uszkodzone wymienić na nowe tego samego typu / atestu. Wyposażyć stanowiska w urządzenia do przelewania, np. pompy, dozowniki Zapewnić sprzęt pomocniczy lub urządzenia transportowe, albo zmienić system dostarczania chemikaliów na stanowisko pracy (np. rurociąg, pompa dozująca). Wydać odpowiednie instrukcje i zapoznać z nimi pracowników. Zapewnić magazyny podręczne. Wykonać instalację do odprowadzania ładunków elektrostatycznych, np. stałe przewody połączone z pojemnikiem lub jego obudową, końcówki zaciskowe (klemy) przewodów instalacji odprowadzającej ładunki, umożliwiające podpięcie przenośnych pojemników; wykonywanie okresowych badań i pomiarów skuteczności działania w/w instalacji. Jeżeli odpowiedź TAK, to dokonać odrębnej oceny ryzyka zagrożenia wybuchem i sporządzić dokument zabezpieczenia stanowisk pracy przed

17 Czy instalacje elektryczne wykonane są w sposób zapewniający odporność na działanie chemikaliów o właściwościach żrących; czy corocznie sprawdzana jest skuteczność działania zastosowanej ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. 18 Czy urządzenia, osprzęt i instalacje technologiczne zostały dobrane w sposób gwarantujący ich odporność na działanie chemikaliów, czy ich stan techniczny jest okresowo kontrolowany. 19 Czy pokrycia ścian, sufitów i posadzek oraz podesty robocze i zabezpieczenia kanałów technologicznych są odporne na agresywne działanie chemikaliów; czy ich stan techniczny gwarantuje bezpieczeństwo. 20 Czy urządzenia lub procesy, w których zmiana parametrów (tj. np. ciśnienie, temperatura, wypełnienie zbiornika, stężenie mieszanin wybuchowych itp.) może powodować zagrożenie, są wyposażone w układy (czujniki i wskaźniki) pozwalające wykrywać warunki niebezpieczne; czy układy te są połączone z systemami alarmowymi; czy jest możliwość automatycznego przerwania procesu, wyłączenia urządzeń, włączenia wentylacji awaryjnej w stanach zagrożenia. wybuchem, zgodnie z obowiązującymi przepisami [ 6 ]. Dostosować instalację, sprawdzać jej stan techniczny i skuteczność działania. Dostosować urządzenia, osprzęt i instalacje technologiczne do właściwości chemikaliów; sprawdzać okresowo ich stan techniczny (w ustalonych czasookresach); poddawać okresowej konserwacji w sposób zaplanowany. Pokryć ściany, sufity, posadzki powłokami chemoodpornymi. Zakonserwować przed działaniem chemikaliów elementy konstrukcji (np. drewniane podesty, metalowe pokrycia kanałów technologicznych itp.). Okresowo kontrolować stan techniczny, zgodnie z ustalonym planem kontroli. Zamontować wymagane czujniki i wskaźniki procesu/operacji technologicznej; zapewnić system dźwiękowo-świetlny do alarmowania o odchyleniach parametrów procesu; wyposażyć instalację w układy automatycznego przerywania procesu /urządzenia, uruchamiania wentylacji awaryjnej w razie zagrożenia; sprawdzać okresowo sprawność

21 Czy czynności, które mogą grozić uwolnieniem gazu, par, pyłów itd. niebezpiecznych środków chemicznych, są wykonywane w układzie zamkniętym albo co najmniej w obszarach dobrze wentylowanych lub w instalacjach wyposażonych w wyciąg miejscowy. 22 Czy wprowadzono środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się czynników chemicznych niebezpiecznych na inne stanowiska pracy lub do innych pomieszczeń pracy. 23 Czy została zagwarantowana kontrola dostępu pracowników nieuprawnionych i osób z zewnątrz do obszarów przechowywania, załadunku, rozładunku i obróbki niebezpiecznych środków chemicznych. 24 Czy ustalono wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, obejmujący prace z chemikaliami; Czy opracowano szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych. systemu. Zastosować odpowiednie środki, zgodnie z przepisami i kartą charakterystyki [2, 5 ]. Podjąć działania zapobiegawcze np.: zapewnić hermetyzację procesu, przemieścić stanowiska niezwiązane z procesem technologicznym do innego pomieszczenia, rozdzielić ścianką działową pomieszczenie produkcyjne, wykonać szczelne drzwi pomiędzy pomieszczeniami, wykonać kurtynę powietrzną pomiędzy pomieszczeniami, w pomieszczeniach sąsiadujących zastosować wentylację mechaniczną nadciśnieniową. Oznakować strefy i pomieszczenia w sposób ustalony przepisami; zapewnić zamknięcia pomieszczeń uniemożliwiające dostęp osobom nieuprawnionym, a jednocześnie zapewniające możliwość swobodnego opuszczenia pomieszczenia przez obsługę; opracować instrukcje informowania osób/ firm zewnętrznych (np. serwis, usługi) o zagrożeniach i sposobach ochrony. Ustalić wykaz, opracować procedury.

25 Czy pracownicy i inne osoby świadczące pracę na rzecz pracodawcy zostali we właściwy sposób poinformowani o ryzyku związanym z niebezpiecznymi środkami chemicznymi i przeszli odpowiednie szkolenie w zakresie stosowanych środków zapobiegawczych i ochronnych. 26 Czy istnieją pisemne instrukcje stanowiskowe, dotyczące wykonywania czynności z niebezpiecznymi środkami chemicznymi. 27 Czy istnieje instrukcja określająca sposób gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, zgodna z przepisami i czy jest kontrola jej przestrzegania. 28 Czy wprowadzono odpowiednie zasady higieny osobistej (mycie rąk, zmiana odzieży, zakaz jedzenia, picia i palenia na stanowiskach pracy itd.), a ich stosowanie jest kontrolowane. 29 Czy istnieją instrukcje postępowania w sytuacjach awaryjnych na wypadek np. wycieku, zmieszania, pożaru, wybuchu chemikaliów. 30 Czy w zakładowym wykazie środków ochrony indywidualnej uwzględniono środki niezbędne dla ograniczenia narażenia inhalacyjnego i kontaktowego z uwzględnieniem informacji zawartych w kartach charakterystyki; czy ustalone środki ochrony indywidualnej są na bieżąco wydawane; czy jest kontrolowane ich odpowiednie stosowanie, przechowywanie i konserwacja. Opracować instrukcje. Poinformować pracowników i inne osoby świadczące pracę oraz osoby/ firmy zewnętrzne (np. serwis, usługi) o zagrożeniach i sposobach ochrony. Poddawać pracowników okresowym szkoleniom z zakresu bhp nie rzadziej niż raz w roku. Opracować i udostępnić pracownikom instrukcje. Opracować instrukcję gospodarki odpadami, wdrożyć do stosowania. Wdrożyć odpowiednie zasady i zapisać je w instrukcjach stanowiskowych. Opracować instrukcję, wdrożyć je do stosowania, przeprowadzać okresowe ćwiczenia pozorowane. Ustalić odpowiednie do zagrożenia rodzaje ochron indywidualnych oraz odzieży ochronnej i obuwia; poinformować użytkowników o zasadach i sposobie ich stosowania, przechowywania i konserwacji; wydać do indywidualnego użytku ustalone środki i umożliwić ich wymianę w przypadku zniszczenia lub utraty cech ochronnych, przez cały czas wykonywania pracy. 31 Czy w pobliżu miejsc stosowania i magazynowania chemikaliów o Zamontować odpowiednie natryski

własnościach żrących lub łatwopalnych są natryski ratunkowe do obmycia całego ciała i oddzielne natryski ratunkowe do płukania oczu. 32 Czy zapewniono pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla pracowników i innych osób wykonujących pracę na rzecz pracodawcy; Czy w przypadku stosowania chemikaliów zakwalifikowanych jako toksyczne, drażniące, uczulające, a także chemikaliów pylących lub o nieprzyjemnym zapachu, wydzielono dla pracowników odrębne szatnie i jadalnie; Czy przed wejściem do jadalni są przedsionki umożliwiające pracownikom zdjęcie odzieży ochronnej oraz umywalki z bieżącą, ciepłą wodą; Czy zapewniono miejsca i urządzenia do oczyszczania i suszenia odzieży ochronnej, obuwia i innych środków ochrony indywidualnej wymagających oczyszczenia. zgodnie z przepisami [ 2 ], kontrolować ich działanie. Zapewnić odpowiednie pomieszczenia i urządzenia, zgodnie z przepisami [ 2 ]. 1 ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33), 2 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2008 r. Nr 108, poz. 690), 3 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz niektórych preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 53, poz. 439), 4 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2003 r. w sprawie sposobu oznakowania miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub zawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne (Dz. U. Nr 61, poz. 552), 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie karty charakterystyki (Dz. U. Nr 215, poz. 1588), 6 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz. U. Nr 107, poz. 1004 ze zmianami z 2006 r. Nr 121, poz. 836), 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86 oraz z 2008 r. Nr 203, poz.1275), 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zmianami oraz z 2009 r. Nr 18 poz. 97),

9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 ze zmianami oraz z 2009 r. Nr 56, poz. 462), 10 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 ze zmianami oraz z 2007 r. Nr 196, poz. 1420). Lista kontrolna opracowana przez Jolantę Adamczyk-Pyzel i Grażynę Pawlatę Ich, Okręgowy Inspektorat Pracy w Szczecinie 2009 r, na podstawie (COSHH Essentials. Health and Safety Executive, 2003). Zawarte na stronie materiały mogą być wykorzystane wyłącznie jako materiał pomocniczy dla pracodawców i zespołów oceniających ryzyko zawodowe, bez możliwości ich powielania i publikowania.